Ang pag-aaral sa mahahalagang

tunog ng wika na nagbibigay

kahulugan sa pagbigkas ng salita
o nagbibigay ng pagbabago sa
kahulugan ng mga salita ay
tinatawag na PONOLOHIYA o
PALATUNUGAN.
2 Uri ng
Ponema
 Ponemang
Segmental
 Ponemang
Suprasegmental
 Ang ponemang
segmental ay
binubuo ng
ponemang katinig
at patinig.
Bawat wika ay may
sariling mga
ponema. Ang
wikang Filipino ay
may 21 ponema.
 Sa dating abakada na
may 20 letra, bawat
titik ay kumakatawan
sa isang makabuluhang
tunog o ponema.
 Ang pang-21 tunog
na di makikita sa
pagbaybay o ispeling
ng mga salita ay ang
impit na tunog.
 Ito ang tunog sa
dulo ng mga
salitang tulad ng
bata, baba, bansa,
banta.
 Ang impit na tunog
ang nagpapaiba sa
kahulugan ng salitang
/batah/ na katumbas
ng robe sa Ingles.
 Kapag ipinalit
ang /‘/ sa /h/ -
/bata’/ ang
katumbas na nito sa
Ingles ay child.
 Ngayong 28 letra
na ang bumubuo sa
Alpabetong
Filipino, 21 pa rin
ang ponema at
hindi 28.
 Sapagkat
magkaiba ng
letra at tunog.
 Ang letrang f,
halimbawa na
simula ng salitang
Filipino, ay nasa
alpabeto.
 Pero may
kinakatawan ba
itong
makahulugang
tunog?
May kainahan ba ang
kafe sa kape? Iisang
bagay pa rin ang
tinutukoy maging ang
bigkas ay /kafe/ o
/kape/.
 Samakatwid, sa
ngayon, hindi pa
makahulugang tunog
ang /f/ bagamat ang
letrang f ay nasa
alpabeto.
 Apat ang
Ponemang
Suprasegmental sa
Filipino
1. Haba (length) - ito ay tumutukoy sa
haba ng bigkas sa patinig (a, e, i, o, u )
ng isang pantig. Maaaring gumamit ng
simbolong tuldok (. ) para sa pagkilala sa
haba.
Halimbawa:
1. bu.kas - nangangahulugang susunod
na araw
2. bukas - hindi sarado
2. Tono (pitch) - ito ay tumutukoy sa pagbaba at
sa lakas ng bigkas ng pantig. Nagpapalinaw ng
mensahe o intensyong nais ipabatid sa kausap,
tulad ng pag-awit, sa pagsasalita ay may mababa,
katamtaman at mataas na tono.Maaaring gamitin
ang bilang. 1 sa mababa, bilang. 2 sa katamtaman
at bilang 3 sa mataas.
Halimbawa:
1. Kahapon - 213 (pag-aalinlangan)
2. Kahapon - 231 (pagpapatibay)
3. Talaga - 213 (pag-aalinlangan)
4. Talaga - 231 (pagpapatibay)
3. Antala (juncture) - tumutukoy ito sa
pansamantalang pagtigil ng ating
ginagawa sa pagsasalita upang higit na
maging malinaw ang mensahe.Maaring
gumamit ng simbolo kuwit ( , ),
dalawang guhit na pahilis ( // ), o gitling
(-)
Halimbawa:
1. Hindi, siya ang kababata ko.
2. Hindi siya ang kababata ko.
4. Diin (stress o emphasis) - ang lakas o
bigat sa pagbigkas ng isang salita o pantig ay
makakatulong sa pag unawa sa kahalagahan
ng mga salita. Maaring gamitin sa pagkilala
ng pantig na may diin ang malaking titik.
Halimbawa:
1. BU:hay - kapalaran ng tao
2. bu:HAY - humihinga pa
3. LA:mang - natatangi
4. la:MANG - nakahihigit; nangunguna