TURSKI JEZIK - PADEŽI

By. Ajša Spahić 3C

PADEŽI
 U turskom jeziku ima ukupno 6
padeža(nominativ,genitiv,dativ,akuzativ,lokati
v i ablativ) kao i instrumental,koji se ne vodi
kao padež u turskom jeziku,jer može da se
gradi na 2 načina:sufiksovanjem, a može
stajati i odvojeno od riječi.
U turskom nema prijedloga,sve se gradi
sufiksovanjem,gotovo sve uopšte u gramatici.
1. NOMINATIV
   Ko?  Šta?                                
   Kim?
   Nema nastavke (sufikse)

Primjer: Bu bir ev.   - Ovo je kuća.

 2. GENITIV
 Padež koji označava pripadnost.
  Od koga?  Od čega?  Čiji?  Čija?  Čije?
  Kimin?

NASTAVCI:
aı        ei          ou        öü 
ın        in          un        ün       
nın     nin       nun      nün      
U prvom redu su nastavci koji se dodaju na riječ koja
se završava suglasnikom a u drugom redu su
nastavci za riječ koja se završava samoglasnikom.
Nastavci se stavljaju iza apostrofa.
PRIMJER:
Ado'nun evi.
Adova kuća.
Tarkan'ın  en  güzel  şarkısı. 
Tarkanova najljepša pjesma.
3. DATIV
 Označava kretanje ka nečemu.  
  Kome?       Ka čemu? (Gdje)
  Kime?         Nereye?

NASTAVCI:
a  ı  o  u              e  i  ö  ü       
a  ya  na             e  ye  ne
PRIMJER:
 gitmek - ići
Yarın İstanbul'a gidiyorum.
Sutra idem u Istanbul.
Türkiye'ye gidiyorum.
Idem u Tursku.
Türkiye - Turska, završava se samoglasnikom zato se
koristi sufiks ye.

Eve gidiyorum.
Idem kući. 
Evime gidiyorum.  (im prisvojni sufiks, e kretanje ka...)
Idem mojoj kući.
Nastavci NA, NE
 Nastavcı na  ne se koriste iza slova  ı  u  i  ü. 
To je slučaj kada  nastavak za dativ stavljamo
iza prisvojnog sufiksa u trećem licu jednine i
množine.
Primjer: 
araba - auto, kola
PRIMJER:
 araba - auto, kola
arabama                Ka mom autu
arabana                 Ka tvom autu
arabasına               Ka njegovom autu     
arabamıza              Ka našem autu
arabanıza               Ka vašem autu
arabalarına             Ka njihovom autu
4. AKUZATIV
Odgovara na pitanja:   Koga? Šta?
Ima značenje OBJEKTA.

NASTAVCI:
aı        ei          ou        öü  
 ı          i             u          ü
 PRIMJER:
 görmek - vidjeti 

Evi gördüm.
Vidjela sam kuću.     (neku određenu kuću, ne bilo koju)             

Bir ev gördüm.                                        
Vidjela sam kuću.  (neku, bilo koju)                                

Kediyi gördüm.
Vidjela sam mačku.     (određenu, ne bilo koju mačku)

kedi-y-i
ubacuje se y jer dva samoglasnika ne mogu da budu jedan do drugoga. 

Bir kedi  gördüm.
Vidjela sam (jednu) mačku.    (bilo koju)
5. LOKATIV
 Padež za lokaciju, gdje se neko, nešto
nalazi..                   
 Gdje?     Gdje
je?                                                    
 Nere?    Nerede?
 NASTAVCI:

   a  ı  o  u               e  i  ö  ü   
da   ta  nda          de   te  nde
PRIMJER:
 Kitap masada.
          Knjiga je na stolu.
 Anne nerede? Anne evde.

Gdje je majka? Majka je u kući. 

 Hasan okulda değil.

Hasan nije u školi.

TA, TE
 Nastavci ta  te kada se riječ završava slovima  
f  p  ş  ç  k  s  t.
 Belgratta yaşıyorum.

Živim u Beogradu.
 Sınıfta oturuyorum.

Sjedim u učionici.
nda , nde
 Nastavci nda  nde, ako postoje dvije imenice
onda se drugoj imenici dodaje nastavak.
 Dil kursunda.

Na kursu jezika.

Çocuk parkında.
U dječjem parku. 
 Ben neredeyim?             Gdje sam ja?
Sen neredesin?              Gdje si ti?
O nerede?                       Gdje je on?
Biz neredeyiz?                Gdje smo mi?
Siz neredesiniz?             Gdje ste vi?
Onlar neredeler?             Gdje su oni?

Ben okuldayim.
Ja sam u školi.
6. ABLATIV
 Od koga? Odakle?  Od kada, iz, kroz           
Kimden?     Nereden?    (u govornom jeziku
često se kaže nerden)
NASTAVCI:
a   ı   o   u                   e   i   ö   ü   
 dan  tan  ndan          den  ten   nten  nden
 TEN,i TAN se koriste kada je POSLJEDNJE
SLOVO,odnosno suglasnik u riječi P,Ç,T,K,H,S,Ş,F.
Tada dolazi do glasovne promjene JEDNAČENJE
SUGLASNIKA PO ZVUČNOSTI, i D prelazi u T.
 PRIMJER:
 evden - iz kuće

evimden - iz moje kuće

Hasan Türkiye'den geliyor.

Hasan dolazi iz Turske.

Ayşe tatılden döndü.

Ajše se vratila sa odmora. 

Tren tünelden geçiyor.

Voz prolazi kroz tunel.
7. Instrumental
 S kim? S čim? 

   a  ı  o  u               e  i  ö  ü   
    la    yla                 le   yle

Hasan Ayşe'yle konuşuyor.

Hasan razgovara sa Ajše. 

ile- sa                                                                   
Hasan ile Ayşe tv seyrediyor.
Hasan gleda tv sa Ajše. 
LIČNE ZAMJENICE
 Lične zamenice se mijenjaju po padežima.

Ben               Ja       (nom)

Benim           Moj    (gen)
Bana             Meni   (dat)
Beni              Mene  (akuz)
Bende           Kod mene  (lok)
Benimle        Sa mnom   (inst)
Benden        Od mene   (abl)