การบรรจุภ ัณฑ์ของ

สนิ ค้าไทย
มนุษย์เรารู้จกั การบรรจุภณั ฑ์มาตั้งแต่สมัยโบราณ ในอดีตการบรรจุภณั ฑ์มี
วัตถุประสงค์เพื่อการป้ องกันและรักษาคุณภาพของสิ นค้าในระหว่างการนส่ งและ
การ จัดเก็บเท่านั้น แต่ในปัจจุบนั การบรรจุภณั ฑ์มีวตั ถุประสงค์เพื่อการป้ องกัน
และการรักษา คุณภาพของสิ นค้า เพื่อความสะดวกในการขนย้าย เก็บรักษา และ
การจัดจ าหน่าย ช่วย สื่ อความหมายเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ที่บรรจุอยูภ่ ายในและเพื่อ
ส่ งเสริ มการขาย
การบรรจุภณ
ั ฑ์ในสมัยอดีตได้มีการนำเอาวัสดุธรรมชาติมา
ดัดแปลงตกแต่ง และ แปรรู ปเป็ นบรรจุภณั ฑ์ เช่น ใบตอง ใบ
มะพร้าว ใบบัว ใบไผ่ หวาย ใบจาก เป็ นต้น จะทำ ให้
ผลิตภัณฑ์ที่ถูกบรรจุอยูภ่ ายในเกิดมีมูลค่าเพิ่ม เกิดความ
สวยงามน่าสนใจ ปลอดภัย ต่อสุ ขภาพ และส่ งผลกระทบต่อ
สิ่ งแวดล้อมน้อย
 จนกระทัง่ สงครามโลกครั้งที่ 2 วิทยาการทางด้านบรรจุภณั ฑ์ได้มี
การพัฒนามา อย่างต่อเนื่อง เริ มจากการใช้วสั ดุจากธรรมชาติในอดีต
มาเป็ นวัสดุสมัยใหม่ที่ใช้กนั อย่าง แพร่ หลายในปัจจุบนั เช่น พลาสติก
กระดาษ แก้ว และโลหะ เป็ นต้น มีการคิดค้นพัฒนา และสังเคราะห์วสั
ดุใหม่ๆ อย่างต่อเนื่อง เพื่อให้มีคุณสมบัติเหมาะสมกับผลิตภัณฑ์ที่จะ
หี บห่อ ส่ งเสริ มการขายและลดต้นการผลิต
 การพัฒนาบรรจุภณ ั ฑ์ในปั จจุบน
ั มีการแข่งขันกันสูงมาก เพราะการบรรจุภณ ั ฑ์ เป็ น ตั ว แ
ป ร ที่ ส า คั ญใ น ก า ร แ ข่ง ขั น เพื่ อ แ บ่ง ส ่ ว น แ บ่ง ท าง ก า ร ต ล า ด ข อง
ผลิตภัณฑ์อต ุ สาหกรรมการผลิตต่างๆ อุตสาหกรรมการผลิตในระดับต่างๆ ทีประสบ ความส
าเร็จได ้ให ้ความส าคัญต่อการออกแบบ และพัฒนาบรรจุภณ ั ฑ์เทียบเท่ากับการ พัฒนา
ผลิตภัณฑ์ใหม่ ในการเลือกใชบรรจุ ้ ภณั ฑ์และการออกแบบบรรจุภณ ั ฑ์ทถ
ี่ กู ต ้อง และเหมาะ
สม จ าเป็ นต ้องมีความรู ้ในการเลือกใชวั้ สดุ คุณสมบัตข ิ องวัสดุ และการใช ้ เทคโนโลยีใน
การบรรจุภณ ั ฑ์ทเี่ หมาะสม
 ในปั จจุบน
ั องค์การต่างๆ ได้ให้การยอมรับว่าบรรจุภณั ฑ์มีบทบาทอย่างยิง่
ต่อ ความส าเร็ จทางธุรกิจ จนนักการตลาดหลายท่านก าหนดให้
P (Packaging) เป็ น P ตัวที่ 5 ของกลยุทธ์ทางการตลาด ซึ่ งกลยุทธ์ทางการ
ตลาดประกอบด้วย
 1. P = Produce (ผลิตภัณฑ์)
 2. P = Price (ราคา)
 3. P = Place (สถานที่)
 4. P = Promotion (การส่ งเสริ มการขาย)
 5. P = Packaging (บรรจุภณ
ั ฑ์)
ความส าคัญของการบรรจุภณ
ั ฑ์

 ความส าคัญของการบรรจุภณ ั ฑ์ 1. การบรรจุและการคุ ้มครองป้ องกัน (Containment and

Protection) บรรจุ ภัณฑ์ทจ ี่ ะประสบความส าเร็จได ้นัน ้ ต ้องเอือ
้ อ านวยหน ้าทีต ่ อ
่ การบรรจุ
และ การคุ ้มครอง ซงึ่ ภาชนะจะต ้องได ้รับการออกแบบให ้สามารถคุ ้มครองผลิตภัณฑ์จาก
ความเสย ี หาย อัน เนือ
่ งจากการขนสง่ ป้ องกันการเน่าเสย ี เก็บรักษาง่ายไม่เสอ ื่ สลายไว
ทัง้ นีเ้ พราะผู ้บริโภค ย่อมไม่ต ้องการทีจ ่ ะได ้รับอันตรายจากอาหารทีเ่ ป็ นพิษ หรือบาดแผล
อันเนือ ่ งมาจาก บรรจุภณ ั ฑ์ทไี่ ม่เรียบร ้อยสมบูรณ
 2. การบ่งชผ ี้ ลิตภัณฑ์ (Identification) บรรจุภณ ั ฑ์ต ้องแสดงให ้เห็นด ้วย ผลิตภัณฑ์ตอ ่ ผู ้
บริโภคทันที โดยการใชช้ อ ื่ การค ้า (Trade Name) เครือ ่ งหมายการค ้า (Trademark) ของ
ผู ้ผลิต แสดงชนิดและลักษณะประเภทของสน ิ ค ้าเข ้ามาเป็ นเครือ ่ งบ่งช ี้ ให ้ผู ้บริโภคมอง
เห็นได ้ง่าย ด ้วยการใชรู้ ปร่าง รูปทรง ขนาด ตัวอักษร สส ี น
ั ทีเ่ ด่นชดั และ แสดงความแตก
ต่างจากผลิตภัณฑ์แข่งขันอืน ่ ๆ เพือ
่ ให ้จดจ าได ้ง่าย
 3. การอ านวยความสะดวก (Convenience) ในแง่ของการผลิตและการตลาด นัน ้ บรรจุ
ภัณฑ์ต ้องเอือ้ อ านวยความสะดวกต่อการขนสง่ และการเก็บรักษาในคลังสน ิ ค ้า ซงึ่ ต ้องมี
ความมั่นคงแข็งแรง สามารถทีจ ่ ะวางเรียงซอน้ (Stacking) กันได ้ง่าย ขนาดและ รูปร่างจึง
ต ้องมีความพอเหมาะ (Fitness Size) ในสว่ นทีเ่ กีย ่ วข ้องกับการอ านวยความ สะดวกต่อผู ้
บริโภคนัน ้ เป็ นการอ านวยความสะดวกในแง่ของการน าไปใชสอยตามหน ้ ้าที่ ของ
ผลิตภัณฑ์แต่ละชนิด ดังนัน ้ ผู ้ออกแบบจึงต ้องออกแบบให ้มีความเหมาะสมกับ พฤติกรรม
ของผู ้บริโภค เชน ่ มีขนาดทีเ่ หมาะกับมือสะดวกต่อการจับ ถือ หิว้ มีความ ปลอดภัยและ
เหมาะสมกับภาวะของการใชงาน ้ เป็ นต ้น
 4. การดึงดูดความสนใจผู ้บริโภค (Consumer Appeal) การทีบ ่ รรจุภณ
ั ฑ์จะ สามารถดึงดูด
ความสนใจผู ้บริโภคได ้ดีนัน ้ เป็ นผลมาจากองค์ประกอบหลาย ๆ อย่าง อาทิเช น ่ ขนาด รูป
ร่าง รูปทรง สส ี น
ั วัสดุ ข ้อความ ตัวอักษร การแนะน าวิธใี ช ้ ฯลฯ หรือ อาจจะกล่าวได ้ว่า สงิ่
ทีป่ รากฏเห็นเป็ นบรรจุภณ ั ฑ์มกี ารดึงดูดความสนใจผู ้บริโภคนีเ้ ป็ น หน ้าที่ ของนักออกแบบ
ทีจ ่ ะต ้องสร ้างสรรค์สงิ่ ประกอบต่าง ๆ นี้ ให ้เกิดประสท
ิ ธิภาพ ทางการสอ ื่ สารและให ้เกิด
ผลกระทบทางจิตใจ จิตวิทยาต่อผู ้บริโภค หรือตรงกับความ ต ้องการของผู ้บริโภค (To Fit
the Consumer’s Need)
 ั ้ ของบรรจุภณ
ระดับชน ั ฑ์

 ระดับชน ั ้ ของบรรจุภณั ฑ์ บรรจุภณ

ั ฑ์ทน ้
ี่ ามาใชในการบรรจุ ผลิตภัณฑ์หรือสน ิ ค ้ามีลก
ั ษณะ
้
การใชงานที แ
่ ตกต่างกัน ตามบทบาทหน ้าทีซ ่ งึ่ สามารถจ าแนกระดับชนั ้ ของบรรจุภณ ั ฑ์
(Levels of Packaging) ได ้เป็ น 3 ระดับ ได ้แก่
 1. บรรจุภณั ฑ์ชน ั ้ ที่ 1 หรือชนั ้ ปฐมภูม ิ (Primary Packaging) บางทีก็เรียกบรรจุภณ ั ฑ์หลัก
หรือบรรจุภณ ั ฑ์ชน ั ้ ในสุด เพราะเป็ นบรรจุภณ ั ฑ์ทอ
ี่ ยูต่ ดิ กับผลิตภัณฑ์หรือสน ิ ค ้า มีหน ้าทีใ่ น
การ รองรับ ปกป้ องและรักษาให ้ผลิตภัณฑ์หรือสน ิ ค ้าอยูใ่ นสภาพสมบูรณ์ จนถึงการใชของ ้
้ ตภัณฑ์ ต ้องมีการออกแบบให ้สวยงามเมือ
ผู ้ใชผลิ ่ น าวางบนชน ั ้ ขาย เพือ
่ ทีจ
่ ะดึงดูดความ
สนใจของผู ้ซอ ื้ เน ้นความ สวยงาม ความโดดเด่นบรรจุภณ ั ฑ์ชนิดนี้ เชน่ ซองพลาสติก ขวด
พลาสติก ขวดแก ้ว กระป๋ องโลหะ ซองกระดาษ กล่องน ้ าผลไม ้ เป็ นต ้น
 บรรจุภณ ั ้ ที่ 1 หรือชน
ั ฑ์ชน ั ้ ปฐมภูม ิ (Primary Packaging)
 2.บรรจุภณ ั ฑ์ชน ั ้ ที่ 2 หรือชนั ้ ทุตย
ิ ภูม ิ (Secondary Packaging) บางทีก็เรียกบรรจุภณ ั ฑ์
รองบรรจุภณ ั ฑ์กลุม ่ (Group Packaging) เป็ นบรรจุภณ ั ฑ์ทม ี่ ห
ี น ้าทีใ่ นการรวบบรรจุภณ ั ฑ์
ชนั ้ ที่ 1 เข ้าด ้วยกันหรือเพือ ่ ให ้สามารถจ าหน่ายผลิตภัณฑ์หรือสน ิ ค ้าได ้มากขึน้ กว่าหนึง่
หน่วย หรืออาจเพือ ่ สะดวกต่อการเคลือ ิ ค ้า หรือการขนสง่ บรรจุภณ
่ นย ้าย การเก็บสน ั ฑ์รอง
ยังมีความจ าเป็ นต ้อง ออกแบบให ้มีความสวยงามดึงดูดความสนใจของผู ้ซ อ ื้ เชน่ เดียว กับ
บรรจุภณ ั ฑ์หลัก เพราะยังต ้องมี การน าบรรจุภณ ั ฑ์วางบนชน ั ้ ขายเชน ่ เดียวกัน บรรจุภณ ั ฑ์
ชนิดนี้ เชน ่ กล่องกระดาษ พลาสติกหดตัว ถุงพลาสติก เป็ นต ้น
 3.บรรจุภณ ั ฑ์ชน ั ้ ที่ 3 หรือชน ั ้ ตติยภูม ิ (Tertiary Packaging) บางทีก็เรียกบรรจุภณ ั ฑ์เพือ ่
การสง่ สน ิ ค ้า (Shipping Packaging) บรรจุภณ ั ฑ์เพือ ่ การกระจายสน ิ ค ้า (Distribution
Packaging) หรือบรรจุ ภัณฑ์เพือ ่ การขนสง่ (Transport Packaging) เป็ นบรรจุภณ ั ฑ์ท ี่
มีหน ้าทีใ่ นการรวบบรรจุภณ ั ฑ์ ชน ั ้ ที่ 2 เข ้า ด ้วยกัน เพือ ่ การจัดเก็บสต๊อกสน ิ ค ้า (Stock)
เพือ่ รอการจัดสง่ และเพือ ่ การขนสง่ จากแหล่งผลิตไปสูแ ่ หล่ง จ าหน่าย บรรจุภณ ั ฑ์ชนั ้ นี้
ต ้องมีการออกแบบให ้มีความแข็งแรงต่อการขนสง่ ทีต ่ ้องมีการเคลือ่ นทีก ้
่ าร ซอนทั บและ
้ อ
การใชเครื ่ งจักรชว่ ยในการขนสง่ บรรจุภณ ั ฑ์ชน ั ้ นีม
้ ักไม่ออกแบบเพือ ่ ความสวยงาม
เหมือน บรรจุภณ ั ฑ์หลักและบรรจุภณ ั ฑ์รอง แต่เน ้นเพือ ่ ความสะดวกในการขนสง่ บรรจุ
ภัณฑ์ชนิดนี้ เชน ่ กล่อง กระดาษลูกฟูก ลังไม ้ ลงั พลาสติก เป็ นต ้น