2.

MORPEMA
2.1 Pagbabagong
Morpoponemiko
2.2 Anyo
2.3 Dalawang Uri
2.4 Wastong Gamit ng Salita
Morpema
- pinakamaliit na yunit ng isang
salita na nagtataglay ng
kahulugan

Morpolohiya
- ito ang pag-aaral ng morpema ng
isang wika at pagsasama ng
mga ito upang makabuo ng salita.
PAGBABAGONG
MORPOPONEMIKO
Tumutukoy sa anumang
pagbabago sa
karaniwang anyo ng
isang morpema dahil sa
impluwensya ng
kaligiran nito.
Asimilasyon
Sakop nito ang pagbabagong /ŋ/ sa
pusisyong pinal dahil sa impluwensya ng
ponema.
TUNTUNIN:
pang/ mang/ sing + p/b = pam/ mam/ sim
pang/ mang/ sing+ d/ l/ r/ s/ t = pan/ man/ sin
DALAWANG URI:
1. Asimilasyong Parsyal/ Di-ganap
- buo pa ang salitang-ugat
2. Asimilasyong Ganap
- ‘di na buo ang salitang-ugat
pang + bansa = pambansa
mang + daya = mandaya
pang + tukoy = pantukoy
mang + dukot = mandukot
pang + talo = panalo
mang + kuha = manguha
Pagpapalit ng Ponema
May mga ponemang
nagbabago o
nagpapalitan sa
pagbubuo ng mga salita.

1./d/ ----- /r/

2./h/ ------ /n/
3./o/ ------ /u/
ma + dami = marami
ma + dapat = marapat
tamad + in = tamarin;
lipad + in = liparin
Metatesis/
Paglilipat
Nagpapalitan ng
pusisyon ang mga
panlapi tulad ng
–in o –an.
y + in + akap
= yinakap = niyakap

lipad + in
= linipad = nilipad

yaya + in
= yinaya = niyaya
Pagkakaltas ng Ponema
Nagaganap ito kung ang
huling ponemang patinig
ng salitang-ugat ay
nawawala sa paghuhulapi
nito.
bili + han
= bilihan = bilhan

dakip + in
= dakipin = dakpin

tirah + an
= tirahan = tirhan

sarah + an
= sarahan = sarhan
Paglilipat-diin
Nagbabago ang diin
kapag nilalapian.

Ilaw+an= ilawan
Ka+ sama+ an= kasamaan
Reduplikasyon
Pag-uulit ng pantig ng
salita. Ang pag-uulit ay
maaring nagsasaad ng
kilos na ginagawa o
gagawin pa lamang,
tagagawa ng kilos o
pagpaparami.
a+ alis = aalis
ma+ ta+ taas = matataas
pu+ punta = pupunta
ma+ sa+ saya= masasaya
nag+ la+ lakad= naglalakad
Anyo ng Morpema:
1. Payak
2. Maylapi
3. Morpemang Ponema (a)
Morpemang Payak
- binubuo lamang ng salitang ugat.
- ito ay mga salitang-hubad dahil sa
hinubaran ang salita ng panlapi o walang
kasamang panlapi.
- malayang morpema, ito ay maaaring
makapag-isa o may taglay na
kahulugan kahit walang kasamang
panlapi.
Halimbawa:
itlog, langit, bahay, yaman,
talino, diwa, sulat
Morpemang Panlapi
- ang mga panlapi, kahit hindi buong
salita, ay mayroon parin kahulugan dahil
sa dumadagdag ito sa kahulugan ng
salitang ugat.
- di-malayang morpema; hindi makikita
ang tiyak na taglay na kahulugan
hanggang hindi naisasama sa ibang
morpema.
Halimbawa:
ma- + bait= mabait
ma- + talino = matalino
Morpemang Ponemang (a)
maipakita ang nasyonalidad o
rehiyong pinagmulan, pati sekswalidad
-o/a: Amerikano/a, Australyano/a
-es/esa: Hapones/Haponesa
-ano/a : Ilokano/a, Bikolano/a
-ense: Pangasinense
-enyo/enya: Batangenyo/a
QUIZ 9
Dalawang Uri ng
Morpema:
1. Salitang
Pangnilalaman
2. Salitang Pangkayarian
Salitang Pangnilalaman o
Leksikal
- mga morpemang may
natatanging kahulugan na
madaling malaman.
- Content-morphemes
- Open class, dahil sa maari itong
madagdagan ng mga bagong
salita.
Salitang Pangkayarian
- Mga morpemang nagbibigay ng
impormasyon tungkol sa gramatikal na
gamit sa pamamagitan ng pag-uugnay ng
mga salita sa pangungusap.
- Ito ay nakapagpapalinaw ng kahulugan ng
buong pangungusap.
- Function-morphemes
- Close class, dahil sa hindi ito
nadadagdagan ng mga bagong
miyembro
Salitang Pangnilalaman o Leksikal:
• Pangngalan
• Panghalip
• Pandiwa
• Pang-uri
• Pang-abay
Salitang Pangkayarian:
• Pang-angkop
• Pangatnig
• Pang-ukol
• Pananda
 MGA BAHAGI NG PANANALITA

LEKSIKAL PANGKAYARIAN
O PANGNILALAMAN (content words)

PANGATNIG
PANGNGALAN (Conjunction) PANG-
(Noun) NOMINAL
PANG-ANGKOP UGNA
PANGHALIP Y

(Pronoun) PANG-UKOL
PANDIWA (Action (Prepisitiom)
Verb) PANTUKOY (Article)
PANG- URI PANAND
PANURI
(Adjective) PANGAWING A

PANG- ABAY
(Adverb)
PANGNGALAN
- tumutukoy sa mga
salitang sumisimbolo sa
ngalan ng tao, bagay,
hayop, lugar,
pangyayari, katangian
at kalagayan.
•Tao – anak, mamamayan, sundalo
•Bagay – tubig, computer, buto
•Hayop – ibon, ahas, Zebra
•Lugar – kusina, ospital, EDSA
•Damdamin – pag-ibig, pagkatuwa, galit
•Katangian – kabaitan, katapatan,
katamaran
•Kalagayan – kasaganaan, kahirapan,
paghihirap
1. Ayon sa Konseptp
1.1 Kongkreto/ Tahas
1.2 Abstrakto/ di-
kongkreto/ basal
1.3 Palansak
2. Ayon sa kayarian
2.1 Payak
2.2 Maylapi
2.3 Tambalan
2.4 Inuulit
3. Ayon sa Katangian
3.1 Pambalana
3.2 Pantangi
4. Ayon sa Kasarian
4.1 Panlalaki
4.2 Pambabae
4.3 Di- tiyak
Mga Uri ng Pangngalan Ayon sa
Konsepto:
1. Kongkreto/ tahas
Hal. Ina, Bentilador, Kaklase
2. Abstrakto/ di-kongkreto/ Basal
Hal. Tuwa, pag-awit, kabayanihan
3. Palansak
Hal. hukbo, buwig
Mga Uri ng Pangngalan Ayon sa
Kayarian:
1. Payak
Hal. Abo, tubig, ama, galit, dunong
2. Maylapi
Hal. Aklatan, lamayan, awayan, kaopisina, kabanalan,
pinagsumikapan
3. Tambalan
Hal. Kapitbisig, hampaslupa, bahay-aliwan, balikbayan,
silid-aklatan
3. Inuulit
Hal. Bali-balita, Sali-salita, sabi-sabi, tau-tauhan
Mga Uri ng Pangngalan Ayon sa
Katangian:
1. Pambalana
Hal. doktor, sabon, ospital,
paligsahan
2. Pantangi
Hal. Dr. Reyes, Palmolive, Manila
Medical Center, Bb. Pilipinas
Mga Uri ng Pangngalan Ayon sa Kasarian:
1. Panlalaki
Hal. Senador, kuya, tandang, hari, manong
2. Pambabae
Hal. Senadora, ate, inahin, reyna, manang
3. Di – Tiyak
Hal. Mambabatas, mananahi, manok, pinuno, kamag-
anak
4. Walang Kasarian
Hal. Senado, tahian, gunting, itlog, korona
Mga Uri ng Pangngalan Ayon sa Kailanan:
1. Isahan
Hal. Ang bata, ng puno, sa balde, isang aklat, si Noel,
ni Paolo, kay Joshua, isang digmaan
2. Dalawahan
Hal. Magkapatid, magbayaw, maglolo, dalawang tao,
dalawang mesa, dalawang kilometro
3. Maramihan
Hal. Ang mga kongresista, ng mga dokumento, sa mga
tagapagbalita, maraming artista, limang lalaki,
magkakasama, magkakapatid.
Panghalip
- salitang panghalili sa pangngalan
• Panao
ako, ikaw, akin, siya niya, kami, kayo
• Pamatlig
ganito, ganire, iyan, dito, diyan
• Panaklaw
anuman, alinman, sinuman, ilanman,
saanman
• Pananong
Ano, Sino, Kanino, Alin, Magkano
Halimbawa:
• Kailan aalis ang barko?
• May pulis sa kanto.
• Bago ang sapatos ko.
• Iyan ang dala ko.
• Iyan ang bahay nila.
• Tagasaan ang banyaga?
• Kukunin natin ang mga libro.
• Nabaitan siya sa titser.
• Iyon ang dala ko.
• Sino ang nagbabasa?
• Kanino sinabi ang sagot?
• Ito ang dala ko.
 PANGHALIP (Pronoun
Kaukulan
Panauhan/
Kailanan Palagyo Paukol Paari
Isahan
Una Ako Ko Akin
Ikalawa Ikaw, ka Mo Iyo
Ikatlo Siya niya Kanya
Dalawahan
Una Kami, tayo Natin Atin
Ikalawa Kayo Ninyo Inyo
Ikatlo Sila Nila Kanila
Maramihan
Naming,
Una Kami, tayo natin Atin, amin
Ikalawa Kayo Ninyo Inyo
Ikatlo Sila Nila Kanila
Pandiwa
- salitang nagpapakilos o
nagbibigay sa isang lipon ng
mga implikasyon nito
 PANDIWA (Action Verb)

ASPEKT
O
PERPEKTI PERPEKTIBO IMPERPEKTI KONTEMPLATI
NG BO
BO BO
kilos na KATATAPOS kilos na kilos na
katatapos nasimulan hindi pa
nasimulan palamang
at ngunit hindi nasimulan o
ang kilos pa tapos mangyayari
natapos
na pa lamang.
nagaganap
naganap magaganap
 PAWATAS PERPEKTIBO KATATAPOS IMPERPEKTIBO KONTEMPLATIBO

Umakyat Umakyat Kaaakyat Umaakyat Aakyatin

Basahin Binasa Kababasa Binabasa babasahin

Naglakad Naglakad Kalalakad Naglalakad maglalakad

sumayaw sumayaw kasasayaw Sumasayaw sasayaw

Inabutan Inabot Kaaabot Inaabot aabutin

1. Si Karla ay umakayat sa taas para kunin ang

bayad.
2. Kaaakyat pa lang ni Karla sa taas para kunin ang
bayad.
3. Si Karla ay umaakyat sa taas para kunin ang
 Pagsasanay 1

PAWATAS PERPEKTIBO KATATAPOS IMPERPEKTIBO KONTEMPLATIBO

1. magbasa

2. tumula

3. maglakbay

4. matanggap

5. sumulat
Tinig ng Pandiwa
1. Tahasan
- ang pandiwa ang gumaganap na paksa sa isang
pangungusap
Halimbawa:
• Sinulat ni Juan dela Cruz ang kwento ng mga bulaklak.
• Siya ang nagluto ng aming tanghalian.
• Si Miriam Santiago ang may akda ng paborito kong aklat.
2. Balintiyak
- hindi ang paksa ang gumaganap sa pandiwa ng
pangungusap, ang taga-ganap ng kilos ay nasa hulihan
ng pandiwa.
Halimbawa:
• Ibinato ni tatay ang bola sa akin.
• Gumawa ng magandang komposisyon ng awit si ate Isabel.
• Masarap ang nilutong pagkain ni aling Juana.
Mga Bahagi ng
Pangungusap
1. paksa- bahaging pinag-uusapan sa loob
ng pangungusap
2. panaguri- bahaging tungkol sa subjek.
• Ang mga bata ay naglalaro sa parke
• Naglalaro sa parke ang mga bata
• Napakahusay umawit ni Sarah

pananda paksa ay panag-uri

Pokus ng Pandiwa Kaganapan ng Pandiwa
- pagkakaugnayan ng - pagkakaugnayan ng pandiwa
pandiwa at ng paksa sa at ng panag-uri sa
pangungusap na nagbibigay pangungusap na nagbibigay
ganap sa pandiwa ganap sa pandiwa
1. Pokus sa tagaganap 1. Kaganapan sa tagaganap
2. Pokus sa tagatanggap 2. Kaganapan sa tagatanggap
3. Pokus sa layon 3. Kaganapan sa layon
4. Pokus sa gamit 4. Kaganapan sa gamit
5. Pokus sa ganapan 5. Kaganapan sa ganapan
6. Pokus sa direksyon 6. Kaganapan sa direksyon
7. Pokus sa sanhi 7. Kaganapan sa sanhi
 Pokus Kaganapan
Tagaganap Naglaro ng sipa ang bata Ipinagdiwang ni Junius ang
kanyang kaarawan sa
Yellowcab.
Layon Kinain ni Leah ang french Si Nona ay bibili ng
fries ng Mcdonalds. bagong relo sa Robinsons.
Ganapan Pinuntahan ng mga tao ang Idinaos ang seminar sa
bagong pasyalan. Manila Diamond Hotel.
Tgaganap Binigyan ko ng papel si Nagluto si Shallah ng
Nicolo. instant Noodles para kay
Leah.
Kagamitan Ipinimpunas niya ang Hinukay niya ang lupa
panyo sa lamesa gamit ang laruang kutsara.
Sanhi pinagkasakit niya ang Nagtagumpay si Denise
pagsugod sa ulan. dahil sa kanyang
magandang talumpati.
Direkyon Pinagpasyalan naming ang Naglakbay kami
lungsod ng Iloilo. papuntang Boracay.
•Ako ay maglalaba sa batis.
•Ibinili nila ng adobo ang bisita
nila.
•Binili ni Jerry ang kurbata.
•Ipinanghugas niya ng plato ang
mainit na tubig.
•Bibilhan ng kuya nila ang Jerome’s
Furniture ng kama.
• Kinakain ni Liza ang champoradong gawa
ni Nanay..
• Nagbuwis siya ng buhay para kay Andrea.
• Nagpamudmod sila ng salapi.
• Iginuhit niya ang larawan ni Mona Lisa sa
pamamagitan ng krayola.
• Pupunta kami sa Crocodile Park.
• Namasyal sila sa People’s Park buong
maghapon.
 Pagsasanay 2
1. Kinuha ng bata ang laruan. (Pokus)
2. Sinulat ni Rosa ang tula. (Kaganapan)
3. Nagluto ng tinola ang nanay. (Pokus)
4. Kumain nito ang bisita. (Pokus)
5. Nagluto ng pansit ang nanay para sa bisita.
(Kaganapan)
6. Nagluto ng sinigang sa kaldero ang nanay.
(Pokus)
7. Nilinisan niya ang kasangkapan sa
pamamagitan ng malinis na basahan.
(Kaganapan)
8. Nalungkot siya dahil sa pagkawala ng
kanyang kwintas. (Kaganapan)
Pang-uri
Salitang nagsasaad ng
katangian o uri ng tao, hayop,
bagay, lunan atbp na
tinutukoy ng pangngalan o
panghalip
 Tatlong
Kaantasan
ng Pang-uri
1. Lantay
- nagbibigay lamang ito
ng katangian ng pangngalan
o panghalip na binibigyang
turing.
- ito ay maaaring salitang
ugat, salitang maylapi,
inuulit o tambalan
Hal: Siya ay maganda.
2. Pahambing
- nagtutulad o naghahambing ng
dalawang pangngalan o panghalip.

Dalawang Uri ng Pahambing:

PATULAD
- naghahambing sa dalawang pangngalan
o panghalip na may magkatulad na
katangian at gumagamit ng panlaping
magsin, magsing, magkasin, magkasing,
kasing, sin, sing
DI PATULAD
- ang pahambing kung ang dalawang
pangngalan o panghalip ay hindi pareho
o hindi magkatulad ang katangian.

May dalawang uri ito:

Palamang
- Higit, lalo, mas, di hamak o lubha.
Pasahol
-di gaano, di lubha, di gasino o di masyado

Hal: Siya Ana at Carol ay magsingganda.

Gwapo si John ngunit mas gwapo si Carlo.
3. PASUKDOL
- naglalarawan ng pangngalan
o panghalip na may katangiang
namumukod sa lahat gumamit
ng panlaping hari ng, ubod ng,
pinaka, napaka-.
Hal: Napakaganda ng bulking
Mayon.
Kayarian ng Pang-uri
1. payak-babaeng dakila, kalyens
sira
2. maylapi-patagilid na lakad
3. inuulit- puting-puti, mapulang-
mapula
4. tambalan-taos puso- kapit tuko
Kailanan ng Pang-uri
1. isahan- maganda
2. dalawahan- kapwa mabait,
magkamukha
3. maramihan-magaganda,
maraming magaling
Mga Uri ng Pamilang
1. Pamilang na Patakaran o Pamilang na
Kardinal
-ginagamit sa pagpapahayag ng
pagkakasunod-sunod
-may panlapi itong ina-, o pang-.
Halimbawa:
isa siyamlabinpito
dalawa sampu labingwalo

2. Pamilang na Panunuran
- anyong ika-, anyong Pang-
Halimbawa:
una ikalawa ikatlo
pang-una pangalawa pangatlo
Pang-abay
- nagbibigay turing sa
pandiwa, pang- uri o sa
iba pang pang-abay.
Uri ng Pang-abay
1. pamanahon
2. panlunan
3. pamaraan
4. pang-agam
5. Pananggi at panang-ayon
6. Panulad
7. Benepaktibo
8. Kawsatibo
9. pangkaukulan
1. Pang-abay ng Pamanahon
- nagsasaad ng panahon.
- sumasagot sa tanong na “kailan”.
Halimbawa:
Ang pangulo ay dumating kahapon.
Masaya kagabi ang tatay.
Iba pang hal: minsan, bukas, kamakalawa, ngayon, dati, lagi, bihira at
iba pang mga salita’t pariralang nagsasaad ng panahon.

2. Pang-abay na Panlunan
- sumasagot sa tanong na”saan”
Halimbawa:
Dito nakatira ang guro nina Teodora.
Si Lyn ay maligaya roon nguni’t siya’y malungkot dito.
3. Pang-abay ng Pamaraan
- nagsasabi kung paano ang pagganap na
binabanggit sa pandiwa.
Halimbawa:
Lumalakad nang banayad ang bata.
Ang bata ay lumakad nang banayad.
4. Pang-abay na Pang-agam
- nagkakaroon ng diwa ng pag-aalinlangan at di-katiyak
Halimbawa:
Sasama marahil ang ama ni Gliza sa pagdiriwang.
Ang kalahok ay tila nahihiya sa mga tao.
5. Pang-abay na Pananggi at Panang-ayon
- ay ­pag-ayaw at nagsasaad na pagsang-ayon
Halimbawa:
Huwag kayong mabahala at tutuparin nila ang kanilang pangako.
Oo, nakalampas na si Crispin sa mahigpit na pagsusulit.
Tunay na maligaya na ngayon ang mag-anak na Dioneda.
6. Pang-abay na Panulad
- ginagamit sa paghahambing
Halimbawa:
Lalong nasasayahan si Gloria dito sa Maynila kaysa Lalawigan.
Si Mang Pedro ay higit na mayaman kasya Aling Juana.
7. Benepaktibo
-sumasagaot sa tanong para kanino o para saan
Hal: Ginawa niya ang trabaho para sa iyo.
8. Kawsatibo
- sumasagot sa tanong ano ang bakit
Hal: Pinili siya dahil sa kakayahan niya.
9. Pangkaukulan
- sumasagot sa tanong na ano
Hal: Nagkuwento siya hinggil sa giyera.
Nagbalita siya ukol sa pulitika.
Pangatnig
-kataga o salitang nag-uugnay ng
dalawang salita, parirala o sugnay na
pinagsusunud-sunod sa pangungusap.

Hal. At, ngunit, gaya, saka, o, ni, maging,

subalit
Pang-angkop
-mga katagang nag- uugnay sa
panuring at salitang
tinuturingan.
Dalawang Uri ng Pang-angkop:
ng – ikinakabit ito sa mga salitang
nagtatapos sa patinig.
na – ikinakabit ito sa mga salitang
nagtatapos sa katinig maliban sa – n.
ng
Hal.
Batang makulit.
Maikling kuwento
Pusong mamon.
na
Hal.
Singsing na bago.
Ilaw na maliwanag.
Mabait na bata.
Kapag nagtatapos sa katinig n ang unang salitang
ikinakabi, dinagdagan na lamang ng g ang n.
Halimbawa:
Dahong tuyo.
Simbahang bago.
Panahong pabago-bago.
Pang-ukol
-tawag sa mga kataga o salitang
nag-uugnay sa isang pangngalan sa
iba pang salita ng pangungusap
Halimbawa:
Hinggil kay, ukol kay, para sa, ayon kay,
para kay
Paksa
Hal.
• Tungkol sa wika ang kanilang tatalakayin sa klase.
• Ang talumpati ng Pangulo ay hinggil sa suliranin natin
sa polusyon.
• Ukol sa Mapangahas ang kuwento.
Pananaw
Hal.
• Batay kay Ama, isang dakilang tungkulin ang gumawa
para sa kapakanan ng bayan.
• Ayon kay Dance, ang wika ay dinamiko, buhay, at
nagbabago.
• Para kay Rizal, nasa kabataan ang pag-asa ng bayan.
Pantukoy
- katagang laging
nangunguna sa pangngalan o
panghalip na ginagamit na
simuno o kaganapang
pansimuno o pamuno sa
simuno
Halimbawa: Si, Sina,Ang, Ang mga
Pangawing
-ang ay sa makabagong
pananaw panggramatika ay
tinatawag na pangawing dahil
pinagkakawing nito ang
panaguri at paksa.
Pananda
-ang/ang mga, sa/para sa,
si/sina, ng/ng mga, kay/kina
na nagpapakilala o
nagsisilbing tanda ng gamit
ng salita sa loob ng
pangungusap.
QUIZ 10
 Wastong
Gamit ng
mga Salita
 NG at NANG
Gamit ng NG + pangngalan
Halimbawa: Nag-aral ng Espanyol si Peter.
- katumbas sa Ingles na WITH
Halimbawa: Pinalo niya ng mahabang kahoy ang aso.
- katumbas ay SA .
Halimbawa: Magsisitungo ng Tagaytay ang mga turista.
Gamit ng NANG + pang-abay o bilang pang-abay
Halimbawa: Nang siya’y umalis, ako’y natutulog pa.
- bilang pang-abay na nanggaling sa “na” na
inangkupan ng “ng” kayat nagiging “nang”
 Pagsasanay 3

 Mag-aral kang mabuti (ng, nang) makapasa ka

sa eksam
 Nagpasa si Marvin (ng, nang) proyekto nang
maaga.
 Suklay (ng, nang) Suklay
 Nag-aaral siya (ng, nang) liksyon.
 Pinarangalan (ng, nang) guro ang mga nahuling
mag-aaral.
 Ang pera (ng, nang) bayan ay kinurakot ng ilang
buwayang politiko.
KUNG at KONG
Gamit ng KONG
- buhat sa panghalip na ko ang kong at
nilalagyan lamang ng pang-angkop na ng sa
pakikiugnay na salitang sumusunod.
Hal: Ipinagtapat kong nangyari.
Gamit ng KUNG
- bilang pangatnig sa mga sugnay na di
makapag-iisa sa mga pangungusap na hugnayan.
Hal: Kung siya’y narito, tayo’y magiging
masaya.
Pagsasanay 5

 Malulutas ang mga problema

ng bayan natin (kong, kung)
isasantabi ng mga politiko ang
kanilang pamumulitika.
 Gusto (kung, kong) tulungan ka
ngunit kailanagan mo munang
tulungan ang iyong sarili.
MAY at MAYROON

Gamit ng MAYROON
+ panghalip na palagyo
Hal: Mayroon silang dadaluhang
pagtitipon sa susunod na araw.
+ kataga
Hal: Mayroon ding palatuntunan sa
Linggo ng Wika.
- sa patalinghagang kahulugan
Hal: Si Don Elizalde ang mayroon sa
kanilang lugar.
Gamit ng MAY
+ Pangalan
Hal: May taong masipag.
+ Pandiwa
Hal: May aalis na marino mamayang gabi.
+ Pang-uri
Hal: May lumang bahay na nasunog.
+ Panghalip na paari
Hal: May kanya-kanya tayong gawi.
+ mga
Hal: May mga magagarang damit ang mga
bagong dating mula sa Italya
+ sa
Hal: May sa-palos ang taong iyan.
Pagsasanay 4

 Ang ngiti ay (may, mayroon) ligayang dulot sa

pinagbibigyan nito.
 (May, Mayroon) pupuntahan ka ba mamaya?
 (May, Mayroon) mahabang buhok si Olga.
 Bawat tao ay (may, mayroon) kanya-kanyang
problema sa buhay.
 (May, Mayroon) pa bang natirang ulam?
 May pasok ba tayo?-Mayroon
 Ang mga Morales ay (may, mayroon) sa bayan ng
Dolores.
SUBUKIN at SUBUKAN

SUBUKIN
-try
Hal: Subukin mong gamitin ang
sabong ito baka hiyang sa iyo.
SUBUKAN
- spy
Hal: Subukan mo siya upang
malaman mo ang kanyang
sekreto.
PAHIRIN at PAHIRAN

PAHIRIN
- Wipe out
Hal: Pahirin mo ang iyong pawis sa
noo.

PAHIRAN
- To put something
Hal: Pahiran mo ng Vicks ang likod
ng bata.
PUNASIN at PUNASAN
 Punasin mo ang alikabok sa mesa.
 Punasan mo ang mesa.
OPERAHIN at OPERAHAN
 Ooperahin bukas ang mga mata ni
Geelyn.
 Ooperahan na ng doktor ang
naghihirap na bulag.
WALISIN at WALISAN
 Walisin ang mga nahulog dahon na sa
bakuran.
 Wawalisan ang bakuran.
DIN at RIN
DAW at RAW
DOON at ROON
Gamit ng din, daw, doon
- kapag ang nauunang salita ay nagtatapos sa katinig
maliban sa w at y.
Hal: Sumikat din ang araw.
Sumikat daw ang araw.
Sumikat doon ang araw.
Gamit ng rin, raw, roon
- kapag ang nauunang salita at nagtatapos sa patinig at
malapatinig (w,y)
Hal: Wala rin ang kapatid ko sa bahay
Wala raw ang kapatid ko sa bahay
Wala roon ang kapatid ko sa bahay.
Pagsasanay 6

 Si Darwin ay katulad mo (ding,

ring) masipag mag-aral.
 Masakit (raw, daw) ang ulo ni
Malou kaya hindi siya
nakapasok sa klase.
SILA, NILA at
SINA, NINA
SILA/ NILA
- Mga panghalip panao na hindi sinusundan ng mga
pangngalan
Hal: Sila ay lalakad papuntang simbahan.

SINA/ NINA
- Mga pantukoy na marahil na sinusundan ng
pangngalan
Hal: Sina Joan at Carol ay lalakad papuntang simbahan
PINTO at PINTUAN
PINTO
- door
- isinasara o binubuksan
Hal: Isinara niya ang pinto upang hindi
makapasok ang lamok.
PINTUAN
- doorway/ daanan
Hal: Nakaharang sa pintuan ang
paso ng halaman kung kaya’t
hindi niya maisara ang pinto.
HAGDAN at HAGDANAN

HAGDAN
- steps
Hal: Mabilis niyang inakyat ang hagdan
upang marating ang klinika.
HAGDANAN
- staircase
Hal: Matitibay ang hagdanan ng
kanilang bahay kaya hindi gumuho ang
hagdan niyon matapos ang lindol.
IWAN at IWANAN
IWAN
- Hindi sinasama
Hal: Iwan mo na ang anak mo sa
bahay ninyo.
IWANAN
- May bagay na iiwan
Hal: Iwanan mo’ko ng perang
pambili ng pananghalian.
SUNDIN at SUNDAN
SUNDIN
- Follow the advice
Hal: Sundin mo ang mga payo ng iyong mga
magulang kung ayaw mong maligaw sa
landas.
SUNDAN
- Follow the way
Hal: Sundan mo agad ang umalis mong
kaibigan at baka tuluyan na iyong magtampo.
TUNGTONG, TUNTONG at
TUNTON
TUNGTONG
- Panakip sa palayok
Hal: Hindi Makita ni Efren ang tungtong ng palayok sa kusina

TUNTONG
- Pagyapak sa ano mang bagay
Hal: Tumuntong siya sa mesa upang maabot ang bumbilya

TUNTON
- Pagbakas o paghanap sa bakas ng ano
mang bagay
Hal: Hindi ko matunton kung saan na angsuot ang aming tuta
DAHIL SA at DAHILAN SA

DAHIL SA
- Ito ang wasto
Hal: Hindi siya nakapasa pagsusulit dahil sa hindi
niya pagsunod sa panuto.

DAHILAN SA
- Ito ay mali, ang DAHILAN ay
pangngalan mismo
Hal: Paninira sa mga kasamahan sa trabaho ang
nagging dahilan ng pagkasira ng reputayson ni
Romano
IKA at IKA-
Gamit ng IKA
- bilang panlapi sa bilang na isinusulat
bilang salita
Hal: Ikatlong taon
Ikaapat na araw
 Gamit ng IKA-
- ginitliiang “ika” bilang panlapi kung
mismong bilang ang isusulat
Hal: Ika-21 ng Febrero
Ika-3 taon
MAKA at MAKA-
Gamit ng MAKA
- ginagamit na walang gitling kung
pangngalang pambalana and kasunod na
salita
Hal: Naglunsad na naman ng kilos
protesta ang mga makamasa.
Gamit ng MAKA-
- ginagamit kapag sinusundan ng pangnglang
pantangi
Hal: Maka-Erap lagi ang pasimuno sa kilos
protesta
Paggamit ng Gitling
1. Kapag ang salita ay inuulit
Hal: araw-araw, gabi-gabi
2. Ang unlapi ay nagtatapos sa katinig
at ang salitang-ugat ay nagsismula sa
patinig
Hal: pang-ugnay, pag-umulan
3. May katawagang nawawala sa pagitan
ng dalawang salitang pinagsama
Hal: bahay na kubo = bahay-kubo
4. Panlapi + Ngalang Pantangi
Hal: Maka-Nora
5. Ika + tambilan/ pamilang
Hal: ika-7 ikapito
6. Binabaybay ang yunit ng
praksiyon
Hal: isang-kapat
7. Nanatili ang dalawang kahulugan
ng dalawang salitang pinagsama
Hal: dalagang-bukid
Paggamit ng
Kudlit
•May nawawalang letra o titik sa
dalawang salitang pinag-ugnay
Hal: pag-asa’t pagmamahal
•WALANG KUDLIT: mga salitang
namatay na dahil wala na ang
daglit na at
Halimbawa: subalit, datapwat
QUIZ 11