Mga Sitwasyong Pangwika sa Pilipinas

Panahon ng Katutubo Panahon ng kastila

Panahon ng
Panahon ng Amerikano
Komonwelt

Panahon ng Hapon

Panahon ng Republika
hanggang sa kasalukuyan
Panahon ng Katutubo
Bago pa man dumating ang mga Kastila’y
may sarili nang kalinangan ang Pilipinas.
Mayroon nang sariling pamahalaan (sa
kaniyang barangay), may sariling batas,
pananampalataya, sining, panitikan at
wika. Ang bagay na ito’y pinatutunayan
ng mga mananalasysay na kastilang
nakarating sa kapuluan. Isa na sa
nagpatunay sa kalinangan ng Pilipinas si
Padre Perdro Chirino sa
kaniyang Relacion de las Islas
Filipinas (1604). Sinabi niyang may
sariling wika sa Pilipinas at ang mga
naninirahan dito’y may sistema ng
pagsulat na tinatawag na alibata.
Panahon ng Katutubo

P Mayaman sa mga kuwentong-bayan

A ang Pilipinas. Ito ang kabang- yaman
ng ating panitikan. Dito nasasalamin
D
ang naging buhay ng ating mga
R ninuno.
E
Ang panahon ng kuwentong bayan
C ay kinabibilangan ng mga
H kuwentong- bayan, kantahing-
I bayan, karunungang bayan, at
R isinasama rin dito ang bulong.
I
N
O
Panahon ng Katutubo

Ang Kuwentong bayan ay mga

salaysay hinggil sa mga likhang-isip
ng mga tauhan na kumakatawan sa
mga uri ng mamamayan, katulad ng
matandang hari, isang marunong na
lalaki, o kaya sa isang hangal na
babae. Mayroong tatlong
mahahalagang pangkat ng mga
kuwentong bayan:

Mito
Alamat
Salaysayin
 Panahon ng Katutubo
Kantahing Bayan

Ang kantahing bayan

ang oral na pagpapahayag ng
damdamin ng mga katutubo.
May iba’t ibang uri ito batay sa
iba’t ibang okasyong
pinaggagamitan ng mga ito.
May mga para sa
pagpapatulog ng mga sanggol
na tinatawag na oyayi, may sa
pamamangka na kilala sa
tawag na soliranin o talindaw,
may diona o awiting
pangkasal, may kumintang o
awit pangdigma,
may kundiman o awit ng pag-
ibig at iba pa.
Panahon ng Katutubo
Bugtong:
Munting palay,
Karunungang- bayan:
Pinuno ang buong bahay

Bugtong o palaisipan Sagot: Ilaw

Binubuo ng mga parirala o Bugtong:

Dala mo, dala ka
pangungusap na patula at
Dala ka ng iyong dala
patalinghaga ang mga
bugtong at palaisipan. Iba’t Sagot: Tsinelas/sapatos
ibang bagay ang ginagawa ng
bugtong ng mga ninuno. Mga Bugtong:
Iisa ang pasukan
bagay na nakikita araw- araw Tatlo ang labasan
sa kanilang kapaligiran, mga
bagay na may malaking Sagot: Damit
kaugnayan sa kanilang buhay
Panahon ng Katutubo

D. Bulong

Ginagamit na pangkukulam o
Pange-engkato ang tinatawag na
bulong. Ang halimbawa nito’y ang
sinasabi kapag may nadaanang
punso sa lalawigan na
pinaniniwalaaang tinitirhan ng mga
duwende o nuno.
Panahon ng kastila
Ayon sa mga Espanyol,
nasa kalagayang barbariko, di
sibilisado at pagano ang mga
katutubo noon.
Naniniwala ang mga
Espanyol noong mga panahong
iyon na mas mabisa ang
paggamit ng katutubong wika sa
pagpapatahimik sa mamamayan.
Ang paghahati ng
pamayanan ay nagkaroon ng
malaking epekto sa
pakikipagtalastasan ng mga
katutubo.
Panahon ng kastila
Upang mas maging epektibo ang pagpapalaganap ng
Kristiyanismo, ang mga misyonerong Espanyol mismo ang nag-aral
ng mga wikang katutubo dahil mas madaling matutuhan ang wika
ng isang rehiyon kaysa sa ituro sa lahat ang wikang Espanyol.
Mga Akdang Pangwika
Arte Y Reglas de la Lengua Tagala Sinulat ni Padre Blancas
de San Jose at isinalin ni Tomas Pinpin noong 1610.
Compendio de la Lengua Tagala Inakda ni Padre Gaspar
de San Agustin noong 1703.
Vocabulario de la Lengua Tagala kauna-unahang
talasalitaan sa Tagalog na sinulat ni Padre Pedro de San
Buenaventura noong 1613. Vocabulario de la Lengua
Pampango unang aklat pangwika sa Kapampangan na
sinulat ni Padre Diego Bergano noong 1732.
Panahon ng kastila
Vocabulario de la Lengua Pampango unang aklat pangwika sa
Kapampangan na sinulat ni Padre Diego Bergano noong 1732.
Arte de la Lengua Bicolana unang aklat pangwika sa Bikol na sinulat
ni Padre Marcos Lisboa noong 1754.
Arte de la Lengua Iloka kauna-unahang balarilang Iloko na sinulat ni
Francisko Lopez.
Nasa kamay ng mga misyonerong nasa
ilalim ng pamamahala ng simbahan ang
edukasyon ng mga mamamayan noong
panahon ng mga Espanyol. Naging usapin
ang wikang panturong gagamitin sa mga
Filipino. Iniutos ng Hari na gamitin ang
wikang katutubo sa pagtuturo hindi
naman ito nasusunod.
Panahon ng kastila
Sa huli, napalapit ang mga katutubo sa mga prayle
dahil sa wikang katutubo ang ginamit nila samantalang
napalayo sa pamahalaan dahil sa wikang Espanyol ang
gamit nila.
Gobernador Francisco Tello de Guzman
Nagmungkahi na turuan ang mga Indio ng wikang
Espanyol. Carlos I at Felipe II naniniwalanag kailangang
maging bilinggwal ng mga Filipino.
Haring Felipe II Muling inulit ang
utos tungkol sa pagtuturo ng wikang
Espanyol sa lahat ng katutubo noong ika-
2 ng Marso, 1634. Ngunit bigo itong
matupad.
 Panahon ng kastila
Carlos II lumagda ng isang dikreto
na inuulit ang probisyong nabanggit na
kautusan. Nagtakda rin siya ng parusa
para sa mga hindi susunod dito.

Carlos IV lumagda ng isa pang

dekrito na nag-uutos na gamitin ag
wikang Espanyol sa lahat ng paaralang
itatag sa pamayanan ng mga Indio noong
29 Disyembre 1972