ULUSLARARASI

ÖRGÜTLER
MİLLETLER CEMİYETİ
 19. Yüzyıl Uluslararası Örgütleri
• Ren Seyrüsefer Merkez Komisyonu
• Tuna Rejimi Avrupa Komisyonu
• Uluslararası Telgraf Birliği
• Uluslararası Posta Birliği
 Milletler Cemiyeti
• Başkan Woodrow Wilson On Dört Noktasında Milletler Cemiyeti
kurulmasını önermiştir.
• Paris Barış Konferansı’na savaşta yenilen devletler davet edilmemiştir.
• Galip büyük güçler ABD, İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya’dır.
• Milletler Cemiyeti Misakı, Almanya başta olmak üzere yenilen
devletlerle yapılan barış anlaşmalarına dahil edilmiştir.
• ABD Cemiyet’e üye olmamıştır.
• Merkezi İsviçre’nin Cenevre kentindedir.
 Hedefler
• Devletlerin tek tek kendi güvenlikleri peşinde koşmalarının
engellenmesi
• Uluslararasında kolektif güvenliğin gerçekleştirilmesini
• Sömürgeciliğin Manda altında devam ettirilmesi
• Sosyal sorunların uluslararası politikaya taşınması
 Uluslararasında Barış ve Kolektif Güvenlik
• Savaşların engellenmesi ve uluslararasında barışın ve kolektif
güvenliğin tesis edilmesi amaçlanıyordu.
• Misak savaşı tamamen yasaklamamıştır.
• Misak çerçevesinde gözetilen niyet, anlaşmazlıkların çözümlenmesi yoluyla
savaşların önlenmesiydi.
• Misaka göre bütün anlaşmalar yayınlanmak üzere örgütün
Sekretaryasına sunulmak zorundaydı.
• Hiçbir anlaşma Cemiyet tarafından kayıt altına alınmadığı sürece geçerli
olmayacaktı.
 Manda Yönetimi
• Sömürgeler için doğrudan ilhak yerine bir manda sistemi kurulmuştur.
• Mandaterler
• İngiltere,
• Fransa,
• Japonya,
• Belçika,
• Güney Afrika,
• Avustralya,
• Yeni Zelanda
 Bazı spesifik ekonomik ve sosyal
problemlere de atıfta bulunmuştur
• (1) kendi kendini yönetmeyen halklara adil davranılması,
• (2) kadın ve çocuk ticaretinin denetlenmesi,
• (3) tehlikeli uyuşturucu ticaretinin denetlenmesi,
• (4) silah ticaretinin denetlenmesi,
• (5) iletişim ve ulaşımın serbestleştirilmesi,
• (6) bütün devletler açısından uluslararası ticaretin adil koşullarda
gerçekleştirilmesi,
• (7) hastalıkların önlenmesi ve kontrol edilmesi.
 Üyelik Yapısı
• Asli üyeler, Birinci Dünya Savaşı sonundaki barış anlaşmalarını
hazırlayan ve onları imzalayan 32 devlettir.
• Cemiyete üye olabilmek için Cemiyet Konseyi’nin bahse konu ülkenin
üyeliğini tavsiye eden önerisi ile Genel Kurul’un 2/3 çoğunluğunun
kabulü gerekmektedir.
• İki yıl önceden bildirimde bulunma şartıyla üyelikten ayrılma hakkı
tanınmıştı.
• Herhangi bir üye devletin Misakı ihlal etmesi halinde kendisi hariç
diğer Konsey üyelerinin oybirliğiyle verecekleri kararla örgütten atılma
hükmü getirilmişti.
 Önemli Katılım ve Ayrılmalar
• Almanya Cemiyet’e 1926 yılında, Sovyetler Birliği ise 1934’te kabul edilmiştir.
• Her iki devlete kabulden hemen sonra önemli devletler olmaları bağlamında
Konsey’de daimî üyelik verilmiştir.
• Cemiyet’ten ilk ayrılmalar 1927 ve 1928’de gerçekleşmiştir.
• 1927’de Kosta Rica üyeliğin getirdiği finansal yükten dolayı örgütten ayrılmıştır.
• Brezilya ise Konsey’de kendisine daimî üyelik verilmeyince ulusal gururunun
incinmesinden dolayı 1928’de Cemiyet’i terk etmiştir.
• Almanya ile Japonya 1933 yılında örgütten ayrılacaklarını ilan etmişlerdir.
• 1930’ların sonunda ise örgütten ayrılma konusunda adeta bir yarış ortaya çıkmıştır.
• Örgütten atma yaptırımı, sadece 1939 sonunda Finlandiya’yı işgal eden
Sovyetler Birliği’ne karşı uygulanmıştır.
 Milletler Cemiyeti’nin Organları
• Genel Kurul
• Konsey
• Sekretarya
 Genel Kurul
• Genel Kurul, her üyenin bir oy hakkının bulunduğu genel meclis niteliğindedir.
• Her üye ülke Kurul’a üç temsilci gönderebilir.
• Genel Kurul’un olağan çalışma takvimi her yılın Eylül ayıdır.
• Genel Kurul’un hangi aralıklarla ne kadar süre toplanacağı konusunda Misak’ta herhangi bir hüküm
mevcut değildi. Fakat yaklaşık bir ay süren yıllık toplantılar yapılması gelenek haline dönüşmüştür.
• Genel Kurul, çalışmalarını altı temel komite aracılığıyla yürütmüştür. Bu komiteler;
• (1) hukuki sorunlar,
• (2) teknik örgütlenmeler,
• (3) silahlanmanın azaltılması,
• (4) bütçe ve finans,
• (5) sosyal ve insani meseleler,
• (6) siyasi sorunlarla ilgilenmek için oluşturulmuştur.
 Genel Kurul’un Yetki ve Görevleri
• Milletler Cemiyeti’ne üye kabulü
• Bütçenin kontrolü
• Konsey’in geçici üyelerinin seçimi
• Konsey üyelerinin seçim ve süreleriyle ilgili kuralların oluşturulması
• Konsey tarafından kendisine gönderilen konuların görüşülmesi
• Anlaşmaları revize etmeye yönelik planların teşvik edilmesi
 Konsey
• Konsey daimî ve geçici üyelerden oluşmaktadır.
• Başlangıçta Cemiyet’in Konseyi’nin 5 daimî ve 4 geçici üyeden oluşması öngörülmüştü, fakat
ABD’nin Cemiyet’e katılmamayı tercih etmesiyle daimî üyelerle geçici üyeler arasında bir
denge ortaya çıkmıştır.
• Misak, Konsey ve Genel Kurul’a her iki üyelik kategorisinde değişiklikler yapma yetkisi
vermiştir.
• Bu çerçevede toplam üyelik 8 ile 15 arasında değişirken daimî üyelerin sayısı 3 ile 6, seçilmiş üyelerin
sayısı da 4 ile 11 arasında değişiklik göstermiştir.
• Başlangıçta daimî üyeler olarak ABD, İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya düşünülmüştü.
• Almanya 1926’da Cemiyet üyeliğine kabul edildiğinde kendisine Konsey’de daimî üyelik
verilmiştir. 1934’te de aynı durum Sovyetler Birliği açısından yaşanmıştır.
• 1930’lu yıllarda Almanya, Japonya ve İtalya’nın örgüt üyeliğinden ayrılması Konsey’in daimî
üyeleriyle daimî olmayan üyeleri arasındaki oranı azaltmıştır.
 Konsey’in Yetki ve Görevleri
• Anlaşmazlıkların uzlaştırılması
• Misakı ihlal eden Cemiyet üyelerinin üyelikten atılması
• Manda uygulamalarının denetimi
• Sekretaryaya atanan personelin onaylanması
• Cemiyet’in merkezini değiştirme yetkisi
• Silahsızlanma planlarının oluşturulması
• Anlaşmazlıkların barışçıl çözümüyle ve yaptırımların yerine getirilmesiyle ilgili
Misak hükümlerinin uygulanması konusunda metotlar önerilmesi
• Cemiyet üyelerinden biri uluslararası barışa yönelik bir tehdidin görüşülmesini
istediğinde toplanma zorunluluğu
 Genel Kurul ve Konsey’in Birlikte Yetkileri
• Genel Sekreter’in atanması,
• Uluslararası Daimî Adalet Divanı üyelerinin seçilmesi,
• Konsey’deki daimî ve geçici koltukların tahsisinde değişiklik
yapılmasının onaylanması
 Sekretarya
• Genel Sekreter, Genel Kurul’un çoğunlukla önermesi sonucu Konsey
tarafından atanır ve onaylanır.
• Başlangıçtan itibaren Genel Sekreter geniş temsil düzeyine sahip
yetenekli personelle çalışmıştır.
• Sekretaryanın üyeleri Genel Sekreter’e ve bir bütün olarak Cemiyet’e
karşı sorumlulardı ve kendi hükümetlerine hesap vermek zorunda
değillerdi.
• Bu durum, gerçek anlamdaki uluslararası memuriyetin temel şartıydı.
 Milletler Cemiyeti’ne Bağlı Kuruluşlar
• Teknik örgütler
• Ekonomik ve Finansal Örgüt,
• İletişim ve Ulaştırma Örgütü,
• Sağlık Örgütü.
• Daimî danışma komisyonları
• Manda Komisyonu,
• Haşhaş ve Diğer Tehlikeli Uyuşturucular Danışma Komisyonu
• Geçici komisyonlar
• Silahsızlanma Konferansı Hazırlık Komisyonu,
• Borç Katkıları Özel Komitesi
• Yönetimsel yapı
• Danzig Serbest Şehri Yüksek Komiseri,
• Mülteciler Yüksek Komiseri
• Özerk kurumlar
• Uluslararası Daimî Adalet Divanı ve
• Uluslararası Çalışma Örgütü
• Özel enstitüler
• Uluslararası Entelektüel İşbirliği Enstitüsü
• Özel Hukuk’un birleştirilmesi Enstitüsü