FIZIKA

PËRMBAJTJA

• FIZIKA SI LËNDË
• GRAVITETI
• MEKANIKA KUANTIKE
FIZIKA SI LENDE

• FIZIKA ËSHTË SHKENCA NATYRORE QË STUDION MATERIEN, LËVIZJEN DHE

SJELLJEN E SAJ PËRMES HAPËSIRËS DHE KOHËS, DHE ENTITETET PËRKATËSE
TË ENERGJISË DHE FORCËS. FIZIKA ËSHTË NJË NGA DISIPLINAT MË
THEMELORE SHKENCORE DHE QËLLIMI I SAJ KRYESOR ËSHTË TË KUPTOJË
SE SI SILLET UNIVERSI.
FIZIKA SI LËNDË

• FIZIKA ËSHTË NJË NGA DISIPLINAT MË TË VJETRA AKADEMIKE DHE, PËRMES PËRFSHIRJES SË
SAJ TË ASTRONOMISË, MBASE MË E VJETRA. GJATË DY MIJËVJEÇARËVE TË KALUAR, FIZIKA,
KIMIA, BIOLOGJIA DHE DEGË TË CAKTUARA TË MATEMATIKËS ISHIN NJË PJESË E FILOZOFISË
NATYRORE, POR GJATË REVOLUCIONIT SHKENCOR NË SHEKULLIN E 17-TË KËTO SHKENCA
NATYRORE U SHFAQËN SI PËRPJEKJE UNIKE KËRKIMORE MË VETE.
• PËRPARIMET NË FIZIKË SHPESH MUNDËSOJNË PËRPARIME NË TEKNOLOGJITË E REJA. PËR
SHEMBULL, PËRPARIMET NË TË KUPTUARIT E ELEKTROMAGNETIZMIT, FIZIKËS NË GJENDJE
TË NGURTË DHE FIZIKËS BËRTHAMORE ÇUAN DREJTPËRDREJT NË ZHVILLIMIN E
PRODUKTEVE TË REJA QË KANË TRANSFORMUAR NË MËNYRË DRAMATIKE SHOQËRINË E
DITËVE MODERNE, TË TILLA SI TELEVIZIONI, KOMPJUTERAT, PAJISJET SHTËPIAKE DHE ARMËT
BËRTHAMORE; PËRPARIMET NË TERMODINAMIKË ÇUAN NË ZHVILLIMIN E INDUSTRIALIZIMIT
GRAVITETI

• GRAVITETI (RËNDESË, PESHË, FORCË TËRHEQËSE) ËSHTË FORCA QË VEPRON

MBI ÇDO TRUP NË SIPËRFAQE TË TRUPIT QIELLOR OSE AFËR TIJ, E DREJTUAR
PËR NË QENDËR TË TIJ. GRAVITETI, PRA FORCA ME TË CILËN TOKA, HËNA, 
PLANETËT DHE TRUPAT E TJERË QIELLORË OSE SISTEMET E TYRE VEPROJNË
MBI TRUPAT TJERË, TEORIKISHT USHTROHET NË ÇFARËDO LARGËSIE, POR
PRAKTIKISHT AJO SHQYRTOHET NË SIPËRFAQE TË KËTYRE TRUPAVE SI DHE
NË LARGËSI TË VOGLA. PRA PESHA E TRUPIT NË NDRYSHIM NGA MASA E TIJ
(NUK MARRIM PARASYSH LËVIZJEN E TRUPIT ME SHPEJTËSI TË
KRAHASUESHME ME SHPEJTËSINË E DRITËS) ËSHTË MADHËSI QË NDRYSHON
NË VARTËSI NGA TRUPI QË USHTRON TËRHEQJEN DHE NGA LARGËSIA PREJ
TIJ. KËSHTU, MASA E TRUPIT ËSHTË PROPORCIONALE ME PESHËN E TIJ NË
SIPËRFAQE TË TOKËS.
GRAVITETI

• TË GJITHË TRUPAT TËRHIQEN RECIPROKISHT, D.M.TH. TË GJITHË TRUPAT

VEORIJNË NDËRMJET VETE ME FORCA TËRHEQËSE. DUKURITË E TILLA
SIKURSE JANË: LËVIZJA E HËNËS SIPAS NJË ORBITE TË MBYLLUR
RRETH TOKËS, LËVIZJA E PLANETËVE RRETH DIELLIT ETJ., NDODHIN NËN
NDIKIMIN E TËRHEQJES SË PËRGJITHSHME TË GRAVITETIT. GJITHASHTU,
FORCAT E GRAVITETIT VEPROJNË EDHE NDËRMJET TOKËS DHE TË GJITHË
TRUPAVE MBI TË. NË KËTË MËNYRË, ÇDO TRUP SHKAKTON NDRYSHIME NË
HAPËSIRËN QË E RRETHON.
MEKANIKA KUANTIKE

• MEKANIKA KUANTIKE ËSHTË NJË TEORI THEMELORE NË FIZIKË QË OFRON

NJË PËRSHKRIM TË VETIVE FIZIKE TË NATYRËS NË SHKALLËN E ATOMEVE
DHE GRIMCAVE NËNATOMIKE. ËSHTË THEMELI I TË GJITHË FIZIKËS
KUANTIKE PËRFSHIRË KIMINË KUANTIKE, TEORIA E FUSHËS KUANTIKE,
TEKNOLOGJIA KUANTIKE DHE SHKENCA KUANTIKE E INFORMACIONIT.
MEKANIKA KUANTIKE

• PASOJAT E MEKANIKËS KUANTIKE ZAKONISHT NUK JANË TË VËZHGUESHME NË SHKALLËN

MAKROSKOPIKE, POR NË ATË MIKROSKOPIKE. TEORIA KUANTIKE, PËRVEÇ TEORISË SË
RELATIVITETIT TË PËRGJITHSHËM ËSHTË NË THELB TË TEORIVE KLASIKE,
SI MEKANIKA, ELEKTROMAGNETIZMI, DHE JEP PËRSHKRIME TË SAKTA PËR SHUMË DUKURI TË
PASHPJEGUESHME MË PARË, SI AJO E RREZATIMIT TË TRUPAVE TË ZINJ DHE ORBITËS SË
QËNDRUESHME TË ELEKTRONIT.
• THEMELUESIT E MEKANIKËS KUANTIKE ISHIN UERNER HAJZENBERG DHE ERVIN SHRËDINGER.
NDIHMESA TË RËNDËSISHME NË ZHVILLIMIN E SAJ DHANË EDHE MAKS BORN, PASKUAL
XHORDAN, VOLFGANG PAULI, NILS BOR, PAUL DIRAK DHE XHON VON NJUMAN. KONCEPTET
THEMELORE TË MEKANIKËS KUANTIKE U PËRPUNUAN GJATË VITEVE 1926-1935. MEKANIKA
KUANTIKE MË POHIMET E SAJ DALLOHET KREJTËSISHT PREJ FIZIKËS KLASIKE.
FALEMINDERIT PER VEMENDJEN