LIPIDI

sadraj
to su lipidi
Sastav i porijeklo
Vrste masnih kiselina
Zadaa u organizmu
Kolesterol
 LIPIDI

Skupina srodnih kemijskih spojeva

netopljivih u vodi.
jednostavni MASTI I ULJA
sloeni pr. FOSFOLIPIDI
pseudolipidi pr. KOLESTEROL
 Sastav
i porijeklo
MASTI I ULJA su esteri alkohola
glicerola i viih masnih kiselina

1 ivotinjsko (svinjska mast, govei

loj, riblje ulje)
2. biljno (kokosova , palmina mast,
suncokretovo, buino, repiino,
maslinovo ulje)
 MASNE KISELINE
GLICEROL

H2C __
OH HOOC CH3
I
HC __
OH HOOC CH3
I
H2C __
OH HOOC CH3

dvostruka veza KRAJ LANCA

KARBOKSILNA
SKUPINA

MASNE KISELINE KARBOKSILNE KISELINE

DUGIH NERAZGRANATIH UGLJIKOVVODINIH LANACA
PARNOG BROJA UGLJIKOVIH ATOMA
A MOGU BITI ZASIENE I NEZASIENE
H2C __
OH CH3
H OOC
I
HC __
OH CH3
H OOC
I
H2C __
OH
H OOC CH3

MAST = TRIGLICERID
 VRSTE MASNIH KISELINA

ZASIENE MASNE KISELINE

NEZASIENE MASNE KISELINE
POLINEZASIENE MASNE KISELINE (-
3 ,-6, -9)
TRANSMASNE KISELINE

1 masti vrsto agregatno stanje

ZASIENE MASNE KISELINE
2. ulja tekue agregatno stanje
NEZASIENE MASNE KISELINE
 ZASIENE
MASLANA CH3 (CH2)2 COOH
PALMITINSKA CH3 (CH2)14 COOH
STEARINSKA CH3 (CH2)16 COOH
 NEZASIENE
OLEINSKA (C16,1)
CH3 (CH2)7 CH=CH (CH2)7 COOH (-9)
LINOLNA(C18,2)
CH3(CH2)4CH=CHCH2CH=CH(CH2)7 COOH (-6)
LINOLENSKA(C18,3)
CH3 (CH2) CH=CH CH2 CH=CH CH2 CH=CH (CH2)7 COOH
(-3)
 ESENCIJALNE MASNE KISELINE

Ljudsko tijelo moe sintetizirati sve kiseline potrebne za

rast i ivot osim dviju a to su linolna i linolenska
Zovemo esencijalnim kiselinama
Vane su i moramo ih unositi putem hrane.
U naem organizmu pomau pravilnom radu stanica i
organa
od njih se stvaraju spojevi slini hormonima koji
kontroliraju krvni tlak, zgruavanje krvi, masnou u krvi,
imunitet,
njihov nedostatak uzrokuje depresiju, dijabetes 2.tipa,
artritis , rak
Izvor oleinske kiseline je maslinovo ulje
linolnu i linolensku kiselinu moemo nai u ulju
kukuruza, repice, lana, lososa ,bakalara i plave ribe
 TRANSMASNE KISELINE

Polinezasiene masne kiseline kojima su

postupkom hidrogenacije vraeni neki od
nedostajuih atoma vodika (ADICIJA NA
DVOSTRUKU VEZU) a radi postizanja
vrstog stanja (DOBIVANJE MARGARINA).
U nedostatku esencijalnih kiselina
zauzimaju njihovo mjesto u vitalnim
procesima i uzrokuju arterosklerozu i
bolesti sranog miia (jer djeluju na
razinu kolesterola u krvi.)
 ZADAA U ORGANIZMU
Masne kiseline se razlikuju i po zadai koju
imaju u naem organizmu.Zasiene masne
kiseline slue kao izvor energije.
Masti ine hranu ukusnijom i tenijom,
pomau absorpciju u masti topivih
vitamina A ,D, E, K, te su koncentrirani
izvor energije.
1g masti = 9 Cal = 37 J
1g ugljikohidrata = 4 Cal
 KOLESTEROL
ENDOGENI-
Nastaje u jetri , dolazi u sastavu staninih
membrana, mozga i ivanih tkiva. Neophodan je
za za sintezu unih soli, hormona , vitamina D3
EGZOGENI-
Nalazi se u proizvodima ivotinjskog porijekla koji
se koriste u prehrani ljudi. umanjak, jetrica,
koljke,punomasni mlijeni proizvodi

HDL- KOLESTEROL = DOBRIKOLESTEROL

LDL KOLESTEROL =LOI KOLESTEROL
 LIPOPROTEINI
Kemijski spojevi graeni od masti i proteina

LD lest
PROTEINI MASTI

ko ol
L-
er
LDL (LIPOPROTEINI NISKE GUSTOE)

HD les
ko ol
L t
PROTEINI MASTI

er
HDL (LIPOPROTEINI VISOKE GUSTOE) nezasiene

HDL isti kolesterol s krvnih ila i

dovodi ga u jetru gdje se prerauje u u i izluuje iz organizma