Bahasa Sunda

SMP Islamiyah Serua Kelas VIII

MEDIA PEMBELAJARAN
“Rumpaka Kawih”
Oleh:
Angga Tasmita, S.Pd.I
Rumpaka = Puisi anu sok
dilagukeun
Rumpaka Kawih diwangun ku 2
unsur nyaeta

1. Rumpaka
2. Kawih
Rumpaka
Raket Patalina Jeung sastra
/Puisi kawih raket patalina
jeung karawitan (seni
musik)
 Budak Soleh
Sanggian: Gun Gunawati & Eddy D Iskandar
Abdi hoyong janten budak soleh
Abdi hoyong janten budak soleh
Tumut piwuruk sepuh
Suhud kana ibadah
Nyaah asih ka sasama

Abdi hoyong janten budak soleh

Abdi hoyong janten budak soleh
Tumut piwuruk guru
Suhud kana ibadah
Dedeuh heman ka nu lian
 Budak Soleh
Sanggian: Gun Gunawati & Eddy D Iskandar
Abdi hoyong janten budak soleh
Disebut “Pada”
Abdi hoyong janten budak soleh
Tumut piwuruk sepuh
Suhud kana ibadah
Nyaah asih ka sasama

Abdi hoyong janten budak soleh

Abdi hoyong janten budak soleh
Tumut piwuruk guru
Suhud kana ibadah
Dedeuh heman ka nu lian
 Budak Soleh
Sanggian: Gun Gunawati & Eddy D Iskandar
Abdi hoyong janten budak soleh
Abdi hoyong janten budak soleh
Tumut piwuruk sepuh Disebut “Pada Lisan”
Suhud kana ibadah
Nyaah asih ka sasama

Abdi hoyong janten budak soleh

Abdi hoyong janten budak soleh
Tumut piwuruk guru
Suhud kana ibadah
Dedeuh heman ka nu lian
 Budak Soleh
Sanggian: Gun Gunawati & Eddy D Iskandar
Abdi hoyong janten budak soleh
Abdi hoyong janten budak soleh 1 3 4 5 6
2
Tumut piwuruk sepuh Ab-di-ho-yong-jan-ten-
Suhud kana ibadah
7 8 9 10
Nyaah asih ka sasama bu-dak-so-leh
Abdi hoyong janten budak soleh
1 – 10
Abdi hoyong janten budak soleh
Tumut piwuruk guru
Disebut guru wilangan
Suhud kana ibadah
Dedeuh heman ka nu lian Huruf vocal “e”
 TUGAS
1. Tulis Kawih “Budak Soleh” di buku
2. Cari guru lagi dan guru wilangan
3. Tentukan ada berapa “Pada” dan “Padalisan”
 Mikawanoh Tembang Sunda
• Nurutkeun Haji Hasan Mustapa, istilah tembang sabenerna lain istilah
asli Sunda. Istilah nu aya di Sunda mah nyaéta kawih. Ieu dumasar
kana katerangan dina naskah Sunda Siksakanda ng Karesian taun
1518.
• Istilah tembang téh gelar taun 1962, tina ucapan pujangga Sunda nu
jenengan M.A. Salmun. Dina musyawarah Tembang Sunda taun 1962,
ngahaja éta istilah téh ditepikeun pikeun kapentingan para-penyiar
Bandung sangkan teu nyieun ngaran sora Sunda nu sakahayang
hatena dina mangsa siaran.
• Dina éta musyawarah oge diputuskeun, yén istilah pikeun seni
mamaos nyaéta Cianjuran, sedengkeun istilah pikeun seni sora nu
sarupa jeung mamaos nu asalna ti daerah sejen saperti Sumedang,
Cirebon, Garut, Ciawi jeung nu séjénna disebut Tembang Sunda.
• Tapi dina kahirupan sapopoé, istilah tembang Sunda téh
ngan dipaké pikeun Cianjuran Wungkul. Ieu hal lantaran
Cianjuran leuwih produktif tur leuwih dipikawanoh ku
masyarakat.
• Sacara umum aya ciri mandiri dina tembang nyaéta teu
miboga birama/metrum/ketukan anu tangtu. Tatang
Suryana nétélakeun yen kaéndahan jeung irama dina
tembang gumantung ka nu nembangkeunanana, boh
éksprési, léotan, panjang pondokna. Pon kitu mélodi
disusun dina wangun improvisasi.
• R. Satjadibrata ngajéntrékeun yén tembang Sunda teh
nyaéta ngalagu nurutkeun aturan pupuh Dumasar kana
éta wangenan bisa dicindekkeun yén ciri utama
tembang nyaéta ngalagu maké rumpaka pupuh. Opat
pola pupuh nu sok digunakeun dina rumpaka tembang,
nyaéta Kinanti, Sinom, Asmarandana, jeung
Dangdanggula sok disingget KSAD atawa sering disebut
istilah sekar ageung.
• Pupuh lianna nu jarang digunakeun dina rumpaka
tembang, nyaéta Balakbak, Juru Demung, Durma,
Gambuh, Gurisa, Lambang, Maskumambang, Mijil,
Ladrang, Pangkur, Pucung, Wirangrong, jeung Magatru.
Pupuh nu 13 ieu disebut sekar alit.
• Watek pupuh nu diberendelkeun di luhur nyaéta :
• Asmarandana, watekna silih asih, silih pikacinta, birahi
• Balakbak, watekna humor, banyol, pikaseurieun
• Dangdanggula, watekna ngagambarkeun kaéndahan, suasana nu pikaresepeun
• Durma, watekna ngagmbarkeun rasa ambek, perang, pabentar
• Gambuh, watekna tambuh laku, samar polah, bingung teu nyaho nu kudu dipilampah
• Gurisa, watekna ngagambarkeun pikaseurieun, banyol, humor, lulucon, heuheureuyan
• Juru Demung, watekna ngagambarkeun rasa kaduhung, hanjakal, ngarasa dosa
• Kinanti, watekna ngagambarkeun kaayaan prihatin, nalangsa, harepan, nganti-nganti
• Lambang, watekna humor ( saperti Gurisa/Balakbak)
• Magatru, watekna mangrupa lulucon pikeun selingan dina suasana sedih
• Maskumambang, watekna ngagambarkeun suasana sedih, prihatin, cilaka, jempling,
kanyeri, sasambat, nalangsa
• Mijil, watekna susah, sedih, ( saperti Maskumambang)
• Pangkur, watekna ngagambarkeun nu aya diperjalanan, napsu, siap perang
• Pucung, watekna méré atikan, bewara, kagét
• Sinom, watekna ngagambarkeun suasana gumbira
• Wirangrong, watekna ngagambarkeun wiwirang, naas, rugi
NAON BEDANA ANTARA TEMBANG
JEUNG KAWIH ANU SABENERNA
• Tembang masih kabeungkeut ku aturan, sedengkeun
kawih teu kabengkeut ku aturan
DAFTAR LAGU TEMBANG
SABILULUNGAN
KARATAGAN PAHLAWAN
PEUYEUM BANDUNG
JOL ANJEUN DATANG DEUI
ANJEUN
BUBUY BULAN
MAWAR BODAS
PANGANDARAN
BULAN BATU HIU
NENG GEULIS
TAHU SUMEDANG
HATENA