Istruktura ng Wikang

Filipino

Fonema,
Morfema, atbp.

Istruktura ng Wikang
Filipino

Ang pangungusap ay
isang sambit lang na
may patapos na himig
sa dulo.
Ito ang nagsasaad na
naipahayag na ng
nagsasalitya ang isang
diwa o kaisipang nais
niyang ipaabot sa
kausap.

Ang wika ay isang

masistemang balangkas
dahil ito ay binubuo ng
mga makabuluhang tunog
(fonema) na kapag
pinagsama-sama sa
makabuluhang sikwens ay
makalilikha ng mga salita
(morfema) na bumabagay
sa iba pang mga salita
(semantiks) upang
makabuo ng mga
pangungusap. Ang
pangungusap ay may
istraktyur (sintaks) na
nagiging basehan sa
pagpapakahulugan sa

Ponolohiya o fonoloji
pag-aaral ng fonema
o ponema; ang
fonema ay tawag sa
makabuluhang yunit
ng binibigkas na
tunog sa isang wika.
Halimbawa ay ang
mga fonemang /l/, /u/,
/m/, /i/, /p/, /a/ at /t/ na
kung pagsamasamahin sa
makabuluhang ayos
ay mabubuo ang
salitang [lumipat].

Morpolohiya o
morfoloji pagaaral ng morfema;
ang morfema ay
tawag sa
pinamakamaliit na
makabuluhang
yunit ng salita sa
isang wika. Sa
Filipino ang tatlong
uri ng morfema ay
ang salitang-ugat,
panlapi at fonema.

Salitang-ugat = tao,
laba, saya, bulaklak,
singsing, doktor,
dentista
Panlapi = mag-, -in-,
-um-,
-an/-han
Fonema = a
*tauhan,
maglaba, doktora

Sintaksis

pag-aaral
ng sintaks; sintaks ay
ang tawag sa formasyon
ng mga pangungusap
sa isang wika. Sa
Filipino, maaaring
mauna ang paksa sa
panaguri at posible
namang pagbaligtaran
ito. Samantalang sa
Ingles laging nauuna
ang paksa.

Hal.
Mataas ang puno.
Ang puno ay
mataas.
The tree is tall.
(hindi maaaring Tall is
the tree. o Tall the
tree.)

Semantiks pagaaral ng relasyon ng

salita sa bawat isa sa
iisang pangungusap;
ang mga salita sa
pagbuo ng
pangungusap ay
bumabagay sa iba
pang salita sa
pangungusap upang
maging malinaw ang
nais ipahayag.

Hal.
Inakyat niya ang puno.
Umakyat siya sa puno.
Makikita na nang ginamit ang
pandiwang [inakyat] ang
panghalip ng aktor sa
pangungusap ay [niya] at ang
pantukoy sa paksa ay [ang].
Samantalang sa ikalawang
pangungusap ang pandiwa ay
napalitan ng [umakyat] kaya
nakaapekto ito sa panghalip
ng aktor na datiy [niya]
ngayoy [siya] na. Imbis na
pantukoy na [ang] ay
napalitan na ng pang-ukol na
[sa]. Nagkaiba na ang
kahulugan ng dalawang
pangungusap.

Istruktura ng Wikang
Filipino

Sintax

Sintaks Ito ay
tumutukoy sa set ng
mga tuntunin na
pumapatnubay kung
paano maaaring
pagsama-samahin o
pag-ugnay-ugnayin
ang mga salita sa
pagbuo ng parirala o
pangungusap.

Parirala Ito ang

tawag sa lipon ng
mga salita na walang
paksa at panaguri na
ginagamit para
makabuo ng
pangungusap.
Sugnay Ito ay lipon
din ng mga salita na
maaring may diwa at
maari ring wala. Maari
rin itong magkaroon ng
paksa at pang- uri at
maari ring wala.

Dalawang Uri ng
Sugnay:
Punong
Sugnay/Malayang
Sugnay/Sugnay na
Makapagiisa(Payak na
Pangungusap). Ito ang
sugnay na may diwa.
Hal.
Gumagamit ng mga
piling salita ang
pormal na sulatin
isang sining ang
pagsusulat.

Pantulong na Sugnay/Di
Malayang
Sugnay/Sugnay na di
makapag iisa. Wala
itong diwa kung di
isasama sa isang
punong sugnay.
Nagsisimula ito sa isang
pangatnig.
Hal.
Datapwat di naman
kailangan maging
matalinghaga kung
bagamat minamana,
pinag aaralan din.

Ang pangungusap ay
maaaring mauri batay
sa layon.

PAYAK - nagpapahayag
ng isang kaisipan
lamang.

Ito ay maaaring maging

paturol, pautos o
pakiusap, patanong o
padamdam.

Hal. Katakut-takot na
deadline ang
hinahabol ng FFM1 sa
midterm
paper
TAMBALAN nila.
Nagpapahayag ng
dalawang magkaugnay
na kaisipan

May ibat ibang anyo

ang pangungusap:

Hal. Pumunta kami sa

Mall of Asia at nakita
naming lahat si Piolo
Pascual.

HUGNAYAN nagpapahayag ng
isang punong kaisipan
at isang pantulong na
kaisipan.
Hal. Magiting na
ipinagtanggol ni Bob
ang kanyang
kakayahang
sumayaw nang
siyay
pagtawanan
ng buong klase.

LANGKAPAN - Isang
punong kaisipan o
dalawa o higit pang
pantulong na kaisipan.
Hal. Nagalit sa amin si
Sir Hilario dahil
maingay kami at hindi
nakikinig.

Pangungusap bahagi
ng pananalitang
nagsasaad ng buong
diwa.
Simuno o Paksa- ang
bahaging nagpapahayag
ng pinag-uusapan sa
pangungusap.
Panaguri ito naman
ang bahaging
nagbibigay ng kaalaman
o impormasyon tungkol
sa paksa.

Pangungusap na
Walang Tiyak na Paksa
1. Pangungusap na
eksistensiyal ito ay
pagpapahayag ng pagkamayroon o wala.
Hal: May mga raliyista
ngayon sa Edsa.
Wala na.
2. Pangungusap na
Pahanga Ito ay
nagpapahayag ng
damdamin ng paghanga.
Hal: Kayganda talaga ng
tanawin sa Boracay!
Ang galing mo!

3. Maikling sambitla
mga iisahin o
dadalawahing pantig na
nagpapahayag ng
matinding damdamin.
Hal: Ay!
Aray!

5. Mga Pormulasyong
panlipunan ito ay
mga pagbati,
pagbibigay-galang at
iba pa na nakagawian
na sa Wikang Filipino.
Hal: Mano po.
Salamat po.

4. Pangungusap na
Pamanahon
nagsasaad ng oras o uri
ng panahon ang mga
ganitong pangungusap.
Hal: Maulan na naman.
Napakainit!

6. Modal
Nangangahulugan ng
gusto/nais/ ibig.
Hal: Nais kong
makapag-aral.
Ha gusto kong mahiga.

7. Penomenal
nagsasaad ng mga
pangyayari sa
kalikasan, walang
simuno o panaguri ang
mga sumusunod na
pangungusap.
Hal: Babaha na naman
sa Maynila.
Niyanig ng lindol ang
Japan.
8. Pautos sinusundan
ng panghalip na mo at
o pang- abay.
Hal: Dalian mo.
Sige pa.
Alis.

9. Pagyaya- nagsasaad
ng pagyaya o pagyakag.
Hal: Tayo na.
Halika na.
10. Ka-Pandiwa
nagsasaad ng katatapos
na kilos.
Hal: Kaaalis lang niya.
Kakakain ko lang.
11. Panawag
panawag na
pangkamag-anak.
Hal: Hoy!
Psst!
Tena!
Manang!

Pokus ng
Pandiwa

Pagpapala
wak
n
g
Pangungu
sap

a. Mga Paningit Bilang

Pampalawak
Mga paningit o ingkliotik
ang tawag natin sa mga
katagang isinasama sa
pangungusap upang higit
na maging malinaw ang
kahulugan nito.
Hal.
Ba, na, pa, lamang, muna,
Kasi, naman, din, lang,
sana, Kaya, nga, ho, man,
tuloy, Yata

b. Mga Panuring
Pampalawak
Dalwang kategorya
na mga salita ang
magagamit na
panuring, ang pang-uri
na panuring sa
pangalan o panghalip
at ang pang-abay.
Hal.
Ang magaling na magaaral ay laging una sa
klase.

c. Mga Kaganapan ng
Pandiwa Bilang
Pampalawak
ang ibat ibang uri ng
kaganapan ng pandiwa ay
mga pampalawak.
Hal.
Tumakbo ang tao patungo
sa liblib na lugar.