Yunit 1

PANITIKANG
SINAUNA
(PANAHON NG EPIKO O
TULANG BAYAN)
Simula
n
NATIN!
 Ayon sa pananaliksik nina
Tumangan, Alcomtiser, et. al.,
ang matandang panulaan ng
Pilipinas ay masasabing karugtong
ng mga unang kultura ng Timog
Silangang Asya.
 Karaniwan sa mga kantahin at
berso ng tungkol sa mga
gawaing makadiyos, tahanan,
bukid, dagat, kaligayahan,
kasaganaan at iba pa.
 Masasabing likas na mga makata ang
ating mga ninuno.
May tula at awit sila sa lahat ng
okasyon ng kanilang buhay. Patula nila
kung bigkasin ang mga bugtong, ang
mga salawikain, at maging mga
kasabihan.
 1. BUGTONG
Ito’y ang paghahanay ng mga
piling salita na nagsasaad ng
talinghaga at masasagot sa
pamamagitan ng panghuhula.
Ang mga BUGTONG ayon
kay
Lope K. Santos ay siyang
kauna-unahang
katutubong tula.
 HALIMBAWA:
MUKHA’Y KABI-
KABILA, KUNG SA
BALIMBING
?
BUNGANGKAHOY
HALIMBAWA:
KUNG ARAW AY
BUBUNGAN,
BANIG
KUNG ?
GABI’Y
HALIMBAWA:
ISINIKSIK BAGO
KINALABIT,
BARIL
MALAYO ?
ANG
HALIMBAWA:
UKA ANG TIYAN,
MALAKAS PANG
BATINGAW
?
SUMIGAW.
 HALIMBAWA:
BATO NA ANG TAWAG KO,
BATO PA ANG TAWAG MO,
TURAN MO AKO? KUNG
BATU-BATO
ANO.
 HALIMBAWA:
PUTING GINTO NG
PAGKABUHAY,
BIGAS
SINASAKA’T
?
 HALIMBAWA:
PALAYOK NI ISKO,
PUNONG-PUNO NG
BAYABAS
BATO.
?
 HALIMBAWA:
MALAYO PA ANG
SIBAT,
NAKANGANGA NA
TINIDOR AT BIBIG
?
 Halimbawa:
1. Kaisa-isang plato 2. Hindi tao, hindi ibon
Kita sa buong Bumabalik kung
mundo. itapon.

BUWAN YOYO
 2. SALAWIKAIN
 Ay mga butil ng karunungang hango sa karanasan ng
matatanda, nagbibigay ng mabubuting payo tungkol sa
kagandahang-asal at mga paalala tungkol sa batas ng mga
kaugalian at karaniwang patalinghaga o may nakatagong
kahulugan.
 Karaniwang nasusulat ito nang may sukat at tugma, kaya
masarap pakinggan kapag binibigkas.
 HALIMBAWA:
- KAPAG MAY TIYAGA
MAY NILAGA.
- KUNG ANO ANG PUNO
SIYA ANG BUNGA.
 HALIMBAWA:
- KUNG ANO ANG
BUKAMBIBIG, SIYANG
LAMAN NG DIBDIB.
- WALANG SUMISIRA SA
 3. KAWIKAAN
Ay mga pahayag na karaniwang
hango sa mga aral sa Bibliya.
Nagbibigay ito ng aral at tuwiran
ang pagpapahayag.
 Halimbawa:
1. Nasa Diyos ang awa,
Nasa tao ang gawa.
2. Pagkatakot sa Diyos,
Ang simula ng karunungan.
 Ang mga
Salawikain at Kawikaan
ay mga patula rin. Naglalaman ito
ng mga paniniwalang panlipunan,
pilosopiya at mga minanang
kapaniwalaan.
Awitin
Mga

g
BAYAN
 Tulad ng nasabi na sa
unahan, mayaman din sa mga
awiting bayan ang ating mga
ninuno. Ang mga ito’y nasa
anyong patula rin.
 Awitin
Mga Uri ng

BAYAN
g
OYAYE O HELE Awit sa pagpapatulog ng bata.

KUNDIMAN Awit ng pag-ibig

PANANAPATA Awit ng mga binata sa dalagang pinipintuho.
N Panghaharana sa Tagalog
SOLIRANIN Awit ng pamamangka

KUMINTANG Awit ng pakikidigma

SAMBOTANI Awit ng pagtatagumpay

DIONA Awit ng pagpapakasal.

BALITAW Awit sa paghaharana ng mga Bisaya.

Awit sa araw ng mga Patay ng mga
PANGANGALULUWA
Tagalog.
PANINITSIT (Kapampangan) “o kaka, o kaka”

DALIT Awit na panrelihiyon

DUNG-AW Awit sa Patay ng mga Ilokano.

 HALIMBAWA:
1. PANANAPATAN O HARANA
2. KUMINTANG
3. PANDANGGO NI NENENG
(Tagalog)
4. MANANG BIDAY (Ilokano)
 HALIMBAWA:
6. DANDANSOY (Bisaya)
7. OYAYI
8. SOLIRANIN
9. SARONG BANGGI (Bikolano)
10. KUMINTANG (Taga-Batangas)
 4. EPIKO
Ito’y ang mahahabang tulang pasalaysay
tungkol sa kabayanihan ng pangunahing
tauhan. Naglalaman ang mga epiko ng
mga pangyayaring di kapani-paniwala.
 Dala ng mga ninunong
nandayuhan sa Pilipinas
ang mga epiko.
 Mga katangian ng
Epiko
1. Ang pag-alis o paglisan ng pangunahing
tauhan sa sariling tahanan.
2. Pagtataglay ng agimat o anting-anting ng
pangunahing tauhan.
3. Ang paghahanap ng pangunahing tauhan sa
isang minamahal.
4. Pakikipaglaban ng pangunahing tauhan.
5. Patuloy na pakikidigma ng bayani.
6. Pamamagitan ng isang bathala para matigil
ang laban.
7. Ang pagbubunyag ng bathala nga ang
naglalaban ay magkadugo.
8. Pagkamatay ng bayani.
9. Pagkabuhay muli ng bayani.
10. Pagbabalik ng bayani sa sariling bayan.
11. Pag-aasawa ng bayani.
 HALIMBAWA:
1. MAHARADIA LAWANA –
may paniniwala si Dr.
Francisco na ito ay Ramayana
naisalaysay noon ng mga
EPIKO NG BISAYA
Apat ang nakilalang epiko ng
mga Bisaya:
1. Haraya 3. Maragtas
2. Lagda 4. Hinilawod
 1. HARAYA
Ay kalipunan ng mga tuntunin ng
kabutihang-asal at ng mga salaysay
ng paghahalimbawa ng nasabing
tuntunin. Hindi rin ito epiko
sapagkat hindi rin nakasulat ng
 2. LAGDA
Ay isa lamang kalipunan ng mga
tuntunin ukol sa mabuting pagtupad sa
tungkulin sa pamahalaan na
napapaloob sa mga salaysayin at mga
pangyayari. Hindi ito maituturing na
 3. MARAGTAS
Hindi rin ito masasabing epiko
sapagkat hindi rin ito ng nakasulat
ng patula o inaawit kaya.
Nakasulat lamang ito sa
 4. HINILAWOD
Itinuturing itong pinakamatanda at
pinakamahabang epiko Panay. Binubuo ito
ng 18 salaysa at ang bawat kuwento ay
kumakatawan sa tatlong henerasyon.
Kasaysayan ito ng pag-iibigan ng mga
bathala ng mga unang nanininrahan sa
EPIKO NG
 1. IBALON
Ay matandang epiko ng Bikol na
isinalaysay ni Cadregong, isang
makatang manlalakbay. Isinalin ito sa
Kastila ni P. Jose Castanio at nalathala
sa Madrid sa pamamagitan ni
EPIKO NG IFUGAO
Dalawa ang kilalang epiko ng
mga Ifugao:
1. ALIM
2. HUDHUD
 1. ALIM
Ay ipinalalagay ni Dr. Otley Beyer na
pinakatandang epiko sa Pilipinas. Higit na
makarelihiyon ang anyo nito at ito ang
inaawit sa mga pagtitipong natutungkol sa
relihiyon, lalo na sa uyauy ng isang
pagdiriwang na tanging ang mayayaman
 2. HUDHUD
Ay inaawit sa mga pagkakataong hindi
panrelihiyon. Ito ay tungkol sa buhay
ni Aliguyon ng Gonhandan. Si
Aliguyon ang pinakamakisig,
pinakamasipag, pinakamatapang,
EPIKO NG MUSLIM
Tatlo ang kilalang epiko ng mga
Muslim:
1. DARANGAN
2. KUMINTANG
 1. DARANGAN
Isa ito sa pinakamatanda at
pinakamahabang epikong Pilipino.
Maraming gabi ang kailangan upang
mabigkas ang may 25 kabanata
“Darangan” sapagkat hindi ito iisa kundi
sama-samang epiko. Kasama rito ang
 a. BANTUGAN
Ang epikong ito ay ukol sa isang
prinsipe, si Bantugan na ubod ng
tapang at lakas. Namatay siya sa
sakit. Ngunit ang kanyang kaluluwa
ay nakuhang muli ng kanyang
 b. INDARAPATRA AT
SULAYMAN
Ito ay salaysay ukol sa Emperador
Indarapatra ng Kahariang Mantapuli;
matapang, matalino at mabait. May sibat
siyang matapos ihagis sa kaaway ay
bumabalik sa kanya. May nanalot na mga
dambuhalang halimaw sa Mindanaw na
 C. BIDASARI
Ito ay isa lamang hiram na epiko
sa Malaysia, ngunit nagging
popular ito nang maisalin sa
Maranaw. Kasama ito madalas sa
 2. KUMINTANG
(Timog-Tagalog) Kasaysayan ng
pagsusugo ni Haring Soladan sa
kanyang tatlong anak na sina Bagtas,
Mandukit at Dikyaw buhat sa
emperyo ng Madyapahit tungo sa Ma-
 3. BIAG NI LAM-ANG
(Ilokano) Ito ay akda ng
isang bulag na si Pedro
Bukaneg na taga-Abra na
naging dalubhasa sa Samtoy
 a. PARANG SABIT
Ang mga Moro sa Sulu ay may isang
awiring ang pamagat ay PARANG
SABIT, ngunit hindi alam kung ano
ang nilalaman at ang tanging balita,
ito ay isang tulang nagsasaysay ng
b. DAGOY at SUDSUD
Ang mga Tagbanwa sa
Palawan ay may
dalawang mahabang
 c. TATUANG
Ang mga Bagobo sa Timog
Mindanaw ay may mahabang
tulang mala-epikong iniingatan
at memoryado ng mga tao
 d. KABUNIYAN at
BENDIAN
Ang mga Ibaloy sa
kabundukan ng Timog
Benguet ay kinariringgan pa
ng pag-awit ng dalawang
Indibidwal
na
PAGSUSULIT
 PANUTO:
- Kumuha ng isang-kapat na papel.
- Lagyan ng bilang 1 hanggang 20.
- Iwasan ang magkamali at bago ng sagot.
- Ipapahiya kung sinuman ang mangongopya sa
katabi.
Simula
n
NATIN!
 Tulad ng nasabi na sa
unahan, mayaman din sa mga
awiting bayan1ang ating mga
ninuno. Ang mga ito’y nasa
anyong patula rin.
 KAWIKAAN
2
Ay mga pahayag na karaniwang
hango sa mga aral sa Bibliya.
Nagbibigay ito ng aral at tuwiran
ang pagpapahayag.
 BUGTONG
3
Ito’y ang paghahanay ng mga
piling salita na nagsasaad ng
talinghaga at masasagot sa
pamamagitan ng panghuhula.
 EPIKO
4
Ito’y ang mahahabang tulang pasalaysay
tungkol sa kabayanihan ng pangunahing
tauhan. Naglalaman ang mga epiko ng
mga pangyayaring di kapani-paniwala.
 SALAWIKAIN
5
 Ay mga butil ng karunungang hango sa karanasan ng
matatanda, nagbibigay ng mabubuting payo tungkol sa
kagandahang-asal at mga paalala tungkol sa batas ng mga
kaugalian at karaniwang patalinghaga o may nakatagong
kahulugan.
 Karaniwang nasusulat ito nang may sukat at tugma, kaya
masarap pakinggan kapag binibigkas.
OYAYE O HELE Awit sa pagpapatulog ng bata.

6
KUNDIMAN Awit ng pag-ibig
PANANAPATA Awit ng mga binata sa dalagang pinipintuho.
N Panghaharana sa Tagalog

7
SOLIRANIN Awit ng pamamangka

KUMINTANG Awit ng pakikidigma

8
SAMBOTANI Awit ng pagtatagumpay
DIONA Awit ng pagpapakasal.

9
BALITAW Awit sa paghaharana ng mga Bisaya.
Awit sa araw ng mga Patay ng mga
PANGANGALULUWA
Tagalog.
PANINITSIT (Kapampangan) “o kaka, o kaka”

10
DALIT Awit na panrelihiyon

DUNG-AW Awit sa Patay ng mga Ilokano.

 11-14.
Apat ang nakilalang epiko ng
mga Bisaya:
1. Haraya 3. Maragtas
2. Lagda 4. Hinilawod
15. EPIKO NG
BIKOLANO
 16-17.
Dalawa ang kilalang epiko ng
mga Ifugao:
1. ALIM
2. HUDHUD
 18-20.
Tatlo ang kilalang epiko ng mga
Muslim:
1. DARANGAN
2. KUMINTANG
Iwasto
NATIN!
 Tulad ng nasabi na sa
unahan, mayaman din sa mga
awiting bayan1ang ating mga
ninuno. Ang mga ito’y nasa
anyong patula rin.
 KAWIKAAN
2
Ay mga pahayag na karaniwang
hango sa mga aral sa Bibliya.
Nagbibigay ito ng aral at tuwiran
ang pagpapahayag.
 BUGTONG
3
Ito’y ang paghahanay ng mga
piling salita na nagsasaad ng
talinghaga at masasagot sa
pamamagitan ng panghuhula.
 EPIKO
4
Ito’y ang mahahabang tulang pasalaysay
tungkol sa kabayanihan ng pangunahing
tauhan. Naglalaman ang mga epiko ng
mga pangyayaring di kapani-paniwala.
 SALAWIKAIN
5
 Ay mga butil ng karunungang hango sa karanasan ng
matatanda, nagbibigay ng mabubuting payo tungkol sa
kagandahang-asal at mga paalala tungkol sa batas ng mga
kaugalian at karaniwang patalinghaga o may nakatagong
kahulugan.
 Karaniwang nasusulat ito nang may sukat at tugma, kaya
masarap pakinggan kapag binibigkas.
OYAYE O HELE Awit sa pagpapatulog ng bata.

6
KUNDIMAN Awit ng pag-ibig
PANANAPATA Awit ng mga binata sa dalagang pinipintuho.
N Panghaharana sa Tagalog

7
SOLIRANIN Awit ng pamamangka

KUMINTANG Awit ng pakikidigma

8
SAMBOTANI Awit ng pagtatagumpay
DIONA Awit ng pagpapakasal.

9
BALITAW Awit sa paghaharana ng mga Bisaya.
Awit sa araw ng mga Patay ng mga
PANGANGALULUWA
Tagalog.
PANINITSIT (Kapampangan) “o kaka, o kaka”

10
DALIT Awit na panrelihiyon

DUNG-AW Awit sa Patay ng mga Ilokano.

 11-14.
Apat ang nakilalang epiko ng
mga Bisaya:
1. Haraya 3. Maragtas
2. Lagda 4. Hinilawod
 IBALON
15. EPIKO NG
BIKOLANO
 16-17.
Dalawa ang kilalang epiko ng
mga Ifugao:
1. ALIM
2. HUDHUD
 18-20.
Tatlo ang kilalang epiko ng mga
Muslim:
1. DARANGAN
2. KUMINTANG
 PRELIM

Project
 PANUTO:
SYLLABUS
PHOTOCOPY
(DEADLINE)
- HUWEBES
- JANUARY 23, 2020
 FORMAT
MGA ANYO NG KONTEMPORARYONG
PANITIKANG PILIPINO
(GE 12)
PRELIM
Mary Joy A. Guadayo
BEED
Ian C. Zaragoza
Guro sa GE 12