6.

Karagdagang
Tuntunin
a. Ginigitlingan ang pangngalang pantangi at
salitang hiram kapag inuunlapian.

maka-Diyos, maka-Ingles

Sa aspektong kontemplatibo,
(panghinaharap), inuulit ang unang katinig at
patinig ng salita.

Magpa-Pal
Magfo-Ford
Magjo-Johnson
 b. Sa paglalapi at pag-uulit ng mga salitang
hiram, idinurugtongang tunog ng unang kp sa
unlapi.
Magju-juice, magdu-duty

c.Sa pag-uulit ng mga salitang may klaster,

dalawang paraan ang maaring gawin:

 Inuulit ang unang KP ng salitang-ugat

prenda-pe-pren-da-han-magpeprenda
Prito-piprituhin-magpiprito
 Inuulit ang tuniog ng unang KP
Blow-out-magbo-bloe-out
Drawing-magdo-drawing
d. Pangmaramihang anyo ng mga salita sa
pasulat
 Ginagamit ang “mga” sa pagsulat ng
maramihang anyo ng salita
mga painting mga opisyal
 Hindi ginagamitan ng “mga” ang salitang hiram
na nasa anyong maramihan.
paintings – hindi “ mga paintings”
computers – hindi “mga computers”
 Pagbuo ng ng pang-uri
Ginagamitan ang panlaping makauri sa salitang-
ugat na hindi orihinal na pang-uri
Pang- akademya / akademiko – hindi pang -
akademiko
Pangkultura / kultura – hindi pangkultural

e. Mga Salitang may Digrapo

 Sa mga salitang Ingles na nagtatapos sa “ct” ,
ang “ct” ay nagiging “k” kapag binaybay sa
filipino.
contract kontrak
connect konek
• Sa mga salitang hiram na may “ch” tatlong paraan
ang maaaring gamitan.
-panatilihin ang orihinal na anyo
chunks chips
Chat chess
• palitan ng “ts” ang “ch” at baybayin sa Filipino
chinelas tsinelas
chapter tsapter
• palitan ng “k” ang “ch” at baybayin sa Filipino
machine makina
scholar iskolar
• mga salitang may sh, panatilihin ang orihinal na
anyo

Shower shop shutle

Palitan ng sy ang sh at baybayin sa Filipino
workshop worksyap
scholarship scholarsyip
 Mga salitang hiram na nagsisimula sa
letrang s ay maaaring baybayin sa
dalawang paraan.
-panatilihin ang orihinal na anyo
scarf slogan spark
-lagyan ng I sa unahan kapag binaybay sa
Filipino
sport isport
scholar iskolar
 Mga salitang may dalawang
magkasunod na parehong
katinig.
- Kinakaltas ang isa sa dalawang
magkasunod na parehong
katinig.
bulletin buletin
grammar gramar
Gabay sa Ortogropiya sa Wikang
Filipino
 Ang gabay Sa ortogropiya sa wikang Filipino ay
bibubuo ng mga kalakaran kung paano
sumusulat tayong mga Pilipino sa ating wikang
Pambansa.
 A. Mga grapema- Ang mga grapema sa praktikal
na ortograpiya sa wikang Filipino ay binubuo ng:
 Letra-tinatawag na alpabeto
 B.mga tuntuning panlahat sa pagbaybay
 Pasalitang pagbaybay-paletra ang pasalitang
pagbaybay sa Filipino.
 Pasulat na pangbaybay
“vakul”(Ivatan)
-panakip sa ulo na yari sa palmera na ginagamit
bilang pananggalang sa ulan at init ng araw.
“payyo/payew”(Ifugaw )
- pangkalahatang tawag sa palayan ng mga
Ifugaw
“bananu”(Hudhud)
– sa halip na hagdan-hagdang palayan (rice
terraces)
“tnalak” o “t’nalak” (T’boli)
-habing yari sa abaka ng mga T’boli
“Butanding” (Bicol)
-sa halip na whale shark
Ang gamit ng Gitling
1. Sa pag – uulit ng salitang-
ugat o mahigit sa isang
pantig ng salitang ugat.
Hal.
araw-araw isa-isa
apat-apat
2.Kung ang unlapi ay nagtatapos sa
katinig at ang salitang nilalapian ay
nagsisimula sa patinig.
Halimbawa:
pag – ibig nag – aral tag – init
pag – asa mag – uwi tig – isa
3.Kapag may katagang nawawala sa
pagitan ng dalawang salitang pinagsama.
Halimbawa:
pamatay ng insekto pamatay-
insekto
kahoy sa gubat kahoy - gubat
4.Kapag may unlapi ang tanging pangngalan
ng tao, lugar, bagay, o kagamitan (brand) at
sagisag o simbolo, ang tanging ngalan ay
walang pagbabgo sa ispeling.
Halimbawa:
maka – Diyos
maka – Rizal
5.Kapag ang panlaping ika – ay iniunlaping
ika – ay iniunlapi sa numero o tambilang.
Halimbawa:
ika-20 pahina
ika-9 na buwan
6. Kapag isinusulat nang patitik
ang mga yunit ng praksiyon.
Hal. isang-kapat (1/4)
tatlong –kanim(3/6)
7. Kapag nanatili ang kahulugan
ng dalawang salitang
pinagtambal.
Hal. lakad - pagong
urong – sulong
8. Kapag pinagkakabit o pinagsasama ang
apelyido ng babae at ng kanyang asawa.
Hal. Gloria Santos- Reyes
Conchita Ramos- Cruz
9. Kapag hinati ang isang salita sa dulo ng
isang linya.
Hal.
Ginagamit ito sa pagsasanay ng
wastong pagbigkas ng mga salita.
Kaalamang Sintaktik
Tunay na malaki ang maitutulong
kung gamay ng isang indibiduwal ang
mga tunog at salita sa wikang Filipino,
ngunit higit na makabubuti kung ang
mga ito ay kanyang mapag- uugnay-
ugnay upang ipahayag ang kanyang
mga saloobin,ideya, o damdamin. Dito
pumapasok ang kaalamang sintaktik sa
Filipino.
 Ang pangungusap na Filipino ay may
dalawang bahagi: panaguri at simuno.
 Ang simuno ang siyang pinakapaksa ng
pangungusap .
 Panaguri ang nagsasabi tungkol sa paksa.
 Kapag ang panaguri ay nauuna kaysa sa
simuno nasa karaniwang ayos ito.
 Kung nauuna naman ang simuno kaysa sa
panaguri at ginagamitan ng pangawing na
ay, ang pangungusap ay di karaniwang
ayos.
 Karaniwang ayos : Naipadala ni April
ang sulat.
 Panaguri: naipadadala ni April
 Paksa: ang sulat
 Di-karaniwang ayos: ang sulat ay
naipadala ni April.
 Paksa: ang sulat
 Pangawing: ay
 Panaguri:naipadala ni april
 Mas magiging kapaki-pakinabang ang kaalaman sa
mga pangungusap kung magagamit ng isang
indibidwal ang mga ito ayon sa kaniyang mga layuning
nais isakatuparan.
 Pasalaysay :
 Nag-aaral sa Unibersidad ng Pilipinas sina Macy at
Aaron.
 PATANONG:
 Saan nga ba pumapasok ang magpinsang Dindin at
Darel?
 PAUTOS:
 Kunin mo ang mga gamit na ito at ipasok mo.
 Pakiusap:
 Pakikuha nga ang mga gamit na ito at pakipasok mo
 Ang isang payak na pangungusap ay binubuo ng
isang sugnay na nakapag-iisa.
 Si Princess ay kumukuha ng kursong AB
Economics.
 Binubuo naman ng dalawang sugnay na nakapag-
iisa ang isang tambalang pangungusap.
 Si Darrel ay kumukuha ng kursong BS Business
Adiministration at nagtatrabaho din siya para
matustusan ito.
 Nabubuo naman ng isang hugnayang
pangungusap sa pamamagitan ng ng isang sugnay
na nakapag-iisa at isa o higit pang sugnay na di-
nakapagiisa.
 Habang ginaganap sa Pilipinas ang APEC
Summit,nagra-rally naman ang iba’t ibang civil
society group.
Ang langkapang pangungusap ay
binubuo ng dalawang sugnay na
nakapag-iisa at isa o higit pang
sugnay na di nakapag-iisa .
Si Abby ay nag-aaral habang
siya ay nagtatrabaho,kaya
natapos niya ang kaniyang pag-
aaral.
b.Gagamitin ang natatanging mga salita mula
sa mga katutubong wika sa Pilipinas.

“bana” ( Hiligaynon at Sugbuanong Binisaya ) tawag sa

asawang lalaki

“chidwai” (Ivatan) biloy (dimple)

“gahum” (Cebuano, Hiligaynon,Waray) kapangyarihan

“Butanding” (Bicol)whale shark

“Imam” (Tausog) Muslim priest


c.Mga salitang Hiram sa Espanyol
 Baybayin ang salita ayon sa ABAKADA
 Sa mga salitang hiram na may “e” , panatilihin
ang “e”.
 Sa mga salitang hiram na may “o”, panatilihin
ang “o”.
 Sa mga salitang hiram na may “o” at
sinusundan ng ‘n” nagbabagoang kasunod na
katinig, ang “o”ay nagiging “u” at ang “n” ay
nagiging ‘m” dahil sa nagkaroon ng
asimilasyon.
convencion kumbensiyon
conferencia kumperensiya
d.Mga salitang hiram sa Espanyol at Ingles:Kung
hindi tiyak ang pagtutumbas, hiramin ang
orihinal na Espanyol at/ o Ingles

Espanyol Filipino Ingles

imagen imahen image
prioridad priyoridad priority
Hindi ipinapayong panumbas ang mga
sumusunod:
Imeyds - imahe ( para sa image)
Dayalog - diyalogo ( para sa dialogue)
Prayoriti – prayoridad (para sa priority)
4.Pag-uulit ng pantig.
Ang mga tuntunin sa pag-uulit ng pantig ay ang mga
sumusunod:
a.Kung ang unang tunog ng salitang –ugat o batayang
salita ay pantinig, ang patinig lamang ang inuulit.
alis - a.a.lis alamin - a.a.la.min
b.Kung ang unang pantig ay nagsisimula sa KP, ang
katinig at kasunod na patinig lamang ang inuulit.
ba.ha - ba.ba.ha - mag.ba.ba.ha
su.lat - su.su.lat - mag.su.su.lat
c.Kung ang unang pantig ng salitang ugat ay may
kambal katinig o klaster, inuulit lamang ang unang
katinig at patinig.
plan.tsa - pa. plan.tsa.hin - mag.paplan.tsa
pri.to –pi.pri.tu.hin – mag.pi.pri.to