ETİK KOD

İŞ AHLAKI VE ETİK
ETİK KOD KAVRAMI
En genel tanımıyla iş hayatındaki evrensel doğruları ifade eden etik kod kurum tarafından,
kurumun yöneticilerinin ve çalışanlarının mevcut ve gelecekteki davranışlarına rehberlik etmesi
için hazırlanan yazılı kurallar bütünüdür.
Etik kodların oluşturulması sürecinde, kurumsal yönetim ilkeleri, misyon, vizyon ve değerlerden
yola çıkılması gerekir. Sadece temel alt yapıyı kuracak bu temel ilkeler şirketlere başlangıç için
yardımcı olur. Bunların üzerine sorumluluklar, standartlar ve kuralların da eklenmesiyle bütünün
parçaları tamamlamış olur.
ETİK KOD KAVRAMI
Etik kodların içeriği bir piramidin katmanları gibi düşünülürse, bu piramidin en tepe katmanını
“misyon” oluştururken, aşağıya doğru «sorumluluklar» ve en alt katmanında da “standartlar ve
kurallar” yer alır.
Piramidin en alttan en üst katmana doğru verilen detaylar ve teknik bilgiler azalır. Bir etik kodun
bütün katmanları bazı durumlarda tek bir dokümanda yer almayabilir. Bu katmanlardan bir ya da
birkaçını daha detaylı açıklamak isteyen şirketler, ayrı ayrı dokümanlar hazırlamayı tercih edebilir.
Ancak her durumda, bu katmanlar bir arada ve bütünleşik bir şekilde şirketin etik bel kemiğini
oluşturur.
ETİK KOD KAVRAMI
Şirketlerin etik kodlarının bulunmasının en önemli amaçları arasında; ortak bir kurum kültürü
yaratmak, kurum itibarını koruyarak geliştirmek, çalışanların davranışlarını iyileştirmek, yasal
gerekliliklere uyum sağlamak, paydaşların beklentilerini karşılamak, topluma karşı sorumlu bir
şirket olabilmek, rakiplere karşı şirketin konumunu korumak ve güçlendirmek, oluşabilecek bir
suistimalin olası etkilerini azaltmak ve şirketin regülasyonlarla uyumlu olmasını sağlamak gelir.
Etik kodlar bu etmenleri gerçekleştirebilmek için öncelikle temel değerlerden yola çıkar.
ETİK KOD KAVRAMI
KPMG 2014 yılında Rotterdam School of Management, Erasmus Üniversitesi işbirliği ile dünyanın
en büyük şirketlerini oluşturan Fortune Global 200'ün etik kodlarını inceledi.
Çalışma sonucunda, etik kodlarda en fazla atıf yapılan 10 temel değer ortaya çıkarken, doğruluk,
saygı ve dürüstlük ilk üçte yer aldı.
Doğruluk (%50), saygı (%36), dürüstlük (%34), sorumluluk (%27), güven (%26), müşteri odaklılık
(%22), performans (%20), iletişime açıklık (%18), takım çalışması ve işbirliği (%18), inovasyon
(%15).
ETİK KOD KAVRAMI
Şirketler tarafından kullanım şekillerine göre etik kodlar 3 gruba ayrılır. Birinci grupta kurala
dayalı kodlar, ikinci grupta prensibe dayalı kodlar, üçüncü grupta ise kurala ve prensibe dayalı
kodlar yer alır.
Kurala dayalı etik kodlarda standartlar ve kurallar detaylı olarak belirtilir, prensibe dayalı etik
kodlardaysa misyon, temel değerler ve/veya sorumluluklar özet halinde yer alır. Kurala ve
prensibe dayalı etik kodlar detaylı standartlar ve kurallarla genel prensiplerin birleşiminden
oluşur. Kurala dayalı kodlar genellikle prensibe dayalı kodlardan daha uzundur ve ikinci ya da
üçüncü tekil şahıs ekiyle yazılır. Çoğunlukla buyurgan, kural koyucu ve hukuki bir dili vardır ve iç
kullanıma yöneliktir. Prensibe dayalı kodlar daha özettir ve genellikle birkaç sayfadan oluşur.
Birinci çoğul şahıs ekiyle yazılır, daha olumlu bir dili vardır, kural koymaktan ziyade yönlendiricidir
ve ‘’iş yapış şeklimiz’’ gibi daha doğal bir anlatım taşır. Sadece iç kullanıma yönelik değillerdir ve
dış paydaşlara da dağıtılabilir.
ETİK KOD KAVRAMI
Şirketler tarafından kullanım şekillerine göre etik kodlar 3 gruba ayrılır. Birinci grupta kurala
dayalı kodlar, ikinci grupta prensibe dayalı kodlar, üçüncü grupta ise kurala ve prensibe dayalı
kodlar yer alır.
Kurala dayalı etik kodlarda standartlar ve kurallar detaylı olarak belirtilir, prensibe dayalı etik
kodlardaysa misyon, temel değerler ve/veya sorumluluklar özet halinde yer alır. Kurala ve
prensibe dayalı etik kodlar detaylı standartlar ve kurallarla genel prensiplerin birleşiminden
oluşur. Kurala dayalı kodlar genellikle prensibe dayalı kodlardan daha uzundur ve ikinci ya da
üçüncü tekil şahıs ekiyle yazılır. Çoğunlukla buyurgan, kural koyucu ve hukuki bir dili vardır ve iç
kullanıma yöneliktir.
ETİK KOD KAVRAMI
Prensibe dayalı kodlar daha özettir ve genellikle birkaç sayfadan oluşur. Birinci çoğul şahıs ekiyle
yazılır, daha olumlu bir dili vardır, kural koymaktan ziyade yönlendiricidir ve ‘’iş yapış şeklimiz’’
gibi daha doğal bir anlatım taşır. Sadece iç kullanıma yönelik değillerdir ve dış paydaşlara da
dağıtılabilir.
Her iki kodun da etkin olmasında çeşitli faktörler rol oynar. Kurala dayalı kod netlik ve benzerlik
yaratırken, prensibe dayalı kod daha erişilebilir ve esnektir. Bu nedenle, günümüzde artan sayıda
şirket her ikisini bir arada kullanmayı tercih etmektedir.
ETİK KOD KAVRAMI
Şirketlerin, etik kodlarını oluştururken dikkat etmesi gereken önemli noktalardan biri kodun
kimler tarafından ve nasıl yazılacağıdır. Peki, etik kod nasıl yazılmalıdır?
İlk olarak şirketin amaçları ve etik kodu ile başarmak istedikleri belirlenerek işe başlanmalıdır.
Etik kod yazmanın en etkin yolu, şirket genelindeki tüm paydaşların katılımı ile yazılmasıdır. Üst
yönetimin de desteğini alarak, kodun yazım sürecinde bir proje ekibi oluşturulmalıdır.

 
ETİK KOD OLUŞTURMANIN
AMAÇLARI
Kişi orijinal bir durumla karşılaştığında, grup rehberliği sağlamak
Mesleklerin değerlendirilmesinde ve kamu beklentilerinde temel sağlamak
Organizasyonun üyeleri arasında yaygın amaç duygularını güçlendirmek
Meslek ününü ve kamu güvenini arttırmak
Mesleğe karşı yerleştirilen güçlü eğilimleri korumak
Yaptırımları tanımlayarak ve etik olmayan davranışların doğrulanarak raporlanan bir ortam
yaratarak etik olmayan davranışlardan caydırmak
Etik olmayan davranışlarda bulunma baskısı ile karşılaşan kişilere destek vermek
Üyeler veya üye olmayanlar arasında ve meslek üyeleri arasında tartışmaları düzenleme vazifesi
görmek
ETİK KODLARIN KAPSAMI
Etik davranışların özendirilmesi ve etik dışı davranışların önlenmesi
İşgörenlerin davranışlarının değerlendirilmesi için bir dizi yazılı standart ölçütler belirlenmesi
 İşgörenlerin karar verme sırasında sosyal sorumluluk ve organizasyon yararıyla bireysel çıkar
arasında tercih yaparken bir güçlükle karşılaşınca yararlanacağı bir rehber olması
İşgörenin faaliyetin sonuçlarıyla ilgili hak ve sorumluluklarını belirlemesi
İşgörenin örgütsel ya da mesleki olarak amaçladığı hakkaniyet, tarafsızlık gibi temel ilkeleri
oluşturması
İşgörenleri ile diğer gruplar arasında faaliyete ve hizmete ilişkin kuralları belirleyen bir anlaşma
olması
ETİK KODLARIN KAPSAMI
İşgörenin mesleki ve etik gelişimiyle ilgili kuralları belirlemesi
Mesleki kuralların ve bu kuralların ihmali halinde ya da etik dışı davranışlar ortaya çıktığında,
uygulanacak yaptırımların temelinin sağlanması
İşgörenin toplumdaki konumunu güçlendirecek kurallar oluşturması
Müşterilerin işgörenden beklentilerini belirleyen mesleki davranışlarla kurallarını belirlemesi.
ETİK KOD YAZMA SORUMLULUĞU
CEO, üst yönetim, yönetim kurulu
İç denetçi
Bağımsız danışman
Genel sekreterlik/hukukçular
İnsan kaynakları sorumluları
Şirket merkezindeki yöneticiler
Şirket çalışanlarının temsilcileri
Bölge müdürleri
ETİK KOD YAZMA SÜRECİ
Etik kodu yazarken şirketin kültürü, ihtiyaçları, politika ve prosedürleri incelenmeli, anketler,
süreç sahipleri ile görüşmeler ve fokus grup çalışmaları yapılmalıdır.
Kodun yazımı için ihtiyaç duyulan bilgiler topladıktan sonra, şirketin değerleri, uygulamaları ve
sektör standartları ile uyumlu olacak bir etik kod taslağı hazırlanmalıdır.
Hazırlanan bu taslak, bir yandan üst yönetimle paylaşılırken bir yandan da saha çalışmaları ile
test edilmeli ve gerekli düzeltme ve değişiklikler yapmalıdır.
Etik kod son haline geldikten sonra mutlaka şirketin hukuk danışmanı tarafından da
incelenmelidir.
Nihai haline gelen etik kod üst yönetimin onayına sunulmalıdır.
Etik kodun üst yönetim tarafından onaylanmasından sonra kodun ilgili taraflara duyurulması ve
içselleştirilmesi için iletişim planı ve eğitim stratejisi belirlenmelidir.
 ETİK KOD YAZMADA DİKKATE
ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR
Etik kod bir kere yazıldıktan sonra tamamlanmış olmaz, sürekli gözden geçirilerek güncel kalmasına
çalışılmalıdır.
Etik kodla gerçekleştirilmek istenen amaçlar hakkında açık ve net olunmalıdır.
Etik kodun anlaşılabilir olması için sade ve anlaşılabilir bir anlatım dili kullanılmalıdır.
Hukuki terimler ve genellemelerden kaçınmak gerekir.
Etik kod gerçek hayatta karşılaşılabilecek sorunlara, yaşanabilecek çelişkili ve ikilemli durumlara
cevap vermelidir.
Rehberlik edici bir kaynak olmalı, sektöre özgü son gelişmeleri, kanun ve regülasyonları takip
etmelidir.
Ancak esas önemli olan, etik kodun kullanılır olmasıdır çünkü kullanılmayan ve içselleştirilmemiş bir
etik kod başarıya ulaşamaz.
KURUMSAL YÖNETİŞİM KAVRAMI
Etik kodlar ve etik kodlarla ilişkili politika ve prosedürler elbette çok önemlidir. Ancak şirket
içinde bir “etik kültür” oluşturmak ve “etik liderler” yetiştirmek onlarca sayfa yazılı dokümandan
çok daha önemlidir.

https://www.edmer.org.tr/Turkiye-Etik-Kodlari-Arsivi