Wika sa Pilipinas Noong

Panahon ng Espanyol

Indio ang bansag ng mga Espanyol sa mga
Pilipino noong panahong sinakop nila ang
bansa. Katumbas ito ng salitang "mangmang" o
"walang alam." Sa pagsusuri sa mga pangyayari
sa wika noong panahong iyon, makikita na ang
kamangmangang sinasabi ng mga dayuhan ay
hindi tumutukoy sa "kawalan ng kaalaman" ng
mga Pilipino, kundi "nilikha" lamang ito ng
mga mananakop.
 Mga Teorya sa Pinagmulan ng
Lahing Pilipino
1. Teorya ng Pandarayuhan – kilala sa tawag na
“Wave Migration Theory” na pinasiskat ni Dr.
Henry Otley Beyer, isang Amerikanong
Antropologo noong 1916.
2. Teorya ng Pandarayuhan Mula sa Rehiyong
Austronesyano – pinaniniwalaan ng teoryang ito na
ang mga Pilipino ay nagmula sa lahing
Austronesian na hinango sa salitang Latin na
“auster” na nangangahulugang “south wind” at
“nesos” na ang ibig sabihin ay “isla”
 Kalagayang Pangwika Bago
Dumating sa Pilipinas ang mga
Espanyol
May iba’t ibang lokal na wika sa iba’t ibang bahagi ng bansa.
Nagkakahawig ang mga lokal na wika dahil nagmula ito sa
iisang pamilya, ang Malayo Polynesian.
May sariling sistema ng pagbasa at pagsulat ang mga
Pilipino. Dahil dito, mataas ang antas ng literacy (kaalamang
bumasa at sumulat) sa buong kapuluan.
Baybayin ang tawag sa namayaning alpabeto sa panahong
iyon.
Mga Programa ng mga Espanyol
sa Wika
 Ipinakilala ang alpabetong Romano
 Pagpapalaganap ng Kristiyanismo
 Pagtuturo ng wikang Espanyol at pag-aaral ng lokal
na wika
Ipinag-utos ng hari ng Espanya na pag-aralan ng mga
Espanyol ang mga lokal na wika at ituro sa mga
Pilipino ang wikang Espanyol.
Mga Ginawa ng mga Espanyol sa
Wika
Hindi isinakatuparan ng mga opisyal na Espanyol ang mga
programa sa wika na ipinag-utos ng hari ng Espanya. Ilan sa
mga pangunahing dahilan nito ang sumusunod:
 Mababa ang tingin ng mga Espanyol sa mga Pilipino at
naniniwala sila na hindi nararapat ang uring ito sa
sagradong wika nila.
 Nais nilang manatiling walang alam ang mga Pilipino
ukol sa patakaran ng gobyerno, at mga pangyayari sa
bansa at sa mundo.
 Ayaw nilang magkaintindihan ang iba’t ibang grupo ng
mga Pilipino kaya ninais nilang panatilihin ang iba’t
ibang lokal na wika.
Implikasyon ng mga Pangyayari
sa Wika
 Nahirapan ang mga Pilipinong iparating sa Espanya
ang kanilang kalagayan.
 Nahirapan ang mga Pilipino na makipag-ugnayan sa
kapwa Pilipino na mula sa ibang lugar ng bansa.
 Nabuo ang paniniwalang mababang uri ang
anumang lokal na wika at sinumang gumagamit
nito.
 Pag-usbong ng Liberalismo
 Sa huling bahagi ng ika-16 na siglo, tuluyang
lumakas ang ideya ng liberalismo sa Europa.
 Dahil sa mga ilustradong Pilipino na nag-aral sa
Europa, nakarating sa bansa ang usapin ng paglaya.
 Kasabay ng paghiling ng mga Pilipino ng pantay na
karapatan sa iba’t ibang pamamaraan, hiniling
nilang ituro sa mga Pilipino ang wikang Espanyol.
 Nakita ang katotohanang matagal nang iniutos ng
hari ng Espanya ang pagtuturo ng wikang Espanyol
sa mga Pilipino, ngunit hindi ito sinunod ng mga
namumuno sa bansa.
 Nakalipas ang humigit-kumulang 250 taon bago
tuluyang itinuro at ginamit ang wikang Espanyol.
Wika sa Panahon ng
Rebolusyon
 Sitwasyong Pangwika Bago ang
Rebolusyon
Gaya ng mga Pilipino ay marami ring kinaharap na
sitwasyon ang wika noong panahon ng Espanyol sa
Pilipinas. Narito ang mga halimbawang sitwasyon:
 Maraming lokal na wika ang ginamit sa Pilipinas
noong panahon ng Espanyol.
 Isa sa mga naging sagabal sa pag-organisa ng mga
Pilipino ang pagkakaiba-iba ng wikang ginagamit.
 Ipinagkait sa mga ordinaryong Pilipino na
matutuhan ang wikang Espanyol, samantalang ito
naman ang wika ng mga ilustradong Pilipino.
 Wika sa Pilipinas Noong
Panahon ng Rebolusyon
Sa pag-aaral ng kasaysayan ng Pilipinas, madalas
makaligtaan ang panahon sa pagitan ng pananakop ng
Espanyol at Amerikano. Maraming mahahalagang
usapin at pangyayari ang natabunan kasama ng
pagkalimot sa bahaging ito ng kasaysayan. Isa na rito
ang usaping pangwika.
Tagalog bilang opisyal na wika:
Isa ang Tagalog sa mga wika ng Pilipinas nooong
panahon ng rebolusyon.
Ito ang wika ng Maynila, ang sentrong pang-
ekonomiya at pampolitika ng bansa.
Ito ang wika ni Andres Bonifacio, ang kinikilalang ama
at naging supremo ng Katipunan.
 Ang Katagalugan
Tinawag ni Bonifacio na Katagalugan ang lugar na nasakop ng
kaniyang pamumuno. Samantalang tinawag na Tagalog ang mga
taong nakatira rito.

Inakala ni Bonifacio na ang mga narating niya lamang na bahagi ng

bansa ang sangkot sa rebolusyon. Nakita niya na ang kabihasnan ng
mga lugar na ito ay umusbong sa tabi ng ilog kaya tinawag niya ang
mga tao na taga-ilog.

Ang buong Pilipinas ang pinatutungkulan ni Bonifacio nang gamitin

niya ang katagang "Katagalugan." Inakala niyang ang katangian ng
mga lugar na kaniyang narating ay katangian din ng iba pang lugar na
hindi pa niya narating noon.

Noong 1896 ay itinakda ng Saligang Batas ng Biak-na-Bato ang

Tagalog bilang opisyal na wika ng bansa. Ang opisyal na wika ay ang
wikang ginagamit sa pagsulat at pagbibigay-kahulugan sa batas.
Pag-usbong ng mga Wikang Komon
 Hindi lamang ang mga probinsya sa Luzon ang
sangkot sa rebolusyon.
 Hindi Tagalog ang wika sa ibang panig ng bansa na
sangkot din sa rebolusyon.
 Umusbong ang mga pangunahing wika sa iba’t
ibang lugar sa bansa sa paglalayong mas mapadali
ang pag-organisa sa mga Pilipino. Ang mga wikang
ito ay tinawag na wikang komon.
 Mga Wikang Komon at Espanyol
Noong Rebolusyon
Maliban sa iba’t ibang wikang komon, naging mahalaga rin
ang papel ng wikang Espanyol sa himagsikan. Ang wikang
ito ang naging wika ng mga Pilipinong ilustrado.
Naging tulay ang mga ilustrado para maiparating sa iba
pang Pilipino ang kaisipang liberal, at maipaalam sa
Espanya ang kalagayan ng mga Pilipino sa Pilipinas.
Nagsulat sila ng mga akdang pumukaw sa damdaming
makabayan ng mga Pilipino, maging ng mga pinuno ng
rebolusyon.
Diyaryo ang pangunahing daluyan ng komunikasyon ng
mga Pilipino noong panahon ng rebolusyon. Nasusulat ang
mga ito sa wikang Espanyol at sa mga wikang komon. Ilan
sa mga pangunahing diyaryo ang sumusunod:
 Kalagayang Pangwika sa Pilipinas
Bago Dumating ang mga Amerikano
Alalahanin ang katangian ng wika sa Pilipinas bago
dumating ang mga Amerikano:

May walong pangunahing lokal na wika na

namamayani sa bansa - Tagalog, Sebwano, Ilokano,
Hiligaynon, Bikol, Waray, Kapampangan at
Pangasinense.
Ginagamit pa rin ang wikang Espanyol ng ilang sektor
ng lipunan, partikular sa relihiyon.
Kalagayang Pangwika Pagdating ng
mga Amerikano
Malaki ang papel na ginampanan ng mga Amerikano sa
paghulma ng kasaysayan at kultura ng Pilipinas. Sa
pamamagitan ng pagtingin sa ilang aspekto ng kanilang
pananakop sa ating bansa, magkakaroon ka ng ideya kung
paano sila nagkaroon ng napakalaking impluwensiya sa
mga Pilipino. Simulan mo ito sa pagtanaw sa impluwensiya
nila sa wika ng bansa.

Sa pagdating ng mga Amerikano, ganito ang kalagayang

pangwika sa bansa:

Patuloy na namayani ang iba’t ibang wikang lokal matapos

ang himagsikan.
Nabibilang ang mga Pilipinong nakauunawa ng Ingles.
 Wika ng Edukasyon
Nagkaroon ng suliranin ang mga Amerikano kung ano ang wikang panturo.
Pinili nilang gamitin ang wikang Ingles.

Mas praktikal ang paggamit ng Ingles

Hindi na kailangang pag-aralan ng mga Amerikanong guro ang wika ng mga
Pilipino
Nasa wikang ingles ang mga batayang aklat at iba pang materyal sa pagtuturo.
May politikal na kalamangan para sa mga Amerikano ang paggamit ng Ingles.

Maaaring isipin ng mga Pilipino na itinuturing silang kapantay ng mga

Amerikano.
Makikilala at tatangkilikin ng mga Pilipino ang mga produkto ng Estados
Unidos na wala sa bokabularyo ng mga lokal nitong wika.
Mas madaling maiimpluwensiyahan ng mga Amerikano ang kulturang
Pilipino
 Hakbang tungo sa Pambansang
Wika
Kasabay ng pagtatatag ng Pamahalaang
Commonwealth, sinimulan ang hakbang tungo sa
pagtuklas at pagbuo ng pambansang wika ng Pilipinas.
 Mga Isyu ukol sa Pagpili sa Tagalog
bilang Batayan ng Wikang Pambansa

Hindi naging madali ang pagtukoy sa lokal na wikang

gagawing batayan para sa itatalagang pambansang
wika sa Pilipinas.
Naitatag ang Surian ng Wikang Pambansa (SWP) para
manguna sa misyong matukoy at mabuo ang isang
pambansang wika. Una nitong iminungkahi ang
wikang Tagalog, ngunit marami ang tumutol dito.
Minadali ang pagdedesisyon upang makatugon sa isa
sa mga kahingian ng mga Amerikano bago nila
ideklara ang kalayaan ng Pilipinas.
Tagalog ang wika ni Manuel L. Quezon, ang pangulo
ng bansa at tatanghaling ama ng wikang pambansa.
 Ang Asya ay para sa
mga Asyano
Layunin ng mga Hapones na burahin ang anumang
impluwensiyang kanluranin kaya ipinagbawal nila ang
paggamit ng kanluraning wika, partikular ang Ingles.
Ipinasunog din nila ang mga lathalain at panitikang
nakasulat sa kanluraning wika.
Ipinag-utos din ng mga Hapones ang paggamit ng mga
wikang Nihonggo at Tagalog sa buong bansa.
 Wika ng Pamamahala
Noong 1942, inihayag ng Komisyong Tagapagpaganap
ng Pilipinas (Philippine Executive Commission) ang
Ordinansa Militar Blg. 13 na nagtatakda na "ang mga
wikang Nihonggo at Tagalog ang magiging mga
opisyal na wika sa buong bansa."
Oktubre 1942, muling binuhay ang Surian ng Wikang
Pambansa. Tungkulin nitong gumawa ng mga hakbang
upang palaganapin ang mga wikang Nihonggo at
Tagalog sa buong bansa.
 Wika ng Edukasyon

Itinalaga bilang mga wikang panturo ang Tagalog at Nihonggo.
Tinuruan ng Nihonggo ang mga guro ng mga pampublikong paaralan.
Ipinatupad ang Kautusang Tagapagpaganap blg. 10 na nag-utos ng pagtuturo
ng Tagalog sa elementarya, pribado man o pampublikong paaralan.
Nagsagawa ng malawakang pagsasanay ng mga gurong magtuturo ng
Tagalog.
Ipinag-utos din ang pagtuturo ng Tagalog bilang asignatura sa elementarya at
sekondarya.
Ipinatupad ang Kautusang Tagapagpaganap blg. 44 na nagbigay-daan sa
restorasyon ng Unibersidad ng Pilipinas at pagtatalaga rito upang pag-aralan
at payabungin ang wikang pambansa habang isinusulong ang diwang
makabayan. Kaugnay ng probisyong ito, isinama rin ang Tagalog bilang isa sa
mga asignaturang kailangang kunin sa kolehiyo.
Noong 1944, binuksan ang Tagalog Institute para sa mga gurong hindi
Tagalog ang wika.
 Wika ng Panitikan

Tahasang ipinagbawal ang paggamit ng anumang
wikang kanluranin sa pagsulat ng anumang
malikhaing akda, bagkus ay hinikayat ang mga
manunulat na maglimbag ng mga akda gamit ang lokal
na wika. Dahil dito, naging aktibo ang mga Pilipinong
manunulat.
Tinagurian ang panahong ito na gintong panahon ng
panitikan dahil sa dami ng akdang pampanitikan na
nailathala.
 Mga Usapin Tungkol sa
Wika

Sa kabila ng mga tila pagpapayaman ng lokal na wika sa
panahon ng mga Hapones, may ilang isyu o usapin na
lumaganap sa panahong ito. Kabilang dito ang sumusunod:

Hayagan ang naging pagkiling sa Tagalog kumpara sa iba

pang pangunahing wika ng bansa. Makikita ito sa paggamit
ng Tagalog bilang opisyal na wika at bilang wika ng
edukasyon
Sapilitan ding ipinagbawal ang paggamit ng wikang naging
bahagi na ng kamulatan ng ilang sektor at mamamayan.
Mahahalagang Pangyayaring may
Kaugnayan sa Kasaysayan ng Wika
 Pag-unlad ng Wikang
Pambansa

Patuloy ang pag-unlad ng wika habang
ito ay ginagamit. Sumasabay ito sa
pagbabago ng kultura ng lipunan, kaya
naman malaki ang partisipasyon ng iba’t
ibang sektor at komunidad sa pagsulong
ng wika ng isang lugar at ng pambansang
wika.
 Wika at Lipunan
 Ayon kina Pamela Constantino at Galileo Zafra, kapuwa
propesor sa Filipino at panitikan, “ang wika ay kalipunan
ng mga salita at ang pamamaraan ng pagsasama-sama ng
mga ito ay para magkaunawaan o makapagtalastasan ang
isang grupo ng mga tao.”

 Ang lipunan naman ay binigyang kahulugan ng UP

Diksyonaryong Filipino bilang “malaking pangkat ng
mga tao na may karaniwang pag-uugali, ideya, saloobin,
namumuhay sa isang tiyak na teritoryo, at itinuturing ang
mga sarili bilang isang yunit.”
 Ang wika, pasalita man o pasulat, ang
instrumentong ginagamit ng mga tao sa loob ng
isang lipunan upang magkaroon ng ugnayan. Sa
ugnayang ito lamang maaaring maipahayag ang
saloobin, ideya, at ugali. Dito magsisimula ang
pagkakaunawaan na magiging dahilan ng
pagkakapareho at pagturing sa isang komunidad
bilang isang yunit.
 Speech Community
 Ang speech community ay ang pangkat ng tao sa
loob ng isang lipunan na may tiyak na wikang
ginagamit.
 Wika at Kultura
 Nabubuo, umuunlad, at naiiba ang wika ng isang
speech community ayon sa pang-araw-araw nilang
gawain at pamumuhay at ayon din sa papel na
kanilang ginagampanan sa pangkat na
kinabibilangan.

 Sosyo-lingguwistiko ang larangan ng pag-aaral ng

wika na nagsusuri sa pagkakaiba ng wika at ang
kaugnayan nito sa istruktura ng lipunan.
 Wika at Kultura ng Komunidad
 Upang higit na maunawaan ang ugnayan ng wika at
lipunan, maaaring pumili ng isang speech group sa
komunidad. Maaaring kapanayamin ang ilang
miyembro at bumuo ng mga tanong batay sa
sumusunod:
 Ukol sa pakikipanayam
handa ang mga tanong bago ang araw
ng panayam. Magdala ng kopya nito sa
araw ng panayam.
I-rekord ang panayam. Maaaring
gumamit ng notebook, recorder, o
anumang angkop na gadget para rito.
Dumating nang mas maaga sa
itinakdang oras ng panayam.
Ukol sa pagsulat ng sanaysay
Makatutulong ang pagbabalangkas ng
ideya bago isulat ang sanaysay.
Basahin nang ilang ulit ang sanaysay
bago ipasa upang makita at maitama
ang anumang pagkakamali kung
mayroon man.
Mahigpit ang ugnayan ng wika at
lipunan. Kaya naman isang
mabisang paraan upang
maunawaan ang kalagayan ng
isang komunidad ay ang pag-aaral
sa wika nito.