ARALIN

1.2
PANDIW
A
4
 Mga Kasanayan sa Pagkatuto
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahang matatamo mo ang mga
sumusunod na layunin:
5
Una: natutukoy ang mensahe at layunin ng napanood na cartoon ng isang
mitolohiya
Ikalawa: naipahahayag mahahalagang kaisipan/pananaw sa napakinggan,
mitolohiya
Ikatlo: nagagamit nang wasto ang pokus ng pandiwa (tagaganap, layon,
pinaglalaanan at kagamitan) a. Sa pagsasaad ng aksyon, pangyayari at
karanasan; b. Sa pagsulat ng paghahambing; c. Sa pagsulat ng saloobin; c.
Sa paghahambing sa sariling kultura at ng ibang bansa; at isinulat na
sariling kuwento
6

Panuto: Bago ang lahat, sagutan ang hinihingi ng mga

salita sa loob ng mga kahon.
7
Nagkaroon ng Anak sina Wigan at
Bugan

Muling isinalaysay sa Ingles ni:

Maria Luisa B. Aguilar-Cariño
Isinalin ni: Vilma C. Ambat
8
9 GAWAIN 1
Hamon sa Pag-unawa

Panuto: Sagutin ang mga tanong.

1. Sino sina Wigan at Bugan batay sa mitong

Ifugao?
____________________________________
_______________________________
10 GAWAIN 1
Hamon sa Pag-unawa

2. Ninais ba talaga ni Bugan na mamatay?

Bakit?
__________________________________
_________________________________
11 GAWAIN 1
Hamon sa Pag-unawa

3. Ano ang kultura ng mga Pilipino na

masasalamin sa epikong ito?
____________________________________
_______________________________
12

Hamon sa Pag-unawa

3. Ano ang kultura ng mga Pilipino na

masasalamin sa epikong ito?
____________________________________
_______________________________
13

Ang pandiwa ay bahagi ng

pananalitang nagsasaad ng kilos o galaw at
nagbibigay-buhay sa lipon o grupo ng mga
salita. Ito’y binubuo ng salitang-ugat at ng isa
o higit pang panlapi. Ang mga panlaping
ginagamit sa pandiwa ay tinatawag na
panlaping makadiwa.
14
Pokus ng Pandiwa

Pokus ang tawag sa relasyong

pansemantika ng pandiwa o salitang kilos sa
simuno o paksa ng pangungusap. Makikita
ito sa panlaping ginamit sa pandiwa.
Naririto ang iba’t ibang pokus ng pandiwa:
Bago
15 natin ipagpatuloy ang ating aralin ay may ibibigay
muna akong paalala. Tandaan na ang susing salita o
palatandaan upang malaman natin ang pokus ng pandiwa
ay ang sumusunod:
•Kung sa pangngalang pantangi: si, sina
•Kung pangngalang pambalana ang ginamit ay: ang, ang
mga
•Kung panghalip naman: ako, tayo, ka, siya, sila, akin,
amin, niya, nila, kanya, kanila, kami, amin, ati at iba pa.
  Tagaganap o Aktor - ang pokus ng pandiwa o
16
salitang kilos sa simuno o paksa ng pangungusap
ang tagagganap ng kilos ng pandiwa. Ang mga
panlaping ginagamit sa pokus na ito ay mag-,
-um-, mang-, maka-, at makapag-. Sumasagot sa
tanong na sino kung pangngalang pantangi o
pambalana ang ginamit at ano kung hayop ang
tagaganap ng kilos?
Halimbawa:
A.
17 Si Aphrodite ay tumugon sa panalangin ni Pygmalion.
B. Tumawa ang igat.
C. Humiga siya sa lusong na nasa labas ng bahay.
Suriin natin:
•Sa unang pangungusap ang pandiwa ay tumugon at ang pokus sa
tagaganap ay si Aphrodite. Tama ang pokus ng pandiwa ay si
Aphrodite.
•Sa ikalawang pangungusap naman ang pandiwa ay tumawa at ang
pokus sa tagaganap ay ang igat. Tama ang pokus ng pandiwa ay ang
igat.
•Sa ikatlong pangungusap ang pandiwa ay humiga at ang pokus sa
tagaganap ay siya.
18
 Layon o Gol - ang pokus ng pandiwa kung ang
layon ay siyang paksa o binibigyang-diin sa
pangungusap. Ginagamit sa pagpapahayag ng
pokus sa layon ang mga panlaping i-, -an, ma-,
ipa-, at –in. Sumasagot sa tanong na ano?
Halimbawa:
A.Pinag-usapan ng mga tao ang estatwang nilikha ni Pygmalion.
19
B.Ipinagpatuloy ni Bugan ang kaniyang paglalakbay patungo sa lugar ng mga
diyos.
C.Mukhang hindi pinakikinggan ng mga diyos ang ating mga panalangin!”
Suriin natin:
Sa unang pangungusap ang pandiwa ay pinag-usapan at ang pokus sa layon ay
ang estatwang nilikha ni pygmalion. Sa ikalawang pangungusap naman ang
pandiwa ay ipinagpatuloy at ang pokus sa layon ay ang kanyang paglalakbay.
Tama ang pokus ng pandiwa ay ang kanyang paglalakbay.
Sa ikatlong pangungusap ang pandiwa ay pinakikinggan at ang pokus ng pandiwa
ay ang ating mga panalangin.
 Tagatanggap o Benepaktib - ang pokus ng
20
pandiwa kung ang tao o bagay na nakinabang sa
resulta ng kilos ng pandiwa ang paksa ng
pangungusap. Ginagamit sa pagpapahayag ng pokus
sa tagatanggap ang mga panlaping i-, ipa-, .
Sumasagot sa tanong na para kay?para kanino
isinagawa ang kilos?
 Halimbawa:
21
A.Ipinagdala nina Pygmalion ng mga alay si Aphrodite.
B.Ipaghahanda ng pating si Bugan ng makakain.
Suriin natin:
Sa unang pangungusap ang pandiwa ay ipinagdala at
ang pokus sa tagatanggap ay si Aphrodite. Sa ikalawang
pangungusap naman ang pandiwa ay ipaghahanda at
ang pokus na tagatanggap ay si bugan. Tama ang pokus
ng pandiwa ay si Bugan.
 22
Gamit o Instrumental - ang pokus ng pandiwa kung ang
bagay na ginamit upang maisagawa ang kilos ng pandiwa
ang paksa ng pangungusap. Ginagamit sa pagpapahayag ng
pokus sa gamit ang mga panlaping i-, ipa- + -in-.Sumasagot
sa tanong na ano ang ginamit sa pagsasagawa ng kilos?
Halimbawa:
A.Ginamit
23 ni Pygmalion ang paet at martilyo sa pag-ukit ng
estatwa.
B.Ipinanungkit niya sa bunga ng mangga ang napakahabang patpat.
Suriin natin:
A.Sa unang pangungusap ang pandiwa ay ginamit ang pokus sa
gamit ay ang paet at martilyo.
B. Sa ikalawang pangungusap naman ang pandiwa ay ipinanungkit
at ang pokus na gamit ay ang napakahabang patpat.
. Tama ang pokus ng pandiwa ay ang
napakahabang patpat
24 Angkop na Gamit ng Pandiwa
Bilang Aksiyon, Karanasan, at Pangyayari

1. KILOS, AKSIYON O GAWA

* May aksiyon, kilos o galaw ang pandiwa kapag may
aktor o tagaganap
ng aksiyon, tao man o bagay.
* Mabubuo ang mga pandiwang ito sa tulong ng mga
panlaping: -um, mag-
ma-, mang-, maki-, mag-an.
25
Halimbawa:
a) Naglakbay si Bugan patungo sa tahanan ng mga
diyos.
b) Tumalima si Psyche sa lahat ng gusto ni Venus.
Pagsusuri:
Pandiwa → Naglakbay
→ Tumalima
Aktor → si Bugan
→ si Psyche
26
2. Karanasan o Damdamin (Kalagayan)
* Nagpapahayag ng karanasan ang pandiwa
kapag may damdamin o saloobin. Dahil
dito, may tagaranas ng damdamin o
saloobing iyon na
inihuhudyat ng pandiwa.
27 Halimbawa:
a) Tumawa si Bumabbaker sa paliwanag ni Bugan.
b) Nalungkot ang lahat nang mabalitaan ang
masamang
nangyayari.
Pagsusuri:
Karanasan → Tumawa
→ Nalungkot
Tagadama o actor → si Bumabbaker
→ ang lahat
 28

3. Pangyayari/ Proseso
*Kapag nagsasabi ng isang proseso o pangyayari ang
pandiwa, may ipinahihiwatig na naaapektuhan ng
naturang proseso o pangyayari na karaniwang sadya o
di-sadya, likas o di-likas. Tatawaging “tagatanggap” ng
proseso (o pangyayari) ang bagay na naaapektuhan.
29

Halimbawa:
a) Kumukulo ang dugo ni Venus sa napangasawa ng
kaniyang anak.
b) Nalunod ang mga tao sa matinding baha.
Pagsusuri:
Pangyayari → Kumukulo → Nalunod
Tagatanggap → ang dugo→ ang mga tao
30

Maikling
Pagsusulit

Pagsasanay 1
 SANAYIN NATIN
31 Pagsasanay 1
Panuto: Isulat sa patlang kung ano ang pokus ng pandiwang
may salungguhit sa pangungusap.
GAMIT 1. Ang pulang panyo ay ipinampahid niya sa
kanyang mukha.
TAGAGANAP 2. Si Gng. Delfin ang nagtatag ng kapisanang
ito.
LAYO 3. Ang sirang gripo ay kinukumpuni nina
N Kinnard at Glenn.
_TAGAGANAP 4. Ang mga bata ay binabasahan ni ate Vicky
ng pabula.
_LAYON 5. Ang bestida ay isinuot ni Roxanne.
 SANAYIN NATIN
32 Pagsasanay 2
aksiyon 1. Ginawa ni Psyche ang lahat upang maipaglaban ang
kaniyang
pagmamahal kay Cupid.
damdamin 2. Nalungkot si Bantugan sa utos ng hari kaya
minabuti niyang lumayo na lamang.
damdamin 3. Umibig ang lahat ng kakabaihan kay Bantugan

aksiyon 4. Patuloy na naglakbay si Psyche at pinipilit na

makuha ang panig ng mga
diyos.
PAGLALAHAT
33

Ano ba ang
pinakamahalagang aral na
natutuhan ninyo sa araling
ito?
 TAYAHIN NATIN
3
4 Buksan ang inyong Canvas account
at sagutin ang Pangkatang Gawain na
VENN DIAGRAM at Tayahin Natin
pagkatapos ng ating Online class.
Maraming
Salamat!

35