ADAPTACIJA ĆELIJE

Lat. ADAPTATIO=prilagođavanje
 Tipovi ćelija
• LABILNE ĆELIJE

• STABILNE ĆELIJE

• PERMANENTNE ĆELIJE
¨ ADAPTACIJA
¨ FIZIOLOŠKA,
¨ PATOLOŠKA,

¨ ADAPTACIJA SE JAVLJA NA NIVOU:

¨ ĆELIJA,
¨ TKIVA,
¨ ORGANA,
¨ ORGANIZMA.
¨ ADAPTACIJA JE PREPOZNATLJIVA NA
MAKROSKOPSKOM, MIKROSKOPSKOM
I ULTRASTRUKTURNOM NIVOU

¨ ADAPTACIJA JE REVERZIBILAN
PROCES
 HIPERTROFIJA
(HYPERTROPHIA)
~ Grč. Hyper=iznad, jače, više+ trophe=ishrana)

~ Povećanje veličine ćelije na račun zapremine,

~ Povećanje broja i veličine subcelularnih
struktura (mitohondrija, EPR, miofilamenti..)

~ Povećanje funkcije ćelije,

~ Često je udružena sa hiperplazijom.

ì Mehanička hipertrofija (radna)
,Fiziološka hipertrofija
,Hipertrofija skeletne muksulature kod sportista i
fizičkih radnika
,Patološka hipertrofija
,Hipertrofija srca (presorno ili volumensko
opterećenje)
,Faktori koji utiču na hipertrofiju srca su: mehanički,
vazoaktivne supstance (alfa adrenergički agonisti,
angiotenzin II), polipeptidni faktori rasta (TGF-β,
FGF), aktivacija gena (c-myc, c-fos), reaktivacija
gena za atrijalni natriurični faktor.
,Jedra kardiomiocita su hipertofična (prošla kroz S
fazu, a spriječen je prelazak iz G2 u M fazu
ćelijskog ciklusa).
Hypertrophia myocardii
Koncentrična hipertrofija lijeve komore
Nepravilna jedra, hiperhromazija, nejednaka širina miofibrila. Pojedinačne srčane mišićne
ćelije su smanjenog dijametra, centralno smještenih, piknotičnih jedara, na čijim polovima
se nalaze zrnca smeđeg pigmenta (lipofuscin) poput plamena svijeće (strelica).
 Faktori koji ograničavaju hipertrofiju su:

Vaskularno snabdijevanje,
Nedovoljna proizvodnja ATP-a (oksidativna
fosforilacija),

 Razvoj fibroze
Drugi oblici mehaničke (patološke)
hipertrofije

Mokraćna bešika (stenoza uretre),

Ezofagus (ahalazija, stenoza, karcinom),
Želudac (stenoza pilorusa),
Tanko crijevo,
Debelo crijevo,
Mišićne arterije.
Hypertrophia trabecularis vesicae urinariae
KOMPENZATORNA HIPERTROFIJA
U Hipertrofija preostalog parnog organa nakon
odstranjenja drugog (bubreg).
HORMONSKA HIPERTROFIJA
U Fiziološka
U Uterus (mehanički i hormonski nadražaji), mišićna masa se
uvećava na račun veličine ćelija, ali i na račun broja ćelija
(hiperplazija).
U Patološka
U Akromegalija (jetra, slezina, bubrezi, nos, prsti ruku, nogu)
LAŽNA HIPERTROFIJA
 Povećanje organa na račun intersticijalnog tkiva
 Histološki izgled normalnog miometrijuma
Uterus gravidni lijevo, normalan desno.
gore, gravidnog dolje.
 HIPERPLAZIJA (HYPERPLASIA)
m Grč. Plasis= stvaranje

m Povećanje broja specijalizovanih ćelija.

m Proliferacija jedne ćelijske vrste ili više
(prostata).
m Hiperplazija je često udružena sa hipertrofijom
(gravidni uterus).
m Hiperplazija nastaje usljed dejstva: hormona,
mehaničkih faktora, funkcionalnog opterećenje,
djelovanja faktora rasta, ..
f FIZIOLOŠKA HORMONSKA HIPERPLAZIJA
f Dojke i štitna žlijezda u pubertetu, laktaciji i trudnoći,
f Endometrijum, miometrijum u trudnoći,
f Ciklična hiperplazija endometrijuma.

f FIZIOLOŠKA KOMPENZATORNA
HIPERPLAZIJA
f Bubreg (nakon nefrektomije)
f Jetra (nakon parcijalne hepatektomije)
f Faktori koji stimulišu rast jetrenih ćelija su: hepatocitni faktor
rasta (HGF), EGF, TGF-α, citokini, hormoni.
f Nakon dostizanja normalne veličine sprečava se daljna
proliferacija dejstvom inhibitora rasta (transformišući farktor
rasta - TGF-β)
n PATOLOŠKA HIPERPLAZIJA
' PREKOMJERNA HORMONSKA STIMULACIJA
' Parotidne žlijezde
' Primarni i sekundarni hiperparatiroidizam,
' Štitna žlijezda
' Graves-ova bolest (stimulacija IgG LATS)
' Endemska struma (nedostatak joda, hipersekrecija TSH)
' Nadbubrežne žlijezde
' Povećana sekrecija ACTH (adenom hipofize, trauma, terapija)
' Hipofiza
' Hiperplazija acidofilnih ćelija hipofize – gigantizam,
akromegalija
Hiperplazija žlijeza prostate Hiperplazija endometrijuma
• KOŠTANA SRŽ I LIMFNO TKIVO
– Eritroidna hiperplazija (anemije),
– Mijeloidna hiperplazija (infekcije),
– Hiperplazija limfatičnog tkiva (infekcije –
virusne).

• HIPERPLAZIJA ĆELIJA VEZIVNOG

TKIVA
– Reparacija
Epitelna hiperplazija (psorijaza) Limfatična hiperplazija (folikularna)
 ATROFIJA (ATROPHIA)
Smanjenje veličine i/ili broja ćelija u tkivu
Strukturna atrofija (smanjenje veličine i broja
sastavnih dijelova ćelije)
Numerička atrofija (smanjenje broja ćelija)

Atrofija nastaje kao posljedica

poremećaja u sintezi i razgradnji ćelijskih
proteina.

Formiranje rezidualnih tjelašaca

(lipofuscin).
LMAKROSKOPSKI:
LOrgan je smanjene veličine,
LOčuvanog oblika,
LČvršće konzistencije,
LBlijeđe ili mrke boje,
LNabrane kapsule,
LOštrih rubova.

LU atrofičnom organu dolazi do umnažanja

strome (vezivnog i masnog tkiva)
Ÿ UZROCI ATROFIJE:

Ÿ Smanjeno snabdijevanja tkiva krvlju,

Ÿ Smanjenje radnog opterećenja,
Ÿ Gubitak inervacije,
Ÿ Gubitak endokrine stimulacije,
Ÿ Neadekvatna ishrana,
Ÿ Starenje.

 Atrofija može biti :

 Lokalna
 Opšta
 Fiziološka
 Patološka
KFIZIOLOŠKA ATROFIJA
KINVOLUCIJA
KFetalni period (škržni lukovi, tireoglosni kanal),
KNeonatalni period (duktus arteriosus, umbilikalni krvni
sudovi),
KPubertet (involucija timusa).
KUterus poslije poroda,
KDojke poslije laktacije,

KAtrofija endometrijuma, vaginalnog epitela u

menopauzi.

KSenilna atrofija
KGubitak potkožnog masnog tkiva,
KSmanjenje obima kostiju, parenhimatoznih organa,
Senilna atrofija mozga
PATOLOŠKA ATROFIJA
)Atrofija usljed smanjenog snabdijevanja tkiva krvlju
(opšta i lokalna),
)Atrofija usljed pritiska
)Atrofija usljed inaktiviteta (opšta i lokalna),
)Neurogena (denervaciona) atrofija,
)Atrofija usljed gubitka endokrine stimulacije,
)Atrofija usljed neadekvatne ishrane (marantička),

Agenezija,
Aplazija,
Hipoplazija.
Smeđa atrofija srca Smeđa atrofija jetre
Smeđa atrofija jetre Smeđa atrofija srca
METAPLAZIJA (METAPLASIA)
PMetaplazija je proces zamene jedne vrste
zrelih ćelija, drugom vrstom, takođe zrelih
ćelija.

PRegresivna metaplazija,
PProgresivna metaplazija.
Epitelna metaplazija:

ìSkvamozna metaplazija (cilindričnog,

prelaznog, pseudoslojevitog sa trepljama)
Mehaničke traume,
Hronične inflamacije,
Pojačan hormonski uticaj,
Avitaminoze,
Hronično pušenje.

Opasnost od nastanka karcinoma

Planocelularna metaplazija površnog epitela sluznice bronha
Planocelularna metaplazija sluznice Planocelularna metaplazija žlijezda
endocerviksa prostate
Ù Cilindrična metaplazija
Barrettov ezofagus,
Metaplazija u urotraktu,

Ú Apokrina metaplazija
Dojka
Û Intestinalna metaplazija
Želudac,
Žučna kesa.
Ü Mezotelna metaplazija
 DISPLAZIJA (DYSPLASIA)
• Poremećeno sazrevanje ćelija i tkiva, pri
čemu je ćelijska deoba pod kontrolom
organizma
• Najčešća je u pločastoslojevitom epitelu
uterusa, pluća, larinksa..
• Ulcerozni kolitis-adenokarcinom
• Predstavlja prekanceroznu leziji
SKVAMOZNA DISPLAZIJA
- KARCINOM IN SITU -
SKVAMOZNI KARCINOM
 PROBLEM 4:
BENIGNI VS MALIGNI TUMOR

Negativan nalaz Suspektan nalaz Pozitivan nalaz

Click icon to add picture

HVALA NA PAŽNJI