1.

Μεσοπόλεμος: λειτουργία Εθνικού

Θεάτρου, 1932
Μεσοπόλεμος: επικράτηση επιχειρηματικών/εργοδοτικών
βεντετοκρατικών θιάσων Μαρίκας Κοτοπούλη & Κυβέλης Αδριανού,
ρεπερτόριο εμπορικού γαλλικού boulevard, αστικό κοινό,
εμπορευματοποίηση σκηνής, επικράτηση οικογενειοκρατίας
Αμφισβήτηση βεντετών από: (1) ηθοποιούς / 1919: απεργία ηθοποιών
ΣΕΗ που διεκδικούν ανθρώπινους όρους εργασίας & ποσοστά από
εισπράξεις εργοδοσίας για την ίδρυση Ταμείου Συντάξεων, (2) ίδρυση
Επαγγελματικής Σχολής Θεάτρου, προάγγελου ίδρυσης Εθνικού
Θεάτρου, με σκηνοθέτη Φώτο Πολίτη, σκηνογράφους Φώτη
Κόντογλου, Γ. Τσαρούχη, Σπ. Παπαλουκά, Σπ. Βασιλείου, (3)
αμφισβήτηση βεντετισμού από νέους μορφωμένους ηθοποιούς
Δραματικών Σχολών Μεσοπολέμου (Ωδείου Αθηνών, Εταιρείας
Ελληνικού Θεάτρου), (4) νέους σκηνοθέτες, όπως π.χ. Σπ. Μελάς που
ιδρύει το 1925 πρωτοποριακό Θέατρον Τέχνης (1η σκηνική εμφάνιση
έργου Πιραντέλλο & ρεύματος εξπρεσσιονισμού, π.χ. Κάρελ Τσάπεκ),
2. Ίδρυση Εθνικού Θεάτρου

Αμφισβήτηση βεντετών από: (4) ερασιτεχνικές Δελφικές Εορτές ζεύγους

Σικελιανών (1927 Προμηθεύς δεσμώτης, 1930 Ικέτιδες, χρήση
προσωπείων, επιρροές από βυζαντινή μονοφωνική μουσική, κοστούμια
ύφασμένα σε παραδοσιακούς αργαλειούς, όρχηση Χορού στα βήματα
συρτού: ενοποίηση αρχαίας & νέας ελλ. τέχνης), (5) ίδρυση
πρωτοποριακής Ελευθέρας Σκηνής Σπ. Μελά - Μαρ. Κοτοπούλη το 1929
Ίδρυση Εθνικού Θεάτρου: αμφισβήτηση βεντετοκρατίας, αξιοποίηση
θεσμού σκηνοθέτη (Φώτος Πολίτης, Δημήτρης Ροντήρης), ευρωπαϊκό
κλασικό ποιητικό ρεπερτόριο, κρατική οικονομική ενίσχυση, εντατικές
πρόβες, αισθητική εκπαίδευση κοινού & ηθοποιών, παραστάσεις συνόλου,
σύνθεση τεχνών (σκηνογραφίας, σκηνοθεσίας, υποκριτικής, φωτισμού)
για ενιαίο αισθητικό σύνολο, με ηθοποιούς Αιμ. Βεάκη, Χριστ. Νέζερ,
Νικ. Παπαγεωργίου, Νικ. Ροζάν, Τηλέμαχο Λεπενιώτη, Σαπφώ Αλκαίου,
Γ. Γληνό, Νικ. Παρασκευά, Ελένη Παπαδάκη, Κατίνα Παξινού, Αλέξη
Μινωτή, Ν. Δενδραμή, Βάσω Μανωλίδου, Κατερίνα Ανδρεάδη, κ.ά
3. Ίδρυση Εθνικού Θεάτρου
Μόνιμοι συνεργάτες Εθνικού: σκηνογράφος Κλεόβουλος Κλώνης, ενδυματολόγος Αντ.
Φωκάς
Μεσοπόλεμος: κρατικός παρεμβατισμός μεταξικής δικτατορίας στα θεατρικά πράγματα:
1939 ίδρυση Λυρικής Σκηνής για παραστάσεις όπερας & Άρματος Θέσπιδος (φορητή
σκηνή για παραστάσεις στις μάζες ελλ. υπαίθρου)
Ημικρατικοποίηση θιάσου Μαρ. Κοτοπούλη επί Μεταξά, με άνωθεν έλεγχο
ρεπερτορίου & κρατική χρηματοδότηση / 1937: εγκαίνια νέου θεάτρου «Ρεξ» &
συνεργασία με νέους σκηνοθέτες Γιαννούλη Σαραντίδη & Κάρολο Κουν
Παράπονα για παραμέληση ελλ. δραματικής παραγωγής από το Εθνικό Θέατρο, το
οποίο εντούτοις απομακρύνθηκε από το εμπορικό ρεπερτόριο (boulevard, Επιθεώρηση,
Κωμειδύλλιο, Δραματικό Ειδύλλιο)
Ανέβασμα από Εθνικό έργου Γαλάτειας Καζαντζάκη (Ενώ το πλοίο ταξιδεύει), έργων
Κρητικής Αναγέννησης (Η θυσία του Αβραάμ), επτανησιακής δραματουργίας (Βασιλικός
Αντ. Μάτεση), αρχαίων τραγωδιών (Αγαμέμνων Αισχύλου), νέων ελλ. έργων (Ο θείος
Όνειρος & Ποπολάρος & Φοιτηταί Γρ. Ξενόπουλου,), ελλ. έργων 19ου αι. (Βαβυλωνία
Δημ. Βυζάντιου, Τρισεύγενη Κ. Παλαμά), ευρωπαϊκών κλασικών έργων (Ιούλιος
Καίσαρας Σαίξπηρ, Ο θάνατος του Δαντόν Γκ. Μπύχνερ, Δον Κάρλος Σίλλερ, Ιβάν ο
τρομερός Αλ. Τολστόι)
4. Ίδρυση Εθνικού Θεάτρου
Το δραματολόγιο Εθνικού Θεάτρου σχολιάζει με τον τρόπο
του ζητήματα πολιτικής εξουσίας την εποχή του Μουσολίνι, Ι.
Μεταξά, Στάλιν, οδηγώντας μακριά από την αστική
ηθογραφία οικογενειακών δραμάτων Ξενόπουλου & Π. Χορν
Ανέβασμα από Εθνικό Θέατρο ιστορικών δραμάτων:
μονόπρακτο Βασ. Ρώτα Να ζει το Μεσολόγγι, Λόρδος Βύρων
Αλέκου Λιδωρίκη, Ιούδας Σπ. Μελά, Αυτοκράτωρ Μιχαήλ &
Ο σταυρός και το σπαθί Άγγελου Τερζάκη: επάνοδος ιστορικού
δράματος από τον 19ο αιώνα, συνδυασμένο με
χαρακτηριστικά πρωτοπορίας (χρήση κινηματογραφικού
μοντάζ & κατακερματισμένων ταμπλό, απόδοση αντιφατικής
ψυχογραφίας ιστορικού ήρωα, ψυχογραφικός & κοινωνικός
προβληματισμός)
5. Το μεταπολεμικό Εθνικό Θέατρο
Εθνικό Θέατρο: σταδιακή μετατροπή σε μουσείο ακαδημαϊκής τέχνης που
απέκλειε νεωτερισμούς / από τα χρόνια Εμφυλίου και στην περίοδο Ψυχρού
Πολέμου καθιερώθηκε διορισμός ατόμων υπό κυβερνητική εξουσία που
αντιμετώπιζαν με καχυποψία κάθε προσπάθεια αμφισβήτησης κατεστημένων
αξιών / δημοσιοϋπαλληλική ατολμία & συντηρητισμός / επί διεύθυνσης Αιμίλιου
Χουρμούζιου 1955 η ερμηνεία αρχαίου δράματος προσδέθηκε στο άρμα
τουριστικής ανάπτυξης ΕΟΤ (Εθνικού Οργανισμού Τουρισμού)
Μεταπολεμική αναστήλωση αρχαίων θεάτρων Επιδαύρου, Ηρώδου Αττικού
1955: ίδρυση Φεστιβάλ Επιδαύρου, όπου το αναμαρμαρωμένο θέατρο εκχωρείται
αποκλειστικά στο Εθνικό για τις καλοκαιρινές παραστάσεις
1955: ίδρυση Διεθνούς Φεστιβάλ Αθηνών στο Ηρώδειο, με παραστάσεις Εθνικού,
Λυρικής Σκηνής & ευρωπαϊκών θιάσων με αρχαία έργα
Επικράτηση απόψεων Δημ. Ροντήρη στις παραστάσεις αρχαίου δράματος ως
ερμηνευτικής «παράδοσης» Εθνικού Θεάτρου: απόρριψη χρήσης προσωπείων,
ανάδειξη άσματος & όρχησης, Χορός σε γεωμετρικούς σχηματισμούς, ρυθμική
ομαδική απαγγελία Χορού & διαμοιρασμός στίχων στα μέλη του / προοδευτική
μετατροπή αρχαίου δράματος σε όχημα πρωταγωνιστών
6. Το μεταπολεμικό Εθνικό Θέατρο
Εθνικό Θέατρο: ενασχόληση με αριστοφανική κωμωδία από σκηνοθέτες Σωκράτη
Καραντινό (1951, Νεφέλες, χρήση προσωπείων & σωματίων), Αλέξη Σολομό (1956,
Εκκλησιάζουσες, Λυσιστράτη, 1957, Θεσμοφοριάζουσες, 1958)
Αξιοποίηση παράδοσης boulevard & Επιθεώρησης στις αριστοφανικές παραστάσεις
από Αλέξ. Σολομό / επαναφορά βεντετισμού / ταύτιση αρχαίας κωμωδίας με
επιθεώρηση & εισαγωγή σύγχρονων πολιτικών αναφορών / η αριστοφανική
κωμωδία μετατρέπεται σε αστική ψυχαγωγία
Από τέλη δεκαετίας 1960, το Εθνικό Θέατρο επιχείρησε ανανέωση με πρωτοποριακό
ρεπερτόριο: παράσταση Συναναστροφής Λούλας Αναγνωστάκη, Νυχτοφύλακες
Στρατή Καρρά / 1971 ίδρυση 2ης σκηνής, της Νέας Σκηνής Εθνικού Θεάτρου, για να
στεγάζονται πρωτοποριακά έργα / 1989 ίδρυση κι άλλης πειραματικής σκηνής / 1996
ίδρυση και τρίτης πειραματικής σκηνής
Γενικότερη ανανέωση θεάτρου ύστερα από την ανάπτυξη εγχώριου κιν/φου &
διάδοση τηλεόρασης, που απορρόφησαν το μεγάλο κοινό. Έτσι, παρέμεινε στο
θέατρο το πιο εκλεκτικό κοινό
Κρατική χρηματοδότηση θιάσων από τη δεκαετία του 1980, επί Μελίνας
Μερκούρη / δημιουργία επιδοτούμενων δημοτικών & περιφερειακών θεάτρων στην
επαρχία
7. Ίδρυση Θεάτρου Τέχνης Κάρολου Κουν
Σε αντιδιαστολή με τον ακαδημαϊσμό Εθνικού, το Θέατρο Τέχνης Κ.
Κουν (ίδρυση 1942) αναλαμβάνει να διαδώσει ιδέες πρωτοπορίας,
αναζήτησης, ανατροπής, καλλιτεχνικού πειραματισμού
Πριν από το Θέατρο Τέχνης, ο Κουν ανέβασε ερασιτεχνικές
παραστάσεις στο Κολλέγιο Αθηνών δεκαετία 1930, αγγλόφωνες &
ελληνόφωνες / 1933 ίδρυση ημι-επαγγελματικής Λαϊκής Σκηνής &
δραματικής της σχολής, με συνεργάτες Διονύσιο Δεβάρη & Γιάννη
Τσαρούχη / αξιοποίηση εγχώριου λαϊκού πολιτισμού στις
παραστάσεις – «λαϊκός εξπρεσιονισμός» (Ερωφίλη Γ. Χορτάτση,
Άλκηστις Ευριπίδη, αριστοφανικός Πλούτος)
Δραματική Σχολή Λαϊκής Σκηνής: διαμόρφωση ηθοποιών με
αυθόρμητους εγχώριους πρωτόγονους εκφραστικούς τρόπους,
μακριά από επιτηδευμένο παίξιμο ηθοποιών boulevard / ηθοποιοί
από λαϊκά κοινωνικά στρώματα
8. Θέατρο Τέχνης Κ. Κουν
Χρήση κυκλικού υπόγειου θεάτρου«Ορφέας» από Θέατρο Τέχνης, 1954 /
παραστάσεις συνόλου
Θητεία στον «εσωτερικό ή ποιητικό ρεαλισμό» με ανεβάσματα έργων Αντόν
Τσέχωφ (Βυσσινόκηπος), Ίψεν (Νόρα, Έντα Γκάμπλερ), κατανόηση
συστήματος υποκριτικής Κονσταντίν Στανισλάφσκι: μετατροπή πεζής
καθημερινότητας σε σκηνική ποίηση
Θέατρο Τέχνης: έργα Ίψεν, Πιραντέλλο / από τα μέσα δεκαετίας 1940
εστιασμός στους Αμερικανούς συγγραφείς & τον αμερικανικό ψυχογραφικό
ρεαλισμό που επηρεάστηκε από τον ρωσικό: Ευγ. Ο’Νηλ (Ήταν όλοι τους
παιδιά μου), Τ. Ουίλλιαμς (Γυάλινος κόσμος, Λεωφορείο ο πόθος), Άρθ.
Μίλλερ (Ο θάνατος του εμποράκου) / από δεκαετία 1960 θητεία στο θέατρο
Παραλόγου (Ευγ. Ιονέσκο, Σ. Μπέκετ, Χάρ. Πίντερ)
Ηθοποιοί Θεάτρου Τέχνης: Βασίλης Διαμαντόπουλος, Λυκούργος Καλλέργης,
Έλλη Λαμπέτη, Μελίνα Μερκούρη, Δημήτρης Χατζημάρκος, Γιώργος
Λαζάνης, Μίμης Κουγιουμτζής, Νέλλη Αγγελίδου, Βέρα Ζαβιτσιάνου, Μάγια
Λυμπεροπούλου, Ρένη Πιττακή, Θύμιος Καρακατσάνης, Γιώργος Αρμένης,
κ.ά.
9. Θέατρο Τέχνης Κ. Κουν
Ανεβάσματα αριστοφανικής κωμωδίας από Θέατρο Τέχνης: λυρισμός &
εκμετάλλευση λαϊκού χαρακτήρα κωμωδίας: 1959 Όρνιθες, Ηρώδειο:
σφραγίδα σταδιοδρομίας Κουν: σάλος στο κοινό, καθώς το ανέβασμα
διακωμωδούσε σύμβολα & θεσμούς Εκκλησίας / απαγόρευση
παράστασης από υπουργό προεδρίας Κωνστ. Τσάτσο / αποδοχή
παράστασης στο εξωτερικό (Λονδίνο, Παρίσι)
1965: παράσταση Περσών Αισχύλου (Λονδίνο & Φεστιβάλ Εθνών
Παρισιού): καθιέρωση Κουν ως σκηνοθέτη διεθνούς ακτινοβολίας /
πρωτοκαθεδρία Χορού, προβολή λυρικού στοιχείου Χορού, χρήση
προσωπείων & σωματίων από ηθοποιούς, αξιοποίηση ανδρών σε
γυναικείους ρόλους
Ελληνικό ρεπερτόριο Θεάτρου Τέχνης: 1943, παράσταση Κωνσταντίνου
και Ελένης Γιώργου Σεβαστίκογλου / παραστάσεις έργων Αλέξη Σολομού
(Ο τελευταίος ασπροκόρακας), Γρ. Ξενόπουλου (Το φιόρο του Λεβάντε,
Στέλλα Βιολάντη), Δημ. Ψαθά (Στραβόξυλο), Χρήστου Γιαννακόπουλου –
Αλέκου Σακελλάριου (Ανώμαλος προσγείωσις)
10. Θέατρο Τέχνης Κ. Κουν
Πρωτοεμφανιζόμενοι Έλληνες δραματουργοί από Θέατρο
Τέχνης, μακριά από ηθογραφικό ρεαλισμό: Ιάκωβος
Καμπανέλλης: λορκικός Χορός πάνω στα στάχυα, 1950,
ρεαλιστικά ηθογραφικά έργα Η αυλή των θαυμάτων, 1957, Η
ηλικία της νύχτας, 1959, επηρεασμένα από αμερικανική
δραματουργία Ά. Μίλλερ & Έλμερ Ράις, που αποδίδουν το
κλίμα λαϊκών στρωμάτων μετεμφυλιακής εποχής, χώρος
δράσης η αθηναϊκή λαϊκή αυλή, μυθολογική σάτιρα Οδυσσέα
γύρισε σπίτι, 1966, ιστορική σάτιρα Ο μπαμπάς ο πόλεμος,
1980 / Δημήτρης Κεχαϊδης: μονόπρακτα Μακρινό λυπητερό
τραγούδι, Παιχνίδια στις αλυκές, 1956-57, επηρεασμένα από Τ.
Ουίλλιαμς, Ο μεγάλος περίπατος, 1959, Το πανηγύρι, 1964 /
Λούλα Αναγνωστάκη: μονόπρακτα Η διανυκτέρευση, Η πόλη,
Η παρέλαση, 1965
11. Το θέατρο στην Κατοχή & την
Αντίσταση
Εμπλοκή Β. Ρώτα με Αντίσταση / 1942, ίδρυση Θεατρικού Σπουδαστηρίου από
οργανωμένους αντιστασιακούς: παραστάσεις στις συνοικίες πρωτεύουσας για
τόνωση ηθικού λαού / συγγραφή κωμωδιών Το πιάνο και Γραμματιζούμενοι, με
επιδράσεις Καραγκιόζη, για σχολιασμό φαινομένων εποχής (μαυραγορατισμού,
πείνας, εκμετάλλευσης εξαθλιωμένου λαού από εύπορες τάξεις)
Θίασος ΕΠΟΝ Θεσσαλίας με Β. Ρώτα στην ελεύθερη Ελλάδα, με έργα
Θρασύβουλου Σταύρου
Άλλοι θίασοι «θεάτρου του βουνού»: Λαϊκή Σκηνή 8ης Μεραρχίας ΕΛΑΣ
Ηπείρου-Δυτικής Στερεάς Γιώργου Κοτζιούλα / Θέατρο της Χαράς της ΕΠΟΝ
Μακεδονίας: θέατρο ανταρτών, παραστάσεις σε υπαίθρια θέατρα, ρεπερτόριο
ποικιλιών (επιθεωρησιακά νούμερα, μονόπρακτα εργάκια, τραγούδια, χορούς)
Θέατρο αριστερών στην εξορία στον Εμφύλιο & τη δεκαετία 1950:
Μακρόνησος, Άι-Στράτης, Τρίκερι, όπου επαναπρογραμματιζόταν η σκέψη & η
ιδεολογία των κρατουμένων, προκειμένου να ενστερνιστούν τις εθνικόφρονες
ιδέες / ομαδικό χτίσιμο υπαίθριων θεάτρων με συνδυασμό αρχαιοελληνικού
αμφιθεάτρου & ιταλικού τύπου σκηνή / ομαδική κατασκευή ενδυμάτων &
σκηνικών / παραστάσεις Αντιγόνης, Φιλοκτήτη
12. Το θέατρο στην Κατοχή & την
Αντίσταση
Δολοφονία πρωταγωνίστριας Εθνικού Θεάτρου Ελένης Παπαδάκη
από μέλη Αριστεράς 1945
1946: ο δεξιός Τύπος απέπεμψε από το Εθνικό Θέατρο τον πρώτο
μετακατοχικό καλλιτεχνικό διευθυντή Γ. Θεοτοκά, επειδή είχε
προγραμματίσει παραστάσεις «εαμίτη» Σικελιανού (Σίβυλλα) και
«κομμουνιστή» Καζαντζάκη (Καποδίστριας)
Η αδυναμία απόσπασης πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων
απέκλεισε ηθοποιούς από Εθνικό Θέατρο, ενώ άλλοι πήραν δρόμο
εξορίας (Τζαβαλάς Καρούσος, Μάνος Κατράκης)
Θέατρο εξορίστων Άι-Στράτη: Πέρσες Αισχύλου, Οθέλλος,
Έμπορος της Βενετίας Σαίξπηρ, έργα Σίλλερ, Ίψεν, Μολιέρου,
Βασιλικός Αντ. Μάτεση, Βαβυλωνία Δημ. Βυζάντιου: ακόμη και
μέσα από τα κλασικά έργα οι εξόριστοι διαμαρτύρονταν απέναντι
στον αυταρχισμό
13. Άλλοι μεταπολεμικοί θίασοι
Δωδέκατη αυλαία (Το προξενιό της Αντιγόνης Β.Ζιώγα, 1960, Άνθρωποι και
άλογα Κ. Μουρσελά, 1962)
Θέατρο της Νέας Ιωνίας Γιώργου Μιχαηλίδη (Τελετή Π. Μάτεσι) /
μετονομάζεται σε Ανοιχτό Θέατρο στου Γκύζη 1984
Θέατρο Στοά Θανάση Παπαγεωργίου, Ζωγράφου, 1971
Ελεύθερο Θέατρο Παγκράτι: απόφοιτοι Εθνικού Θεάτρου ανανεώνουν μετά
το 1973 την επιθεώρηση με προώθηση προοδευτικών μηνυμάτων
Αμφι-θέατρο Σπύρου Ευαγγελάτου 1975, ζωντανεύει επί σκηνής έργα της
ξεχασμένης ελλ. δραματουργίας
Νέα Σκηνή Λευτέρη Βογιατζή 1988
Θέατρο Εμπρός Τάσου Μπαντή 1988
Απλό Θέατρο Αντώνη Αντύπα 1990
Θέατρο του Νότου Γιάννη Χουβαρδά 1991
Εταιρεία Θεάτρου «Διπλούς Έρως» Μιχαήλ Μαρμαρινού 1984
Θέατρο Άττις Θεόδωρου Τερζόπουλου 1986, αποδομημένοι μεταμοντέρνοι
πειραματισμοί
14. Δραματουργία προ Β΄ Παγκοσμίου
Πολέμου έως δεκαετία 1950-1960
Νίκος Καζαντζάκης: θέματα αντλημένα από Ιστορία & μυθολογία: η
ιστορία παραχωρεί τη θέση της στον μύθο και τον θρύλο, επεξεργασμένα
από τη λαϊκή συνείδηση, που οδηγούν στα βαθύτερα μυστικά ύπαρξης /
Άγγελος Σικελιανός: ποιητικά δραματικά κείμενα μεταξύ ιστορίας &
μύθου / Σπύρος Μελάς: ηθογραφικές κωμωδίες & θεματική συζυγικών
σχέσεων / Άγγελος Τερζάκης: ιστορικά δράματα & έργα οικογενειακού
προβληματισμού & ηθογραφικού ρεαλισμού / Παντελής Πρεβελάκης:
ιστορικά δράματα / Γιώργος Θεοτοκάς: ενασχόληση με εγχώρια λαϊκή
τέχνη, δράματα με διασταύρωση δημοτικού τραγουδιού & στοιχείων
αρχαίας τραγωδίας, κωμωδίες με επιδράσεις σαιξπηρικές, λαϊκής
παράδοσης, Καραγκιόζη, συνδυασμός γηγενών στοιχείων + ευρωπαϊκής
πρωτοπορίας / Βασίλης Ρώτας: δράματα ταξικής χροιάς, ίδρυση 1930
νεανικού πρωτοποριακού θιάσου Λαϊκό Θέατρο , μτφρ. όλων των
σαιξπηρικών έργων
Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: ζητήματα τριπλής προληπτικής λογοκρισίας στο
θέατρο: γερμανική, ιταλική, εγχώρια
15. Μεταπολεμική φαρσοκωμωδία
Συγγραφή κωμωδιών ανά δυάδες ή τριάδες κωμωδιογράφων / εμπορικότητα /
απευθύνονται στις αστικές μάζες / ηθογραφικός ρεαλισμός
Δημήτρης Ψαθάς (Στραβόξυλο, Ο εαυτούλης μου, Φον Δημητράκης, Ζητείται ψεύτης,
Μικροί Φαρισαίοι, Ένας βλάκας και μισός, Εταιρεία θαυμάτων, Εξοχικό κέντρο «Ο
έρως», Χαρτοπαίχτρα, Ξύπνα Βασίλη, κ.ά.), Γιώργος Ρούσσος (Πρωτευουσιάνος) /
Χρήστος Γιαννακόπουλος – Αλέκος Σακελλάριος (Κυριακή αργία, Πολυτεχνίτης κι
ερημοσπίτης, Οι Γερμανοί ξανάρχονται, Η Δεξιά, η Αριστερά και ο κυρ-Παντελής, Μία
κυρία ατυχήσασα, Ένας ήρως με παντούφλες, Δεσποινίς ετών 39, Δελησταύρου και
υιός, Ούτε γάτα, ούτε ζημιά, Ένα βότσαλο στη λίμνη, Η Ρένα εξώκειλε, Θα σε κάνω
βασίλισσα, Ο Ηλίας του 16ου , Θανασάκης ο πολιτευόμενος, Μακρυκωσταίοι και
Κοντογιώργηδες, Ο Φανούρης και το σόι του) / Νίκος Τσιφόρος – Πολύβιος
Βασιλειάδης (Η κυρία του κυρίου, Μια Ιταλίδα στην Κυψέλη) / Ασημάκης
Γιαλαμάς – Κώστας Πρετεντέρης (Τα παιδιά μας οι κέρβεροι, Δεσποινίς διευθυντής,
Μιας πεντάρας νιάτα, Η κυρία εκυκλοφόρησε, Η κόμισσα της φάμπρικας, Ένας
ιππότης για τη Βασούλα)
Κωμικοί ηθοποιοί: Ντίνος Ηλιόπουλος, Μίμης Φωτόπουλος
Οι περισσότεροι από τους κωμωδιογράφους και ηθοποιούς πέρασαν σύντομα στη
μικρή οθόνη
16. Μεταπολεμική φαρσοκωμωδία
Θεματολογία φαρσοκωμωδίας: εξέλιξη ηθών νεοελληνικής κοινωνίας, αιτήματα
αστικού εκσυγχρονισμού, εκτραχηλισμός νεολαίας, «ξετσίπωμα» γυναικών, ύπαρξη
δαιμόνιων, πλην όμως διακριτικών γυναικών που ελέγχουν την κατάσταση, ανάδειξη
μεσόκοπου νοικοκύρη, μικρομαγαζάτορα, μικροβιοτέχνη, σύγκρουση αριστερών &
δεξιών στοιχείων χωρίς όμως θέση (Οι Γερμανοί ξανάρχονται, Η Αριστερά, η Δεξιά κι
ο κυρ-Παντελής): αποστάσεις από Εμφύλιο & πολιτικά γεγονότα εποχής, για να μην
κακοκαρδίσουν κοινό / σάτιρα αριστερών στα έργα Ψαθά & Πρετεντέρη, αλλά και
Δεξιών (Φον Δημητράκης Ψαθά) / τυποποίηση δραματικών ηρώων / συμβατική &
ρετουσαρισμένη εκδοχή πραγματικότητας, σύμφωνα με στερεότυπα μικροαστικής
κοινής γνώμης / κωμωδίες πλοκής, παρεξηγήσεων, λανθασμένων ταυτίσεων &
συμπτώσεων & όχι χαρακτήρων
Κωμικοί ηθοποιοί: Βασίλης Λογοθετίδης, Ντίνος Ηλιόπουλος, Μίμης Φωτόπουλος,
Ορέστης Μακρής, Βασίλης Αυλωνίτης, Νίκος Ρίζος, Κούλης Στολίγκας, Γεωργία
Βασιλειάδου, Σαπφώ Νοταρά, Μάρω Κοντού, Κώστας Χατζηχρήστος, Λάμπρος
Κωνσταντάρας, Θανάσης Βέγγος, Ρένα Βλαχοπούλου, Αλίκη Βουγιουκλάκη
Μετάβαση κωμωδιογράφων και ηθοποιών στη μεγάλη & μικρή οθόνη / ενασχόληση
Αλ. Σακελλάριου με κιν/φο
17. Μεταπολεμική φαρσοκωμωδία
Συγγραφικό δίδυμο Σακελλάριου – Χρ. Γιαννακόπουλου στο σύστημα των
Γάλλων εμπορικών συγγραφέων μπουλβάρ, όπως εξάλλου γινόταν στις
Επιθεωρήσεις & στο μουσικό θέατρο γενικότερα
1945-1955: δεκαετία εντατικής συνεργασίας τους, κυρίως για τον θίασο Β.
Αργυρόπουλου (π.χ. Παράνομος κυκλοφορία)
Ταυτόχρονα ο Σακελλάριος ασχολείται με συγγραφή Επιθεωρήσεων, με
δημοσιογραφία, σατιρικό χρονογράφημα
Γράφει για τους θιάσους κατά παραγγελία
Εισαγωγή στοιχείου πολιτικής & κοινωνικής επικαιρότητας, όπως & στην
Επιθεώρηση
Χρήση επιθεωρησιακής δομής σκετς, σύντομης κωμικής σκηνής γύρω από
έναν κοινό θεματικό άξονα (Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης, 1946)
1946: έναρξη συνεργασίας με ηθοποιό Β. Λογοθετίδη (Οι Γερμανοί
ξανάρχονται, 1946, Μία κυρία ατυχήσασα, 1947, Ένας ήρως με παντούφλες,
1947)
Χρήση συνταγής «καλοφτιαγμένου έργου»
18. Μεταπολεμική φαρσοκωμωδία
Στοιχεία επικαιρότητας, θέματα που συγκινούν τους θεατές, χαρακτήρες
που αντιπροσωπεύουν μέσο άνθρωπο εποχής
Πνεύμα εθνικής συμφιλίωσης και κατάπαυσης εμφύλιων συγκρούσεων
(Η Δεξιά, η αριστερά και ο κυρ-Παντελής, Ο Αποστόλης και η ύπαιθρος
Ελλάς, Παράνομος κυκλοφορία). Καταγγέλλεται ο φανατισμός
Συγγραφή κωμωδιών για τη σκηνή που μεταφέρονται και στην οθόνη,
με πρωταγωνιστές Β. Λογοθετίδη, Μ. Φωτόπουλο, Ντ. Ηλιόπουλο
Συχνό θεματικό μοτίβο οι συμπαθείς ήρωες που σηκώνουν οικογενειακά
βάρη, χωρίς να φτιάχνουν την προσωπική τους ζωή (Δεσποινίς ετών 39,
Δελησταύρου και υιός, Ο Φώτης Φαγκρής και η Τσικίτα Λοπέζ, Οι δικοί
μας άνθρωποι, Θανασάκης ο πολιτευόμενος, Ο Φανούρης και το σόι του,
Ο έκτος αμερικανικός στόλος, Ο Ηλίας του 16 ου , Αλοίμονο στα νιάτα).
Εκμετάλλευση μεσηλίκων ηρώων. Υπονόμευση του πατριαρχικού
κώδικα, παρουσιάζοντας τον άνδρα-θύτη ως θύμα, που παρατά την
ατομική του ευτυχία για χάρη συγγενών του.
19. Μεταπολεμική φαρσοκωμωδία
Επίδειξη κοινωνικής πραγματικότητας δεκαετίας 1950: οικονομική
δυσπραγία, αναδουλειά, οικονομικές υποχρεώσεις, αντίθεση
εύπορων-φτωχών
Ισόποσες δόσεις κωμωδίας & σοβαρού προβληματισμού,
προκειμένου το κοινό να συνειδητοποιήσει τα προβλήματά του
Κάποιες κωμωδίες είναι γραμμένες περισσότερο στην κατεύθυνση
«καλοφτιαγμένου έργου»: προσεκτική έκθεση & προετοιμασία,
σύνδεση επεισοδίων με σχέσεις αιτίου-αιτιατού, κλιμάκωση
έντασης, προ-οικονομία, μυστικά, ψέματα, αντικείμενα με ιδιαίτερο
ρόλο στη δράση, ξαφνικές ανατροπές, απρόβλεπτη εξέλιξη, αγωνία.
Εδώ η κοινωνική διάσταση υποχωρεί για χάρη κωμικών
παρεξηγήσεων & αλλαγών ταυτοτήτων, ενώ κινητήρια δύναμη
δράσης είναι κάποιο ελάττωμα (Ούτε γάτα, ούτε ζημιά, Ένα βότσαλο
στη λίμνη, Η Ρένα εξώκειλε, Τα λεονταράκια, Θα σε κάνω
βασίλισσα).
20. Μεταπολεμική φαρσοκωμωδία
Λόγοι επιτυχίας κωμωδιών Σακελλάριου – Γιαννακόπουλου:
(1) αφομοίωση διδαγμάτων Επιθεώρησης, επικαιρότητας & διαλόγου &
υποκριτικών δυνατοτήτων ηθοποιών
(2) εκμετάλλευση συνταγής «καλοφτιαγμένου έργου»
(3) ανάπτυξη επιθεωρησιακού σκετς και κωμικού μονόπρακτου σε 3πρακτη
κωμωδία
(4) συνδυασμός τεχνικής & κοινωνικής παρατήρησης
(5) αντικατάσταση διδακτισμού με σάτιρα για τη βελτίωση κοινωνικών
ζητημάτων
(6) παρότι γράφουν σε ιδεολογικά τεταμένη δεκαετία, εντούτοις τα έργα τους
ανταποκρίνονται στις ανάγκες κοινού όχι με την ιδανική λύση τους, αλλά με
το περιεχόμενο & τους ήρωές τους
(7) επηρεάζουν νεότερη γενιά ηθοποιών & συγγραφέων με την κοινωνική τους
παρατήρηση
Συνεργασία Σακελλάριου με παραγωγό Φ. Φίνο ως σεναριογράφος &
σκηνοθέτης. Συνεργάζεται όμως & με Μήλας Φιλμ, Σπέντζος Φιλμ, Ανζερβός
21. Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς
Ιάκωβος Καμπανέλλης: έκφραση αδιεξόδων & ονειροπολήσεων λαϊκών
τάξεων μετεμφυλιακής εποχής / αστικές ηθογραφίες & ταυτόχρονα έργα
εσωτερικής υπαρξιακής αναζήτησης / στα ώριμα έργα παιγνίδια
μεταμοντερνισμού (μεταθεατρικά στοιχεία, διακειμενικότητα, χωροχρονική
δομή ονείρου και ανάμνησης).
Δημήτρης Κεχαϊδης: αντίθεση μεταξύ χειροπιαστής & φανταστικής
πραγματικότητας, διαπλοκή αλήθειας & ψέματος στις καθημερινές
ανθρώπινες σχέσεις / ήρωες αντλημένοι από χώρο ψυχικής ανέχειας, μοναξιάς,
στέρησης που αναπληρώνουν τις ελλείψεις με φαντασιώσεις (πλανόδιοι
πωλητές, γέροι μικρομαγαζάτορες επαρχίας & φτωχών συνοικιών
πρωτεύουσας, τοπικοί πολιτικοί παράγοντες)
Λούλα Αναγνωστάκη: απροσδιοριστία κινήτρων ηρώων, αποτύπωση
συνηθειών & νοοτροπιών τελευταίων δεκαετιών 20ού αι., ζητήματα
εξωτερικής & εσωτερικής μετανάστευσης, διαπλοκή κοσμοπολιτισμού &
επαρχιωτισμού, τραυματική ανάμνηση Κατοχής, Αντίστασης, Εμφύλιου,
σκιαγράφηση ήθους νεότερης γενιάς μεγαλωμένης με την παγκοσμιοποιημένη
αμερικανική κουλτούρα
22. Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς
Χρήση μορφών θεάτρου Παραλόγου και
αντιρεαλιστικού θεάτρου στα χρόνια δικτατορίας:
Γιώργος Σκούρτης / Βασίλης Ζιώγας / Κώστας
Μουρσελάς / Παύλος Μάτεσις / Στρατής Καρράς
Συχνά, μέσα από το θέατρο του Παραλόγου, οι
δραματουργοί στα χρόνια της χούντας σχολίαζαν το
αυταρχικό καθεστώς
Μετεωρισμός μεταξύ νατουραλισμού και
εξπρεσιονισμού: Γιώργος Διαλεγμένος / μεταμοντέρνες
τεχνικές στον Ανδρέα Στάικο (χρήση στιλιζαρισμένου
διαλόγου, διαμόρφωση δραματικού κειμένου κατά τη
διάρκεια πρόβας ηθοποιών εκ μέρους συγγραφέα)
23. Μεταπολεμική δραματουργία που
εκφράζει τραύματα Εμφυλίου
Τραύματα Εμφυλίου: Το καλοκαίρι θα θερίσουμε Αλ. Δαμιανού (1949), Οι κεραυνοί
ξεσπούν Μ. Λουντέμη (1958), Καβαλάρηδες δίχως άλογα Β. Ανδρεόπουλου (1959),
Θάνατος Βασιλικού Επιτρόπου Γ. Σεβαστίκογλου (1961), Ζωντανοί νεκροί Χρ. Γάιου,
Οι φίλοι K. Μουρσελά, Το σόι Γ. Αρμένη, Οι θεατές Μ. Ποντίκα, Η νίκη Λ.
Αναγνωστάκη, Η εξορία Π. Μάτεσι, Οι Κερκεμέζοι Γ. Χριστοφυλάκη, Ελληνικό φως
Αντ. Καραντώνη, Τ’ αγρίμια Αλ. Δαμιανού, κ.ά. / σύγκρουση δυνάμεων αριστερών &
ιδεολογικών αντιπάλων / δεινά αριστερών (εξορίες, φυλακίσεις, εκτοπίσεις) /
απομακρυνόμενοι από Εμφύλιο, απομακρύνεται η ιδεολογική αντιμετώπιση ιστορίας
εκ μέρους συγγραφέων: ο ιδεολόγος αριστερός αντικαθίσταται από μικροαστό
δραματικό ήρωα (π.χ. Αγγέλα & Θάνατος βασιλικού επιτρόπου Γ. Σεβαστίκογλου, Το
τάβλι Δ. Κεχαϊδη, Νίκη Λούλας Αναγνωστάκη, Σιτιάρχης Γ. Χριστοφυλάκη, Εξορία
Π. Μάτεσι) / αδυναμία καταξίωσης συγγραφέων από θεατές & κριτικούς, καθώς
θίγουν κακώς κείμενα πολιτικής
Αριστεροί μεταπολεμικοί θίασοι: (1) Θίασος Ενωμένων Καλλιτεχνών, 1945 (Γ.
Σαραντίδης, Αιμ. Βεάκης, Γ. Γληνός, Αλ. Παϊζη, Γ. Σεβαστίκογλου, Τ. Βανδής, Λ.
Καλλέργης) (2) Ρεαλιστικό Θέατρο, 1949 (Γ. Γιαννίσης, Κ. Κοτζιάς, Αιμ. Βεάκης) (3)
Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο Μ. Κατράκη, 1955 (4) Πορεία Αλ. Δαμιανού (5) Δωδέκατη
Αυλαία (Β. Ανδρεόπουλος, Β. Γκούφας, Λ. Καλλέργης, Γ. Γιαννίσης, Χρ. Βαχλιώτης
24. ΠΕΚ / Κοινωνικό & ιδεολογικό πλαίσιο
στη μετεμφυλιακή Ελλάδα
Αίσθηση μαζικότητας & συλλογικότητας & λαϊκής μνήμης λαϊκών ριζοσπαστικοποιημένων
στρωμάτων Κατοχής & Αντίστασης
Λήθη Αντίστασης & Εμφυλίου από επίσημο καθεστώς, διάθεση συμφιλίωσης & λήθη λαϊκής
συλλογικής μνήμης, ιδίως από δεκαετία 1950 & μετά
Ενίσχυση κράτους εθνικοφρόνων
Ανάμειξη επαρχιωτών με εργατικά & προλεταριακά στρώματα Αθήνα – Πειραιά
Κιν/φος αυτοαναγνώρισης/παραμόρφωσης: η κυρίαρχη τάξη αναγνωρίζει οικείους κώδικες
αναφοράς στις ταινίες, αλλά παραγνωρίζει συλλογική μνήμη Εμφυλίου
Αστικοποίηση ελλ. κοινωνίας, οικιστική ανάπτυξη, εσωτερική μετανάστευση & σχηματισμός
μικροαστικών στρωμάτων στο άστυ με διατήρηση επαρχιώτικων συντηρητικών ηθών / εργατική
μετανάστευση προς εξωτερικό / περίοδος ελλ. πολιτικής & οικονομικής ανασυγκρότησης
Οι αριστεροί, ηττημένοι Εμφυλίου, τίθενται εκτός νόμου & παράλληλη οικονομική
εκμετάλλευση Δόγματος Τρούμαν
Καθώς ο βιομηχανικός τομέας είναι υπανάπτυκτος, διογκώνεται η εργασία στις κρατικές
υπηρεσίες, οι οποίες απαιτούν πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων
Λογοκρισία στην τέχνη, αλλά παρ’ όλα αυτά στις ταινίες καθρεφτίζεται η κοινωνική κατάσταση.
Συγγραφείς (Σακελλάριος) επηρεάζονται από σύστημα προληπτικής (κυρίως) & κατασταλτικής
λογοκρισίας περιόδου εθνικοφροσύνης κι έτσι αποσιωπούν κομμάτια κοινωνικής & πολιτικής
πραγματικότητας
25. Φιλμικοί κώδικες ΠΕΚ
λαϊκή παράδοση προφορικότητας και όχι κειμενικότητας, όπως έκανε
ο ευρωπαϊκός κιν/φος που συνήθως στηρίχτηκε στη διασκευή
μυθιστορημάτων
Επίδραση μορφών λαϊκού θεάτρου (Επιθεώρησης, Κωμειδυλλίου,
Δραματικού Ειδυλλίου, Θεάτρου σκιών) στον πρώιμο ελλ. κιν/φο
Αυτοσχεδιασμός / φωνοκεντρισμός από ηθοποιούς που προέρχονται
από θεατρική Επιθεώρηση: Β. Αυλωνίτης, Γ. Βασιλειάδου, Ορ.
Μακρής, Μ. Φωτόπουλος, Κ. Χατζηχρήστος, Σπ. Βρανά, Ν. Ρίζος,
Αθην. Προύσαλης, Ν. Φέρμας
Οι ηθοποιοί μεταφέρουν βιωμένη θεατρική εμπειρία λαϊκού κοινού
στον ελλ. κιν/φο
Μέχρι 1970 ο ελλ. κιν/φος δεν επηρεάζεται από διεθνείς εξελίξεις
φιλμικής γλώσσας & αισθητικής
Στατικές περιγραφές εικόνας, μεταφορά γνωστών θεατρικών έργων,
ταλέντο γνωστών ηθοποιών
26. Φιλμικοί κώδικες ΠΕΚ
Ηθοποιοί: παίζουν στα χνάρια παλιού Κωμειδυλλίου, Δραματικού Ειδυλλίου,
Επιθεώρησης, θεάτρου σκιών, ηθογραφίας, μεταφέροντας βιωμένη εμπειρία
λαϊκού κοινού. Στοιχεία προφορικότητας & φωνοκεντρισμού παλαιών
θεατρικών ειδών. Μεταφορά επιθεωρησιακών τύπων (λαϊκοί τύποι,
κουτσαβάκηδες, Πλακιώτες, ερωτόληπτες γεροντοκόρες, ιδιοτελείς βουλευτές,
κοσμικοί αριστοκράτες)
Τυποποίηση κιν/φικών ηρώων δεκαετίας 1950. Αυτοσχεδιασμός & έντονη
επικοινωνιακή σχέση με κοινό
Ηθοποιοί & σεναριογράφοι = λαϊκοί αφηγητές, διαμεσολαβητές μεταξύ λαϊκού
κοινού πόλεων & βιοτεχνικού συστήματος παραγωγής.
Στοιχεία λαϊκής κουλτούρας: αξίες, πεποιθήσεις, τρόπος ζωής, πολιτισμικοί
κώδικες, αξία αλληλεγγύης, ομαδικότητας, αυτοσχεδιασμού, ειρωνείας,
αυτοειρωνείας, σωματικότητας που τίθενται στο επίκεντρο κιν/φικής αφήγησης
Αυτοαναγνώριση εργατικών & μικροαστικών στρωμάτων στην οθόνη που
λειτουργεί αντιθετικά προς τον επίσημο λόγο έθνους, οδηγώντας υπόρρητα σε
κοινωνικούς ανταγωνισμούς
27. Φιλμικοί κώδικες ΠΕΚ
Εύκολα αναγνωρίσιμος από το λαϊκό κοινό πόλεων & αγροτικής
υπαίθρου ο παρουσιαζόμενος μετεμφυλιακός λαϊκός πολιτισμός που
αντιπαρατίθεται προς επίσημο ιδεολογικό λόγο στην περίοδο
ανασυγκρότησης & σταθεροποίησης χώρας
Συναινετική λειτουργία ιδεολογικού λόγου που αποκρύπτει ταξικές &
έμφυλες αντιπαλότητες
Πιστότητα κιν/φικών μεταφορών προς το θεατρικό κείμενο
Σκηνοθεσία κινείται στο πλαίσιο απλής φιλμαρισμένης θεατρικής
παράστασης
Κάμερα: καταγράφει διαλόγους & ελάχιστες κινήσεις ηθοποιών
Λήψεις από κοντινή απόσταση ή μεσαία πλάνα, ώστε το βάρος να
δίνεται στην υποκριτική
Κλασικοί αφηγηματικοί κώδικες: γραμμική αφήγηση, ιλουζιονιστική
αίσθηση, κυρίαρχη θέση κάμερας, άρθρωση χώρου & χρόνου εντός
κλασικού πλαισίου, ανυπαρξία πλούτου οπτικών γωνιών κάμερας
28. ΠΕΚ δεκαετίας 1940
Υποτυπώδης τεχνική υποδομή
Εξάλειψη παλαιότερων εταιρειών παραγωγής (Dag Film,
Ολύμπια Φιλμ, Ελλάς Φιλμ)
Μη συνεργασία με παλαιότερα αιγυπτιακά & τουρκικά
στούντιο δεκαετίας ’30 που γύριζαν ελλ. ομιλούσες ταινίες
Ανυπαρξία κιν/φικής βιομηχανίας, ημι-ερασιτεχνικό επίπεδο
παραγωγής, ανυπαρξία οργανωμένων στούντιο
Σεναριακά & τεχνικά προβλήματα
Κατοχή: ξεκίνημα ελλ. κιν/φίας από μηδενική βάση
Μέχρι λήξη Εμφυλίου: απαγορευτικές συνθήκες για παραγωγή
& διανομή ελλ. ταινιών, ιδιαίτερα στην ύπαιθρο
Ύπαρξη λογοκρισίας & αυτολογοκρισίας λόγω Εμφυλίου &
ανυπαρξία κρατικής χρηματοδότησης
29. Εμφάνιση Φιλοποίμενα Φίνου / ΠΕΚ
1939: εμφάνιση παραγωγού & σκηνοθέτη Φιλοποίμενα
Φίνου
δημιουργία 1ου κιν/φικού στούντιο
Λύσεις σε ατέλειες ήχου-εικόνας
Ανάδειξη σκηνοθετών στη διάρκεια Κατοχής (Αλ.
Σακελλάριος, Δ. Ιωαννόπουλος, Ν. Τσιφόρος, Γ. Τζαβέλλας)
Ανάδειξη σκηνοθετών δεκαετίας 50’ (Φρίξος Ηλιάδης,
Ντίνος Δημόπουλος, Μι. Κακογιάννης, Ν. Κούνδουρος, Ντ.
Κατσουρίδης, Ορέστης Λάσκος)
Ανάδειξη σκηνοθετών δεκαετίας ’60 (Γ. Δαλιανίδης, Β.
Γεωργιάδης, Π. Γλυκοφρύδης, Ερρ. Θαλασσινός)
Ενδιαφέρον για εμπορικότητα & ποιότητα ταινιών
30. Εμφάνιση Φ. Φίνου / ΠΕΚ
Εμπιστεύεται έμπειρους δραματουργούς: Δ. Μπόγρη, Δ. Ιωαννόπουλο,
Αλ. Σακελλάριο, Ν. Τσιφόρο, Χρ. Γιαννακόπουλο, Δ. Γιαννουκάκη
Αρχικά πρωτότυπα σενάρια, αλλά η αύξηση παραγωγής ταινιών
οδηγεί στη μεταφορά θεατρικών επιτυχιών στην οθόνη (Αλ.
Σακελλάριου, Χρ. Γιαννακόπουλου, Ασημάκη Γιαλαμά, Ν. Τσιφόρου,
Κ. Πρετεντέρη)
Άμεση σύνδεση θεατρικής & κιν/φικής κωμωδιογραφίας
Ελάχιστες τροποποιήσεις στα θεατρικά κείμενα κατά τη σεναριακή &
κιν/φική μεταφορά τους
Η κιν/φηση ταινιών & σκηνοθεσία υπάγεται στη θεατρική αντίληψη:
χρήση εσωτερικών χώρων, μεσαία πλάνα ηθοποιών, στατικότητα
κιν/φικής μηχανής
Πολλοί σεναριογράφοι είναι και σκηνοθέτες ταινιών (Γ. Τζαβέλλας,
Αλ. Σακελλάριος, Ν. Τσιφόρος, Γ. Δαλιανίδης)
31. Κιν/φικά είδη (genres) δεκαετίας 1940 /
ΠΕΚ
Δεκαετία 1940: εποχή έναρξης βιομηχανικής
ανάπτυξης ελλ. κιν/φου
Διαμόρφωση εμπορικών κιν/φικών ειδών: (1)
Μελόδραμα (2) Δράμα (3) Κωμωδία (βασικοί
συντελεστές Φ. Φίνος & Αλ. Σακελλάριος, με
μεταφορά θεατρικών επιτυχιών στην οθόνη)
Θεματικά μοτίβα κιν/φικής κωμωδίας: δίδυμο
εξαθλιωμένων γκαφατζήδων / μεταμφιέσεις &
φαρσικές περιπλοκές / ερωτικές υποθέσεις / σάτιρα
Ελληνοαμερικανών νεόπλουτων / αποκατάσταση
νέων μέσω γάμου / κατάκτηση πλούσιας κληρονόμου
32. ΠΕΚ δεκαετίας 1950
Περίοδος «ερασιτεχνισμού», ενηλικίωση ελλ. κιν/φου
Παραγωγή δημοφιλών & ταυτόχρονα ποιοτικών ταινιών
Μεταφορά θεατρικών έργων από το σανίδι στην οθόνη
Καθιέρωση κιν/κών τύπων
Απόδοση κοινωνικού πλαισίου εποχής μέσω χώρων
αφήγησης
Έλλειψη μεγάλων κεφαλαίων, μεγάλων στούντιο, κιν/φικής
τεχνολογίας & μεθόδων διανομής που αναπληρώνονται από
λαϊκούς αφηγητές (συγγραφείς & ηθοποιούς), οι οποίοι
αυτοσχεδίαζαν & διέθεταν πηγαίο ταλέντο
Εισπρακτική επιτυχία ταινιών (π.χ. Μεθύστακας Γ.
Τζαβέλλα)
33. Θεματικά μοτίβα, χώροι & τρόποι
αφήγησης δεκαετίας ’50 / ΠΕΚ
Θέματα: έρωτας/γάμος πλούσιων & φτωχών / υπόκοσμος (παραστρατημένη γυναίκα,
παράνομος άνδρας) Καλοί & κακοί παράνομοι. Οι καλοί παράνομοι ωθούνται στο
κοινωνικό περιθώριο από ανάγκη επανόρθωσης της κοινωνικής αδικίας, προέρχονται από
λαϊκές τάξεις & συνδέονται με λαϊκή μνήμη Εμφυλίου (Ντ. Ηλιόπουλος Τζο ο τρομερός
Ντ. Δημόπουλου, Γ. Φούντας Μαγική πόλη Ν. Κούνδουρου). Αμαρτωλή,
παραστρατημένη, μοιραία γυναίκα (Αμάρτησα για το παιδί μου Γρ. Γρηγορίου, Στέλλα
Μιχ. Κακογιάννη, Η Αγνή του λιμανιού Γ. Τζαβέλλα). Δεν επανορθώνει την αδικία & γι’
αυτό τιμωρείται. Επιβολή πατριαρχικού κώδικα τιμής/αρετής
Χώροι αφήγησης: οι χώροι της βιωμένης συλλογικής εμπειρίας: γειτονιά, αυλή, ταβέρνα
(Ο μεθύστακας Γ. Τζαβέλλα)
Κώδικας ρεμπέτικου: μπουζούκι, λαϊκή ορχήστρα & τραγούδι (Στέλλα Κακογιάννη)
Καθοριστικός ρόλος μοίρας: τύχη, σύμπτωση
Διπλός άξονας αφήγησης: παράλληλες ιστορίες γενεών: οι παλαιότερες γενιές (Κατοχής,
Εμφύλιου) θυσιάζονται για χάρη νέων (Ο Μεθύστακας)
Διπλό τέλος: αμφιθυμία έκβασης: κακό για τους γηραιότερους, καλό για τους νεότερους
Θεατρικός τρόπος όρασης: θεατρικό προσκήνιο, μετωπική λήψη, παρατεταμένο
μονοπλάνο
Ταινίες ταυτόχρονα εμπορικές & ποιοτικές
34. Κιν/φικά είδη (genres) δεκαετίας 1950 /
ΠΕΚ
Μελόδραμα
Ηθογραφία με επιδράσεις Επιθεώρησης (Λατέρνα, φτώχεια & φιλότιμο Αλ.
Σακελλάριου): λαϊκός πολιτισμός άστεως (μάγκες, τσιγγάνες, χωρικοί). Οι
ηθοποιοί υιοθετούν αυτοσχεδιασμούς & εκφράσεις Επιθεώρησης
Φαρσοκωμωδία (Αλ. Σακελλάριου, Χρ. Γιαννακόπουλου, Δ. Γιαννουκάκη,
Ν. Τσιφόρου, Ασ. Γιαλαμά). Επίδραση Επιθεώρησης & Καραγκιόζη (αρχή
προφορικότητας), από ηθοποιούς, όπως Ντ. Ηλιόπουλο, Δ.
Παπαγιαννόπουλο, Μ. Φωτόπουλο, Κ. Χατζηχρήστο, Λ. Κωνσταντάρα,
Σαπφώ Νοταρά
Νεορεαλισμός: ταινίες-εξαίρεση κανόνα, με άμεση καταγραφή
πραγματικότητας, κοινωνική καταγγελία (ιταλικός νεορεαλισμός): Νεκρή
πολιτεία Φρίξου Ηλιάδη, Μαύρη γη Στ. Τατασόπουλου, Πικρό ψωμί Γρ.
Γρηγορίου, Μαγική πόλη, Δράκος, Οι παράνομοι, Το ποτάμι Ν.
Κούνδουρου, Ξυπόλητο τάγμα Γκερκ Τάλλας, Το κορίτσι με τα μαύρα,
Στέλλα, Κυριακάτικο ξύπνημα & Το τελευταίο ψέμα Μιχ. Κακογιάννη
35. ΠΕΚ δεκαετίας 1960
Κοινωνικό πλαίσιο: υψηλές μορφές καπιταλιστικής ανάπτυξης, διείσδυση ξένου
κεφαλαίου, εξωτερική μετανάστευση, δημιουργία μεσοαστικών στρωμάτων,
υποχώρηση εργατικής ιδεολογίας μπροστά στη μικροαστική
Κιν/φική εμφάνιση μικροαστού ήρωα (Ο Ηλίας του 16ου Αλ. Σακελλάριου – Χρ.
Γιαννακόπουλου)
Έντονη τυποποίηση κιν/φικών ειδών
Εξαφάνιση λαϊκής γειτονιάς και ηρώων βιοπάλης δεκαετίας 1950
Τυποποίηση κιν/φικών ειδών
Επικράτηση σκηνοθετών & σεναριογράφων έναντι διαμεσολαβητών
δραματουργών δεκαετίας 1950 (Ντ. Δημόπουλος, Γ. Δαλιανίδης, Απόστ.
Τεγόπουλος)
Οι τύποι ηθογραφίας & Επιθεώρησης αντικαθίστανται από τύπους επιτυχημένων
εμπορικών συνταγών στούντιο
Εδραίωση μεγάλων εταιρειών παραγωγής: Φίνος Φιλμ, Κλακ Φιλμ με
συγκεκριμένο ύφος στούντιο (π.χ. ταινίες για όλη την οικογένεια)
Διαμόρφωση εγχώριου σταρ-σύστεμ από ηθοποιούς κιν/φικής βιομηχανίας (Αλ.
Βουγιουκλάκη, Ζωή Λάσκαρη, Ρένα Βλαχοπούλου)
36. Κιν/φικά είδη (genres) δεκαετίας 1960 /
ΠΕΚ
Μελόδραμα: οικογενειακό δράμα μεγάλης απήχησης στις λαϊκές συνοικίες
(β΄ προβολή) & στις χώρες υποδοχής Ελλήνων μεταναστών. Θεματική
μετανάστευσης & υποφώσκουσες ταξικές αντιθέσεις. Μονοσήμαντο αίσιο
τέλος. Ανέλιξη ιδεώδους ατομισμού. Μοτίβο αδικίας, πλην όμως με
απροσδιόριστα αίτια κοινωνικών προβλημάτων. Παραγωγή Κλακ Φιλμ,
συχνός σκηνοθέτης Απ. Τεγόπουλος (Ν. Ξανθόπουλος – Μ. Βούρτση)
Κοινωνικό δράμα με μοτίβο ένοχης αμαρτωλής: σύνδεση με εργατικό
προλεταριάτο βιομηχανικού λιμανιού Πειραιά, σχέσεις λαού-υποκόσμου.
Παράδοση ανταρσίας & ανυπακοής στο λαϊκό αξιακό φορτίο, κόσμος
περιθωριακών & ηττημένων (Κόκκινα φανάρια Β. Γεωργιάδη, ταινίες Γ.
Δαλιανίδη & Ν. Φώσκολου, όπου η γυναίκα ενοχοποιείται στο πλαίσιο
πατριαρχικού κώδικα). Αντιθέσεις γενεών & φύλων. Κατ’ επίφαση
μοντερνισμός που παραμένει βαθιά πατριαρχικός. Μοτίβο διαφθοράς, με
ταινίες νεανικού τρόπου ζωής & ύπαρξη ηθικών τοποτηρητών νόμου.
Αντίθεση μεταξύ κοινωνικής σαπίλας & δικαστικής επίλυσης
(ηθικολογικό δικαστικό δράμα Ν. Φώσκολου, ιδίως στη δικτατορία)
37. Κιν/φικά είδη (genres) δεκαετίας 1960 /
ΠΕΚ
Φαρσοκωμωδία: σχέσεις φύλων, βίωση καθημερινότητας ατόμων, κοινωνικές
νοοτροπίες. Ενώ οι κωμωδίες δεκαετίας ’50 συσχετίζονται με είδη λαϊκού
θεάτρου (Επιθεώρηση, θέατρο σκιών), οι κωμωδίες δεκαετίας ’60 σχετίζονται με
το γαλλικό μπουλβάρ (παρεξηγήσεις, περιπλοκές, ανώδυνη άρση παρεξηγήσεων),
αλλά και με το στοιχείο της προφορικότητας. Ζητήματα γυναικείας χειραφέτησης
(Σωφερίνα Αλ. Σακελλάριου, Ψεύτρα Γ. Δαλιανίδη, Χαρτοπαίκτρα Γ. Δαλιανίδη,
Μοντέρνα σταχτομπούτα Αλ. Σακελλάριου). Χώρος το αστικό σαλόνι,
καταναλωτισμός, απομάκρυνση από εργατική κουλτούρα. Συχνό θεματικό μοτίβο
η κομπίνα κατώτερων & μεσαίων στρωμάτων που αποκαλύπτεται από τίμιο
φουκαρά (Ζητείται ψεύτης Γ. Δαλιανίδη, Φωνάζει ο κλέφτης Γ. Δαλιανίδη, Ο Ηλίας
του 16ου Αλ. Σακελλάριου – Χρ. Γιαννακόπουλου, Έξω οι κλέφτες Κ.
Ανδρίτσου). Εγκυμοσύνη ως τρόπος επίλυσης γαμήλιας κρίσης (Χτυποκάρδια στο
θρανίο Αλ. Σακελλάριου). Διαφύλαξη κοινωνικής τάξης πραγμάτων. Προβολή
επιφανειακά μοντέρνας, αλλά τελικά παραδοσιακής γυναικείας συμπεριφοράς.
Αντιπαραδείγματα αστικής φαρσοκωμωδίας: Οι κυρίες της αυλής Ντ. Δημόπουλου
και Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα Γ. Τζαβέλλα: ανατροπή αντιμετώπισης φύλων
38. Κινηματογραφικά είδη (genres)
δεκαετίας 1960 / ΠΕΚ
Μιούζικαλ(Γ. Δαλιανίδη): θέαμα κατά χολιγουντιανά πρότυπα, με
εισπρακτική επιτυχία από μικροαστικά & μεσοαστικά αθηναϊκά
στρώματα. Δηλώνει την κοινωνική & οικονομική κινητικότητα
αθηναϊκού πληθυσμού. Εύρημα νεολαίας που προβάλλει δυτικό
τρόπο ζωής, στοιχείο μοντερνικότητας κι αμφισβήτησης
παραδοσιακών αξιών. Ανυπαρξία ουσιαστικής κοινωνικής
κριτικής. Διαταξική συγχώνευση νεολαίας σε ομοιογενές πλαίσιο
καταναλωτισμού. Ύπαρξη ανώδυνης φολκλόρ λαϊκότητας (Μια
κυρία στα μπουζούκια, Κορίτσια για φίλημα, Οι θαλασσιές οι
χάντρες, Παριζιάνα), όπου το σημείο θέασης της αφήγησης είναι η
ματιά του τουρίστα στην Ελλάδα της εποχής. Κομφορμιστικά
στοιχεία δυτικής κουλτούρας, όπου αυτοαναγνωρίζονται οι
πάντες. Γι’ αυτό το μιούζικαλ προηγήθηκε της τηλεόρασης (1966)
στο θέμα κοινωνικής λειτουργικότητας
39. Κιν/φικά είδη (genres) δεκαετίας 1960 /
ΠΕΚ
Έντεχνη ποιοτική λαϊκότητα: διαφοροποίηση ταινιών από
μαζική παραγωγή: Η συνοικία το όνειρο Αλ. Αλεξανδράκη, Τα
κόκκινα φανάρια & Η έβδομη μέρα της δημιουργίας Β.
Γεωργιάδη, Ποτέ την Κυριακή Ζυλ Ντασσέν, Ζορμπάς Μιχ.
Κακογιάννη, Λόλα & Μανταλένα Ντ. Δημόπουλου. Κώδικας
έντεχνης λαϊκής μουσικής, ανατροπή αίσιου τέλος,
αντιστροφή κλισέ, λαϊκές εικονογραφίες, θετική προβολή
λαϊκού κόσμου, κριτική διάθεση αμφισβήτησης κυρίαρχων
κανόνων. Εμφορούνται από το δημόσιο δημοκρατικό
αίσθημα. Μεταίχμιο μεταξύ τέχνης & εμπορίου, συμφιλίωση
παράδοσης προφορικότητας & έντεχνης φιλμικής γραφής.
Νέοι όροι λαϊκότητας, μακριά από τυποποιημένα κλισέ
μαζικής κουλτούρας, γειτνίαση υψηλής & λαϊκής κουλτούρας.
40. Θεματικά μοτίβα δεκαετίας 1960 / ΠΕΚ
Μετανάστευση
Μοτίβο ένοχης αμαρτωλής υποκόσμου/θύματος κοινωνικής αδικίας (Τα κόκκινα
φανάρια Β. Γεωργιάδη). Ενοχοποίηση στο πλαίσιο πατριαρχικού κώδικα (Κατήφορος
Γ. Δαλιανίδη)
Κώδικας ρεμπέτικου, μπουζούκια, που όμως απευθύνεται στα ευρύτερα λαϊκά
στρώματα κι όχι μόνο στον κόσμο περιθωρίου (Τα κόκκινα φανάρια). Διαταξική
ανάμειξη ηλικιών & φύλων, ευρεία γκάμα λαϊκών στρωμάτων (Λόλα). Ανύπαρκτες
κοινωνικές αναφορές
Διπλό τέλος (Τα κόκκινα φανάρια)
Ηθικολογικό δικαστικό δράμα. Μοτίβο διαφθοράς, με στιπτίζ ανδρών-γυναικών,
οργιώδη πάρτι, χαρτοπαιξία, ύποπτα ραντεβού, νυχτερινά καμπαρέ. Ύπαρξη ηθικών
τοποτηρητών Νόμου (εισαγγελείς, δικαστές). Αναγωγή συγκρούσεων στο δικαστικό
νομικό επίπεδο. Συγκαλύπτεται το ταξικό περιεχόμενο κοινωνικής αντίθεσης
Μοτίβο κομπίνας μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων εις βάρος ανύποπτων θυμάτων.
Η αποκάλυψη γίνεται από φτωχούς υπαλλήλους (Φωνάζει ο κλέφτης, Ζητείται ψεύτης,
Υπάρχει και φιλότιμο)
Μοτίβο κοινωνικής αδικίας στο κοινωνικό μελόδραμα, με μη αποκάλυψη αιτίων
κοινωνικών προβλημάτων
41. Τομή ελληνικού κιν/φου
1965-1966: εμφάνιση ταινιών αμφισβήτησης στο
Φεστιβάλ Κιν/φου Θεσσαλονίκης: Π. Βούλγαρης,
Π. Γλυκοφρύδης, Τ. Κανελλόπουλος, Αλ.
Δαμιανός, Ροβ. Μανθούλης, Κ. Μανουσάκης,
Άδωνις Κύρου.
Ανεξάρτητες παραγωγές, μακριά από μεγάλους
παραγωγούς
Νέα γενιά σκηνοθετών: ευθυγράμμιση με διεθνείς
αισθητικές & θεματικές αναζητήσεις
Αιτίες εμφάνισης: Δικτατορία και ανάδυση
τηλεόρασης
42. ΝΕΚ - Θεωρία του δημιουργού
Σκηνοθέτης=κύριος υπεύθυνος μορφής, ύφους, νοημάτων ταινίας
Κιν/φος= έκφραση ιδεών & συναισθημάτων σκηνοθέτη. Ο σκηνοθέτης-
δημιουργός γράφει με την κάμερά του, όπως ο συγγραφέας με τον στιλό του
/ προσωπικός κιν/φος
Θεώρηση σκηνοθέτη με προσωπικό ύφος ή διακριτή κοσμοθεωρία ως
δημιουργού (Luis Buñuel, Ακίρα Κουροσάβα, Federico Fellini,
Michelangelo Antonioni, Robert Bresson, Jacques Tati, Ingmar Bergman,
Jean Renoir, Jean Vigot, Alain Resnais, Jean-Luc Godard)
Ανάγκη συγγραφής σεναρίων από τον ίδιο τον κιν/φιστή & επίθεση κατά
σεναριογράφων με πηγή έμπνευσης τα κλασικά λογοτεχνικά έργα
Ταινία=έργο καθαρής δημιουργίας, όπως μυθιστόρημα, με οπτική
σκηνοθέτη για ζωή
Σκηνοθέτης-δημιουργός: επαναλαμβανόμενα πρόσωπα, εικόνες, θέματα,
καταστάσεις, τεχνικές σε όλες τις ταινίες του
Καινοτόμα αξιοποίηση κιν/φου: χρήση κάμερας, φωτισμού, έμφαση στο
μοντάζ ή mise-en-scène ή θέση κάμερας
43. Παγκόσμια κιν/φικά «νέα κύματα» &
χαρακτηριστικά
1960-1980: άνθηση νέων κιν/φικών κυμάτων Ευρώπης: Γαλλία Nouvelle Vague /
Αγγλία Free Cinema / Νέος Γερμανικός Κιν/φος / Νέος Σοβιετικός Κιν/φος /
Βραζιλία Cinema Nộvo / Νέος Ελληνικός Κιν/φος 1970-1980 / Τρίτος Κόσμος
Τρίτος Κιν/φος / Πολωνική Σχολή / Τσεχοσλοβακία Σχολή της Πράγας / Ουγγαρία
Σχολή της Βουδαπέστης / Κίνημα του Ελεύθερου Κεμπέκ / Ελβετική Σχολή της
Ομάδας των Πέντε
Παραγωγές χαμηλού προϋπολογισμού
Αυτοχρηματοδότηση παραγωγών
Ανεξαρτητοποίηση παραγωγών από μεγάλες εταιρείες παραγωγής
Έξοδος από ελεγχόμενα στούντιο, εγκατάλειψη βαρέως εξοπλισμού &
μηχανημάτων εγγραφής εικόνας & ήχου για εσωτερικά & εξωτερικά γυρίσματα
Υποστήριξη ανεξάρτητων παραγωγών & καλλιτεχνικών ταινιών
Άνθηση πολιτικού φιλμ
Παραβίαση κλασικής μυθοπλαστικής αφήγησης
Τροφοδότηση φιλμικού λόγου από παρεμβολή νεκρού χρόνου, από εσωτερικό ή
εξωτερικό μονόλογο, από σιωπές ηθοποιών, χώρων
Επαναπροσδιορισμός σχέσης χωροχρόνου με το μοντάζ
44. Ανάπτυξη ΝΕΚ
1970: ανάπτυξη ΝΕΚ στην περίοδο απριλιανής δικτατορίας
1966: ανταγωνισμός ελλ. τηλεόρασης. Μετά το 1971 ιλιγγιώδης
ανάπτυξη νέου μέσου
Αντίστροφη μείωση θεατών κιν/φου, που μπορούσαν να παρακολουθούν
πια ταινίες ΠΕΚ από το σπίτι τους. Έτσι, πήγαιναν στον κιν/φο για να
παρακολουθήσουν ταινίες ΝΕΚ
Δημιουργία νέου απαιτητικού κοινού
Επανασύσταση κιν/φικών λεσχών που λειτουργούσαν πριν από
διδακτορία
1969: Περ. Σύγχρονος Κινηματογράφος: συσπείρωση νέων κιν/φιστών &
κριτικών, λίκνο ΝΕΚ
Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου: φιλοξενία κατά λάθος ταινιών
του Θ. Αγγελόπουλου, Αλ. Δαμιανού, Π. Βούλγαρη. Μετά την
αναδιοργάνωσή του το 1975 & την κατάργηση λογοκρισίας, κυριαρχία
ελευθερίας & αποδοκιμασία κουλτούρας συνταγματαρχών.
45. Ανάπτυξη ΝΕΚ
Κρατική ενίσχυση κιν/φικής παραγωγής & αυξανόμενη ανεξάρτητη
παραγωγή που καταλήγει στην ίδρυση Ελληνικού Κέντρου
Κινηματογράφου που από τις αρχές 1980 χρηματοδότησε πλήθος
ταινιών ΝΕΚ
Δεκαετία 1970: κυρίαρχη μορφή παραγωγής ΝΕΚ η ανεξάρτητη
παραγωγή (αυτοχρηματοδότηση ή χρηματοδότηση από μαικήνες
παραγωγούς), όπου οι σκηνοθέτες είχαν το ρίσκο για το γύρισμα &
διανομή ταινίας
Αναπαράσταση Θ. Αγγελόπουλου, ταινία-αφετηρία ΝΕΚ
Δεκαετία 1980: χρηματοδότηση ταινιών από κρατικά κανάλια, όπως
και από προγράμματα Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αντίθεση με αισθητική & εμπορικότητα ΠΕΚ & τα καθορισμένα είδη
του (μελόδραμα, φαρσοκωμωδία, φουστανέλα, μιούζικαλ)
Αισθητικές καινοτομίες ΝΕΚ: απόρριψη σεναρίου ως προϋπάρχοντος
μυθοπλαστικού καμβά, απόρριψη σωματικής ύπαρξης ηθοποιών
46. Ανάπτυξη ΝΕΚ
Σκηνοθέτης=αποδέσμευση από πίεση κερδοσκόπου παραγωγού
Καλλιτεχνική ελευθερία στο θέμα/στόρι ταινίας, βοηθούσε ή συμμετείχε στη
συγγραφή σεναρίου
Αυτόνομη επιλογή τόπων γυρισμάτων & ηθοποιών & υλικών έκφρασης, εικόνων,
ήχων, μοντάζ, για πραγματοποίηση προσωπικού καλλιτεχνικού οράματος.
Ο σκηνοθέτης δεν καθοριζόταν από γούστο κοινού, εμπορευσιμότητα προϊόντος,
δημοτικότητα ηθοποιών, βουλιμία χρηματοδοτών. Καθολικός δημιουργός, τέλεια
αυτενέργεια στη σκηνοθεσία & συγγραφή σεναρίου, έκφραση απόψεων σκηνοθέτη
για τη ζωή. Ο κάθε σκηνοθέτης έχει χαρακτηριστικό στίγμα στην τοποθέτηση
κάμερας, μοντάζ, χρήση φωτός, κτλ.
Αριστερή ιδεολογία σκηνοθέτη, ένταξη σε ΕΔΑ στη δεκαετία 1950 & στους
κοινωνικούς αγώνες δεκαετίας 1960.
Ανατροπή θεμελίων κοινωνικής & οικονομικής τάξης
Επανεύρεση ιστορίας πρόσφατου παρελθόντος, ενασχόληση με ιστορία Β΄
Παγκοσμίου & Εμφύλιο
Άρνηση καθησυχαστικής ταύτισης με γεγονότα / σκηνοθέτης=υπερασπιστής
κοινωνικού συνόλου
47. Ανάπτυξη ΝΕΚ
Κριτική ενασχόληση με ελλ. ιστορία (Β΄ Παγκόσμιο, Κατοχή, Εμφύλιο,
μετεμφυλιακή εποχή)
Ενασχόληση με ψυχικά υπαρξιακά αδιέξοδα ατόμων
Ενασχόληση με κοινωνικά ζητήματα (αστυφιλία, προσφυγιά, ξενιτεμό,
εσωτερική κι εξωτερική μετανάστευση)
Ενασχόληση με ταξικές πολιτικές & ιδεολογικές συγκρούσεις
Προβολή ελλ. πολιτισμικής ταυτότητας στο εξωτερικό
Δεκαετία 1980: επιστροφή στις κλασικές φόρμες, με κυριαρχία
αφηγηματικού μοντέλου & τα δοκιμασμένα κιν/φικά πρότυπα
Στην κατεύθυνση αυτοδιαχείρισης παρασύρθηκαν κι οι υπόλοιποι
συντελεστές ταινιών: οπερατέρ, μουσικοί, σκηνογράφοι
Εναντίωση σε οικονομικά & πολιτιστικά καθυστερημένη κοινωνία στην
ανήσυχη δεκαετία 1970 (δικτατορία, απώλεια μισής Κύπρου, οικονομική
ύφεση μετά το 1973). Κόσμος μετάβασης & αναπροσαρμογής που
αναζητούσε νέα πολιτιστική ταυτότητα
48. Σκηνοθέτες ΝΕΚ

Θόδωρος Αγγελόπουλος /Παντελής

Βούλγαρης / Νίκος Παναγιωτόπουλος /
Νίκος Νικολαϊδης / Δήμος Θέος / Θανάσης
Ρεντζής / Κώστας Σφήκας / Βασίλης
Βαφέας / Αλέξης Δαμιανός / Φρίντα
Λιάππα / Τώνης Λυκουρέσης / Τώνια
Μαρκετάκη / Γιώργος Πανουσόπουλος /
Λάκης Παπαστάθης / Σταύρος Τορνές /
Κώστας Φέρρης / Τάσος Ψαρράς