TAMADUN MELAYU

TERAS TAMADUN MALAYSIA

Hasil Pembelajaran
• Menerangkan asas-asas pembentukan tamadun Melayu
• Menjelaskan pandangan semesta, masyarakat dan budaya Melayu Islam
• Menjelaskan pencapaian tamadun Melayu dalam pelbagai aspek.
• Menjelaskan tradisis keintelaktualan dan pendidikan tamadun Melayu.

Kandungan
• Konsep Melayu
• Pandangan semesta orang Melayu
• Teori Kedatangan Islam di Alam Melayu
• Asas Tamadun Melayu
• Hubungan Tamadun Melayu dengan Tamadun lain.
• Pencapaian dalam Pelbagai Bidang
PENGENALAN
• Tamadun Melayu (TM) dibentuk oleh masyarakat Melayu yang berada di wilayah Asia Tenggara yg
dikenali gugusan Kepulauan Melayu @ Nusantara @ Alam Melayu @ gugusan Kepulauan Melayu-
Indonesia
• Dua perkara mewarnai TM:
• Bahasa Melayu
• Agama Islam

KONSEP MELAYU
• Istilah Melayu merujuk
Ras (genetik @ biologi)
• Iaitu sekumpulan manusia memiliki ciri genetik yg
sama & berasal dari Alam Melayu

Kebudayaan Melayu
• Pegangan dan amalan berteraskan agama Islam
dan adat resam masyarakat Melayu

Bahasa Melayu
• Bahasa yg dituturkan di seluruh kepulauan
Melayu
• Alam Melayu:
• Merangkumi kawasan kepulauan Melayu
merentasi Asia Tenggara hingga sempadan
Australia
• Orang Melayu yang merantau melepasi
Kepulauan Melayu digelar Melayu Diaspora

• Melayu dalam Perlembagaan Malaysia

• Perkara 160, Melayu ditakrifkan:
• Lazimnya berbahasa Melayu
• Mengamalkan adat istiadat Melayu
• Beragama Islam
ASAS-ASAS TAMADUN MELAYU
• Asas Pembentukan Tamadun Melayu
• Masyarakat Melayu dikatakan mula bertapak sejak 5,000 thn dahulu.
• Kemunculan tamadun dan masyarakat Melayu berteraskan penguasaan pertanian.
• Amalan mesyuarah dlm kalangan masyarakat Melayu
• Nilai2 luar turut mempengaruhi masyarakat Melayu spt. Hindu dan Buddha, Islam, kuasa Barat –
British.
• Masyarakat Melayu boleh menyesuaikan nilai luar dgn nilai tempatan.

• Kemunculan TM Hasil Penguasaan Laluan Dagang

• Wujudnya kerajaan-kerajaan Melayu spt di Lembah Bujang, Kedah dan Kuala Selinsing, Perak
membuktikan terdapat pelabuhan-pelabuhan yang mengendalikan perdagangan.
• Antara nilai yang dapat dilihat – interaksi dgn masyarakat luar, bersifat terbuka, mengambilkira
pandangan pihak lain

• Pembentukan Empayar Melayu Sebelum Islam

• Wujud pengaruh agama Hindu-Buddha pd kerajaan-kerajaan Melayu awal spt candi lembah Bujang,
candi Borobodur, Indonesia, Angkor Wat, Kemboja.
• Binaan kuil-kuil tersebut menggambarkan ketinggian kesenian tersendiri masyarakat Melayu ketika
itu
• Empayar Melayu yang luas – empayar Funan dan empayar Sri Vijaya – menguasai laluan dagang
• Kerajaan Melayu Langkasuka dan Beruas di Tanah Melayu, Sri Vijaya dicatat dlm catatan sejarah
sarjana India dan Cina
Samb….
Selepas Kedatangan Islam
• Kedatangan Islam menjadikan Tamadun Islam gemilang spt Kesultanan Melayu Islam Melaka,
Acheh, Pasai, Perlak, Patani, Johor-Riau.
• Ilmu Islam turut berkembang pesat sehingga lahir pusat keintelektualan dan persuratan Melayu.
Antara karya sastera – Hikayat Raja-raja Pasai, Hikayat Amir Hamzah, Hikayat Hang Tuah dsb.
• Antara tokoh ilmuan Melayu yang lahir pada zaman ini – Hamzah Fansuri, Arshad al-Banjari,
Syeikh Daud al-Fatani, Yusuf al-Makasari dll.
• Istana, masjid, sekolah pondok, madrasah berfungsi sebagai pusat pengembangan ilmu.
• Bahasa Melayu menjadi bahasa ilmu dan lingua franca.
• Pelaksanaan undang-undang Islam dan adat spt Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang
Laut Melaka.
PANDANGAN SEMESTA ORANG MELAYU
a) Pengaruh Pra Islam
- Mulanya masyarakat Melayu berpegang kepada system kepercayaan
primitive (Animisme dan dinamisme)
- Pengaruh Hindu dan Budha memperlihatkan upacara keagamaan
orang Melayu lebih formal dan tersusun.
-Syed Naquib al-Attas (1978), kedatangan agama Hindu hanya
mempengaruhi golongan bangsawan(atasana) sahaja, antara
kesannya ialah kukuhnya hirearaki(kasta) dalam masyarakat
alamMelayu.
a) Pengaruh Kedatangan Islam
- Kedatangan Islam menyebabkan pandangan semesta Melayu
banyak berteraskan unsur-unsur akidah Islam, tetapi masih
terdapat unsur-unsur pandangan semesta sebelum Islam yg
masih diwarisi.
TEORI KEDATANGAN ISLAM DI ALAM MELAYU
a) Kedatangan Islam dari Tanah Arab/Parsi
b) Kedatangan Islam dari India
c) Kedatangan Islam dari China
FAKTOR PERKEMBANGAN ISLAM DI ALAM MELAYU

Keistimewaan Islam

Pemimpin atau Pembesar

Perkahwinan

Persaingan penyebaran
agama
PENGARUH ISLAM DI ALAM MELAYU
-ANTARA PERUBAHAN IALAH;

Akidah dan Bahasa dan Perlakuan

kepercayaan perkataan individu

Nilai-nilai sosial
Sosio-ekonomi Kesenian
masyarakat

Perundangan
PENCAPAIAN Kerajaan dan Sistem
DALAM PELBAGAI Pemerintahan
BIDANG Ekonomi

Pendidikan

Kesusasteraan

Kesenian

Kemahiran Pembuatan
Kerajaan dan Sistem Sistem kesultanan diiktiraf
pemerintahan sebagai pemerintah.
Gelaran SULTAN sebagai
ketua.
Antaranya;
i. Kerajaan Sribuza Islam,
Palembang
ii. Kerajaan Samudera-
Pasai, Aceh, Sumatera
Utara
iii. Kerajaan Melayu Melaka
Ekonomi Perdagangan di Alam
Melayu bermula dengan
kemunculan bandar dan
pelabuhan.
Perkembangan ekonomi
membentuk masyarakat
yang berdaya maju dan
budaya saing.

Sistem mata wang bermula.

Pendidikan Pendidikan formal-
tertubuhnya pelbagai institusi
pendidikan

Pendidikan informal- yang

berlansung dalam kehidupan
bermasyarakat.

Ia diwarisi secara lisan kepada

generasi seterusnya.

Kemunculan golongan intektual Melayu

seperti Hamzah Fansuri dan lain-lain.
Kesusasteraan Sebelum Bentuk sastera lisan dan hikayat spt cerita
mitos – Puteri Santubong, cerita lagenda –
Islam Mahsuri, cerita mergastua – Sang Kancil.
Pantun, gurindam, seloka dll.

Selepas Sastera kitab – Sharabul Ashiqin (Hamzah Fansuri)

Kedatangan
Islam Sastera kenegaraan – Tajul Salatin (Bukhari al-
Jauhari)

Historiografi – Sulalatul Salatin (Tun Sri Lanang)

Astronomi – Ilmu Falak (Syeikh Ahmad al-Fatani)

Matematik – Raudat al-Hussab fi A’mal al-Hisab (

Syeikh Ahmad Abdul latif al-Khatib)
 Tari

Kulinari Muzik

Kesenian
Tenun,
Ukiran dan
sulaman,
Khat
anyaman

Pertukangan Bela diri

 Teknologi
Pertanian

Sains Teknologi
dan Alam
Teknologi Bina
Kemahiran
pembuatan

Sains Ukiran, Teknologi

Timbangan Tekstil dan
dan Sukatan warna
 Akidah
Islam
Ketaatan
Bergotong
kepada
-royong
Sultan

Berpegang
Bermuafakat kepada
Adat

Nilai dan
peradaban
Berbudi
Bahasa Tamadun Memuliakan
& Sopan
Santun Melayu Orang Tua

Mengutama
kan
Bertimbang
Kekeluarga
rasa
an dan
Silaturahim
Meraikan Saling
Tetamu Menghormati
KESIMPULAN
• Hubungan tamadun Melayu wujud dengan tamadun-tamadun lain di
Malaysia memandangkan orang Melayu bersifat terbuka dan menerima
pandangan luar walaupun mulanya ia bersifat heterogeneous.
• Tamadun Melayu banyak ditransformasikan melalui pendidkan.
• Bahasa Melayu sebagai Bahasa lingua fanca telah mengukuhkan lagi jati diri
bangsa Melayu.
• Pengaruh ketamadunan Islam memainkan peranan penting dalam
mencorakan identiti masyarakat Melayu di negara ini.