Palatuldikan

Tuldik
• isang hudyat na dinadagdag sa isang titik
upang mapalitan ang pagbigkas o malaman ang
pagkakaiba nito sa pagitan ng magkakatulad na
mga salita.
• tumutukoy ang tuldik sa diin o marka na
inilalagay sa ibabaw ng patinig ng salita upang
ipahiwatig ang tamang bigkas ng salita..
 Mga Uri ng Diin
• Malumay
• Malumi
• Mabilis
• Maragsa
 Malumay
 Ang mga salitang ito ay
walang tuldik.
 Ang mga salita’y binibigkas
nang maluwag o banayad.
 Malumay
 Ang mga salita’y nagtatapos sa
patinig o katinig.
 Ang diin ay laging nasa
ikalawang pantig buhat sa
hulihan.
Halimbawa
• saklolo
• dalaga
• parirala
• dalisay
• sampalataya
 Malumay
 Ang bigkas ay di May pang-angkop o
nagbabago kahit panlapi:
na gamitan ng
pang-angkop o Isulong mabuhay
panlapi. Mag-aral Umiibig
Pag-asa
 Malumay
 Ang bigkas ay di Gitlapi:
nagbabago kahit
na gamitan ng Tumawa Lumaban
pang-angkop o Sinunog Lumigaya
panlapi. Gumising
 Malumay
 Ang bigkas ay di Hulapi:
nagbabago kahit
na gamitan ng Hulaan Basahin
pang-angkop o Bayaran Lisanin
panlapi. Sulatan
 Malumi
 Ang salitang ito ay nagtatapos lamang sa
patinig.
 Ang mga salita’y may tuldik na paiwa ( ̀)
sa huling patinig.
 Ang diin ay nasa ikalawang pantig buhat
sa hulihan ngunit ang huling pantig ay
binibigkas nang impit sa lalamunan.
Halimbawa:
hilagà (north) diwatà (fairy)

susì (key) kalahatì (half)

 Malumi
 Ang bigkas na Halimbawa:
malumi ay
nananatili kahit Unlapi
may unlapi o iluhà mahiwà
gitlapi. ihatì
manghulà
ihiwà masirà
 Malumi
 Ang bigkas na Halimbawa:
malumi ay
nananatili kahit Gitlapi
may unlapi o sinirà
gitlapi. Lumuhà Sumirà
Humatì Humulà
 Malumi
 Ang paggamit ng May pang-angkop:
pang-angkop na –ng
ay nakapagpapabago • Ang dalaga’y may ugaling
sa bigkas na malumi. kahali-halina.
Ito ay nagiging • Sundin ang dakilang
halimbawa ng mga bayani
malumay.
• Nag-alay siya ng pagsuyong
banal at wagas.
 Mabilis
 Ang mga salitang mabilis Mga Patinig:
ay nagtatapos sa patinig o Matá lumpÓ
katinig.
 May tuldik na pahilis(´) TakbÓ Bilí
sa huling pantig ng salita. SilakbÓ Bansá
 Ang diin ay nasa huling Hinlalakí
pantig ng salita.
 Mabilis
 Ang mga salitang mabilis Mga katinig:
ay nagtatapos sa patinig o
katinig.
 May tuldik na pahilis(/) Bulaklák Liwaywáy
sa huling pantig ng salita. Alitaptáp salamín
 Ang diin ay nasa huling HangÓs Dilím
pantig ng salita.
 Mabilis
 Ang bigkas ng mga May pang-angkop:
salita ay tuloy-tuloy
hanggang sa huli. Bansáng malakás
 Ang paggamit ng Uláng pahintú
pang-angkop o panlapi -hintô
ay di nakapagpapabago Matáng mapupungay
sa bigkas.
Mahinhíng dalaga
 Mabilis
 Ang bigkas ng mga May panlapi:
salita ay tuloy-tuloy
hanggang sa huli.
ilihís dinilíg
 Ang paggamit ng
magluwás itinaním
pang-angkop o panlapi
ay di nakapagpapabago mayaníg lumuksó
sa bigkas.
 Inuulit ang salitang-ugat

Limá-limá Punít-punít
Biyák-biyák Mabilís-bilís
Wasák-wasák Siyám-siyám
 Pinagtambal na salita

•Anák-bundók
• pilíkmatá
• kalatóg-pinggán
• sawáng-bitín
• patáy-dampót
Nagsisimula sa iy o uw
Tiyák Tuwáng

Iyák Puwáng

Siyáp Muwáng
Uwák huwád
buwís
 Maragsa
 Ito ay nagtatapos lamang sa patinig.
 Ang bigkas ay tuloy-tuloy hanggang sa
huli ngunit ang huling pantig ay binibigkas
nang impit sa lalamunan.
 Ang huling patinig ng mga salita ay may
tuldik na pakupya (ˆ).
Halimbawa:
tanikalâ (chain) ngitî(smile)

halatâ (obvious) Sampû (ten)

 Maragsa
 Ang mga salitang Mga halimbawa:
may pang-angkop na May kabit na –ng, ‘t at ‘y
–ng, malapang-
angkop na ‘t, at ‘y ay Dukháng mag-anak
nagiging mabilis na Salapíng kumikinang
lamang.
Gintó’t pilak
Tugmá’t sukat
Budhi’t káluluwá
 Maragsa
Ang pag-uulit ng salitang maragsa Pag-uulit ng salitang maragsa
ay nakapagpapaiba sa bigkas. Ang
una’y nagiging mabilis ngunit ang
ikalawa’y nananatiling maragsa. Puló-pulô
Ganito rin ang nangyayari kapag
ang salitang inuulit ay ginagamitan Likhá-likhâ
ng pang-angkop. Ang bahaging Salantáng-salantâ
may pang-angkop ay nagiging
mabilis.
Malubháng-malubhâ
 PunÒ (tree) PunÔ (full/filled)
• isang malaking uri ng • umuokupa sa buong
halaman lalagyan
 pito (whistle) pitÓ (seven)
• isang uri ng bagay na • numero pagkatapos ng
hinihipan upang makatawag anim
pansin
 PasÔ (pot) PasÒ (get burned)
• taniman ng mga bulaklak • sakit na mararamdaman
at iba pang halaman pagkatapos madikit sa mainit
na bagay.
 Sawá (python) Sawà (fed up)
• isang uri ng ahas • suya o umay
 sala (living room) Salà (filter)
• parte ng bahay kung saan • ihiwalay ang dumi sa
tumatanggap ng bisita tubig
Ayon sa libro ng “Balarila ng Wikang Filipino”
ni Lope K. Santos may 3 layon at kabuluhan
ang mga tuldik.
1. Upang matandaan ang mga tiyak na bigkas at tunog
ng mga patinig at salita.
2. Upang maipakilala ang pagkakaiba-iba ng
kahulugan sa sarili at ng tungkulin sa pangungusap
ng mga salita sa pamamagitan ng iba’t ibang diin at
pagbigkas.
3. Upang maiwasan ang maling pagbasa at
pagpapakahulugan nito.