CHƯƠNG 4

CHÍNH SÁCH
THƯƠNG MẠI
QUỐC TẾ

ThS. Lưu Thị Bích Hạnh

I. Khái niệm và các hình thức của
chính sách thương mại quốc tế.
II. Các nguyên tắc áp dụng trong
chính sách thương mại quốc tế
III. Các biện pháp áp dụng trong
chính sách thương mại quốc tế

ThS. Lưu Thị Bích Hạnh

 I. Khái niệm, nhiệm vụ, hình thức của
CSTMQT
1. Khái niệm

CSTMQT là một hệ thống các nguyên

tắc, biện pháp nhằm thực hiện các
mục tiêu xác định trong lĩnh vực
TMQT của 1 QG trong 1 thời kỳ
nhất định.

• ThS. Lưu Thị Bích Hạnh

 2. Nhiệm vụ

Bảo hộ hợp lý thị trường

Phòng ngự
và nền sản xuất nội địa

Tạo điều kiện cho các DN trong

nước mở rộng thị trường Tấn công
ra bên ngoài

ThS. Lưu Thị Bích Hạnh

3. Hình thức

CS CS
bảo tự
hộ do
mậu mậu
dịch dịch
ThS. Lưu Thị Bích Hạnh
3.1. Chính sách bảo hộ mậu dịch

3.1.1. Khái niệm

Nhà nước áp dụng những biện
pháp cần thiết để bảo vệ TT nội
địa, bảo vệ nền SX trong nước
trước sự cạnh tranh của HH NK.

ThS. Lưu Thị Bích Hạnh

 3.1.2. Đối tượng áp dụng
- Những ngành SX tạo ra nhiều
công ăn việc làm cho XH
- Những ngành SX có nguy cơ
bị hàng NK đe doạ sự tồn tại
- Những ngành CN còn non trẻ
chưa đủ sức cạnh tranh
ThS. Lưu Thị Bích Hạnh
 3.1.3. Phân loại
• CSBHMD thuần tuý
Bằng các biện pháp TQ + PTQ  cản trở hàng
ngoại nhập
• CS siêu bảo hộ mậu dịch:
- Cản trở hàng ngoại nhập vào trong nước để bảo vệ
các ngành chưa đủ sức cạnh tranh tại TT nội địa.
- Hỗ trợ XK đối với các ngành SX đã đủ sức cạnh
tranh tại TT nội địa.

ThS. Lưu Thị Bích Hạnh

 3.2. Chính sách tự do mậu dịch

Nhà nước từng bước giảm

dần và tiến tới xoá bỏ những
cản trở trong quan hệ buôn
bán với bên ngoài, thực hiện
việc tự do hoá TM.

ThS. Lưu Thị Bích Hạnh

• Tự do hoá thương mại là quá
trình các QG giảm bớt, tiến tới
xoá bỏ các rào cản trong lĩnh
vực TM; xoá bỏ sự phân biệt
đối xử, tạo ra môi trường thuận
lợi nhằm thúc đẩy TMQT phát
triển.

10
Nội dung chủ yếu của Tự do hóa thương
mại
(1) Cắt giảm, tiến tới loại bỏ thuế quan
Cắt giảm thuế trong WTO:
• 1950 40%
• 1980s 20%
• Hiện nay 4 - 5%

11
(2) Giảm dần và tiến tới xóa
bỏ hàng rào phi thuế quan

12
(3) Thực hiện nguyên
tắc đối xử công bằng
(4) Đảm bảo minh bạch
và công khai CS về TM

13
Các phương thức của Tự do hóa thương
mại
Đa
phương
Khu
Song vực
phương
Đơn
phương
14
 II. Nguyên tắc áp dụng trong
CSTMQT

1. Nguyên tắc tối huệ quốc

(Most Favored Nation -
MFN)
2. Nguyên tắc đãi ngộ quốc gia
(National Treatment - NT)
ThS. Lưu Thị Bích Hạnh
 1. Nguyên tắc tối huệ quốc

• Cam kết dành cho nhau những

thuận lợi, ưu đãi không kém
hơn những thuận lợi, ưu đãi mà
mỗi bên đã, đang và sẽ dành
cho bất kỳ 1 bên thứ ba nào.
ThS. Lưu Thị Bích Hạnh
 Cơ sở pháp lý

. .

Ký kết Gia nhập

các WTO
HĐTM

ThS. Lưu Thị Bích Hạnh

 2. Nguyên tắc đãi ngộ quốc gia

• Cam kết dành cho HH, DV, công

dân hoặc công ty của nước kia
những ưu đãi trên TT nội địa
giống như những ưu đãi dành cho
HH, DV, công dân hoặc công ty
của nước mình.
ThS. Lưu Thị Bích Hạnh
 III. CÁC BIỆN PHÁP ÁP DỤNG
TRONG CHÍNH SÁCH THƯƠNG
MẠI QUỐC TẾ

ThS. Lưu Thị Bích Hạnh

Biện pháp Cấm NK

Hạn ngạch NK
Thuế Hạn chế Hạn ngạch
quan NK thuế quan
Giấy phép NK
Phi thuế Khuyến
quan khích XK Hạn chế NK
“tự nguyện”
Bán phá giá
hối đoái
Ký quỹ NK
Rào cản kỹ
ThS. Lưu Thị Bích Hạnh thuật
 Xây dựng các mặt hàng XK chủ lực
Đẩy mạnh gia công XK
Các biện pháp đầu tư liên quan đến tổ
chức nguồn hàng, cải biến cơ cấu XK
Khuyến Trợ cấp XK
khích
XK Bán phá giá hàng hóa

Bán phá giá hối đoái

Tín dụng XK
Các biện pháp về thể chế và xúc tiến
XK
ThS. Lưu Thị Bích Hạnh
 III. Biện pháp thuế quan

1. Khái niệm
2. Phân loại
3. Phân tích tác động
4. Biểu thuế quan
5. Quan điểm của WTO

22
 1. Khái niệm

Thuế quan là loại thuế

đánh vào HH khi HH
đó đi qua 1 lãnh thổ
hải quan.

23
TQ là loại thuế
gián thu

24
2. Phân loại
 2.1. Căn cứ vào
mục đích thu thuế
TQ tài chính
 nhằm tăng thu ngân sách Nhà
nước
• TQ bảo hộ
 nhằm mục đích bảo hộ nền SX
trong nước
26
 2.2. Căn cứ vào
phương pháp tính thuế
• TQ tính theo số lượng:
thuế được tính bằng số
tiền nhất định dựa trên
mỗi đơn vị vật chất của
HH XNK
27
• TQ tính theo giá trị:
thuế tính theo tỷ lệ %
của giá trị HH XNK

28
• TQ hỗn hợp: vừa tính theo
giá trị, vừa tính theo số
lượng

29
 2.3. Căn cứ vào
đối tượng thu thuế
• TQ XK: thuế đánh vào
hàng XK
• TQ NK: thuế đánh vào
hàng NK
30
 3. Phân tích tác động cân
bằng cục bộ của thuế quan
(trường hợp QG nhỏ)
QG
nhỏ

Price taker

31
 Px($) Khi ko có TM, QG A sx
6 Sx
và td tại E (30X, 3$)
5
PX > Pw
4
E
3 Khi TM tự do, với Pw = 1$, QGA
G J H SF + T td AB = 70X trong đó sx AC =
PW + t = 2 10X và NK CB = 60X
A C B T
PW = 1 S
Dx F t = 100%
0 X
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
PX = 2$, QGA td GH = 50X
Nhập khẩu sau thuế trong đó sx GJ = 20X và NK
JH = 30X
Nhập khẩu trước thuế
32
 Thuế quan
Px($)
6 Sx
giảm tiêu dùng nội mở rộng sản xuất nội
5 địa (BN=20X) địa (CM=10X)

4
E
3 giảm nhập khẩu
G J H SF +T (BN+CM=30X)
PW + t = 2
A C M N B T
PW =1 S
tăng doanh thu CP
D F
0 x X (MJHN=30$=1$*30X)
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Nhập khẩu sau thuế

Nhập khẩu trước thuế

33
 Chi phí và lợi ích của thuế quan
TD ↓ (70X  50X)

t = 100% PX ↑ (1$  SX ↑ (10X  20X)

2$)
Px($) NK ↓ (60X  30X)
6 Sx
Khoản thu CP 30$
5
R
4

3
E thặng dư của NTD
G J H
SF + T
giảm một lượng là
2
a T
AGHB=60$
b c d B
1 S
A C M N Dx
F
thặng dư của nhà sx
X
0 tăng một lượng là
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
AGJC=15$
34
• ∆CS = - (a + b + c + d)
• ∆PS = + a
• ∆G rev = + c
• ∆welfare = - (b + d)
 5. Quan điểm của WTO về
thuế quan

• Mục tiêu của WTO: tự do hóa TM

• WTO vẫn thừa nhận cho phép các
nước sử dụng TQ để bảo hộ SX
trong nước nhưng phải ràng buộc
và cam kết mức thuế tiến tới dần
dần dỡ bỏ hoàn toàn.
36
IV. Biện pháp phi thuế quan

BIỆN PHÁP BIỆN PHÁP

PTQ
PTQ
KHUYẾN
HẠN CHẾ KHÍCH
NK XK

37
1. Nhóm biện pháp PTQ hạn chế NK

38
 1.1. Cấm nhập khẩu

Quy định của CP không

cho phép NK những
mặt hàng nào đó vào
TT trong nước
39
 1.2. Hạn ngạch NK
• Là quy định của Nhà nước về số
lượng hoặc giá trị 1 mặt hàng hoặc
một nhóm hàng nào đó được nhập
về từ 1 TT nào đó, trong 1 thời gian
nhất định (thường là 1 năm).

40
 Phân tích tác động của
hạn ngạch NK (trường hợp QG nhỏ)
PX > Pw
Khi ko có TM,
Px($) QG A sx và td tại
6
S
E(30X, 3$)
x Khi TM tự do, với Pw = 1$,
5 QGA td AB = 70X trong
đó sx AC = 10X và NK
4
CB = 60X
E
3 quota = JH (30X)

G J H
2 PX = 2$, QGA td GH =
A C B 50X trong đó sx GJ = 20X
M N
1 và NK JH = 30X
Dx
0 X
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
41
 Hạn ngạch NK giảm tiêu dùng nội địa
30X (BN=20X)
Px($)
6 mở rộng sản xuất nội
Sx
địa (CM=10X)
5 = đúng mức
thuế NK
giảm nhập khẩu 100%
4 (BN+CM=30X)
E
3
tăng dthu CP
G J H (MJHN=30$=1$*30X)
2
A aC b M c B
1
N d
CP bán đấu giá giấy
Dx
X phép NK cho những
0
người trả giá cao
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
nhất trên thị trường
42 cạnh tranh
 1.3. Hạn ngạch thuế quan
Là chế độ trong đó quy định sẽ áp dụng:
+ 1 mức thuế thấp hoặc bằng không (0%)
đối với những HH được NK theo đúng số
lượng quy định
+ 1 mức thuế cao đối với HH NK vượt quá
số lượng quy định.

43
 1.4. Giấy phép NK

Là 1 VB có tính pháp lý do cơ
quan thẩm quyền của Nhà nước
về quản lý XNK cấp cho nhà NK
cho phép nhà NK đưa HH qua
biên giới vào TT nước đó.

44
 Phân loại Giấy phép NK

•Giấy phép tự động

(không điều kiện)
•Giấy phép không tự
động (có điều kiện)
45
 Giấy phép NK tự động

• Là 1 VB cho phép thực hiện

ngay lập tức không có điều
kiện gì đối với người làm
đơn xin giấy phép.

46
 Giấy phép NK không tự động

Là một VB cho phép

được thực hiện khi người
NK đáp ứng được một số
điều kiện nhất định.

47
 1.5. Hạn chế xuất khẩu “tự nguyện”
(Voluntary Export Restraint - VER)
Thỏa thuận song phương giữa nước
XK và nước NK
+ nước XK tự nguyện hạn chế XK
SP nào đó ở mức độ nhất định vào
nước NK
+ nhằm ngăn ngừa những biện pháp
hạn chế TM mà nước NK có thể đặt
ra
48
 1.6. Bán phá giá hối đoái

• Đồng tiền của 1 QG bị phá giá khi tỷ

giá chính thức mà Ngân hàng TW
của nước đó sẵn sàng đổi nội tệ lấy
ngoại tệ được tăng lên.
• Chỉ có ý nghĩa trong trường hợp QG
đó áp dụng chế độ TGHĐ cố định.
49
 Tác dụng của bán phá giá hối đoái

• Đối với hoạt động TM:

- Khuyến khích XK
- Hạn chế NK
• Đối với hoạt động ĐTNN:
- Tăng cường thu hút đầu tư vào trong nước
- Hạn chế ĐT ra nước ngoài
• Đối với hoạt động du lịch nước ngoài:
- Hạn chế đi du lịch nước ngoài
- Tăng cường du lịch vào trong nước

50
 1.7.Đặt cọc/ký quỹ nhập khẩu

CP nước NK yêu cầu nhà

NK trước khi muốn đưa
hàng vào TT nước đó phải
đặt cọc 1 khoản tiền nhất
định tại 1 ngân hàng chỉ định.
51
 1.8. Nhóm biện pháp mang
tính chất kỹ thuật
• Nước NK đưa ra các yêu cầu về tiêu
chuẩn đối với HH NK hết sức khắt
khe.
• Nếu hàng NK không đạt một trong
các tiêu chuẩn kể trên đều không
được NK vào 1 TT nào đó.

52
 Một số rào cản chính

• Quy định về vệ
sinh an toàn thực
phẩm

53
• Quyđịnh về tiêu
chuẩn đối với SP

54
• Quy định
liên quan
đến bảo vệ
môi trường

55
• Quy định về
trách nhiệm XH
của DN
56
 2. Nhóm biện pháp PTQ nhằm
khuyến khích XK

2.1. Xây dựng các mặt hàng

xuất khẩu chủ lực

57
• Hàng XK chủ lực là những hàng
hóa có điều kiện SX ở trong nước
với hiệu quả kinh tế cao hơn
những hàng hóa khác; có thị
trường tiêu thụ tương đối ổn định;
chiếm tỷ trọng cao trong tổng
KNXK của 1 QG.
58
 Đặc điểm

• TT tiêu thụ ổn định + cạnh tranh

 Nguồn lực SX - chi phí thấp

 KNXK lớn/tổng KNXK

59
 Hàng XK chủ lực: loại hàng
chiếm vị trí quyết định trong

1 KNXK do có TT nước ngoài

và điều kiện SX trong nước
thuận lợi

Hàng XK quan trọng: loại hàng không

chiếm tỷ trọng lớn trong kim ngạch XK
2 nhưng đối với từng TT,
từng địa phương lại có vị trí quan trọng

Hàng XK thứ yếu: gồm nhiều

3 loại, kim ngạch thường nhỏ
60
 2.2. Đẩy mạnh gia công xuất khẩu

Nguyên vật liệu, máy móc,

thiết bị, chuyên gia
Bên đặt Tiền công Bên nhận
gia công gia công
Hàng hóa

Khi hoạt động gia công vượt ra khỏi phạm vi biên giới QG
thì gọi là
GIA CÔNG XUẤT KHẨU
61
 2.3. Các biện pháp đầu tư liên quan
đến tổ chức nguồn hàng, cải biến cơ
cấu XK
Vốn đầu tư Vốn đầu tư
trong nước nước ngoài

Vốn từ Vốn từ
ngân sách ODA FDI FPI
Nhà nước tư nhân

62
2.5. Trợ cấp xuất khẩu

Trợ cấp
63
• Trợ cấp trực tiếp
• Trợ cấp gián tiếp

64
 2.6. Bán phá giá hàng hóa
(Dumping)
Bán phá giá HH là hành động
mang SP của một nước sang bán
ở một nước khác, với mức giá
XK thấp hơn giá trị thông thường
của SP đó (hoặc SP tương tự như
SP đó) khi bán cho người tiêu
dùng ở TT nội địa nước XK.
65
GIÁ THÔNG THƯỜNG
TẠI THỊ TRƯỜNG
NƯỚC XK GIÁ XK

66
Điều kiện để áp đặt thuế chống BPG

• Hàng NK bị BPG
• Ngành SX SP tương tự bị thiệt
hại
• Mối liên hệ nhân quả

67
 2.7. Tín dụng xuất khẩu
• Cấp tín dụng XK
• Bảo lãnh tín dụng XK
• Bảo hiểm tín dụng XK

68
 2.7.1. Cấp tín dụng xuất khẩu

• Nhà nước cấp tín dụng cho nước ngoài

10 triệu USD trong 30 năm với lãi suất 3%/năm, 5 năm đầu
(từ 1997-2002) không phải trả lãi,
69
69
tiền vay được giao bằng NK HH
• Nhà nước cấp tín dụng cho DN XK trong nước
+ Tín dụng trước khi giao hàng
- Mua nguyên vật liệu
- Sản xuất hàng xuất khẩu
- Sản xuất bao bì cho xuất khẩu
- Chi phí vận chuyển hàng ra đến cảng, sân bay
…
- Trả tiền cước phí vận tải, bảo hiểm, thuế …

70
+ Tín dụng xuất khẩu
sau khi giao hàng

71
2.7.2. Bảo lãnh tín dụng xuất khẩu

Nhà nước Nhà nước bảo

bảo lãnh lãnh trước
trước ngân khoản tín dụng
hàng cho nhà mà nhà XK cấp
XK cho nhà NK

72
 2.7.3. Bảo hiểm tín dụng XK

Cung cấp Bảo vệ + bồi

bởi tổ chức thường cho
tín dụng người xuất
xuất khẩu khẩu
Bảo hiểm
tín dụng
xuất
khẩu
73
2.8. Các biện pháp về thể
chế và xúc tiến xuất khẩu
Các biện pháp về thể chế: tạo
ra môi trường pháp lý thuận
lợi cho XK hàng hóa và dịch
vụ
74
 Xúc tiến xuất khẩu

• Là một bộ phận của Xúc

tiến thương mại
• Là các hoạt động được
thiết kế để đẩy mạnh XK
của 1 QG hay 1 DN
75
 Cấp QG
- Xây dựng chiến lược, định
hướng XK
- Ban hành các biện pháp,
chính sách hỗ trợ XK
- Lập các Viện nghiên cứu
cung cấp thông tin cho các nhà
XK
- Đào tạo cán bộ, chuyên gia
giúp các nhà XK
- Lập các cơ quan Nhà nước ở
nước ngoài để nghiên cứu tại
chỗ tình hình thị trường hàng
hoá, thương nhân và chính
sách của CP nước sở tại
…
76
Cấp DN
- Tiến hành quảng cáo để
bán hàng ra nước ngoài
- Tham gia hội chợ, triển
lãm ở nước ngoài
- Cử các đoàn cán bộ ra
nước ngoài nghiên cứu thị
trường hàng hoá, thương
nhân và chính sách nhập
khẩu của nước mua hàng
- Lập văn phòng đại diện ở
nước ngoài hay ở các trung
tâm thương mại quốc tế lớn
…