Tajuk 3

Logik dan

Metodolog
i
2

Logik dan
Metodologi
Definisi Etimologi Hasil Pembelajaran
& Terminologi
Kandunga
• Menjelaskan tentang ilmu
Kepentingan Ilmu logik dengan ilmu falsafah
logik serta kepentingan ilmu logik.
• Menguraikan klasifikasi ilmu
Kedudukan logik kepada ontologi, epistemologi dan
Dalam Hierarki Ilmu aksiologi serta kategori logik.
• Menganalisis logik dan
Kaedah Pemikiran
n

penghujahan untuk penghasilan

Logik Logik Moden dan
penjanaan ilmu-ilmu baru.
Falasi
3

Logik
• Logik dari Sudut
berasal daripada bahasa Yunani logos,
Etimologi
yang bermaksud:
>idea atau
>alasan hasil daripada kajian tentang
kebenaran tentang sesuatu samada secara
inferens ataupun melalui kajian.
• Logik adalah cabang falsafah dalam
bahagian aksiologi yang mengkaji prinsip-
prinsip penaakulan yang betul.
4

Logik dari Sudut

Dewan Logik ialah ilmu atau pengetahuan tentang cara berfikir (berhujah,
Terminologi
Kamus
membuktikan sesuatu) dgn sihat, kemampuan untuk berhujah
dengan meyakinkan

Irving M.Copi Ilmu logik adalah satu kajian tentang kaedah dan prinsip yang
& Carl menyiasat, secara sistematik yang boleh digunakan untuk
Cohen membezakan antara pemikiran yang betul dan tidak betul.

Hulon Wills Ilmu logik ialah sains penaakulan atau pemikiran yang
jelas untuk penulisan atau penuturan yang jelas.
5
• Pemikiran logik:
Logikprinsip-prinsip
> Kajian dari Sudut penaakulan yang betul, perkataan yang
Terminologi
benar/fikiran yang betul/benar.
> Cara pemikiran yang mengutamakan bukti dan elemen alasan
yang akhirnya akan sampai kepada satu ketetapan.
> Ia merupakan sebahagian daripada pemikiran kritikal di mana
individu cuba melihat sesuatu dalam sesebuah perdebatan/
pertelingkahan.
• Penaakulan atau pemikiran:
> Proses ke arah pencapaian kesimpulan berdasarkan bukti-bukti
konkrit.
• Kesimpulan:
> Fakta, keputusan, pendapat atau hukuman yang dilahirkan daripada
penaakulan.
• Logik menelaah hujah-hujah bagi tujuan membezakan antara
penaakulan yang baik dan buruk dengan menyiasat kriteria normatif
untuk kesimpulan dan demonstrasi yang sah.
6

Logik dan Ilmu

Mantik
• Dalam bahasa Arab disebut mantiq (berasal dari perkataan nutq
bermaksud tutur atau cakap.
• Manusia panggil sebagai al-hayawan al-natiq (haiwan/hidupan yang
bercakap).
• Dinamakan mantiq kerana ia merujuk kepada lafaz-lafaz atau percakapan
yang membimbing fakulti rasional (akal) dalam peranannya ke arah
mencari kesimpulan yang betul serta melindunginya dari kesalahan ketika
berfikir.
• Mantiq adalah kaedah yang sistematik yang memelihara seseorang
daripada sebarang kesalahan berfikir.
7

• Ilmu mantik merujuk kepada perbahasan tentang pemikiran dan sesuatu yang
tergambar dalam akal manusia supaya diterjemahkan menjadi teori
yang benar.
• Fakulti akal manusia yang dapat mengenali alam ma’qulat ‫(ةلوقعم‬objek-
objek)
• Tanggapan secara kulli (umum/universal)dan juz’i (khusus/particular).
• Perbahasan mengenai lafaz-lafaz serta penjelasan tentang makna-makna
yang terkandung dalam perbahasan al-ta’rif atau pendefinisian.
• Perbahasan mengenai metodologi berfikir secara bersistem, iaitu
merangkumi
kaedah-kaedah pandangan semesta @ tasawwur sehinggalah kepada
kaedah-kaedah lanjutan seperti kaedah silogisme, kaedah logic dan
sebagainya.
• Atau dikenali sebagai kaedah penalaran untuk menarik kesimpulan
benar serta meyakinkan.
8

• Hasilnya, penyelidik atau pengkaji dapat menghasilkan suatu

perumusan atau kesimpulan yang benar serta dapat diyakini
kesahihannya menerusi kaedah penalaran, sehingga ditemui perumusan
atau penarikan kesimpulan (al-istinbat).
• Ringkasnya, logik atau mantik merupakan suatu disiplin ilmu yang
berfungsi untuk mengawal dan mengatur pemikiran manusia daripada
tersalah atau terpesong sewaktu berfikir menerusi kaedah-kaedah yang
tersusun dan bersistem.
9

Logik dan
Rasional
• Logik juga dikaitkan dengan istilah rasionalisme.
• Istilah rasionalisme juga berasal daripada perkataan Latin iaitu ratio
yang membawa maksud reason dalam bahasa Inggeris.
• Kerasionalan ialah keupayaan minda, ianya juga dikaitkan dengan
intelek dan berbeza sekali dengan pengalaman.
• Menurut J.M.Stine (2001), pemikiran logik ialah reasoning yang
memberi panduan dan penerangan kepada kita sama ada sesuatu
perkara itu boleh diterima atau tidak.
• Ianya dikenali sebagai common sense yang berlaku secara semula jadi.
10

Kepentingan Ilmu Logik

Melatih,
mendidik potensi akal dalam mengkaji objek fikir dengan menggunakan metodologi
dan berfikir.
mengembang

Membezaka proses berfikir yang benar daripada yang

n salah

Memelihar akal daripada kesalahan dalam

a berfikir

Menajamka akal fikiran dan membina kebenaran dalam

n berfikir
11

Ilmu ialah kumpulan pengetahuan yang mempunyai

ciri-ciri tertentu yang membezakan ilmu
daripada yang lain.

Ilmu dari
Perspekti
f
Falsafah Menurut Jujun Suriasumantri (1993), ciri-ciri
keilmuan didasarkan pada 3 jawapan yang diberikan
kepada 3 persoalan pokok:
Bagaimanakah kita Apakah nilai
Apakah yang ingin
memperolehi pengetahuan tersebut
kita ketahui ?
pengetahuan? bagi kita?
(ontologi/teori wujud) (epistemologi/teori ilmu) (aksiologi/teori nilai)
12

Falsafah
Ilmu
• Dari sudut falsafah, ilmu merupakan salah satu daripada
pemikiran manusia dalam menjawab ketiga-tiga persoalan
tersebut.
• Untuk menghargai ilmu menurut kewajarannya yang sebenar,
hakikat sesuatu ilmu mestilah diketahui dengan sebenarnya.
• Pengertian yang mendalam terhadap hakikat ilmu bukan sahaja
akan mengikat seseorang terhadap ilmu malahan juga membuka
matanya terhadap pelbagai kekurangan dirinya dan keterbatasan
ilmu yang dimilikinya.
13

Definisi
Ilmu
• Umumnya disebut sebagai knowledge dan science yang di terjemah
dalam bahasa Melayu sebagai tahu, pengetahuan, dan kepandaian.
• Secara etimologinya, kata ilmu berasal daripada bahasa Arab alima, ya’lamu,

• “Ilmu” adalah penghubung antara “alima” D‫( لمع‬yang tahu) sebagai subjek dan
“ma’lum” D‫( مولعم‬yang diketahui) sebagai objek.
• Dengan kata lain, ilmu adalah penghubung antara yang tahu (subjek) dan yang
diketahui (objek).
• S.M. Naquib Al-Attas (1975) mentakrifkan ilmu sebagai ketibaan sesuatu
makna hasil daripada maklumat yang benar ke dalam diri seseorang.
• Konsep ilmu menekankan makna kebenaran dan bukannya kepalsuan kepada
jiwa seseorang.
14

Syarat-syarat Ilmu
Pengetahuan
kebenaran
(truth)

Menurut takrifan epistemologi, sesuatu kepercayaan

perkara itu hanya dapat diterima sebagai
sumber ilmu jika memenuhi 3 syarat (belief)

bukti
(evidence; warrant;
ground)
15

Epistemologi Ilmu
Barat
• Epistemologi ilmu barat tidak menjadikan agama sebagai asas ilmu.
• Mereka menerima ilmu melalui perkara yang dapat diukur dan
dibuktikan dalam makmal sahaja.
• Mereka menolak ilmu wahyu atau ilmu berkaitan perkara-perkara ghaib
kerana tidak dapat dibuktikan secara saintifik dan fakta/empirik.
16

Epistemologi Ilmu
Islam
• Islam menuntut supaya ilmu dan pemikiran manusia disepadukan
bertujuan membolehkan para sarjana, pemikir, ahli sains, cendekiawan
dan ulama mengembangkan diri, masyarakat dan alam sekitarnya sebagai
usaha pengabdian diri kepada Allah dan penyempurnaan amanah sebagai
khalifah.
• Islam meletakkan martabat ilmu pengetahuan yang tertinggi ialah
mengenal Allah dengan sebenar-benar pengenalan yang membawa kepada
keyakinan dan mampu meletakkan manusia ke tahap yang tinggi dari segi
nilai dan kedudukannya.
• Epistemologi ilmu dalam Islam dapat dibahagikan berdasarkan kepada
2 sumber iaitu:
> ilmu naqli (ilmu wahyu)
> ilmu aqli (ilmu perolehan akal).
 • Pengertian
> Ilmu yang diturunkan oleh Allah melalui
para Nabi dan RasulNya.
> Ilmu yang disandarkan kepada al-Quran
dan hadith.
• Daripada sumber utama berkembang ilmu

Ilmu Naqli pokok dan ilmu cabang merangkumi fardu ain

dan fardu kifayah seperti:
> Ilmu fardu ain yang meliputi ilmu akidah,
17
syariat dan akhlak
> Ilmu cabangan meliputi ilmu hadith, fiqh,
tasawwuf dan segala ilmu yang menjadi
pengantar dan pelengkap untuk
memperoleh asas ilmu iaitu al-Quran dan
hadith.
 • Pengertian

> Segala jenis pengetahuan yang

diperoleh menerusi kebijaksanaan
manusia dengan menggunakan akal
mereka.
Ilmu Aqli > Atau ilmu yang dihasilkan oleh usaha
manusia.
18
• Akal digunakan untuk menegakkan ilmu
naqli, dan ilmu naqli pula mendorong
untuk memperoleh ilmu akal.
• Ilmu naqli bersifat benar secara mutlak
manakala ilmu aqli pula kebenarannya
bersifat relatif kerana diperolehi daripada
akal dan pancaindera sama ada menerusi
pengalaman mahupun intuisi.
19 Hierarki
Ilmu

Kedah
Jenis Hierarki
Pemerolehan
Ilmu Ilmu Wahyu Kepada Para
Naql Ilmu
Nabi Dan Rasul
i Wahyu

Ilmu Inspirasi Orang-

orang Baik
Inspirasi
Aql Ilmu Intuisi /
Ilham /
i Rasional Cendekiawan
Ilmu Pancaindera
Empirikal Orang
Biasa
 Ilmu Hierarki lmu Islam yang tertinggi kerana ia bersumberkan
kepada Allah SWT melalui al-Quran dan hadith.
Wahy
u

lmu diberikan terus ke dalam minda atau pemikiran

Ilmu manusia yang dikehendaki Allah

Hierarki Ilmu
Hierarki ilmu ini adalah di bawah ilmu wahyu dan tidak
Ilham boleh bertentangan
dengan ilmu-ilmu wahyu.
/ Ilmu ini tidak dapat dimiliki oleh semua orang. Biasanya ia
Intuis diberikan kepada orang soleh, wali yang dekat dengan Allah
SWT dan bersih hati nuraninya.
i

Ilmu dan fakta-fakta yang diperolehi berasaskan akal

Ilmu manusia, pancaindera zahir dan berkaitan dengan
perkara yang zahir.
Empirika Asas ilmu empirikal terletak pada keupayaan
pancaindera, manakala ilmu rasional terletak pada
l keupayaan aktiviti akal.

20
21

Kedudukan Logik
dalam Hierarki Ilmu

• Dalam hierarki Ilmu, logik berada di

bawah ilmu wahyu dan intuisi.
• Logik berasaskan akal dan pemikiran
dan kecenderungan berlakunya
kesalahan dan kesilapan adalah tinggi.
• Akal boleh dipengaruhi emosi, nafsu
dan alam sekeliling.
22

Jenis-jenis
Pengetahuan

Bercampur

Pengetahua Pengetahua
n n
Analisis Sintesis
Pengetahua
n a Priori
Pengetahuan
Empirik
atau
Pengetahua
n a
Posteriori
23
Jenis-jenis
Pengetahuan
Pengetahuan a Posteriori
 Daripada perkataan bahasa Latin posteriori
yang bermaksud daripada yang terdahulu/
terlebih dahulu
 Ilmu pengetahuan yang hanya diperoleh
menerusi pengalaman, pancaindera atau
menerusi orang yang mewarisinya, dan boleh
dijustifikasikan menerusi kaedah sains
terutamanya kaedah aruhan.
 Juga bermaksud ilmu empirik/empirikal
membawa makna bergantung semata-mata
kepada cerapan dan uji kaji, bukan kepada teori.
Pengetahuan a Priori
• Daripada perkataan Latin priori yang
bermaksud daripada yang terkemudian/
terakhir
• A priori bermakna sifat yang terhasil daripada
penggunaan taakulan atau hujah yang bermula
daripada takrif atau prinsip yang dianggap
tidak perlu dibahaskan lagi kebenarannya
kerana sudah terswadalil.
• Pengetahuan ini terhasil daripada kaedah
deduksi.
24
Jenis-jenis
Pengetahuan
Pengetahuan Analisis
 Mengikut bahasa, analisis
bermakna mempunyai ceraian
komponen yang ada dalam sesuatu
benda.
 Sebarang ayat dikatakan analisis
jika ayat itu memerlukan fahaman
kajian jenis gabungan dan
konsep- konsep di dalamnya,
untuk menentukan kesahan atau
kebenarannya
Pengetahuan Sintesis
• Sintesis bermakna meletakkan
benda-benda selonggok sedangkan
yang asalnya berbeza-beza dan
tidak bergabung.
• Pengetahuan sintesis berupa
pengetahuan yang penilaian
sahnya atau benarnya tidak cukup
dengan analisis sahaja.
25

Jenis-jenis
Pengetahuan
Pengetahuan Bercampur
• Ada banyak pengetahuan yang mengandungi unsur-unsur pengetahuan a priori dan
pengetahuan analisis-sintesis
 26

Konsep Utama Ilmu

Logik
Andaia
n
Premis
Istilah-istilah
Logik Menurut Kualifika
Hulon Wills si
Refutas
(Logic, Language
i
and Composition) Silogism
e
Falas
i
Andaian

• Istilah andaian dirujuk sebagai assumption,

anggapan atau sangkaan.
• Andaian adalah keputusan atau pendapat yang
dianggap sebagai benar, walaupun tidak begitu
pasti, namun masih dianggap sebagai satu
kebenaran.
• Andaian adalah permulaan untuk mencari fakta atau
meletak satu asas untuk mengarah otak berfikir ke
suatu arah.
Premis

• Istilah premis digunakan dalam ilmu logik

sebagai satu titik tolak dalam sebarang hujah.
• Premis boleh dijadikan asas untuk sesuatu hujah
atau untuk mencari sesuatu keputusan.
• Masalah selalu timbul dalam perhubungan
manusia kerana tidak dapat dipastikan sama ada
sesuatu premis itu betul atau tidak.
• Konsep premis boleh dibahagikan kepada 2:
> pernyataan umum
> pernyataan khusus
 29

• Pernyataan umum selalunya bersifat terbuka dengan

kesimpulan yang mungkin tidak tepat.
Pernyataa
• Pernyataan umum selalu digunakan walau pun tidak
n Umum salah tetapi ianya tidak kukuh dan boleh
dipertikaikan.
 30

• Pernyataan khusus merujuk kepada usaha memberi

fakta untuk menjelaskan apa yang diperkatakan.
• Pernyataan khusus dapat mengelak daripada menjadi
terbuka dan boleh dipertikaikan.
• Pernyataan khusus adalah lebih spesifik.
Pernyataa • Membuat pernyataan khusus kurang disukai kerana
n Khusus ianya memerlukan ketelitian supaya tidak
tertinggal fakta penting.
• Namun dengan pernyataan khusus ini
pendengar/pembaca akan selesa kerana butirannya
lengkap dan tidak sangsi lagi.
Kualifikasi

• Konsep kualifikasi yang membawa maksud

bukan semua semestinya begitu walaupun
pernyataan umum dapat diterima.
• Frasa-frasa kualifikasi yang digunakan ialah
seperti sebahagian besar, seringkali, kebanyakan
dan sebagainya.
• Oleh hal yang demikian, dalam bidang penulisan
dan pertuturan, sesuatu pernyataan umum dapat
diterima sebagai logik jika menggunakan konsep
kualifikasi.
Refutasi
• Refutasi daripada perkataan bahasa Latin refutationem adalah
> tindakan atau pernyataan untuk membuktikan bahawa seseorang individu,
atau sesuatu pendapat atau pandangan salah atau tidak tepat atau
> tindakan menyangkal pandangan seseorang.
• Istilah refutasi digunakan untuk memusnahkan asas logik atau premis orang
lain yang telah diterima dan dipercayai oleh orang ramai buat sekian lama.
• Pandangan baru akan diterima sebagai hakikat yang benar sekiranya refutasi
daripada seorang yang dapat menunjukkan bukti-buktinya.
• Contoh:
> Kemakmuran sesebuah negara disebabkan oleh pemimpin utama seperti
Perdana Menteri atau presiden.
> Tapi orang lain buat refutasi bahawa kemakmuran sesebuah negara
bukan oleh presiden tapi kerana hasil mahsul negara. Orang terima
sebagai benar.
 Silogisme

• Silogisme bermaksud struktur ke arah satu deduksi atau kesimpulan yang khusus.
• Terdapat 3 premis utama:
> Premis besar
> pernyataan yang umum yang merangkumi semua aspek dalam sesuatu kumpulan
kategori atau bahagian.
> Premis kecil
> pengenalan kepada sesuatu benda atau idea daripada kategori premis besar
> Kesimpulan
> keputusan yang diambil daripada pernyataan umum dalam premis besar dan pernyataan
khusus dalam premis kecil.
• Contoh:
> Premis besar: Mahasiswa di universiti itu pandai-pandai
> Premis kecil: Ashrof merupakan mahasiswa universiti itu
> Kesimpulan:Ashrof mahasiswa yang pandai.
34

Pembahagian
Logik
• Deduktif
Bentuk/ • Induktif
• Abduksi
Kaedah • Heuristik

• Formal
Falas • Tidak
i
Formal

Ilm
u
Bar
u
Falasi

• Konsep falasi dalam pemikiran kesaintifikan membawa maksud

kesilapan pada cara berfikir yang membawa kepada satu huraian,
alasan, pendapat atau kesimpulan yang keliru akibat daripada
penyalahgunaan proses taakulan atau silogismenya.
• Ia merupakan helah penggunaan logik atau bahasa yang
membolehkan sesuatu pernyataan diterima sebagai benar
sekalipun ia tidak benar.
• Terdapat 2 jenis falasi:
> Falasi formal
> Falasi tidak formal
 Kaedah dan struktur hujahnya tidak betul dan premis
(pernyataan atau dakwaan yang digunakan dalam
hujah) tidak menyokong kesimpulan.

Premis hujah tidak menyokong

kesimpulannya atau struktur
hujah yang lemah
Falasi Formal

Hanya berlaku dalam kaedah deduktif

Dalam struktur hujahan deduktif,

premisnya betul tetapi
kesimpulannya salah
36
 Biasa berlaku dalam kaedah
induktif

Kelemahan yang terdapat dalam sesuatu hujah tetapi kelemahan ini

tidak mempunyai kaitan secara langsung dengan kaedah hujah

Falasi
Tidak
Formal Berlaku apabila premis yang digunakan adalah betul
tetapi kesimpulannya salah.

Contoh falasi tidak formal:

falasi sebab salah, falasi divisi, falasi komposisi, falasi dilema palsu,
ekuivokasi, penggunaan jargon.

37
38

Falasi Tidak
Formal
Tidak cukup data serta fakta

Faktor Bias dan

prejudis
berlaku falasi Kesimpulan
tidak menyeleweng

formal Andaian dan kepercayaan

menyeleweng

Emosi dan
paksaan
39

Kaedah
Logik

Logik dan kaedah

penghujahan menggunakan
metode ilmiah yang
menggabungkan

Ia merupakan kaedah yang melibatkan

pembuktian secara teori dan empirikal Kaedah Kaedah Kaedah Kaedah
dan menggunakan metode yang heuristik
sistematik, analisis dan pengujian data.
dedukti indukti abdukti
f f f
 • Dari sudut etimologi, deduktif berasal dari bahasa Latin iaitu
de (daripada) dan decure (memimpin ke arah) yang
bermaksud memimpin sesuatu kepada suatu kesimpulan.
• Kaedah deduktif ialah kaedah berfikir daripada umum
kepada yang khusus.
• Kaedah ini menggunakan sesuatu teori bagi memahami
sesuatu kes tertentu.
> Kaedah deduktif menjadikan seseorang terbelenggu
Kaedah kepada teori-teori yang sedia ada dan menghalang
Deduktif seseorang mencipta prinsip umum yang baru.
• Kaedah deduksi tidak menjamin kita memberi segala ilmu
pengetahuan yang benar.
> Kaedah deduksi hanya dapat memberi pengetahuan yang
sah sahaja. Benar atau tidaknya, tidak boleh ditentukan
oleh kaedah ini.
• Turut dikenali sebagai logik klasik.
 • Kaedah berfikir daripada khusus kepada yang
umum.
• Kaedah ini melihat kes-kes tertentu kepada prinsip-
prinsip umum dan menghasilkan teori berdasarkan
fakta-fakta.
• Seseorang berfikir dengan melihat dan menganalisis
data yang sedia ada, sebelum membuat hipotesis
Kaedah untuk menerangkan perkaitan antara data-data yang
Induktif sedia ada, dan kesimpulan yang dibuat sentiasa
bersifat umum.
• Kaedah induktif bersifat lebih produktif kerana dapat
menerbitkan prinsip dan teori baru berdasarkan
kepada kepercayaan yang berasaskan pengalaman
yang dialami terlebih dahulu.
• Turut dikenali sebagai logik moden.
induktif sebagai metodologi asas.
• Logik moden muncul di zaman moden era sains
dengan metode

• Logik moden berasaskan unsur empirikal-induktif

> Kerana ia bermula dengan pengalaman dan
pengamatan serta uji kaji – prinsip utama sains
Logik moden.
Moden • Kaedah induktif dimulai daripada kes-kes khusus
hingga meningkat kepada perumusan kesimpulan
secara umum.
• Kaedah induktif adalah dalam bentuk mengkaji sebahagian
fakta atau sampel-sampel yang tertentu sahaja yang boleh
dikaji, kemudian penaakulan kesimpulan dibuat secara
menyeluruh dengan meliputi objek-objek yang dikaji atau
tidak dikaji.
43

Deduktif vs
Induktif

Deduktif Induktif

Pemantauan Teori
(Observation)

Corak/Pola (pattern) Hipotesis

Hipotesis awal Pemantauan

(Observation)

Teori Kepastian
(Confirmation)
44
 • Kaedah culikan/abduksi (abduction
method) yang berupa kaedah mengambil
pengajaran (iktibar) daripada beberapa
penjelasan yang lain,
• Ia merupakan satu kaedah penaakulan
dengan memilih hipotesis yang
Kaedah dianggap benar dan boleh menjelaskan
Abduktif/ sesuatu perkara secara tepat dengan
Abduksi bukti yang relevan.
• Penggunaan istilah culikan adalah kerana ia
melibatkan proses pengambilan satu daripada
pelbagai hipotesis atau penyebab yang
difikirkan paling tepat.
46
 • Kaedah heuristik berasal daripada bahasa
Yunani heurishein yang bermaksud
memperoleh.
• Heuristik adalah kaedah yang
menggunakan ciri-ciri/ faktor kejayaan
yang membawa kepada tercapainya impian
Kaedah Heuristik atau idea baharu yang seterusnya
mewujudkan idea tau sub- idea yang
baharu.
• Menurut G. J. Reiner, heuristik adalah
suatu teknik, seni, dan bukan suatu ilmu.
• Heuristik ialah langkah awal dalam
tindakan mencari sumber-sumber,
mendapatkan data, atau fakta dan
pembuktian sejarah.
Ciri-ciri atau
faktor
kejayaan
yang
digunakan
untuk
penilaian
heuristik
 • Kaedah heuristik adalah doktrin istimewa untuk
digunakan orang yang ingin memperoleh
keupayaan menyelesaikan masalah.
• Hujah heuristik berasaskan aruhan
(inductive) dan analogi permulaan.
• Hasil heuristik mungkin berguna tetapi tidak
Kaedah Heuristik boleh dianggap sebagai pandangan yang teliti.
Penaakulannya tidak bersifat terakhir
walaupun dipersembahkan dengan cita rasa
yang terbaik dan ikhlas.Tetapi tidak boleh
diperkotak- katikkan.
• Kaedah heuristik lebih bersifat sementara dan
munasabah sahaja.
  Definisi Etimologi &
50
Terminologi
Ringkasa
n Kepentingan Ilmu logik

Kedudukan logik Dalam

Di dalam tajuk Hierarki

 Ilmu
ini, kita sudah
Kaedah Pemikiran Logik
mempelajari


tentang:  Logik Moden

 Falasi
51

Sekian,Terima
Kasih
Logik dan
Metodologi