Bab

BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
Tingkatan 2 KSSM | Bab 1

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

1.1 Kepelbagaian Organisma

Bab
BAB 13:TING
Apakah BIODIVERSITI??

Biodiversiti
2 KSSM
• Hidupan dikenali sebagai
organisma .
• Organisma hidup seperti
manusia, haiwan dan
tumbuhan mempunyai
bentuk, saiz dan rupa yang
berbeza bagi membolehkan
ahli sains mengelaskan
organisma-organisma itu
kepada beberapa kumpulan.
• Biodiversiti merupakan 2
kepelbagaian organisma hidup
di sesuatu kawasan.
 Bab 1 Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Bab 3: Biodiversiti
Biodiversiti
• Kepelbagaian jenis organisma di Bumi.
• Merangkumi semua hidupan darat dan laut, flora atau fauna,

•• Semua
Semua benda
benda hidup
hidup dikenali
dikenali sebagai
sebagai organisma.
organisma.

•• Terdapat
Terdapat 10
10 hingga
hingga 100
100 juta
juta organisma
organisma di
di Bumi.
Bumi.

•• Wujud
Wujud disebabkan
disebabkan pelbagai
pelbagai jenis
jenis iklim
iklim dan
dan habitat.
habitat.

Contoh

Habitat Biodiversiti

Tasik / Kolam Ikan, Ameba, Udang

Cacing tanah, Semut,
Tanah
Kala jengking
Gurun Unta, Kaktus, cicak

Hutan Harimau, Monyet, Rafflesia

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2

 Bab
BAB 13:TING
Tempat
Sumber Rekreasi/
makanan/ peranginan Perubatan

Biodiversiti
bahan
mentah

2 KSSM
Kepentingan
Biodiversiti

Keseimbangan
Alam
Pendidikan

Bahan
Mentah 4
industri

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab 1 Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Bab 3: Biodiversiti
PENGURUSAN BIODIVERSITI SECARA BERKESAN
Mengekalkan Biodiversiti

Mengharamkan Memulihara hidupan dengan

Menganjurkan kempen pembunuhan&pemerdagangan program pembiakan seperti
kesedaran haiwan & tumbuhan endemik tapak semaian anak benih atau
dan terancam pusat penetasan penyu

Melindungi habitat dengan

Menguatkuasakan undang- mewujudkan hutan simpan,
undang taman laut,taman Negara &
santuari hidupan liar

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2

 1.2

Bab
BAB 13:TING
Pengelasa

Biodiversiti
2 KSSM
n
Organisma
6

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab 1 Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Bab 3: Biodiversiti
Organisma

Haiwan Tumbuhan

Vertebrata Invertebrata Tidak

Berbunga
berbunga

Ikan BerKaki Tanpa Monokotiledon

kaki Berbiji Tanpa biji
Amfibia 3 pasang
kaki
Dikotiledon
Seperti cacing
Reptilia Lebih Konifer Lumut
daripada 3
Burung pasang kaki
Tidak seperti
cacing Alga
Mamalia

Paku-
pakis

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2

 Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
PENGELASAN
HAIWAN
8

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Pengelasan Haiwan

Bab
BAB 13:TING
HAIWAN VERTEBRATA DAN

Biodiversiti
INVERTEBRATA

2 KSSM
• Vertebrata - haiwan
bertulang belakang.
• Invertebrata - haiwan
yang tidak bertulang
belakang.
►Haiwan invertebrata
Merupakan kumpulan haiwan
yang paling banyak
bilangannya di Bumi dan
sebahagiannya merupakan
serangga.
9

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
Inverterbra

2 KSSM
ta

10

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Invertebrata

Bab
BAB 13:TING
• Invertebrata adalah haiwan tidak bertulang

Biodiversiti
belakang.

2 KSSM
• Sesetengah daripadanya hidup di dalam air dan
sesetengah pula hidup di darat.
• Sesetengah invertebrata mempunyai banyak kaki
dan sesetengah tidak berkaki.
• Contoh-contoh invertebrata ialah cacing tanah,
pacat , kumbang, lalat, belalang, lipas dan siput.

11

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Invertebrata

Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
Umang-
umang
siput
udang Obor-obor
sotong lalat
Cacing
tanah lipas Tapak 12
lelabah
sulaiman
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
INVERTEBR

Bab
BAB 13:TING
ATA

Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Bab Biodiversiti
BAB 13:TING 2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Bab Biodiversiti
BAB 13:TING 2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Bab Biodiversiti
BAB 13:TING 2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Topik 3 Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Bab 3: Biodiversiti
Invertebrata Dengan Kaki Bersendi
Invertebrata
Invertebrata
Lebih
3 pasang 4 pasang daripada 4
kaki kaki pasang
kaki
Kala
Lalat, Lipan,
jengking,
Contoh kumbang, udang,
labah-
cengkerik labah ketam

Invertebrata Tanpa Kaki Bersendi

Tidak seperti
Seperti cacing
cacing

Cacing tanah, Tapak sulaiman,

Contoh
cacing pipih siput, ubur-ubur

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2 Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Invertebrata BERKAKI

Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Invertebrata TANPA

Bab
BAB 13:TING
BERKAKI

Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
verterbrata

20

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Vertebrata

Bab
BAB 13:TING
• Vertebrata mempunyai tulang belakang

Biodiversiti
dan tengkorak yang melindungi otak.

2 KSSM
• Vertebrata dibahagikan kepada 5
kumpulan utama, 3 daripadanya adalah
berdarah sejuk dan 2 berdarah panas.
• Haiwan yang berdarah sejuk
( Poikiloterma) boleh menyesuaikan suhu
badan mereka berdasarkan persekitaran.
• Haiwan yang berdarah panas
( Homoioterma) boleh mengekalkan suhu
badan yang malar (tetap) dan tidak
dipengaruhi oleh persekitaran.
21

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Pengelasan Haiwan

Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Bab
BAB 13:TING
MAMALIA

Biodiversiti
2 KSSM
©NgFL/SMKDC
23

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Kumpulan vertebrata Ciri-ciri umum
Mamalia Habitat: air dan darat
darah: berdarah panas
Bentuk badan: Pelbagai
pergerakan : berenang, berjalan, dan
berlari
Monkey Permukaan badan: diliputi bulu halus atau
rerambut
Bats Respirasi: peparu
Kaedah pembiakan: Persenyawaan Dalam
Melahirkan anak/beranak
kecuali platipus dan tenggiling
- Anaknya menyusu susu ibu
- Mempunyai sepasang telinga
luar( telinga bercuping)
Contoh Haiwan:monyet, kelawar, ikan
paus, arnab
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Contoh Haiwan

Bab
:MAMALIA

BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 CIRI CIRI LUAR BIASA SEBILANGAN

Bab
MAMALIA

BAB 13:TING
1. kelawar – mempunyai sayap dan boleh terbang
macam burung

Biodiversiti
2 KSSM
2. Ikan paus dan dolphin – tinggal di dalam seperti
ikan

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
BURUNG

2 KSSM
27

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Kumpulan vertebrata Ciri-ciri umum
Burung Habitat: Atas tanah/ Darat
Darah: berdarah panas
Ostriches pergerakan: guna sayap untuk terbang tapi
tak semua boleh terbang
Permukaan badan: diliputi oleh bulu
pelepah
Respirasi: peparu
Red tailed tropic
Kaedah pembiakan: Menjalankan
persenyawaan dalam & bertelur
Makan dengan menggunakan paruh
Mempunyai sepasang kaki bersisik kering
dan sayap
Contoh: angsa, helang, gagak, burung
hantu, ayam

Penguins
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Contoh Haiwan

Bab
BAB 13:TING
:Burung

Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Bab
BAB 13:TING
IKAN

Biodiversiti
2 KSSM
30

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Kumpulan vertebrata Ciri-ciri umum
IKAN Habitat: Air
Darah: Berdarah sejuk
Eel Sea horse
Bentuk badan: badan yang larus
Pergerakan : berenang(ekor dan sirip )
Badan yang larus dan mempunyai
sirip supaya boleh bergerak di
dalam air
Permukaan badan: diliputi sisik berlendir
tuna Respirasi/Pernafasan: Insang
Kaedah pembiakan: bertelur di dalam
Dorsal fin air/Menjalankan persenyawaan luar
gill Contoh: salmon, ikan jerung, kuda laut,
Tail ikan pari

Anal fin fins Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
FISH

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

AMFIBIA

Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
33

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Kumpulan vertebrata Ciri-ciri umum
Amfibia Habitat: Air dan darat
Toad darah: berdarah sejuk
Bentuk badan: Pelbagai
pengerakan : berenang, dan
melompat
Frog
Permukaan badan: kulit lembap
Respirasi: Bernafas melalui insang
(semasa kecil), peparu atau
kulit (apabila dewasa)
Kaedah pembiakan: bertelur
Salamander Bertelur di dalam air
Menjalankan persenyawaan luar
Contoh: katak, kodok, salamander
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
AMFIBIA

Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 AMFIBIA

Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
salamander

frog toad

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

REPTILI

Bab
BAB 13:TING
A

Biodiversiti
2 KSSM
37

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Kumpulan vertebrata Ciri-ciri umum
Reptilia  Habitat: air dan darat

Crocodile  Darah: berdarah sejuk

 Bentuk badan: pelbagai
 pergerakan: berenang, menjalar
Tortoise
 Permukaan badan: mempunyai kulit
kering yang bersisik
Snake  Respirasi: peparu
 Kaedah pembiakan : bertelur
Biasanya bertelur di darat
 Menjalankan persenyawaan dalam
Lizard  Contoh: buaya, kura-kura, cicak,
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
ular
 REPTILIA

Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
lizard

snake tortoise

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

REPTILIA

Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Perbezaan antara Haiwan

Bab
BAB 13:TING
Vertebrata Dan Invertebrata

Biodiversiti
2 KSSM
Vertebrata Invertebrata

Mempunyai tulang belakang Tidak mempunyai tulang

belakang

Mempunyai sistem saraf dan Sesetengah invertebrata

otak tidak mempunyai sistem
saraf
Menggunakan rangka tulang Menggunakan rangka luar
untuk menyokong tubuh yang keras atau bendalir
badan dalam badan untuk
menyokong tubuh badan
41

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab 1: Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Pengelasan Haiwan

Ikan Amfibia Reptilia Burung Mamalia

Darat kecuali ikan

Habitat Air Darat dan air Darat dan air Darat paus lumba-
lumba, ikan dugong

Badan Sisik Bulu Rambut atau

Kulit lembap Kulit bersisik
diliputi berlendir pelepah bulu
Bertelur Bertelur
Bertelur (tanpa Bertelur (tanpa Melahirkan
Pembiakan cengkerang)
(dengan (dengan
cengkerang) cengkerang) cengkerang) anak

Berdarah Berdarah Berdarah Berdarah

Jenis darah Berdarah sejuk
sejuk sejuk panas panas

Persenyawaan Luar Luar Dalam Dalam Dalam

Ada sirip, Paruh tanpa Betina ada

Lain-lain - Gigi tajam
ekor gigi kelenjar susu

Kura-kura, Burung nuri, Orang utan,

Contoh Ikan emas Katak
ular merpati gajah

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2 Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
PENGELASAN
TUMBUHAN
43

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 TUMBUHAN

TUMBUHAN TIDAK BERBUNGA TUMBUHAN BERBUNGA

Fungi LUMUT
Ferns
MONOKOTILEDON
Monocotyledon DIKOTILEDON
Dicotyledon
PAKU
Connifer KONIFER
Mosses
PAKIS
Tumbuhan Tidak Berbunga

Bab
BAB 13:TING
• Tumbuhan tidak

Biodiversiti
berbunga tidak

2 KSSM
mengeluarkan bunga,
buah dan biji.
• Tumbuhan ini membiak
melalui spora atau
belahan dedua.

45

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Tumbuhan Tidak Berbunga

Bab
BAB 13:TING
• Tumbuhan tidak

Biodiversiti
berbunga dibahagikan

2 KSSM
kepada 4 kumpulan, iaitu:
a) Alga
b) Lumut (a) (b)
c) Kulat

©NgFL/SMKDC
d) Paku-pakis
e) Konifer

(c) (d)
46

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Bab Biodiversiti
BAB 13:TING 2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Bab Biodiversiti
BAB 13:TING 2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Bab Biodiversiti
BAB 13:TING 2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
Fungi
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
Ciri-Ciri Tumbuhan Tidak

Bab
BAB 13:TING
Berbunga

Biodiversiti
2 KSSM
51

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Ciri-Ciri Tumbuhan Tidak

Bab
BAB 13:TING
Berbunga

Biodiversiti
2 KSSM
52

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Ciri-Ciri Tumbuhan Tidak

Bab
BAB 13:TING
Berbunga

Biodiversiti
2 KSSM
53

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Ciri-Ciri Tumbuhan Tidak

Bab
BAB 13:TING
Berbunga

Biodiversiti
2 KSSM
54

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Topik 3 Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Tumbuhan Tidak Berbunga

Berbiji
Berbiji Tanpa
Tanpa biji
biji

Konifer Paku-pakis Lumut Alga

Mempunyai akar dan

Batang NO
batang sebenar

Membiak melalui biji Daun NO

benih dalam kon

Contoh Akar NO NO
- pokok pain
- pokok ru Barair dan
Lembap dan Lembap dan
Habitat lembap di
redup di darat redup di darat
darat
Membiak Belahan
Kapsul Spora Spora
Kapsul melalui dedua
spora
spora Pakis tanduk Lumut, Spirogira,
Contoh
rusa lumut hati alga laut

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2 Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Pengelasan Tumbuhan

Bab
BAB 13:TING
Tumbuhan

Biodiversiti
Berbunga

2 KSSM
• Tumbuhan-tumbuhan ini
menghasilkan banyak jenis bunga
yang berwarna-warni.
• Tumbuhan ini membiak daripada biji
benih.
• Tumbuhan berbunga boleh dikelaskan
kepada 2 kumpulan – monokotiledon
dan dikotiledon

56

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Tumbuhan Berbunga

Bab
BAB 13:TING
Monokotiledon Dikotiledon

Biodiversiti
Biji benih dengan satu kotiledon Biji benih dengan dua kotiledon

2 KSSM
Mempunyai akar serabut Mempunyai akar tunjang

Mempunyai daun berurat selari Mempunyai daun berurat jejala

Mempunyai batang tidak Mempunyai batang berkayu

berkayu

Bunga mempunyai gandaan 3 Bunga mempunyai gandaan 2

kelopak atau 5 kelopak 57

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Tumbuhan Berbunga

Bab
BAB 13:TING
Monokotiledon Dikotiledon

Biodiversiti
Contoh: pokok jagung, orkid, Contoh: pokok keembung,

2 KSSM
pokok pisang, pokok kelapa pokok bunga mawar, pokok
bunga matahari, pokok manga

58

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab Biodiversiti
BAB 13:TING 2 KSSM
Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
 Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Pengelasan Tumbuhan

Bab
BAB 13:TING
Biodiversiti
• Tumbuhan berbunga boleh dibahagikan kepada dua

2 KSSM
kumpulan, iaitu monokotiledon dan dikotiledon.
Tumbuhan Berbunga

Bab
BAB 13:TING
Biji benih Biji benih

Biodiversiti
dengan 2 dengan 1

2 KSSM
kotiledon kotiledon

Mempunyai Mempunyai
daun berurat daun berurat
jejala selari

61

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab 1: Biodiversiti
Organisma Dan Pengelasannya

Tumbuhan Berbunga

Monokotiledon Dikotiledon
Bilangan kotiledon Satu Dua
Urat Monokotiledon
Monokotiledon
Urat selari Dikotiledon
Dikotiledon
Urat jejala
Akar Akar serabut Akar tunjang
• Pokok,
Berkas
Batang
Akar
pokok
dalam
Dua
Urattunjang
berkayu
renek
bulatan
jejala
Berkas • Pokok Akar
Berkas Satu
Batang
Uratserabut
berselerak
herba
Berkas selari
lembut
berselerak Berkas dalam bulatan
- betik
Batang - jagungBatanglembut Batang berkayu
- keembung
- pisang
Contoh • Pokok herba • Pokok, pokok renek
Bilangan kotiledon
Batang
Berkas
Akar
Contoh
Urat - jagung - betik
- pisang - keembung

Cikgu Yus 2018 – Sains KSSM Tingkatan 2 Disediakan oleh: Cikgu Yus ®
MEMBINA KUNCI DIKOTOMI

Bab
BAB 13:TING
Satu cara yang digunakan untuk mengenal pasti dan mengelaskan organisma

Biodiversiti
mengikut persamaan dan perbezaan mereka bagi pembelajaran biodiversiti
secara sistematik.

2 KSSM
63

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Contoh Kekunci
Dikotomi

Bab
BAB 13:TING
(Haiwan)

Biodiversiti
2 KSSM
64

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

Contoh Kekunci

Bab
Dikotomi (tumbuhan)

BAB 13:TING
Biodiversiti
2 KSSM
65

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®

 Bab
BAB 13:TING
Buku teks muka surat 17 -19

Biodiversiti
2 KSSM
Latihan
sumatif 1
66

Disediakan oleh: Cikgu Yus ®