Kabanata V:

KAKAYAHANG
KOMUNIKATIBO
 • Ponolohiya – Maka-agham na pag-aaral ng palabuuan
ng tunog
Ponema – Pinakamaliit ng yunit ng tunog
KAKAYAHANG • Morpolohiya – maka-agham na pag-aaral ng palabuuan
LINGGWISITK ng salita
-anyong Morpema – Pinakamaliit na yunit ng salita na may
kahulugan
gramatikal ng • Sintaksis – maka-agham na pag-aaral ng palabuuan ng
wika sa lebel ng pangungusap
pangungusap • Semantika- pag-aaral na tumatalakay kung paano
nabibigyang kahulugan ang mga salita batay sa
paggamit nito sa pangungusap o pahayag.
 -Mga patinig
-Mga Katinig
KAKAYAHANG -Mga Diptonggo
LINGGWISITK -Mga Digrapo
-anyong
gramatikal ng
-Mga Klaster
wika sa lebel ng -Mga Pares-Minimal
pangungusap -Mga Ponemang Suprasegmental
-Mga Bahagi ng Pananalita
 -Nauunawaan at nasasalita ko ang mga tunog at mga salitang
Filipino
-Nakagagawa ako ng mga salita mula sa iba pang mga salitang
Filipino
Kakayahang -Nakabubuo ako ng mga batayang pangungusap sa Filipino
-May kakayahan akong iangat ang kompleksidad ng mga
Linggwistik ginagamit kong pangungusap sa Filipino tulad halimbawa ng
pagbubuo ng mga hugnayang pangungusap upang maipakita
ang relasyon ng mga ideya
-Umaayon ang mga nabubuo kong pangungusap sa grammar o
balarila ng Filipino
 Mga Konsiderasyon sa Mabisang Komunikasyon
• Setting – saan ang pook ng pag-uusap o ugnayan ng
mga tao
KAKAYAHANG • Participants – sino-sino ang mga kalahok sa pag-uusap
SOSYOLINGGWISITIK o pakikipagtalastasan
-nag-iiba ang • Ends- Ano ang pakay o layunin ng pag-uusap na ito?
paggamit ng wika ng
isang indibidwal • Act Sequence – paano ang takbo ng usapan
depende sa taong • Keys – Ano ang tono ng pag-uusap? Pormal ba o di –
kanyang kausap pormal
• Norms – Ano ang paksa ng usapan? Ano ang umiiral na
panuntunan sa pagtalakay sa nasabing paksa
• Genre – ano ang diskursong ginamit?
 Mga Konsiderasyon sa Mabisang Komunikasyon
• Setting – saan ang pook ng pag-uusap o ugnayan ng
mga tao
KAKAYAHANG • Participants – sino-sino ang mga kalahok sa pag-uusap
SOSYOLINGGWISITIK o pakikipagtalastasan
-nag-iiba ang • Ends- Ano ang pakay o layunin ng pag-uusap na ito?
paggamit ng wika ng
isang indibidwal • Act Sequence – paano ang takbo ng usapan
depende sa taong • Keys – Ano ang tono ng pag-uusap? Pormal ba o di –
kanyang kausap pormal
• Norms – Ano ang paksa ng usapan? Ano ang umiiral na
panuntunan sa pagtalakay sa nasabing paksa
• Genre – ano ang diskursong ginamit?
 -Nalalaman ko kung ang aking mga pahayag ay nakapagdudulot ng
sama ng loob o nagkaroon ng di-magandang dating sa aking kausap
-Nalalaman ko kung kalian ako magsasalita at kailan naman hindi
-Mahusay kong nagagamit ang mga pagkilos at iba pang di-berbal
na sensya upang magpahayag nang walang nasasaktan ng
damdamin
Kakayahang - Pinag-iisipan kong mabuti kung ano ang aking dapat sabihin at
SosyoLinggwistik kung papaano ko iyon sasabihin tuwing ako ay nasasangkot sa
isang komunikatibong sitwasyon
- Naaanalisa ko nang mabuti ang kabuuang konsteksto ng
kinasasangkutan kong talastasan. Nauunawaan ko kung hanggang
saaan ang mga limitasyong pinapayagan at gayon din,
nauunawaan ko ang pag-iral ng mga kasama ko sa naturang
sitwasyon
KAKAYAHANG
PRAGMATIK
Speech Act Theory
-tumutukoy sa abilidad
niyang ipabatid ang
•Locutionary Act – batayang akto
kanyang mensahe ng pahayag o ang paggawa ng
nang may sensibilidad
sa kontekstong sosyo-
isang makabuluhan na
kultural at gayon din sa linggwisitkong pahayag
abilidad ninyang
mabigyan-kahulugan •Illocutionary Act – intesnyon o
ang mga mensaheng
nagmumula sa iba
gamit ng pahayag
pang kasangkot sa
komunikatibong
•Perlocutionary Act – epekto ng
sitwasyon. mismong pahayag
KAKAYAHANG
PRAGMATIK
-tumutukoy sa abilidad
Cooperative Principle
niyang ipabatid ang
kanyang mensahe
- Ang mga kasangkot sa
nang may sensibilidad
sa kontekstong sosyo-
komunikasyon ay
kultural at gayon din sa
abilidad ninyang
inaasahang makikiisa
mabigyan-kahulugan
ang mga mensaheng
para sa isang
nagmumula sa iba
pang kasangkot sa
makabuluhang pag-
komunikatibong
sitwasyon.
uugnayan.
 Komunikasyong Di- berbal
• Chronemics - oras
KAKAYAHANG
PRAGMATIK • Proxemics - espasyo
-tumutukoy sa abilidad • Kinesics – katawan / body language
niyang ipabatid ang • Haptics – sense of touch
kanyang mensahe
• Iconics – simbolo o icons
nang may sensibilidad
sa kontekstong sosyo- • Colorics – kulay
kultural at gayon din sa • Paralanguage – paraan ng pagbigkas ng isang (Halimbawa,
abilidad ninyang subukan mong bigkasin ang tunog ng Oh sa iba’t ibang
mabigyan-kahulugan paraan)
ang mga mensaheng • Oculesics – mata
nagmumula sa iba • Objectics – bagay
pang kasangkot sa
• Olfactorics – Pang-amoy
komunikatibong
sitwasyon. • Pictics – mukha
• Vocalics – paggamit ng tunog (pagsutsot, ehem, tsk-tsk at
buntong-hininga)
 - Mabilis kong nakikita ang mga mensaheng hindi
naipapahayag sa mismong mga salita
- Tuwing kasangkot ako sa isang pag-uusap, sinisikap kong
maibigay ang lahat ng impormasyong kinakailangan sa isang
malinaw at mabilis na paraan
Kakayahang - Tinitiyak kong ang aking palagay ukol sa aking mga kausap
ay nabibigyan nila ng kompirmasyon kung totoo o hindi
Pragmatik - Sa mga pahayag na aking naririnig o binabasa, sinisikap kong
Makita ang mga palagay ng iba pang kasangkot bago pa ako
sumagot o magbigay ng aking pahayag
- Mahigpit kong ikinokonsidera ang katayuan ng aking kausap
sa kabuuan ng talastasang aking kinasasangkutan
Kakayahang
Diskorsal Sa pagdidiskurso, kailangang pagtuuanan
- tumutuon sa ng pansin o isaalang alang ay ang:
koneksyon ng 1. Kohisyon – ugnayan ng kahulugan sa
magkakasunod na loob ng teksto
mga pangungusap
tungo sa isang 2. Kohirens – kaisahan ng lahat ng
makabuluhang pahayag sa isang sentral na ideya
kabuuan.
 -Nakapagpapahayag ako ng mahahabang pahayag ukol sa ano
mang paksang ako ay sangkot
-Kaya kong dugtungan at pahabain pa ang isang simpleng
pahayag na aking sinabi upang mas malinaw ko ang
Kakayahang mensaheng nais kong ipabatid
-kaya kong talakayin ang isang paksa, basta’t sapat ang aking
Diskorsal kaalaman ditto, gamit ang wikang Filipino
-tinitiyak kong magkaka-ugnay ang bawat indibidwal kong
pahayag upang maging konektado ang mga ito sa isa’t isa.
- Tinitiyak kong lahat ng mga pahayag sa aking diskurso ay
nakaangkla sa isang tiyak na paksa at hindi ito lumalayo dito.
Kabanata VI:
INTRODUKSYON SA
PANANALIKSIK SA
WIKA AT/O KULTURANG
PILIPINO
 Ayon kay Aquino (1974) ang
pananaliksik ay isang
KAHULUGAN sistematikong paghahanap sa
NG
PANANALIKSIK mga impormasyon hinggil sa
isang tiyak na paksa o
suliranin.
 Upang makadiskubre ng mga bagong
kaalaman hinggil sa mga batid pang
phenomena
Upang makakita ng mga sagot sa mga
suliraning hindi pa ganap na nalulutas ng mga
LAYUNIN umiiral na metodo at impormasyon
NG Mapagbuti ang mga umiiral na teknik at
PANANALIKSIK makadebelop ng mga bagong instrument o
produkto
Makatuklas ng hindi pa nakikilalang
substances at elements
Higit na maunawaan ang kalikasan ng dati
nang kilalang substances
 Makalikha ng mga batayan ng pagpapasya sa
kalakalan, industriya, edukasyon,
LAYUNIN pamahalaan at iba pang larangan
NG Ma-satisfy ang kuryosidad ng mananaliksik
PANANALIKSIK
Mapalawak o ma-verify ang mga umiiral na
kaalaman
 Sistematiko
Kontrolado
Empirikal
Mapanuri
Obhektibo, Lohikal at walang pagkiling
KATANGIAN Gumagamit ng mga kwantitibo o
estadistikal na metodo
NG Orihinal na akda
PANANALIKSIK
Akyureyt na imbetigasyon, obserbasyon at
deskripsyon
Matiyaga at hindi minamadali
Pinagsisikapan
Nangangailangan ng tapang
Maingat na pagtatala at pag-uulat
 Analisis
Aral-Kaso
Komparison
Korelasyon-Predikasyon
URI
NG Ebalwasyon
PANANALIKSIK Disenyo-Demontrasyon
Sarbey-Kwestyuneyr
Istatus
Konstruksyon ng Teorya
Trend Analysis
 Masipag
KATANGIANG
DAPAT Matiyaga
TAGLAYIN NG
MABUTING Maingat
MANANALIKSIK Sistematiko
Kritikal o Mapanuri
 •Kinikilala ang lahat ng pinagkunan ng
datos
•Bawat hiram na termino o ideya ay
Mga ginagawan ng karampatang tala
Pananagutan •Hindi nagnanakaw ng mga salita ng iba
ng isang kundi sinisipi at binibigyan ng
karampatang pagkilala
mananaliksik
•Hindi siya nagkukubli ng datos para
lamang palakasin o pagtibayin ang
kanyang argumeto
 Plagyarismo
- Pangongopya ng datos, mga
Ang Isyu ng ideya, mga pangungusap, buod
Plagyarismo at balangkas ng isang akda,
programa nang hindi kinikilala
ang pinagmulan o kinopyahan .
MARAMING
SALAMAT..