ODPOWIEDZIALNOŚ

Ć PRACOWNIKÓW Prezentują:
Wiktoria Bartosiak
ADMINISTRACJI Katarzyna Cendal

PUBLICZNEJ
CELE ODPOWIEDZIALNOŚCI

 wewnętrzny - doskonalenie funkcjonowania administracji, poprzez:

1. zmianę postępowania osób w administracji;
2. zmianę osób w administracji.
 zewnętrzny - zróżnicowany ze względu na adresata działań
administracji:
1. związana ze zmianą stanu prawnego – np. odpowiedzialność
majątkowa;
2. związany z efektami społeczno-psychologicznymi.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
PORZĄDKOWA I DYSCYPLINARNA

Art. 38 k.p.a.:
Pracownik organu administracji publicznej podlega odpowiedzialności
porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności
przewidzianej w przepisach prawa, jeżeli:
 z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub
 prowadził postępowanie dłużej niż było to niezbędne do załatwienia
sprawy.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
PORZĄDKOWA I DYSCYPLINARNA

art. 223 § 2 k.p.a.:

Pracownik organu państwowego, pracownik
samorządowy oraz organu organizacji społecznej winny
niewłaściwego i nieterminowego załatwiania skarg i
wniosków, podlega odpowiedzialności porządkowej lub
dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności
przewidzianej w przepisach prawa.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PORZĄDKOWA

art. 108. k.p.

§ 1. Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku
w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów
przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i
obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca
może stosować:
1) karę upomnienia,
2) karę nagany.
§ 2. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez
usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub
spożywanie alkoholu w czasie pracy - pracodawca może również stosować karę
pieniężną.
 Pracodawca podejmując decyzję o
zastosowaniu kary porządkowej z k.p.
powinien:
1. uwzględnić rodzaj naruszenia obowiązków
pracowniczych, stopień winy pracownika i jego
dotychczasowy stosunek do pracy (art. 111 k.p.),
2. ukarać pracownika przed upływem dwóch tygodni od
dnia, w którym dowiedział się o naruszeniu
obowiązku pracowniczego i przed upływem trzech
miesięcy od popełnienia tego naruszenia (art. 109 § 1
k.p.),
3. przed nałożeniem kary wysłuchać wyjaśnień
pracownika.
 Pracodawca ma obowiązek zawiadomić
pracownika o ukaraniu na piśmie:
1. w treści zawiadomienia należy wskazać rodzaj i datę
naruszenia obowiązków pracowniczych, dodatkowo
pouczyć o prawie zgłoszenia sprzeciwu od ukarania i
terminie jego wniesienia;
2. odpis zawiadomienia umieszcza się w aktach
osobowych pracownika (art. 110 k.p.);
3. po roku nienagannej pracy (lub wcześniej, jeśli
pracodawca uzna za zasadne) nałożoną na pracownika
karę porządkową uważa się za niebyłą - powoduje to
konieczność usunięcia z akt osobowych pracownika
zawiadomienia o ukaraniu (art. 113 k.p.).
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA

Nadużycie władzy - (art. 231 k.k.):

1.Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia

lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu
publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności
do lat trzech. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu, o którym mowa
w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze
pozbawienia wolności od roku do lat dziesięciu
2.Nadużycie władzy polega na przekroczeniu uprawnień lub
niedopełnieniu obowiązków.
3.Do popełnienia tego przestępstwa konieczne jest działanie na
szkodę interesu publicznego lub prywatnego, przy czym szkoda
wcale nie musi powstać.
 Łapownictwo (art. 228 k.k.):

1. Jeżeli urzędnik przyjmuje korzyść majątkową lub

osobistą (a nawet jej obietnicę) za zachowanie
stanowiące naruszenie przepisów prawa (np. naruszenie
zasad postępowania przy udzielaniu zamówienia
publicznego), naraża się na odpowiedzialność karną od
jednego roku do dziesięciu lat pozbawienia wolności.
2. Łapownictwo:
a. bierne: przyjmowanie korzyści majątkowych lub
osobistych.
b.czynne: oferowanie korzyści majątkowych lub
osobistych.
 Odpowiedzialność karna za ujawnienie lub
wykorzystanie tajemnicy państwowej przez
urzędnika
(265-266 k.k.)
1. Ujawnienie lub wykorzystanie tajemnicy państwowej przez
urzędnika zagrożone jest karą pozbawienia wolności od
trzech miesięcy do lat pięciu. W przypadku informacji
stanowiących tajemnicę służbową lub informacji, które
urzędnicy uzyskują w związku z wykonywaniem czynności
służbowych, a których ujawnienie lub wykorzystanie może
narazić na szkodę prawnie chroniony interes, karą jest
pozbawienie wolności do lat trzech.
2. Sąd, skazując urzędnika za jedno z przestępstw z k.k., może
orzec zakaz zajmowania stanowiska albo wykonywania
dotychczasowego zawodu.
 Odpowiedzialność za naruszenie
dyscypliny finansów publicznych
Ustawa z 17 grudnia 2004 r. o
odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny
finansów publicznych:
Art. 1. Ustawa określa zasady i zakres
odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny
finansów publicznych, organy właściwe oraz
postępowanie w sprawach o naruszenie
dyscypliny finansów publicznych.
 Naruszenie dyscypliny finansów publicznych:

 popełnione w czasie, w którym sprawca działał lub

zaniechał działania, do którego był obowiązany:
1. naruszenie popełnione umyślnie - jeżeli sprawca miał
zamiar je popełnić, to jest chciał je popełnić albo
przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godził;
2. naruszeniu dyscypliny popełnione nieumyślnie - jeżeli
sprawca, nie mając zamiaru jego popełnienia, dopuścił się
go jednak na skutek niezachowania ostrożności
wymaganej w danych okolicznościach, mimo że
możliwość popełnienia naruszenia dyscypliny finansów
publicznych przewidywał albo mógł przewidzieć.
Kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz
ich wymiar:
1. upomnienie,
2. nagana,
3. kara pieniężna,
4. zakaz pełnienia funkcji związanych z
dysponowaniem środkami publicznymi.
Organy orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny
finansów publicznych:
 I instancja - komisje orzekające;
 II instancja - Główna Komisja Orzekająca w Sprawach o
Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych.
 ODPOWIEDZIALNOŚĆ
KONSTYTUCYJNA ZA SZKODY

Art. 77 Konstytucji:
1. Każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka
została mu wyrządzona przez niezgodne z
prawem działanie organu władzy publicznej.
2. Ustawa nie może nikomu zamykać drogi
sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub
praw.
 ODPOWIEDZIALNOŚĆ
KONSTYTUCYJNA ZA SZKODY

Ogólne zasady:
 za szkodę przysługuje pełne odszkodowanie, tj. w granicach
nie tylko utraconych korzyści, ale także nieosiągniętych
zysków;
 nie ma znaczenia, czy zachowanie urzędnika jest zawinione;
 wystarczy wykazanie bezprawności rozumianej jako
zachowanie niezgodne z prawem - art. 417 k.c.,
przewidujący odpowiedzialność Skarbu Państwa i JST za
szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy publicznych, a
więc także urzędników, przy wykonywaniu władzy
publicznej.
 Art. 417 k.c.
Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub
zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi
odpowiedzialność Skarb Państwa lub JST lub inna osoba prawna
wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Źródła szkody - art. 417(1) k.c.:

1. wydanie aktu normatywnego;
2. wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji
administracyjnej;
3. niewydanie orzeczenia lub decyzji;
4. niewydanie aktu normatywnego.
5. uchylenie lub zmiana decyzji administracyjnej związane z
zagrożeniem życia, zdrowia albo ważnymi interesami Państwa
– art. 161 k.p.a.
 Wydanie aktu normatywnego - art. 417(1) § 1 k.c.:
We właściwym postępowaniu stwierdzono niezgodność aktu
normatywnego z:
1. konstytucją;
2. ratyfikowaną umową międzynarodową;
3. ustawą.

Wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji

administracyjnej - art. 417(1) § 2 k.c.:
 stwierdzenie we właściwym postępowaniu ich niezgodności z
prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
 gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane
na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z:
a. konstytucją,
b. ratyfikowaną umową międzynarodową
c. ustawą.
 Niewydanie orzeczenia lub decyzji - art. 417(1) §3
k.c.:
 gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis
prawa,
 naprawienia można żądać po stwierdzeniu we
właściwym postępowaniu niezgodności z prawem
niewydania orzeczenia lub decyzji,
 (chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej).

Niewydanie aktu normatywnego - art. 417(1) §4 k.c.:

 obowiązek wydania przewiduje przepis prawa,
 niezgodność z prawem niewydania tego aktu
stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie
szkody.
 ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA ZA SZKODY
WYRZĄDZONE W WYNIKU WYDANIA NIEZGODNEJ
Z PRAWEM DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ:

 warunkiem powstania roszczenia jest wniesienie

skargi i uzyskanie orzeczenia stwierdzającego
niezgodność z prawem decyzji administracyjnej;
 zaniechanie wniesienia skargi wywołuje niemożność
skutecznego dochodzenia roszczenia
odszkodowawczego (postanowienie SN z 11 stycznia
2008 r., I BU 15/07).
 Art. 156 § 1 k.p.a.
Organ administracji publicznej stwierdza nieważność
decyzji, która:
1. wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,
2. wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym
naruszeniem prawa,
3. dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją
ostateczną,
4. została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie,
5. była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność
ma charakter trwały,
6. w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,
7. zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ NA ZASADZIE SŁUSZNOŚCI

Art. 417(2) k.c.:

Jeżeli przez zgodne z prawem wykonywanie władzy
publicznej
- została wyrządzona szkoda na osobie,
- poszkodowany może żądać:
1. całkowitego lub częściowego jej naprawienia oraz;
2. zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę,
⁻ gdy okoliczności, a zwłaszcza niezdolność
poszkodowanego do pracy lub jego ciężkie położenie
materialne, wskazują, że wymagają tego względy
słuszności.
 ODPOWIEDZIALNOŚĆ MAJĄTKOWA
FUNKCJONARIUSZY PUBLICZNYCH

Ustawa z 20 stycznia 2011 r. o odpowiedzialności

majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące
naruszenie prawa
Funkcjonariusz publiczny – osoba działająca w
charakterze organu administracji publicznej lub z jego
upoważnienia albo jako członek kolegialnego organu
administracji publicznej lub osoba wykonująca w urzędzie
organu administracji publicznej pracę w ramach stosunku
pracy, stosunku służbowego lub umowy cywilnoprawnej,
biorąca udział w prowadzeniu sprawy rozstrzyganej w
drodze decyzji lub postanowienia przez taki organ.
 Funkcjonariusz publiczny ponosi
odpowiedzialność majątkową w razie
zaistnienia następujących przesłanek (art. 5 –
6):

1. na mocy prawomocnego orzeczenia sądu lub na

mocy ugody zostało wypłacone odszkodowanie za
szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy
publicznej z rażącym naruszeniem prawa;
2. rażące naruszenie prawa zostało spowodowane
zawinionym działaniem lub zaniechaniem
funkcjonariusza publicznego;
 Odszkodowanie płacone przez funkcjonariusza
publicznego:

a.ustala się w wysokości nieprzekraczającej kwoty

dwunastokrotności miesięcznego wynagrodzenia
przysługującego funkcjonariuszowi publicznemu.
b.funkcjonariusz publicznych wypłaca odszkodowanie na rzecz
podmiotu odpowiedzialnego, który wcześniej wypłacił
odszkodowanie osobie trzeciej w związku z działaniem lub
zaniechaniem funkcjonariusza publicznego przy
wykonywaniu władzy publicznej.
c.jeżeli działania lub zaniechania dopuściło się kilku
funkcjonariuszy publicznych, każdy z nich ponosi
odpowiedzialność stosownie do przyczynienia się do
rażącego naruszenia prawa i stopnia winy. Max. do
dwunastokrotności wynagrodzenia każdy. Jeżeli nie jest
możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się –
odpowiadają oni w częściach równych.
 Postępowanie:

1. W terminie 14 dni od dnia wypłaty odszkodowania osobie

trzeciej przez podmiot odpowiedzialny, kierownik podmiotu
odpowiedzialnego, który wypłacił odszkodowanie albo
kierownik jednostki organizacyjnej podmiotu
odpowiedzialnego, która wypłaciła odszkodowanie, musi
przesłać do prokuratury okręgowej właściwej ze względu
na siedzibę podmiotu odpowiedzialnego wniosek o
przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego.
2. Prokurator przeprowadza postępowanie wyjaśniające
zmierzające do ustalenia przesłanek uzasadniających
wytoczenie na rzecz podmiotu odpowiedzialnego
powództwa o odszkodowanie przeciwko funkcjonariuszowi
publicznemu z tytułu szkody wyrządzonej przy
wykonywaniu władzy publicznej z rażącym naruszeniem
prawa.
3. W przypadku stwierdzenia przez prokuratora istnienia
podstaw do wytoczenia przeciwko funkcjonariuszowi
publicznemu powództwa, o którym mowa wyżej,
prokurator przed jego wytoczeniem wzywa na piśmie
funkcjonariusza publicznego do dobrowolnego
spełnienia świadczenia w terminie nie krótszym niż 7
dni od dnia otrzymania wezwania, a po bezskutecznym
upływie tego terminu wytacza powództwo.
4. Postępowanie sądowe toczy się według przepisów
k.p.c.
3. W przypadku stwierdzenia przez prokuratora istnienia
podstaw do wytoczenia przeciwko funkcjonariuszowi
publicznemu powództwa, o którym mowa wyżej,
prokurator przed jego wytoczeniem wzywa na piśmie
funkcjonariusza publicznego do dobrowolnego
spełnienia świadczenia w terminie nie krótszym niż 7
dni od dnia otrzymania wezwania, a po bezskutecznym
upływie tego terminu wytacza powództwo.
4. Postępowanie sądowe toczy się według przepisów
k.p.c.
Osoba, która będąc kierownikiem podmiotu
odpowiedzialnego lub jednostki organizacyjnej takiego
podmiotu, nie wykonuje obowiązku złożenia wniosku
do prokuratury okręgowej:
a. podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 3;
b. jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega grzywnie
albo karze ograniczenia wolności.
 BIBLIOGRAFIA

Książka „Odpowiedzialność urzędnika administracji publicznej

Odpowiedzialność majątkowa, służbowa, cywilnoprawna” Elżbieta
Garczarek, Iwona Grochowalska, Michał Culepa
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r
Kodeks Pracy
Kodeks Karny
Kodeks Postępowania administracyjnego
Strona internetowa wikipedia.pl
Strona internetowa lex.pl
Dziękujemy za uwagę!