ნაერთთა

კლასები

ოქსიდები, ფუძეები, მჟავები,

მარილები
 ნაერთთა კლასები

ოქსიდებ ფუძეები მჟავები მარილები

ი
მარილი
 ოქსიდების კლასიფიკაცია
ორი ელემენტის ნაერთი, რომელთაგან ერთი
ჟანგბადია
EO
მარილწარმომქ მარილარწარმო პეროქსიდები
მნელი მქმნელი
ოქსიდები ოქსიდები
• ფუძე
ქსიდები
ოქსიდები H2O2
მჟავა CO, SO, SiO, NO, N2O CaO2
ოქსიდები
• ამფოტერული
ოქსიდები
-O-O-

„პეროქსო ჯგუფი“
 მარილწარმომქმნელი
ოქსიდების კლასიფიკაცია
EO
ფუძე მჟავა ამფოტერუ
ოქსიდები ოქსიდები ლი
ოქსიდები,
ოქსიდები
ოქსიდები,
ოქსიდები, რომლებსაც
რომლებსაც
რომლებსაც შეესაბამება
შეესაბამება შეესაბამება ფუძეც და მჟავაც
ფუძე მჟავა
CaO, MgO, Al2O3, ZnO
SO2, CO2,
Na2O Cr2O3
P2O5
ოქსიდების ქიმიური თვისებები
ფუძე ოქსიდები მჟავა ოქსიდები
1. ფუძე ოქსიდი+წყალი → 1. მჟავა
ფუძე ოქსიდი+წყალი→მჟავა
Na2O + H2O → 2NaOH CO2 + H2O → H2CO3

2. ფუძე ოქსიდი+მჟავა 2. მჟავა ოქსიდი+ ფუძე

ოქსიდი→ მარილი ოქსიდი→ მარილი
Na2O +CO2 → Na2CO3 CO2 +K2O → K2CO3
H2CO3 H2CO3
3.ფუძე ოქსიდი+მჟავა→ 3.მჟავა ოქსიდი+ ფუძე→
მარილი მარილი+წყალი
+წყალი P2O5+ 6 NaOH→2Na3PO4+3H2O
Na2O + H2SO4 → Na2SO4+H2O H3PO4
ოქსიდების ქიმიური თვისებები

ამფოტერული ოქსიდები

1. ამფოტერული ოქსიდი+ მჟავა → მარილი +

წყალი
ZnO + 2HCl → ZnCl2+H2O

2. ამფოტერული ოქსიდი+ ტუტე → მარილი +

წყალი
ZnO + 2NaOH → Na2ZnO2 + H2O
H2ZnO2
 ოქსიდების მიღება
1. მარტივი ნივთიერების წვა
2Mg + O2 → 2MgO
4P+ O2 →2P2O5
2.რთული ნივთიერების წვა
CH4+ 2O2 → CO2 +2 H2O
2H2S+ 3O2 →2SO2 +2H2O
3.ნივთიერების დაშლა
ა) ფუძის დაშლა
Cu(OH)2 → CuO + H2O
ბ) მჟავის დაშლა
H2CO3→ CO2 + H2O
ბ) მარილის დაშლა
C aCO3→ CaO + CO2
 ფუძე
MЕ(OH)
ფუძე შედგება მეტალისა და
ჰიდროქსილის ჯგუფისგან

წყალში წყალში
ხსნადი უხსნადი
(ტუტეები)
NaOH, Ca(OH)2 Fe(OH)2, Al(OH)3
 ფუძეების ქიმიური თვისებები
MЕ(OH)
ტუტის თვისებები ფუძის
თვისებები
1. ტუტე+მჟავა ოქსიდი 1. ფუძე+მჟავა→ მარილი +
→მარილი + წყალი წყალი
2NaOH + SO2 → Na2SO3 + H2O Fe(OH)2+2HNO3 → Fe(NO3)2 +
H2SO3 2H2O
2. ტუტე+მჟავა→ მარილი +
წყალი 2. ფუძე → ფუძე
2NaOH + H2CO3 → Na2CO3 + H2O ოქსიდი + წყალი
Cu(OH)2 → CuO + H2O
3.ტუტე+მარილი→
ფუძე+მარილი
2KOH + CuSO4 → K2SO4 + Cu(OH)2
 ფუძეების მიღება
MЕ(OH)
ტუტის მიღება ფუძის მიღება
1. მეტალი +წყალი→ტუტე + 1.ტუტე+მარილი→
წყალბადი ფუძე+მარილი
2Na + 2H2O → 2NaOH + H2↑ 2KOH + CuSO4 → K2SO4 +
Ca + 2H2O → Ca(OH)2 + H2↑ Cu(OH)2

2. ფუძე ოქსიდი+წყალი →
ფუძე
Na2O + H2O → 2NaOH

3.ტუტე+მარილი→
ტუტე+მარილი
Ca(OH)2 + K2CO3 → 2KOH + CaCO3
 მჟავა
HR
მჟავა შედგება მეტალით ჩანაცვლების
უნარის მქონე წყალბადისა და მჟავური
ნაშთისგან

ჟანგბადიანი უჟანგბადო
მჟავები მჟავები
H2SO4, H2CO3, HCl, H2S, HBr, HI,
H3PO4 , HNO3, HF
H2SO3, HNO2
 მჟავა
HR
ჟანგბადიანი მჟავები მჟავური ნაშთი
H2SO4-გოგირდმჟავა =SO4 სულფატი
H2SO3 -გოგირდოვანი =SO3 სულფიტი
მჟავა =CO3 კარბონატი
H2CO3--ნახშირმჟავა ≡PO4 ფოსფატი
H3PO4 , -ფოსფორმჟავა -NO3 ნიტრატი
HNO3, -აზოტმჟავა -NO2, ნიტრიტი
HNO2-აზოტოვანი მჟავა =SiO3 სილიკატი
H2SiO3-სილიციუმმჟავა
 მჟავა
HR
უჟანგბადო მჟავები მჟავური ნაშთი
HF-ფტორწყალბადმჟავა - F ფტორიდი
HCl-ქლორწყალბადმჟავა - Cl ქლორიდი
HBr-ბრომწყალბადმჟავა - Br ბრომიდი
HI-იოდწყალბადმჟავა
- I იოდიდი
H2S-
= S სულფიდი
გოგირდწყალბადმჟავა
 მჟავების თვისებები

1. მჟავა +მეტალი → მარილი + წყალბადი

2HCl + Zn → ZnCl2+H2

2. მჟავა + ფუძე ოქსიდი → მარილი +

წყალი
H2SO4+ MgO → MgSO4+ H2O

3. მჟავა + ფუძე → მარილი + წყალი

H2CO3+ 2NaOH → Na2CO3 + H2O

4. მჟავა + მარილი → მარილი + მჟავა

HCl +AgNO3 → AgCl ↓+ HNO3

5. მჟავა →მჟავა ოქსიდი + წყალი

 მარილი
МеR
მარილი შედგება მეტალისა და
მჟავური ნაშთისგან
ალუმინის Al2 (SO4)3,
სულფატი Na3PO4,
ნატრიუმი ფოსფატი Fe (NO3)3,
რკინა(III)-ის ნიტრატი
K2CO3,
კალიუმის კარბონატი
ბარიუმის ქლორიდი BaCl2.
მარილების მიღების მეთოდები

მარილი მარილი
 მარილების მიღება

1.მეტალი+არამეტალი→მარილი
2Na + Cl2→2Na Cl

2. მეტალი + მჟავა → მარილი + წყალბადი

Zn + 2HCl → ZnCl2+H2

3.მეტალი + მარილი → მეტალი + მარილი

Fe + CuSO4→Cu + FeSO4

4. ფუძე ოქსიდი+მჟავა ოქსიდი→

მარილი
Na2O +CO2 → Na2CO3

5. ფუძე ოქსიდი+ მჟავა → მარილი +

 მარილების მიღება

6. მჟავა ოქსიდი + ტუტე → მარილი +

წყალი
SO3+ 2NaOH → Na2SO3 + H2O

7. მჟავა + ფუძე → მარილი + წყალი

H2CO3+ 2NaOH → Na2CO3 + H2O

8. მჟავა + მარილი → მარილი + მჟავა

HCl +AgNO3 → AgCl ↓+ HNO3

9. ტუტე + მარილი → ფუძე + მარილი

2KOH + CuSO4 → K2SO4 + Cu(OH)2

10. მარილი + მარილი → მარილი +

 მარილების ქიმიური
თვისებები
1.მეტალი + მარილი → მეტალი + მარილი
Fe + CuSO4→Cu + FeSO4

2. მჟავა + მარილი → მარილი + მჟავა

HCl +AgNO3 → AgCl ↓+ HNO3

3. ტუტე + მარილი → ფუძე + მარილი

2KOH + CuSO4 → K2SO4 + Cu(OH)2

4. მარილი + მარილი → მარილი +

მარილი
KCl+ AgNO3 →KNO3 + AgCl ↓
 მარილების კლასიფიკაცია
МеR

საშუალო მჟავა ფუძე ორმაგი

მარილებ მარილე მარილე მარილე
ი ბი ბი ბი
Na2CO3, NaHCO3, CaOHCl, NaKSO4
CaSO4 Ca(HSO4)2 Al(OH)2Cl
დავალება №1
«აღმოაჩინე ნათესავები»

გადაანაწილეთ ნივთიერებები კლასების

მიხედვით
I ვარიანტი
NO2, CaSO4, Ba(OH)2, H3PO4, Mn2O7, Cr(OH)3,
H2SO3, CuO, KNO3, Fe(OH)3, Na2CO3
II ვარიანტი
H2SO4, Na2CO3, Cl2O7, FeCl2, Zn(OH)2, P2O5,
Ca3(PO4)2, LiOH, HNO3, BaO, Cu(OH)2
დავალება №2
ა) «ექსპერტიზა»
ბ) «მესამე ზედმეტი»
მოცემულ სამეულებში იპოვეთ ნივთიერება ,
რომელიც განსხვავდება დანარჩენი ორისგან
და ახსენით რა ნიშნით განსხვავდება.
I ვარიანტი II ვარიანტი
1) СO2, K2SO3, SO2 1) Fe(OH)2, KCl, Cu(OH)2
2) BaSO4, NaOH, CaCO3 2) BaO, BaSO4, CaO
3) NaOH, ZnCl2, LiOH 3) HNO3, Na2SiO3, H2SO4
დავალება №2
«აღადგინე ჩანაწერი»
შეავსეთ გამოტოვებული ფორმულები რეაქციის ტოლობებში
და მიუთითეთ რეაქციის ტიპი
1 ჯგუფი
3 ჯგუფი
1) … = ZnCl2 + 2H2O 1) СuO + … = CuSO4 + ……..
2) 2Na + Cl2 = …… 2) … + 6HCl = 2FeCl3 + 3…..
3) Fe +… = FeSO4 + ……. 3) Cu(OH)2 = ………….
4) 2HNO3 + … = Ca(NO3)2 + 2…. 4) ……. = CaCl2 + H2
2 ჯგუფი
4 ჯგუფი
1) Ca + Cl2 = ……. 1) …+ 6HCl = 2AlCl3 + 3…
2) … = BaCl2 + 2H2O 2) Mg + ….= MgSO4 + ……
3) MgO + 2…= Mg(NO3)2 + ….. 3) Fe(OH)2 = …..
4) 2KOH + . = K2CO3 + 2… 4) …… = BaCl2 + H2
დავალება №4
«ვინ უფრო სწრაფად»

მოცემულია ნივთიერებები:
CO2, HCl, Mg,
Ba(OH)2, Na2O, Cu(OH)2, AgNO3
რომელი ნივთიერებები შევლენ
ერთმანეთთან რეაქციაში,
შეადგინეთ ყველა შესაძლო
რეაქციის ტოლობა.
 გმადლობთ
ყურადღებისთვის!