. Martin Camaj.

Veçori të krijimtarisë së
Camajt
 “Martin Camaj është intelektuali tipik
europianolindor që lë vendin për arsye politike,
por që nuk zë rrënjë në tokën e re. Atë e zë
nostalgjia për atdheun e tij.
Ar shi Pipa
 
Krijimtaria e tij poetike, sipas studiuesve,
dallon tri faza:
 Veçoritë e poezisë së Camaj.
 Prirja për abstraksion;
 Synohet të rindërtohet e pathëna;
 Kërkon të hamendësohet pafundësisht;
 Mbartin vlera e origjinalitetit;
 Qartësia kuptimore dhe leksiku i zakonshëm
jepen të reduktuara;
 i jepet përparësi shprehjes së mesazhit poetik,
shenjave dhe parabolave kuptimore, që ngrihen
mbi një sistem të përftuar me përkushtim;

 nëpërmjet poezisë bëhet dialog dhe monolog

me vetëdijen historike dhe vetëdijen mitike;

 poezitë karakterizohen nga drejtpeshimi dhe

stabiliteti, ritmi natyror, një rimë dhe ritëm i
brendshëm, që së bashku përbëjnë dhe shprehin
fuqinë, burimin dhe veçantinë e shprehjes
poetike të Camajt;
  imazhet poetike janë të pasura e
tronditëse;

  parimi “palimpsest” –
mbivendosja e shtresave e
nënshtresave kuptimore;

  procesi i leximit nuk mund të

njohë vetëm një tekst, por disa të
tillë të mundshëm.
 Veprat në prozë të Camaj
 Djella
 Dranja
 Rrathë
 Karpa
 “Rrungaja në mars”
 “Dranja” (1981),
E kompozuar me një varg madrigalesh, që janë proza poetike
jo të tipit tradicional dhe që synojnë ta pasqyrojnë fatin e një
frymori të papërsosur, siç është simbolikisht breshka-Dranja.
Përmes kësaj figure mitologjike-realiste, autori koncentron një
varg simbolesh të skajshme që të çojnë te mesazhi i përsosjes
morale dhe shpirtërore, shumë i domosdoshëm si në planin
vetjak ashtu edhe kombëtar.
Për autorin,breshka është simbol, i ngjashëm me një relike të
çmuar e të trashëguar ndërbrezni që, sa herë e sheh, të sjell
imazhin e vendlindjes.
Breshka dhe gjarpri I ngurosur mbi kurriz të saj përcjellin
mesazhin e vetëfajësisë: shumë të këqija këtij vendi i kanë
ardhur nga njerëzit e vet të papërgjegjshëm. Vepra i bën
jehonë qëndresës.
 Cfarë simbolizon figura e
Dranes?
 Dranja, emri i veprës :një breshkë femër “me një
emër gruaje”, që është gjithashtu “emri i një
vajze të bukur prej vendlindjes së autorit”, është
një formë dialektore e emrit Drande,
“Trëndafile”. Titulli i veprës duhet të lexohet,
pra, si ‘gruaja-breshkë’ ose “breshka-trëndafile” -
një tekst, “Një gropëz e vogël për një trëndafile”,
përpunohet mbi motivin.
 Madrigali
 Një madrigal është një nënlloj lirik
erotik, i shkruar në vargje dhe në
fillimet e tij i kënduar. Por madrigalet e
veprës Dranja janë shkruar në prozë, e
cila është, sidoqoftë, prozë poetike,
pikërisht një lloj i ndërmjetëm midis
poezisë dhe prozës.