FEBRİL KONVÜLZİYON VE

HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI
EZGİ DEVECİ
PARAMEDİK
 Febril Konvülziyon?
 Herhangi bir bozukluk ya da hastalık bulgusu
olarak değerlendirilir.
 Konvülziyon
Bilinç kaybı ya da bilinçte bozulma,
Anormal motor aktivite ve davranış,
 Duyusal ve otonomik fonksiyon
bozukluklarının birinin ya da bir çoğunun
birlikte görüldüğü tablolar şeklinde ortaya
çıkar.
 Uluslar Arası Epilepsi ile Savaş Birliği
(International League Against Epilepsy-
ILAE)’ne göre;
Febril Konvülziyon
 3 ay-5 yaş arasında görülen,
 öncesinde afebril konvülziyon (epilepsi)
geçirmemiş,
 MSS enfeksiyonları ya da belirlenmiş başka bir
neden (elektrolit dengesizliği, metabolik
bozukluk, entoksikasyon, travma, vb) olmadan
 ateşli(380C üzeri) hastalıkla beraber ortaya çıkan
nöbettir.
 FK’na Neden Olan Etmenler
 Enfeksiyon etkenleri; virüsler bakterilere
oranla daha fazladır
 Enfeksiyon hastalıkları; sıklıkla ÜSYE, akut
otitis media ve GİS enfeksiyonlarında meydana
gelir
Vücut ısısının yükselmesine neden olan
boğmaca ve kızamık aşısı sonrası komplikasyon
olarak ortaya çıkar
 FK’na Neden Olan Etmenler-2
 Birinci veya ikinci derece yakın akrabalarda FK
olması,
 Yenidoğan döneminde sağlık sorunu
nedeniyle bakım almış olması,
 Gelişim geriliği varlığı riski,
 Son yıllarda özellikle 1 yaş altındaki
çocuklarda Human herpes virüs tip 6
enfeksiyonları ve shigella gastroenteriti ile
birlikte daha sık görüldüğü belirlenmiştir .
 FK’nun Ayırıcı Özellikleri
Yenidoğan dönemindeki konvülziyonlar FK
kapsamında yer almaz.
MSS’ne ait enfeksiyonlar (menenjit, ansefalit
vb), çoğu zaman yüksek vücut ısısı eşlik
etmesine rağmen FK’dan ayrı değerlendirilir.
FK tanısı konulması için ateş dışında, başka
hastalık bulgularının olmaması gerekir.
 FK’nun Ayırıcı Özellikleri-2
Elektrolit dengesizliği olan çocuklarda görülen
konvülziyonlar, FK’ dan ayrı tutulur.
Daha önce febril karakterde olmayan
konvülziyon geçirmiş çocuklarda vücut ısısının
yükselmesiyle birlikte görülen konvülziyonlar
FK olarak değerlendirilmez.
 FK’un Sınıflandırılması
 Basit FK
 Komplike FK
Febril status epileptikus
FK’un Tipleri; genellikle 4 şekilde görülür
• Klonik
• Tonik
• Tonik klonik
• Atonik
 FK’un Belirti ve Bulguları
 FK genellikle vücut ısısının hızlı yükselmesi
sırasında ya da vücut ısısının yükseldiği ilk 24 saat
içinde ortaya çıkar.
 Vakaların büyük bölümü enfeksiyonun 1.
gününde FK geçirir.
 Vakaların ≈ yarısında konvülziyon hastalığın ilk
bulgusudur.
 Vakaların %10’unda enfeksiyon sırasında 2 veya
daha fazla konvülziyon görülür.
 FK sıklıkla akşam üzeri, nadiren geceleri görülür.
 FK’un Belirti ve Bulguları-2
F K’ların %25-30’unun komplike nitelikteki
konvülziyon olduğu,
1 yaş altında ilk kez FK geçiren çocuklarda
konvülziyonun komplike ve uzun süreli olduğu,
bu çocukların daha sonraki konvülziyonlarının
da komplike nitelikte olma riskinin yüksek
olduğu ve,
Fokal özellikteki konvülziyon nöbetlerinin daha
uzun süreli olduğu bildirilmektedir.
 FK’un Belirti ve Bulguları-3
• Basit FK Komplike FK

 15 dak’ dan kısa sürer

15 dak’ dan uzun sürer
24 saat içinde tekrarlamaz
24 saat içinde tekrarlar
 Jeneralize
 Fokal
 Genellikle tonik-klonik
Uzun dönemde daha fazla
Yan etkileri yok
mortalite riski
 Prognozu iyidir
 FK’ların %30’unu kapsar
FK’ların %70’ini kapsar
 FK’un Belirti ve Bulguları-4
• Febril status epileptikus;
Bilinç açılmaksızın bir veya birkaç
konvülziyonun 30 dakikadan daha uzun
sürmesidir.
FK’ların %5’i bu niteliktedir.
Genellikle fokal özelliklidir.
FK nöbeti öncesi çocukların büyük
çoğunluğunda huzursuzluk, yorgunluk ve
ağlama belirtileri görülür.
 FK’da Tanı Yöntemleri
FK’un tanısında en önemli kural MSS’ne ait bir
enfeksiyon varlığının konvülziyona neden olup
olmadığının belirlenmesidir.
 FK’da Tanı Yöntemleri-2
• APA’nın 1999 yılı önerilere göre;

• 12 aydan küçük FK geçiren çocuklara menenjit

bulguları yoksa / minimal ise LP yapılması,
• 12-18 aylar arası çocuklarda menenjitin klinik
bulgularının belirgin olmaması nedeniyle LP
yapılmasının düşünülmesi,
• 18 aydan büyük çocuklarda LP’un rutin olarak
yapılmaması ancak ense sertliği, Kernig ve Brudzinski
bulguları olan çocuklarda yapılması önerilmektedir.
 FK’da Tanı Yöntemleri-3
Basit FK tanılamasında MSS görüntülemesi gerekli
değildir. Ancak;
komplike FK’da,
fokal konvülziyonlu,
bilinci hemen açılmayan,
etiyolojisi belli olmayanlarda; acil kranial USG,
beyin tomografisi ve çocuk stabilize olduktan
sonra kranial MRG önerilir.
EEG komplike FK geçiren çocuklarda ensefalit
ayırıcı tanısı için kullanılır.
NÖBET GEÇİREN ÇOCUĞA YAKLAŞIM
• Nöbet devam ediyor
• Nöbet durmuş
 NÖBET DEVAM EDİYORSA
• Acil stabilizasyon
• Nöbetin durdurulması
• Nöbet nedeninin araştırılması
 NÖBET DEVAM EDİYORSA
• Acil stabilizasyon

• ◦Hava yolunu aç
• ◦Vital bulguları deerlendir
• ◦Nasal O2
 NÖBET DEVAM EDİYORSA
• Nöbetin durdurulması
• ◦Damar yolu yoksa;
Rektal diazepam 0,3 mg/kg
İntranasal midazolam 0,2 mg/kg
İntramuskuler midazolam 0,1-0,2 mg/kg
NÖBET DEVAM EDİYORSA
• Damar yolu aç
 Sticklekan şekeri bakılmalı
 Tanı amaçlı kan alınması
• Kalsiyum
• Glukoz
• Elektrolitler, KCFT
• Mg
• Antikonvülzan düzeyi
• Toksikoloji taraması
 NÖBET DEVAM EDİYORSA
• ◦Damar yolu açıksa;
Midazolam 0,1-0,3 mg/kg i.v. (maksimum
10mg)
Diazepam 0,1-0,3 mg/kg i.v. (maksimum
10mg)
Hipoglisemi varsa%10 dextroz i.v. 2-
4cc/kg’dan verilmeli
 NÖBET DEVAM EDİYOR
VEYA SONLANMIŞ
Solunum
 Ambulama, Entübasyon?
Dolaşım
 TA düşük ise izotonik sıvı, düzelmiyorsa dopamin
 TA normal ise idame mayi
Ateş
 Ateşi kontrol altına al
İntoksikasyon
 NG lavaj
 NÖBET DEVAM EDİYOR
VEYA SONLANMIŞ
• Hipokalsemi: % 10 Ca glukonat
1-2cc/kg
 Erken statusepileptikus(5-20 dakika)
Birinci benzodiazepin sonrası nöbet devam
ediyorsa
İkinci doz benzodiazepin
(Hastane öncesi yapılmış mı? )

• Midazolam 0,1-0,3 mg/kg i.v. (maksimum 10mg)

• Diazepam 0,1-0,3 mg/kg i.v. (maksimum 10mg)
 Benzodiazepin sonrası solunum
arresti gelişirse
• Flumazenil (Anexate) 0,01 mg/kg i.v.
(maksimum 1 mg)
 Erken statusepileptikus(5-20 dakika)
• Tekrarlanan benzodiazepin sonrası nöbet
devam ediyorsa
Hasta 3 yaş ve daha küçükse piridoksin 100mg
V, M veya NG ile
• Fenitoin 15-20 mg/kg (maksimum 1gr)serum
fizyolojik içinde hızı 1 mg/kg/dk geçmeyecek
şekilde i.v. olarak verilmeli
 Erken statusepileptikus(5-20 dakika)
• Tekrarlanan benzodiazepin sonrası nöbet devam
ediyorsa
• Fenitoin kesinlikle glikoz içerikli sıvılarla verilmez.
• Hastanın myoklonik epilepsi veya absans epilepsi
olduğu biliniyorsa kontraendike, etkisiz, nöbet sıklıını
artırır
• Hipotansiyon, aritmi, ilaç etkileşimi
 Oturmuş Status epileptikus (20-60
dakika)
• Fenitoinsonrası nöbet devam ediyorsa
• 3. basamak antikonvülsantedavi verilir.

• Fenobarbital20 mg/kg (2 mg/kg/dk)i.v.

İnfüzyon(maxhız 60mg/dk)

• oral yükleme?
• Sedasyon
• Solunum depresyonu
• Hipotansiyon
Oturmuş Status epileptikus(20-60
dakika)
• 3. basamak antikonvülsantedavi verilir.

• Levatirasetam30-50 mg/kg (5
mg/kg/dk)i.v. infüzyonile yükleme tedavisi
• Hemodinamik instabil
• Metabolik hastalık
• Karaciğer hastalığı olanlarda tercih
edilmelidir
• Renal yetmezlikte doz düzenlenmelidir
• Sedasyon, koagulopati, kardiorespiratuar
depresyon az
Oturmuş Statusepileptikus(20-60
dakika)
• 3. basamak antikonvülsan tedavi verilir.
• Sodyum valproat 30 mg/kg (5mg/kg/dk)
i.v. infüzyon ile yükleme tedavisi,
5mg/kg/saat infüzyon
• Karaciğer hastalığı, trombositopeni,
metabolik hastalığı olanlarda
kontraendikedir.
 Dirençli statusepileptikus(60 dakika
ve üstü)
• Üçüncü basamak antikonvülsan sonrası nöbet
devam ediyorsa
• 1.Midazolam anestezisi
• 2.Genel anestezi
 Dirençli statusepileptikus(60 dakika
ve üstü)
 Midazolam anestezisi

 Midazolam0,2 mg/kg puşesonrasında 0,1mg/kg/sti.v.

Nfüzyon

 5dk.içinde nöbet durmamışsa bir kez daha midazolam0,2

mg/kg’dan puşe ve infüzyon hızı 0,2 mg/kg/st çıkılır.

 5dk.sonra nöbet devam etmekte ise bir kez

dahamidazolam0,2 mg/kg’dan puşe ve infüzyon hızı
nöbetler devam ederse 15dk’da bir arttırılarak 0,6
mg/kg/stçıkılır
Dirençli statusepileptikus(60 dakika
ve üstü)
Midazolam anestezisi

 Midazolaminfüzyonu kesilirken her 3-4

saattebir nöbet yoksa 0,05 mg/kgazalt.
 Eğer midazolam infüzyonu kesilirken
nöbet başlarsa nöbetlerin kontrolünün
sağlandıı en yüksek doza tekrar çıkılır ve
şemaya devam edilir.
 Kesmeye başlamadan önce uzun süreli
antikonvülsant edavi eklenir
 Genel Anestezi
• Pentobarbital önce 3-5 mg/kg puşe sonra 1-5
mg/kg/st i.v. infüzyon ile tedavi olacak
şekilde)

• Farmakolojik komaya 24 saat devam edilmeli

ve diğer verilen ilaç düzeylerini kontrol et.
Komadan uyandırılırken eklenecek
antikonvülsanları gözden geçir
Nöbetle gelen hastada medikal Tedavi
 Nöbet
• Benzodiazepin
 Erken status
• Benzodiazepin
• Fenitoin
 Oturmuş status
• Levatirasetam IV
• Sodyum valproat IV
 Dirençli status
• Midazolam anestezisi
• Genel anestezi
 AKUT iLK KONVÜLZYON LE GELEN
HASTADA ÖYKÜ
• Yakın zamanda geçirilmiş kafa travması
• Ateşli hastalık öyküsü
• Toksikmadde ile temas
• Başka hastalık olup olmadığı
• İlaç kullanıp kullanmadığı
• Kullanıyorsa dozu
• Son ilaç dozunu ne zaman aldığı

• Ailede konvülziyon öyküsü

AKUT TEKRARLAYAN KONVÜLZYON iLE
GELEN HASTADA ÖYKÜ
• Antiepileptik ilaç kullanıyor mu?

• Hangi dozda?
• En son ne zaman ilaç aldı?
 AKUT KONVÜLZİYON İLE GELEN
HASTADA FİZİK İNCELEME
• Kafa travmasını düşündüren bulgular (Saçlı
deride hematom)
• Santral sinir sistemi enfeksiyonunu
düşündüren bulgular (ense sertliği,döküntü)
• Elektrolit dengesizliğini düşündüren bulgular
(dehidratasyon)
 AKUT KONVÜLZİYON İLE GELEN
HASTADA FİZİK İNCELEME
• Kafa içi basıncı artışını düşündüren bulgular
(papil stazı,retinal hemoraji)
• Metabolik hastalık düşündüren bulgular
(hepatomegali,metabolik asidoz,saç rengi
deişiklikleri,anormal koku)
• Nörokutan hastalık bulgusu var mı?
• Entoksikasyonu düşündüren bulgular
(miyozis,midriyazis)
 AKUT KONVÜLZİYON İLE GELEN
HASTADA NÖROGÖRÜNTÜLEME
• Kafa travması öyküsü varsa
• Fizik muayenede kafa içi basıncı artışını
düşündüren bulgular varsa(papil stazı)
• Fokal nörolojik bulgu
• Fokal nöbet
• İlk status epileptikus atağı
 AKUT KONVÜLZİYON İLE GELEN
HASTADA NÖROGÖRÜNTÜLEME
• Nöbet kontrol altına alındıktan sonra
nörogörüntüleme yapılmalıdır
KONVÜLZYONLU HASTANIN İZLEM
• Eğer spesifik bir neden bulunursa buna yönelik
tedavi verilmelidir.
• Neden bulunamaz ise bu idiopatik nöbet veya
epilepsi tanısı alacak hastanın ilk nöbeti
olabilir.
 Olgu
• 2 yaşında erkek hasta çocuk acile JTK nöbet geçirir vaziyette
başvurdu. (10kg)
• Ne yapalım?
• Müdahale odasına alalım, anne ve babayı dışarı çıkaralım
• Hava yolunu kontrol et, O2 ver
• Rektal diazepam 3mg (5mg’ın yarısı) veya 2mg intranazal midazolam
• Vital bulgularını kontrol et (ATEŞ: 38 C)
• Paranoks veya IM ateş düşürücü verelim
• Damar yolu açarak, kan şekeri bakalım, biyokimya ve CBC tüplerine
kan alıp, idame mayi takalım,
• Aile ile kabaca konuşalım, önceden ilaç alıyor mu?, travma var mı?,
ailede epilepsi var mı?, ateş kaç gündür var, intoksikasyon olabilir
mi?
 Olgu
• Nöbet devam ediyor
• İkinci Benzodiazepin
• Solunumu arresti gelişti
• Ambulamaya başlayıp, 0.1mg flumazenil i.v.
yapalım
• Solunumu döndü ancak nöbet devam ediyor
• Fenitoin 200 mg 20 dakikalık infüzyon başlatalım
ve youn bakıma haber verelim
• Muayene tekrarlayalım (travma izi var mı?,
menenjit veya ensefalit olabilir mi? Pridoksin
yapalım mı?
 Olgu
• Yoğun bakıma aldık, nöbet devam ediyor
• 3. basamak antikonvülsan ekle
• ◦Fenobarbital
• ◦Sodyum valproat
• ◦Levatirasetam
• Nöbet devam ediyor
• Anestezi
• ◦Midazolam
• ◦Genel anestezi
 FK’lu Çocuğun Hemşirelik Yaklaşımı
• Konvülziyon, ailelerin özellikle çocuklarının
mental motor gelişimi ile ilgili aşırı endişe
duydukları acil tıbbi müdahale gerektiren bir
durumdur.
• Hastaneye ilk başvuru sırasında uygulanması
gereken acil girişimler genel olarak şu şekilde
sıralanabilir:
1. Hava yolu açıklığının sürdürülmesi
• Konvülziyon anında dişler arasına gazlı bezle
sarılmış dil basacağı konulur
• Dişler kenetlenmiş ise açmak için zorlanmaz
• Başı yana doğru çevrilir, sekresyonlar aspire
edilir
• Gerekirse, ağıza airway yerleştirilir ve oksijen
verilerek solunum desteklenir.
1. Hava yolu açıklığının sürdürülmesi
• Çocuğun solunum sayısı, ritmi, derinliği
gözlenir ve kaydedilir.
• Gerekirse (düzensiz, yüzeyel, zorlu solunum,
siyanoz ,vb) moniterize edilir ve ambu, acil
malzemeler hazır bulundurulur.
2. Konvülziyonun durdurulması, damar
yolunun açılması, sıvı alımının
sürdürülmesi
• Çocuk hızla düz bir zemine yatırılır. Yakından
gözlenir.
• nöbetin özelliği,
• ne kadar süreden beri geçirdiği süratle
değerlendirilir.
• Acil ekip arkadaşları hemen bilgilendirilir.
• Tüm bilgiler hemşirelik notuna kaydedilir.
2. Konvülziyonun durdurulması, damar
yolunun açılması, sıvı alımının
sürdürülmesi
• Hemen damar yolu açılır, order edilen
antikonvülzif ilaç uygulanır.
• Konvülziyonun tekrarlama riski açısından
damar yolu açık kalacak şekilde sıvı verilmeye
devam edilir.
• Damar yolu açılamıyorsa ilaç rektal yolla
uygulanır.
 3. Ateşin düşürülmesi
• Vücut ısısı 15 dak. aralarla izlenerek
kaydedilir, vücut ısısı 38,50C üzerinde ise
hekime haber verilir.
• Önerilen antipiretik ilaç uygulanır, çocuğun
üzerindeki fazla giysiler çıkartılır.
• Uygulama sonrasında da vücut ısısı takip edilir,
30-60 dak. içinde ateşi düşmezse ılık uygulama
yapılır.
 4. Çocuğun travmalardan korunması
• Çocuğu travmalardan korumak için düz bir
zeminde yatırılır.
• Yastıksız olarak yatırılan çocuğun karyolasının
yatak kenarlıkları kaldırılır, kasılmalar nedeniyle
yataktan düşmesine engel olunur.
• Yakın çevresinde kesici / delici cisimler varsa
uzaklaştırılır.
• Hastanede kaldığı süre içinde yatak
kenarlıklarının kaldırılarak güvenliğinin
sürdürülmesi gerekir.
 5. Ailenin bilgilendirilmesi
sakinleştirilmesi, değerlendirilmesi
• Ailenin anksiyete ve stresini azaltmak için; yapılan
işlemler, konvülziyon ve bakım hakkında bilgilendirilir.
• Konvülziyona yönelik detaylı öykü, ailede FK öyküsü,
hastaneye gelene kadar yaşananlar aile ile ayrıntılı
olarak görüşülür.
• Evde;
• Antipiretik kullanımı,
• Ailenin acil uygulayabileceği ilaçlar ve uygulama
şekilleri,
• Bilinç durumunu değerlendirme ve değişiklik
durumunda ailenin yapması gerekenler hakkında aileye
eğitim verilir.
 5. Ailenin bilgilendirilmesi
sakinleştirilmesi, değerlendirilmesi
 Aileye;
• kısa süreli FK’ların beyin hasarı yapmadığı,
• tekrarlarsa çocuğun düz bir zemine yan yatırılması,
• kasılmalar sırasında çocuğun zarar görmesinin engellenmesi,
• sıkan giysilerin gevşetilmesi,
• kasılmayı durdurmak için çocuğun tutulmaması ve çenesinin zorla
açılmaya çalışılmaması,
• ağızdan bir şey vermeye çalışılmaması gerektiği,vb konularda bilgi
verilmelidir.

 5 dakikayı geçiyorsa evde rektal diazepam uygulaması öğretilir.

 6. Gerekiyorsa çocuğun hospitalize
edilmesi
• FK geçiren çocukların genellikle
hospitalizasyonu gerekmez
• Çoğu zaman stabil olup, bilinç açılana kadar
gözlem altında tutulur.
 6. Gerekiyorsa çocuğun hospitalize
edilmesi
• Ancak;
• Çocuğun klinik durumu düzelmiyorsa,
• 18 aylıktan küçükse,
• Komplike FK ya da febril status epileptikus geçirmişse,
• Ateş ve FK’a neden olan etken belirlenememiş ya da
meningeal irritasyona ait bulgular varsa,
• Ailenin ev koşulları yetersizse,
• Sosyo-kültürel düzeyi evde çocuğun izlemi açısından
yeterli değilse hastanın hospitalize edilmesi gerekir.
TEŞEKKÜRLER..