კონსპექტი სამაგისტროსთვის

სასარგებლო ბმულები:

ფბ გვერდი და ჯგუფი.

იუთუბ არხი - ვიდეოგაკვეთილები და გარჩევები.

გუგლ დრაივი - ტესტები და საჭირო მასალები.

 არითმეტიკა ტიპური ამოცანები

გაყოფადობა 14 რიცხვის ჩანაწერზე 16

ნაწილი, ფარდობა 7 მოძრაობაზე 17

პროცენტი 7 წონებზე 6

პროპორცია 3 რიგზე, გადათვლაზე 7

არასტანდარტული 5
არით. ამოცანები 28
არითმეტიკა 10
სტატისტიკა

კოორდ. სისტემა 5 საშ. არითმეტიკული 6

მონაცემთა ანალიზი 11 კომბინატორიკა, ალბათობა 9

150
 გეომეტრია
საწყისი ცნებები მართკუთხედი 9 (9)

კუთხე კვადრატი 7 (4)

მრავალკუთხედი 1 წრე 9 (2, 5)

სამკუთხედი 19 (3, 4) სიმეტრია

პარალელოგრამი 3 (1) სივრც. ფიგურები 12 (5)

რომბი 1 პერიმეტრი 5 ფართობი 23 შლილი 3

მოცულობა 5

64
 n-kuTxedi

  • შიდა კუთხეების ჯამი _ .

  • გარე კუთხეების ჯამი _ -ია.

  =   =

 • წესიერი n-კუთხედის კუთხე

  =   =
 3-kuTxedi
მახვილკუთხა - 3ვე კუთხე მართკუთხა - 1 კუთხე ბლაგვკუთხა - 1 კუთხე
მახვილია. მართია. ბლაგვია.

¿  900
 𝐴 𝐵 2+𝐵 𝐶 2= 𝐴 𝐶 2
ტოლფერდა - 2 გვერდი ტოლგვერდა - 3ვე გვერდი ტოლია.
(ფერდი) ტოლია. შესაბამისად კუთხეც.
0
 6 0

0 0
 6 0  6 0
 3-kuTxedi

h სიმაღლე - მართობულია გვერდის.

m მედიანა - გვერდს შუაზე ყოფს.
b ბისექტრისა - კუთხეს ყოფს ორ ტოლ ნაწილად.

B
h m C

b
 𝛼
 𝛼

A
 Suaxazi

M N

A B
 
 
|| AB =
 farTobi

A K C

 
=

• ფართობი - გვერდისა და მასზე დაშვებული სიმრავლის ნამრავლის ნახევარი.

 marTkuTxa samkuTxedi

A
ნუზა
ჰიპოტე
კათეტი

C კათეტი B

 
=  

ფართობი - ჰიპოტენუზის კვადრატი =

კათეტების ნამრავლის კათეტების კვადრატთა ჯამს.
ნახევარია.
 tolferda, tolgverda
B
0
 6 0

ფერდი ფერდი

0 0
 6 0  6 0

K
ფუძე

ტოლფერდა სამკუთხედში:
  ტოლგვერდა სამკუთხედში:

3-ვე გვერდი ტოლია.

ფერდები ტოლია.
3-ვე კუთხე ტოლია .
ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლია.
სამივე წვეროდან დაშვებული
ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე (BK)
სიმაღლე მედიანაცა და ბისექტრისა
მედიანაცაა და ბისექტრისაც.
ემრთმანეთს ემთხვევა.
 utoloba

b a

A c B

• ნებისმიერი 2 გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მე-3 გვერდის სიგრძეზე.

a+b>c
 პარალელოგრამი __ ოთხკუთხედი, რომლის მოპირდაპირე გვერდები პარალელურია .

BC || AD AB || CD
BC = AD AB = CD
B C
 𝛽 𝛼
 
 თვისებები :
 h • მოპირდაპირე კუთხეები ტოლია.
<A = <C <B = <D
𝛼
   𝛽
A K D • ერთ გვერდთან მდებარე კუთხეების ჯამი 18
+ =
 
= • დიაგონალები გადაკვეთის წერტილით შუაზე
იყოფა.

ფართობი - • დიაგონალით პარალელოგრამი იყოფა 2 ტოლ

გვერდის და მასზე დაშვებული სამკუთხედად.
სიმაღლის ნამრავლი.
 რომბი __ პარალელოგრამი, რომლის ყველა გვერდი ტოლია .

AB || CD , BC || AD
B C
 𝛽 𝛼
 
 𝛽 𝛼
  AB = BC = CD = AD

 h
რომბის თვისებები :

 𝛼  𝛽 • პარალელოგრამის თვისებები.
𝛼
   𝛽
A K D • დიაგონალები მართი კუთხით იკვეთებიან.

  • რომბი დიაგონალებით იყოფა 4 ტოლ

= მართკუთხა სამკუთხედად.

  • დიაგონალები კუთხის ბისექტრისებია.

=
 მართკუთხედი __ პარალელოგრამი, რომლის ყველა კუთხე ტოლია
(მართია).
 
BC || AD , AB || CD

B C <A = <B = <C = <D =

K მართკუთხედის თვისებები :

• პარალელოგრამის თვისებები.

A D • დიაგონალის სიგრძეები ტოლია.

 
=
 
= 2
 კვადრატი __ მართკუთხედი, რომლის ყველა გვერდი ტოლია.

 
BC || AD , AB || CD
B C
 45 0
0
4  5 0 AB = BC = CD = AD
4
 50 4  5
<A = <B = <C = <D =

კვადრატის თვისებები :
0
4  5 0 45 0
 
4  5  45 0 • მართკუთხედის და რომბის თვისებები.
A D
 
 
= =

 
= 4
 ტრაპეცია __ ოთხკუთხედი, რომლის 2 გვერდი პარალელურია და 2 არაპარალელური.
 BC || AD , AB CD

B C

M N BC და AD ფუძეებია, AB და CD კი - ფერდები.

თუ ფერდები ტოლია, მაშინ ტრაპეცია ტოლფერდაა.

A K D
ტრაპეციის შუახაზი ფუძეების პარალელურია და
მათი ნახევარჯამის ტოლია.
 
=

 
=
მხებ
ი 𝜋 =3,14
 

2
𝑑 =2 𝑟
 

𝑆= 𝜋 𝑟
 

d
O
0
6  0
r
B
 
𝑙=2 𝜋 𝑟=𝜋 𝑑
A OAB სექტორის ფართობი _
მთელი წრის ფართობის
მეექვსედი.
AB რკალის სიგრძე _
მთელი წრეწირის სიგრძის
მეექვსედი.
მხები _ წრფე რომელიც წრეწირს 1
წერტილში ეხება.
 𝑎
 

h
 
𝑎
 
𝑎
 

𝑎
  𝑏
 

   
= = n-კუთხა პირამიდა:
n + 1 წახნაგი
პარალელეპიპედი: კუბი:
n + 1 წვერო
• 6 წახნაგი, 8 წვერო, 12 წიბო. • 6 წახნაგი, 8 წვერო, 12 წიბო.
2n წიბო
 h
 

𝑟
 

   
= =
 mTeli ricxvebi

ნატ. N __   1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 . ...
მთელი
რიცხვები Z 0
Nის მოპ.__   -1, -2, -3, -4, -5, -6, -7 . ...

უარყოფითი დადებითი

- -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 +

რიცხვის მოდული - მანძილი რიცხვის შესაბამისი წერტილიდან კოორდ. სათავემდე.

|-3| = 3 |3| = 3
 ricxvis Canawerze
aTobiTi poziciuri sistema

10 ციფრი ციფრის პოზიციას აქვს მნიშვნელობა

li uli euli
seu Te rT
a a e

7 7 7 = 7 * 100 + 7 * 10 + 7 * 1

50 1 1 3 =5 * 10000 + 1 * 100 + 1 * 10 + 3
 უდიდესი და უმცირესი რიცხვის ჩაწერისას სხვადასხვა შეზღუდვით უნდა გავითვალისწინოთ :

პრიორიტეტულია მარალი თანრიგები. ანუ თუ უნდა ჩავწეროთ

უდიდესი სამნიშნა რიცხვი რომლის ციფრთა ჯამია 17. პირველ რიგში ვწერთ ციფრ 9 ასეულების
ადგილზე, შემდეგ მაქსიმალირ შესაძლო ციფრს ანუ 8 ათეულებში და 0 ერთეულებში. 970

პირიქით უმცირესის ჩაწერისას - მაღალ თანრიგებზე უნდა ჩავწეროთ უმცირესი შესაძლო ციფრები .
ანუ ასეულებში 1, შემდეგ ერთელებში ჩავწერეთ 9 და რაც დარჩება 7 ჩავწერთ ათეულებში . 179
 luwkentoba

• Tu TanamamravlTagan erTi mainc luwia - namravli luwi iqneba.

Tu yvela Tanamamravli kentia - namravlic kentia.

Kk * k * l = l Kk * k * k = k

• luwi ricxvi nebismier xarisxSi luwia, kenti nebismier xarisxSi kentia.

n n
 
l =l k = k
 

• 2 luwi ricxvis +,- luwia. 2 kenti ricxvis +,- luwia. luwis da kentis +,- kentia

l+-l=l Kk + - k = l k+-l=k
 luwkentoba

luwia__ * * * * 4 Kkentia__ * * * * 3

Kk * k * l = l Kk * k * k = k
n n
 
l =l k = k
 

l+-l=l k+-l=k
Kk + - k = l
 Ggayofadobis
niSnebi

30
13745820
2 3 5 6 9 10
• 2- ze ****4, ****6 • 6-ze 2-ze da 3-ze

• 3-ze cifrTa jami • 9-ze cifrTa jami

• 5-ze ****5, ****0 • 10-ze ****0

 • Tu ricxvi iyofa m-ze da n-ze, maSin es ricxvi gaiyofa
m-isa da n-is umcires saerTo jeradze.
mag: Tu ricxvi iyofa 6-ze da 9-ze, maSin es ricxvi gaiyofa 18-zec

• Tu Tanamamravli iyofa k-ze, namravlic gaiyofa k-ze.

13 *2
17 * 23 * 18 * 26 13-ze ?

• Tu yvela Sesakrebi iyofa k-ze, maSin jamic gaiyofa k-ze.

7 + 14 + 35 iyofa 7-ze
5+9
 Ggamyofi da jeradi

36 iyofa 12-ze unaSTod

12 _ Ggamyofi 36-is 36 _ jeradi 12-is

12_ 1, 2, 3, 4, 6, 12 12_ 12, 24, 36, ... 144 ...

18_ 1, 2, 3, 6, 9, 18 18_ 18, 36, 54, ...

u.s.g. (12; 18) _ 6 u.s.j (12; 18) _ 36

martivi _ 2 gamyofi: 2, 3, 5. .. Sedgenili _ 2ze > gamyofi: 4, 6, 9...

 u.s.g.

u.s.g. (12; 18) _ 6 u.s.g. (42; 28) _ 14

12_ 12 6 42_
18_ 28_ 28 14
 u.s.j.

u.s.j. (24; 18) _ 72 u.s.j. (15; 12 ) _ 60

24_ 24 48 72 15_ 15 30 45 60
18_ 12_
 naSTiani gayofa

3 megobari 7 nayinis burTi,

naSTi

7= 3*2 +1 m = n * k+ r
 

19 = 5 * 3 + 4 0 r<n
 3 2 1 4
33 + 47 - 11 5-ze gayofisas naSTi ?

3 2 1 6 1
33 * 47 * 11 5-ze gayofisas naSTi ?
 uaryofiTis gayofisas naSTi: gasayofi unda gavadadebiToT..
vumatebT gamyofis jerads, rom dadebiTi gaxdes da Semdeg gamoviTvliT
naSTs.
 

0 r<n
-7-is 3-ze naSTi _ ? -7 + 9 = 2

-13-is 7-ze naSTi _ ? -13 + 14 = 1

 Gwiladi

მრიცხველი   𝑚
𝑛 მნიშვნელი

1 1 1 1
8 4 2
 
4  
2  
1
8 4 2
 3 5
  7 5 8
 
წესიერი _ , … არაწესიერი _ , , ,…
7 18 4 2 8
შერეული  
1  7 არაწესიერი
4

5 4 1
    1  3 20 3  23
= + =¿ 2 4 = + =¿
2 2 2 2 5 5 5 5
 ariTm. moqmedebebi wiladebze

წილადების გამრავლება _ 3 5
   3 ∗5  15
∗ =¿ =¿
7 4 7∗4 28

წილადების გაყოფა _ 3 5
   3 4  12
: =¿ ∗ =¿
7 4 7 5 35

შეკრება & გამოკლება_ 11 9

   11+ 9  20
+ =¿ =¿
13 13 13 13
 gaerTmniSvnelianeba

5 7
x x
 
3 4 15 28 43  
+ =¿ + = 35
7 5 35 35
x x
5 7

4
   8  12  40
=¿ =¿ =¿
5 10 15 50
 GaTwiladi

  𝑚
ათწილადი _ n _ 10, 100, 1000...
𝑛
 3  3  19
=0,3 =0,03 =0,019
10 100 1000

73   4  
 
ათწ. _ წილ. 0,73=¿
 
წილ. _ ათწ. =¿0,8
100 5
 nawili

4  
 
 
• 50-ის  
x =¿ 4 0
5

 
• რისი
4
  5
 
80  
: =¿   x =¿ 1 00
5 4

 60  3
• 80-ის რა ნაწ. 60 =¿
80 4
  - გ.   - გ.

 
გ.  
+
გ.  
¿
x4 x4
გ. =
   

გ. =  

16|1
 2013 I

T- ლიტრი

   
100 =
x6 x6
         
100 =
 
600
 Pprocenti

1 % (პროცენტი) _
 
1
100
  1
1%
 
100

  2  1
2%
  =¿
100 50
  5   1
5%
  =¿
100 20
  1
 20  
• 150-ის 20%  
x =¿3 0
100
 5

40  
   100
• რისი 40%-ია 80  
: 100 =¿ x 40 =¿  2 00

 
x
• 60 150-ის ? % 100=¿  4 0 %
 

გაძვირდა 20 %-ით ფასი x (1 + 0.2) = ფასი x 1,2

გაიაფდა 20 %-ით ფასი x (1 - 0.2) = ფასი x 0,8

 2015 I

1 000 x 0,1= 100 გ

100 x 1,09 = 109 გ

 მ._ M ფ. _ M + 0.6 M = 1,6 M

M - 0.2 M = 0.8 M 1,6 M

 
x 100 =
100%

17|3
 x5 x5
0,2 V - 0,2 A = 450
V - A = 2250
17|3
 proporcia

ბიჭი _ 8
ბ : გ = 8 : 12 = 2 : 3
გოგო _ 12
 a c
=
𝑏 d axd=cxd

• 80 გავყოთ 5-ისა და 3-ის პროპორციულ ნაწილებად.

  80   80
x 5 = 50 x 3 = 30
5+3 5+3
 2013 I

1000გ ნ ___ 600გ თ

x 1,2 x 1,2

720გ
1200გ ნ ___ ?გ თ
10 ს. 15კ. ____ 5 ლ
:5 :5

2 ს. 3კ. ____ 1 ლ
x3 x3

6 ს. 9 კ. ____ 3 ლ
17|1
 naturaluri xarisxi

𝑛 3
𝑎 =𝑎∗𝑎∗𝑎∗𝑎∗𝑎∗𝑎 4 =4 ∗ 4 ∗ 4
   

n - ჯერ

  •  

  4
4 ∗ 43 =4 4 +3= 47   4
7 : 7 3=7 4 −1=71
  • =   =
 
• =
 𝑥
 

𝑥 16
 

𝑥 𝑥
   
 

3𝑥  

¿
   
𝑥+16
−𝑥
 
−𝑥  

2𝑥  

¿
   
16
:2  
:2
 

𝑥
 

¿
   
8
 gGantolebaTa sistema
შეკრების
ხერხი :4
2x+3y=5 2x + 3y + y + (-2x) = 5 + 7 4y = 12 y=3
y - 2x=7 2x + 9 = 5 2x = - 4 x=-2
-9 :2

ჩასმის ხერხი

2x + 3y = 5 2x + 3(2x +7)= 5 2x + 6x + 21= 5 8x = -16 x = -2

y - 2x = 7 y = 2x + 7 y = 2(-2) + 7 y=3
 2017 A

5ფ+1კ=2 1კ+1კ=2
1კ=5ფ 1 კ = 1 ლარი

1კ=?
 2014 I

x2
2 თ + 3 ზ = 5,5 5 თ + 5 ზ = 11,5
+
3თ+2ზ=6 10 თ + 10 ზ = 23

10 თ + 10 ზ = ?
 albaToba

ხელშემწყობი
  𝑚
𝑝 ( 𝐴 )=
𝑛
ყველა შესაძლო ვარიანტი
10 წინდა, 3 წით. P(წით.) ?
3
 
=
10

• P(აუც.ხდომილება) = 1
  ´
𝑝 ( 𝐴 ) + p( 𝐴)=1
• P(შეუძ.ხდომილება)= 0
ხელშემწყობი __ 5,6 ხელშემწყობი __ 1,2,3
P(4>) = 2/6 = 1/3 P(4<) = 3/6 = 1/2
16|1
P ლ. + P წ. + P თ. = 1

 
=1

 
=1- =

17|1
 kombinatorika

გამრავლების წესი: I __ n II __ m mxn

თუ არსებობს I შერჩევის n ვარიანტი და II შერჩევის m ვარიანტი, მაშინ ერთად

არსებობს I და II შერჩევის m x n.

მაგალითად, თუ გაქვთ 3 ბოტასი და 5 კაბა, თქვენ გაქვთ ბოტასის და კაბის

შერჩევის 3 x 5 = 15 განსხვავებული შესაძლებლობა.
 kombinatorika

რამდენი განსხვავებული გზით შეიძლება 5 წიგნის დალაგება თაროზე ?

n ელემენტიანი გადანაცვლებები: P  n

ამ
  შემთხვევაში არსებობს წიგნების დალაგების
P5 = 120 ვარიანტი.
 kombinatorika

რამდენი განსხვავებული გზით შეიძლება 5 წიგნიდან 3 ის დალაგება თაროზე ?

m ელემენტიდან n ელემენტის
 
𝑚 𝑛!
𝐴 =
𝑛
ამორჩევა დალაგებული : ( 𝑛− 𝑚 ) !

 
3 5!
𝐴 =
5 =5 ∗ 4 ∗3=60
(5 − 3 ) !
 kombinatorika

რამდენი განსხვავებული გზით შეიძლება 5 წიგნიდან 3 ის ამორჩევა ?

(დალაგებას არ აქვს მნიშვნელობა)

m ელემენტიდან n ელემენტის
 
𝑚 𝑛!
𝐶 =𝑛
ამორჩევა დაულაგებელი : 𝑚 ! ( 𝑛− 𝑚 ) !

 
3 5! 5 ∗ 4 ∗3
𝐶 = 5 = =10
3! ( 5− 3 ) ! 3!
 2017 A
=

4 სამხ. 2 მზვ.
  2𝑚 𝑛!  
4!
𝐶𝑛 = ¿ =¿
4 𝑚 ! ( 𝑛− 𝑚 ) ! 2 ! ( 4 −2 ) !
 
1 ∗ 2∗ 3∗ 4
¿ =6
1∗ 2 ∗1 ∗2
 2017 A
=

4 სამხ. 2 მზვ.
1 2 3 4

1 2 1 3 1 4
2 3 2 4

3 4
 kavSirebi

ფეხბურთზე და თეატრში წავალ.

A da B ორივე უნდა შესრულდეს.

ფეხბურთზე ან თეატრში წავალ.

A an B უნდა შესრულდეს ერთ-ერთი ან ორივე.

ან ფეხბურთზე წავალ ან თეატრში.

Aan A an B უნდა შესრულდეს ერთ-ერთი.
 tolfasi winadadeba

პირობა შედეგი

თუ A მაშინ B
თუ იწვიმებს დავსველდები

თუ არა B მაშინ არა A

თუ არ დავსველდი ე.ი. არ უწვიმია
 movlenaTa jaWvi

თუ მოხდა A მაშინ მოხდება B

თუ მოხდა B მაშინ მოხდება C

თუ მოხდა A მაშინ მოხდება C

თუ არ მოხდა C = ე.ი. არ მომხდარა

A
 2. arcerTi AA 3. arcerTi AAA ar aris B 4. zogierTi AAAAA
4. zogierTi ar aris B
1. yvela AAA aris B 3. zogierTi AAA aris B
A ar aris B A ar aris B

ტოლფასი, იგივე შინაარსის:

1. ყველა სპილო კეთილია.

არ არსებობს არაკეთილი სპილო. არცერთი სპილო არ არის არაკეთილი.

2. არცერთი სპილო არ არის კეთილი.

არ არსებობს კეთილი სპილო. ყველა სპილო არაკეთილია.

3. ზოგიერთი სპილო კეთილია.

არსებობს კეთილი სპილო. ერთი მაინც სპილო კეთილია.

4. ზოგიერთი სპილო არ არის კეთილი. (= ყველა სპილო არ არის კეთილი).

არსებობს არაკეთილი სპილო. ერთი მაინც სპილო არაკეთილია.

wanamZRvrebTa 4 tipi ;

(მტკ.)დადებითი უარყოფითი

საყოველთაო ყველა A არის B არცერთი A არ არის B

ნაწილობრივი ზოგიერთი A არის B ზოგიერთი A არ არის B

 3. arcerTi AAAAA
2. arcerTi ar aris B 3. zogierTi AAA aris B 4. zogierTi AAAAA
4. zogierTi ar aris B
1. yvela AAA aris B
A ar aris B A ar aris B
3.1

4.1
1.1 A B

B 2 A B
A
3.2
A
A B
4.2

X
A X B
3.3
1.2
A
B B
4.3
A B
A
3.4
B
B
A