Elementet kimike:Ari

Punoi:Donald Murati
 Ari
 Ari apo Floriri është një element kimik me
simbolin Au dhe numrin atomik 79. Ari ka me shekuj që
përdoret si monedhë, bizhuteri, dhe ne vepra arti. Ari
është përcjellësi më i mirë i elektricitetit dhe nxehtësisë.
Ari gjithashtu vlerësohet për aftësinë e tij për tu mos u
ndryshkur me kalimin e kohës.
 Ari ka një ngjyrë të verdhë të ndritshme dhe
konsiderohet tradicionalisht tërheqës ai është një prej
pak elementeve kimike reaktive të ngurte sipas kushteve
standarde e gjejmë dhe me shkrifërime, në venat dhe në
depozitimet aluviale.
 Bizhuteri
 Për shkak të butësisë qe ari ka (24 K), përdoret me metale bazë për përdorim
në bizhuteri, duke ndryshuar ngurtësinë e saj, butësinë, dhe ngjyrën. Lidhjet
me karat te ulët, zakonisht 22 K, 18 K, 14 K ose 10 K, përmbajnë përqindje të
larta të bakrit apo metale të tjera bazë apo argjend, ose paladium në aliazh.
Bakri është metali më i zakonshëm që përdoret bazë, i cili jep ngjyrën e
kuqërremte e cila

varet nga përqindja .
 Mjekësi
 Ne mesjete, ari është parë shpesh si i dobishëm për shëndetin, në
besimin se diçka aq e rrallë dhe e bukur nuk mund të jetë çdo gjë. Disa
kripëra ari,janë përdorur si farmaceutike në trajtimin e artritit dhe
kushte të tjera të ngjashme. Injeksionet e bazuara ne AR janë
hulumtuar si një mjet për të ndihmuar për të reduktuar dhimbjen dhe
ënjtjen e artritit reumatoid dhe tuberkulozit. Megjithatë, kripëra dhe
radioizotope te arit janë me vlerë farmakologjike, si thelbësor
(metalike) ari është inerte për të gjitha kimikatet që has brenda trupit.
 Lidhjet e Arit janë përdorur në stomatologji, sidomos në rregullimin e
dhëmbëve, të tilla si kurora dhe ura të përhershme. Petëzim i 'lehtë i
arit lehtëson krijimin e një sipërfaqe të reshkitshme te lartë te
çiftëzimit dhëmballë me dhëmbët e tjera dhe prodhon rezultate që janë
përgjithësisht më të kënaqshme se sa është favorizuar në disa kultura
për dekurajuar të tjerët.
 Ushqim dhe pije
 Një trend i kohëve te fundit, Fletët e arit përdoren shpeshherë
për të dekoruar ushqime apo pije, në mënyrë tipike për të
promovuar një perceptim të luksit te një vlerë të lartë, edhe pse
ajo është e pa shije. Ari mund të përdoret dhe në ushqime dhe
ka numrin E 175.
 Fletë ari ose pluhur është përdorur dhe në disa ushqime te
shijshme, sidomos ne ëmbëlsirat dhe pijet si përbërës
dekorative. Ari është përdorur nga fisnikëria në mesjete ne
vende te ndryshme te Evropës si përbërës dekorativ në ushqim
dhe pije, në formën e fletëve, thek ose pluhur, për të treguar
pasurinë e ushtrisë apo në besimin se diçka aq vlefshme dhe e
rralle duhet të jetë e dobishme për shëndetin e njeriut.
 Industri
 Ari është një reflektor i mirë i rrezatimit elektromagnetik të tilla
si dritë infra të kuqe dhe të dukshme, si dhe valëve të radios,
është përdorur shume për veshje mbrojtëse për satelitë artificiale,
në kostume të mbrojtjes termike dhe helmeta astronautësh
gjithashtu në aeroplanët luftë elektronike si EA-6B vagabond.
 Automobila mund të përdorin ar për tu mbrojtur ndaj nxehjes ne
sistem. McLaren përdor petë ari në pjesën e motorit të modelit të
saj F1.
 Ari mund të prodhohet aq i hollë saqë të jetë transparent. Është
përdorur në dritaret e kabinës se avionëve për de-krem ose krem
anti-elektrike. Duke kaluar nëpërmjet saj Nxehtësia e prodhuar
nga rezistenca e arit është e mjaftueshme për të penguar
formimin e akullit.
 Elektrike
 Përqendrimi i elektroneve të lira në metal ari është 5,90 ×
1022 cm-3. Ari është shumë përcjellës i mire i energjisë elektrike,
dhe ka qenë përdorur për instalime elektrike në disa aplikacione
të larta të energjisë (vetëm argjendi dhe bakri janë më të
përçueshëm në vëllim, por ari ka avantazhin e rezistencës ndaj
korrozionit). Për shembull, tela ari elektrike janë përdorur gjatë
disa prej eksperimenteve atomike ne Projektin Manhattan.
 Për shembull, ari është përdorur në lidhësit e kabllove
elektronikë më të shtrenjta, të tilla si audio, video dhe kabllot
USB.
 Përveç kontakteve elektrike rrëshqitje, ari përdoret edhe në
kontaktet elektrike për shkak të rezistencës së saj ndaj
korrozionit, përçueshmërisë dhe mungesa e toksicitetit.
 Simbolizmi
 Ari ka qenë i vlerësuar shumë në shoqëritë e të gjithë kohërave. Në
përputhje me këtë ai shpesh ka pasur një kuptim të fuqishëm
pozitiv simbolik te lidhur ngushtë me vlerat e mbajtura në nderim
të lartë në shoqërinë në fjalë. Ari mund të simbolizoje forcë,
pushtet, pasuri, lumturi, dashuri, shpresë, optimizëm, bilanc,
perfeksionin dhe diellin.
 Arritjet e mëdha të njeriut janë të shpërblehet shpesh me ar, në
formën e medaljeve te arit, trofe i artë dhe dekorime të tjera.
Fituesit e ngjarjeve sportive dhe konkurse të tjera të vlerësohen me
medalje të arta (p.sh., Lojërat Olimpike). Shumë çmime si Çmimi
Nobel janë bërë nga ari si. Statujat e tjera dhe çmimie shpërblime
janë përshkruar në ari ose janë ar i praruar (të tilla si Akademia
Awards, çmime Golden Globe, çmimet Emmy, Palmën e Artë.
 Ari në art
 Fleta e arit kanë qenë tradicionalisht më e popullarizuar dhe më e
zakonshme në përdorimin e saj si material prarim për dekorimin e
artit (përfshirë statujat dhe ikonat Lindore krishtere) ose korniza
që janë përdorur shpesh për të mbajtur foto, objekte të vogla
(duke përfshirë bizhuteri) afreske të ndryshme të ardhura nga
periudha, regjime dhe kultura te ndryshme, përdorimi i fletëve te
arit ka shkuar madje deri në dekorimin dhe zbukurimin e shumë
ndërtesave të artit, kulturës historisë apo duke u parë nga një
mardhenie funksionale që kjo ndërtesë ka. Duke përfshirë Kisha,
tempuj, kupola të xhamive të sekteve të ndryshme myslimane,
pallate mbretërore. Dekor me fletë ari të mobilieve (furnitures)
arreduse. Gjithashtu gold thread ose përdorimi i fijeve të arit në
qëndisje zakonisht ka një përdorim të madh për veshjet kishtare.