Fysische Chemie

college 2
(Beknopte versie)
Binaire systemen
(Callister, 11.7 t/m 11.9)
 Variabelen voor binair
fasediagram
Binaire systemen: C=2
Welke variabelen bestaan er?
p, T, samenstelling
Samenstelling vaak gegeven als molfractie
of gewichtspercentage van n van de twee
componenten (dan weet je die van de
andere component ook).

+ = 1
% + % = 100%
 3 variabelen, dus 3D-
fasediagram

https://www.slideshare.net/jatingarg52/the-phase-rule
 Toch meestal 2D-fasediagram
voor binair systeem

P-x diagram
De temperatuur is
constant gehouden

https://www.youtube.com/watch?v=6l3NTuYkeC8
 Toch meestal 2D-fasediagram
voor binair systeem

Ni-Cu fasediagram

T-x diagram
Temperature

De druk is constant
gehouden

Composition wt% Ni
Callister Materials Science and Engineering 9th edition fig 11.3a
 Toch meestal 2D-fasediagram
voor binair systeem

pT-diagram is ook mogelijk (samenstelling

constant)
Bijvoorbeeld pT-diagram voor NaCl-oplossing
Lijkt op die van zuiver water:

L We construeren het pT-

S fasediagram voor
zoutoplossing m.b.v.
fasediagram voor water
en de wet van Raoult.
G
 pT-diagram voor NaCl-
oplossing
Dampspanning van zoutoplossing:

is molfractie van water

is de dampspanning van zuiver water
is de dampspanning van de zoutoplossing

Dit is de wet van Raoult voor ideale mengsels of

voor oplossing van niet-vluchtige component
 Wet van Raoult

Kun je de wet van Raoult verklaren?

Minder watermoleculen aan grensvlak L/G,

want een deel van het grensvlak wordt
ingenomen door zout.
Er ontsnappen dus minder watermoleculen
uit de liquid fase naar de gasfase
Dit leidt tot lagere druk
 Constructie van pT-diagram
NaCl-oplossing
We beginnen met het intekenen van de
damplijn voor zoutoplossing in fasediagram
voor water:
Damplijn
ligt onder
die van
zuiver water
(zie wet van
Raoult)

http://chemguide.co.uk/physical/phaseeqia/raoultnonvol.html#top
 Constructie van pT-diagram
NaCl-oplossing
Vanuit het nieuwe Triple point tekenen we
een nieuwe smeltlijn:

Wat is er nu
gebeurd met
de normale
vries- en
kookpunt?

http://chemguide.co.uk/physical/phaseeqia/raoultnonvol.html#top
Kook- en vriespuntsdaling
 Tx-diagram voor NaCl-
oplossing

Gladheidsbestrijding:
20-22% NaCl

By Materialscientist - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=12792923

 Tx-diagram voor Ni-Ti

By Doomgiver [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons

 Wat kun je uit binaire
fasediagrammen aflezen?
Leerdoelen van vandaag:

Binaire fasediagrammen aflezen:

1. Welke fase(n) is/zijn aanwezig bij gekozen
combinatie van p, T en samenstelling?
2. Wat is de samenstelling van die fase(n)?
3. Hoeveel is er van iedere fase aanwezig?
Binaire fasediagrammen
Leerdoel 1: welke fasen zijn
aanwezig?
 Leerdoel: welke fase(n) is/zijn
aanwezig bij gekozen combinatie van
p, T en samenstelling?
Cu-Ag systeem bij constante druk
Eenvoudig:
aflezen in
fasediagram bij
L de gegeven
combinatie van
variabelen.
Er zijn n- en
twee-
fasengebieden
Geef aan welke
fasen je in de
blauwe en groene
gebieden zult
aantreffen
 Binair eutectisch
fasediagram
Cu-Ag is voorbeeld van een binair
eutectisch fasediagram
Ander veel voorkomend binair fasediagram:
isomorf (beide componenten volledig in
elkaar oplosbaar in zowel liquid als solid)
 Constructie Tx-diagram 2
mengbare vloeistoffen
http://chemguide.co.uk/physical/phaseeqia/idealpd.html#top

Welke stof is
Temperature

vluchtiger, A
of B?

0% A 100% A
100% B 0% B
http://chemguide.co.uk/physical/phaseeqia/idealpd.html#top

mengbare vloeistoffen
Constructie Tx-diagram 2
http://chemguide.co.uk/physical/phaseeqia/idealpd.html#top

vloeistoffen: klaar!
Tx-diagram 2 mengbare
Afkoelingscurves
T van systeem als functie van tijd
 Afkoelingscurve van zuivere
stof
Hoe verloopt T als functie van tijd als je zuiver Ni afkoelt?

By Wizard191 (Own work) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) or GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)],

via Wikimedia Commons

https://www.slideshare.net/danicabalilla/chapt-1-kpt-of-solids-liquids-gases-1
 Afkoelingscurve van isomorf
mengsel
Hoe verloopt T als functie van tijd als je Ni/Cu-mengsel afkoelt?

By Wizard191 (Own work) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) or GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)],

via Wikimedia Commons
Leerdoel 2: samenstelling
van de fase(n)
 Wat gebeurt er bij afkoelen?

Bij welke
temperatuur
begint een
mengsel van 60%
Ni en 40% Cu vast
te worden?
Callister, fig 11.3a

Gedetailleerder
fasediagram op
volgende slide
 Wat gebeurt er bij afkoelen?

a: alles vloeibaar (per

definitie boven
liquidus)
Samenstelling: 60% Ni
en 40% Cu
www,spaceflight.esa.int
 Wat gebeurt er bij afkoelen?

Samenstelling bij T=
1350 C
www,spaceflight.esa.int

bL bS
 Wat gebeurt er bij afkoelen?

Samenstelling bij T=
1330 C
www,spaceflight.esa.int

cL cS
 Wat gebeurt er bij afkoelen?

Samenstelling bij T= 1310 C

:
www,spaceflight.esa.int

dL dS
Wat gebeurt er bij afkoelen?

Bij afkoelen van a

naar e:
De samenstelling
van de liquid fase
volgt de gele lijn.
De samenstelling
van de vaste fase
volgt de rode lijn.
 Opgaven uit Callister

Concept Check 11.3 (blz 339. gebruik

figuur 11.3a)
Concept Check 11.4 (blz 339 gebruik figuur
11.3a)
Blz 378 e.v. (zoek fasediagrammen in de
tekst van hoofdstuk 11):
11.8
11.11
11.13
Leerdoel 3: hoeveel s er
van iedere fase aanwezig?
 Hoeveelheden van fasen: 1
of 2-fasengebieden
Hoeveelheden van fasen bepalen (T en overall
samenstelling C0 gegeven):
1-fasegebied: 100% van die fase
2-fasengebied: hefboomregel (lever rule)
 Gewichts/volumepercentages

Als op horizontale as het

gewichtspercentage van een component
staat, krijg je met hefboomregel de
gewichtspercentages van de twee fasen
Soms handiger om met volumepercentage
te werken.
Daarvoor is dichtheid van iedere fase nodig.
Zie verder Callister blz 340.
Vrijheidsgraden in binair
systeem
F=C+2-P
 Fasenregel voor binaire
systemen, P=1
druk constant, overige variabelen: T en
samenstelling
F=3-P
P=1, dan F=2
Je kunt zowel T als samenstelling kiezen
zonder dat je het 1-fasegebied verlaat
M.a.w. om het systeem volledig te
beschrijven moet je zowel T als
samenstelling specificeren
 Fasenregel voor binaire
systemen, P=2
P=2, dan F=1
Je kunt ofwel T ofwel samenstelling van 1
v.d. fasen kiezen
M.a.w. om het systeem volledig te
beschrijven moet je ofwel T ofwel
samenstelling van 1 v.d. fasen specificeren
 Fasenregel voor binaire
systemen, P=3
P=3, dan F=0
Je kunt niets meer kiezen. Als er drie fasen
in evenwicht zijn, dan liggen zowel de
temperatuur als de samenstelling van die
fasen vast.
Volgende week meer hierover (eutectische
samenstelling).
 Opgaven

Callister blz 378:

11.14
11.15
11.17
 Huiswerk

Studeren: Callister blz 334 t/m 342 en blz 360 t/m

362 (Binary Phase Diagrams t/m 11.9 en 11.17)
Lezen over constructie van isomorf L/S-
fasediagram:
http://chemguide.co.uk/physical/phaseeqia/raoult
nonvol.html#top

Maken uit Callister:

Blz 336 Concept Check 11.2
Blz 339 Concept Check 11.3
Blz 339 Concept Chekc 11.4
Blz 378 11.1 t/m 11.3 en 11.8 t/m 11.22