GEMİ MANEVRASI II

DÜMEN

EMRE UĞURLU 1314170011

SENEM ACÜL 1314190013
KEMAL CAN AKALIN 1314180053
SUAT UGAN 1314180139
MUHAMMED YASİN PAKIR 1314180138
UĞUR ASLAN  1314180065
 DÜMEN

• DÜMEN, GEMİNİN SEYİR

DURUMUNDAYKEN ROTASINI
DEĞİŞTİRMEYE VEYA MANEVRA
YAPMAYA YARAYAN, GEMİNİN
HAREKETLERİNİ KOLAYLAŞTIRAN,
ÇELİKTEN VEYA ÇELİK SACDAN
YAPILMIŞ YAPIDIR.
• DÜMEN SİSTEMİ GEMİYİ
YÖNLENDİRME GÖREVİNİ YAPAN EN
ÖNEMLİ ELEMANDIR.
 DÜMEN

• DÜMEN’İN TARİHİ
BAZILARI DÜMEN KÜREĞİNİ DE BİR DÜMEN
OLARAK SAYSA DA BAZILARI DA ANTİK MISIR VE
ROMA DA KULLANILAN DÜMEN KÜREKLERİNİN
GERÇEK BİR DÜMEN OLMADIĞINI SÖYLER. BU
DÜMEN 1. YÜZYILDA ANTİK ÇİN’DE ORTAYA
ÇIKMIŞTIR. DÜMEN KÜREĞİ MODERN DÜMEN
BULUNMADAN ÖNCE GEMİLERE YÖN VERMEK İÇİN
KULLANILAN BİR PARÇAYDI.
• DÜMEN KÜREĞİ
MENES (M.Ö 3100) ‘TEN ÖNCEKİ ANTİK MISIR
GEMİLERİNDE KÜREK ÇEKME MEKANİZMALARI
VARDIR. İLK EDEBİ REFERANSI MISIR’DA BELLİ BİR
ZAMAN GEÇİREN YUNAN TARİHÇİSİ
HERODOTOS’UN YAZILARINDA BULUNUR
 DÜMEN

• KIÇ DİREĞİNE DAYALI DÜMEN

• ANTİK ÇİN
• BU DÜMENİN EN ESKİ ÖRNEKLERİ 1.
YÜZYILDA HAN HANEDANLIĞINA AİT OLAN
ÇÖMLEKLERDE BULUNMAKTADIR. BU
BATIDAN 1000 YIL ÖNCEDİR. KÜREKLİ
GEMİLERİN ÖRNEKLERİ İSE M.Ö 400-200
ARASINA DAYANMAKTADIR. ÇİNLİLER
DÜMEN İCAT ETSE BİLE KISA MESAFELİ
HIZLI SULAR İÇİN KÜREK SİSTEMİNİ
KULLANMAYA DEVAM ETTİLER. BU DÜMEN
TİPİNİ GÖSTEREN İLK ÇÖMLEK 1958 YILINDA
TAYVAN’DA BULUNMUŞTUR. BU DÜMENİN
İLK YAZILI ÖRNEĞİ İSE 5. YÜZYILA DAYANIR.
 DÜMEN

• GEMİ DÜMEN SİSTEMİ NEDİR?

• HEPİMİZ BİR DÜMEN KULLANIMINA
AŞİNAYIZ, BU DA BİR GEMİYİ
GEREKTİĞİNDE ÇEVİRMEMİZE
YARDIMCI OLUR. DÜMENLER,
GEMİLERİN TÜM HAREKET VE
KONTROLÜ İÇİN BAŞLICA SİSTEMDİR.
ANCAK, TÜM DÜMEN
EYLEMİNİN STEERİNG GEAR ADI
VERİLEN DÜMEN DİŞLİSİ ADI
VERİLEN BİR DİĞER ÖNEMLİ SİSTEME
BAĞLI OLDUĞUNU UNUTMAMALIYIZ.
Mİ DÜMEN SİSTEMİ ÇALIŞMA STANDARTLARI VE PRENSİBİ

• STANDART GEREKSİNİMLERE GÖRE, DÜMEN DİŞLİSİ, GEMİYİ 35 DERECELİK İSKELE AÇISINDAN (TAM
TERSİ DE OLABİLİR) 35 DERECELİK SANCAĞA VE MAKSİMUM RPM DEĞERİNDE (GEMİ PERVANESİNİN
1 DAKİKADA SABİT DEVİR SAYISI) BİR BAŞ-ÜSTÜ HIZDA İLERİYE DOĞRU İLERLETİRKEN GEMİYİ
SORUNSUZ ŞEKİLDE YÖNLENDİRMELİDİR. BU 35 DERECE BİR YÖNDEN TAM AKSİ YÖNDEKİ 35
DERECELİK AÇIYA ULAŞMA SÜRESİ DE 28 SANİYEYİ AŞMAMALIDIR.
• GÜÇ ÜNİTELERİNİN ÇALIŞMAMASI DURUMUNDA İSE, DÜMEN, NOMİNAL HIZININ YARISI VEYA 7 KNOT
(HANGİSİ DAHA KÜÇÜKSE) İLE 1 DAKİKALIK BİR ZAMAN DİLİMİ İÇERİSİNDE 15 DERECELİK AÇIYLA 15
DERECELİK SANCAK (VE TERSİNE) DÖNEBİLMELİDİR.
• ANA GÜÇ ÜNİTELERİ VE KONTROL SİSTEMLERİ ÇOĞALTILARAK, BUNLARDAN BİRİ ARIZALANIRSA,
DİĞERİ BEKLEME DURUMUNA GEÇEBİLİR. YANİ DÜMEN MOTORLARI YEDEKLENMELİ VE HER BİRİSİ
BİRBİRİNİN YEDEĞİ OLARAK ÇALIŞABİLMELİDİR.
• ACİL GÜÇ KAYNAĞI: DİREKSİYON DİŞLİ SİSTEMİ, ACİL JENERATÖRÜN ACİL DURUM GÜÇ KAYNAĞINA
BAĞLI EK GÜÇ ÜNİTESİ (HİDROLİK POMPA VB.) İLE DONATILACAKTIR.

• GEMİ DÜMENİ NASIL ÇALIŞIR SORUSUNUN EN GÜZEL ÖRNEĞİ GÜNLÜK HAYATTAN VERİLEBİLİR.
 YÖNLENDİRME İŞLEMLERİNİN ANA KONTROLÜ, GEMİNİN YÖNLENDİRİLME KONTROLÜNÜN
TAMAMININ, SÜRÜCÜNÜN DİREKSİYONUNA BAĞLI OLDUĞU BİR OTOMOBİLDEKİ GİBİ GEMİDE DE
AYNI İŞLEM YAPILMAKTADIR.  DÖNÜŞ İÇİN “KONTROL KUVVETİ”, DÜMEN DİŞLİSİ SİSTEMİNE
ULAŞAN DÜMENDEKİ TEKERLEKLERDEN TETİKLENİR. DÜMEN DİŞLİ SİSTEMİ BELİRLİ BİR ÖLÇEKTE
BİR BURULMA KUVVETİNİ ÜRETİR, BU DA DAHA SONRA DÜMENİ DÖNDÜREN SİSTEMLERE İLETİLİR.
DÜMEN SİSTEMLERİ

• DÜMEN SİSTEMİ BİLEŞENLERİ

• GEMİ DÜMEN SİSTEMİ BİLEŞENLERİ, AŞAĞIDAKİ
EKİPMANLARDAN OLUŞMAKTADIR;
• DÜMEN AKTÜATÖRLER (RUDDER ACTUATORS)
• GÜÇ ÜNİTELERİ POWER UNİTS)
• DÜMENİN DÖNMESİ İÇİN GEREKLİ YARDIMCI
ELEMANLAR
• HİDROLİK POMPALAR VE VALFLER

HİDROLİK VE ELEKTRO-HİDROLİK SİSTEMLERDE

HİDROLİK BASINÇ, ESAS OLARAK ELEKTRİK
MOTORLARI (ELEKTRO-HİDROLİK SİSTEMLER) VEYA
BAZEN TAMAMEN MEKANİK YOLLARLA (HİDROLİK
SİSTEMLER) TAHRİK EDİLEN HİDROLİK POMPALAR
TARAFINDAN ÜRETİLİR.
DÜMEN SİSTEMLERİ

• AKTÜATÖRLER, POMPALAR TARAFINDAN ÜRETİLEN

HİDROLİK BASINÇ (ELEKTRİKSEL OLARAK TAHRİK
EDİLİR) VE DÜMEN STOKU ARASINDAKİ
KOORDİNASYONU, DÜMEN İÇİN BİR DÖNME MOMENTİ
YARATAN MEKANİK BİR KUVVETE DÖNÜŞTÜREREK
ARACILIK EDER. AKTÜATÖRLER, GÜNÜMÜZDE GÜÇ
ÜNİTELERİ TARAFINDAN ÇOĞUNLUKLA ELEKTRİKSEL
OLARAK TAHRİK EDİLMEKTEDİR. BU AKTÜATÖRLER
SIRAYLA İKİ TİPTE OLABİLİR:
• PİSTON VEYA SİLİNDİRİK DÜZENLEME
• KANAT TİPİ ROTOR
• AKTÜATÖR SİSTEMLERİNİN TİPLERİ, GEMİLERDE
MEVCUT OLAN DÜMEN DİŞLİLERİNİN TİPLERİNİ
GÖSTERMEKTEDİR, BUNLAR DA RAM TİPİ VE ROTARY
VANE TİPİ DÜZENLEMELER OLARAK AYRILMIŞTIR.
ONLARI KISACA TARTIŞALIM.
DÜMEN SİSTEMLERİ

• ROTARY VANE TİPİ DÜMEN DİŞLİSİ

• ROTARY VANE DÜMEN DİŞLİSİNDE, İKİ
KANATÇIĞIN DÖNDÜĞÜ SABİT BİR YUVA
VARDIR. YUVALARLA BİRLİKTE MAHFAZA
DÖRT ODACIKTAN OLUŞUR. OPERASYON
YAPISI BAKIMINDAN, KÜÇÜK BİR FARKLA
RAM TİPİNE BENZER.
• ANA AVANTAJI DAHA AZ BASINÇ İLE RAM
TİPİ İLE AYNI MİKTARDA TORK ÜRETME
GÜCÜNE ULAŞMASI VE BİR BAŞKA
AVANTAJI; DAHA DÜŞÜK KURULUM
MALİYETİ, DAHA AZ AĞIRLIK VE DAHA AZ
ALAN GEREKTİRMESİDİR.
 DÜMEN SİSTEMLERİ

• RAM TİPİ DÜMEN DİŞLİSİ

• RAM TİPİ DÜMEN DİŞLİSİ YAYGIN OLARAK KULLANILAN DÜMEN
DİŞLİSİ YAPISINDAN BİRİDİR VE YAPIM AŞAMASINDA OLDUKÇA
PAHALIDIR. TEMEL PRENSİP, HİDROLİK TAHRİKLİ BİR MOTOR
MOTORUNUN VEYA ASANSÖRÜNKİYLE AYNIDIR. HER İKİ TARAFTA
AKTÜATÖR DİSKİNİN İKİ KOLUNA BAĞLI DÖRT ADET HİDROLİK
SİLİNDİR BULUNMAKTADIR. BU SİLİNDİRLER DOĞRUDAN
BORULARDAN HİDROLİK BASINÇ ÜRETEN ELEKTRİKLE ÇALIŞAN
HİDROLİK POMPALARA BAĞLANIR. POMPALARDA BULUNAN BU
HİDROLİK BASINÇ ALANI, HİDROLİK SİLİNDİRLERE HAREKET
SAĞLAR VE BU DA AKTÜATÖRÜN DÜMEN STOĞU ÜZERİNDE
HAREKET ETMESİNE KARŞILIK GELİR. BİLDİĞİMİZ GİBİ, DÜMEN
STOKU GEMİLERİN TÜM DÜMEN DİŞLİSİ DÜZENİNİN VAZGEÇİLMEZ
BİR PARÇASIDIR VE DÜMEN TEPKİSİNİN KESİN DAVRANIŞINI
BELİRLER.
 DÜMEN ÇEŞİTLERİ

• KIÇ BODOSLAMAYA MONTE EDİLEREK TEKNENİN

İSTENEN YÖNE SEYİR VE MANEVRA YAPMASINI
SAĞLAYAN ÇELİK VE YA ÇELİK SAÇTAN İMAL
EDİLEN PARÇAYA DÜMEN PALASI DENİR. ESKİDEN
LEVHA OLARAK TEK PARÇA ŞEKLİNDE ÜRETİLEN
DÜMEN PALALARI, GÜNÜMÜZDE KARŞILAŞTIKLARI
DİRENÇE KARŞI DAHA SAĞLAM VE UZUN ÖMÜRLÜ
OLMASI İÇİN  PROFİL OLARAK DİZAYN
EDİLMEKTEDİR. DÜMEN PALASI TEKNENİN
PERVANESİ İLE AYNI DÜZLEME YERLEŞTİRİLMEZ.
AKSİ HALDE FAZLADAN TİTREŞİM(VİBRASYON)
MEYDANA GELİR. DÜMENİN VERİMLİ ÇALIŞMASI
İÇİN''İYİ PERVANE SUYUNA'' İHTİYACI VARDIR EĞER
AYNI DÜZLEMDE OLURSA PERVANENİN
OLUŞTURDUĞU GİRDAP DÜMENE ETKİ EDEN İYİ
SUYU BOZACAK VE DÜMENİN VERİMSİZ
ÇALIŞMASINI SAĞLAYACAKTIR.
 DÜMEN ÇEŞİTLERİ
• DÜMEN ÇEŞİTLERİ:
İĞNECİKLİ DÜMEN: TEK PARÇA LEVHADAN OLUŞUR. TEK PARÇA OLDUĞU
İÇİN DÜMEN RODUNA BURULMA MOMENTİ YÜKSEKTİR.YÜKSEK MOMENT
DÜMENİN ÜZERİNDE BULUNAN İĞNECİKLER İLE AZALTILIR.
YARI BALANSLI DÜMEN (SEMİ-BALANCED RUDDERS) DÜMEN RODUNUN
ARKASINDA KALAN DÜMEN ALANI TOPLAM ALANIN %25İNDEN AZDIR.
BALANSLI DÜMEN (BALANCED RUDDERS) DÜMEN RODU
DÜMEN GENİŞLİĞİNİN 1/3 ‘Ü İLA 1/4’Ü ARASINA MONTE EDİLİR. BU TİP
DÜMENLERDE; DÜMEN RODUNUN ÖNÜNDE KALAN KISIM, DÜMEN
PALASININ TOPLAM ALANIN %25’İNDEN AZ OLAMAZ.
BALANSIZ DÜMEN (UNBALANCED RUDDERS) ISAMBARD KİNGDOM
BRUNEL TARAFINDAN TASARLANMIŞ VE İLK KEZ SS GREAT BRİTAİN
GEMİSİNDE 1843 YILINDA KULLANILMIŞTIR.BU TİP DÜMENLERDE PALA,
DÜMEN RODUNUN KENARINA MONTE EDİLİR.
FLAP DÜMENLER (FLAP RUDDERS) FLAP DÜMEN SİSTEMLERİ KISITLI
ALANDA VE ÖZELLİKLE DÜŞÜK HIZLARDA DAHA İYİ MANEVRA
YAPILMASINA OLANAK VERİR.DİĞER DÜMEN ÇEŞİTLERİNE GÖRE AYNI
ALANDA YAKLAŞIK İKİ KATI KADAR DAHA FAZLA MANEVRA İMKANI
TANIMAKTADIR.
HER BOY GEMİYE GÖRE UYUMLU OLAN FLAP DÜMENLER, ÖZELLİKLE DAR
BÖLGELERDE SEYİR YAPAN TİCARİ GEMİLERDE SIKÇA TERCİH EDİLMEKTE
OLUP UYGULANAN GEMİNİN MANEVRA KABİLİYETİ CİDDİ ANLAMDA
İYİLEŞTİRMEKTEDİR. 
DÜMENLERİN MANEVRAYA
ETKİSİ
• HERHANGİ BİR GEMİ TASARIMININ İLK ÖNCELİĞİ,
TASARLANAN ÜRÜNÜN İŞLEV-YETERLİLİK
KAZANMASIDIR VE ARDINDAN ESTETİK DEĞERİ GELİR.
DÜMENLER, ESTETİK NEDENİYLE DEĞİL, KIÇ TARAFINA
YERLEŞTİRİLDİĞİNDE HİDRODİNAMİK ETKİNLİĞİ
NEDENİYLE BAŞ YERİNE KIÇ TARAFINA
YERLEŞTİRİLMİŞTİR.
• BUNU ANLAMAK İÇİN DÜMENİN BİR GEMİDEKİ • BU DÜMEN KUVVETİ, GÖREBİLECEĞİNİZ GİBİ, GEMİYE
ROLÜNÜ ARAŞTIRMAK GEREKİR. DÜMENİN SANILANIN ÇAPRAZ BİR YÖN BOYUNCA YÖNLENDİRİLİR. BAŞKA BİR
AKSİNE GEMİYİ DÖNDÜREN ANA ELEMAN DEĞİLDİR . O DEYİŞLE, BU KUVVET GEMİNİN İSKELE TARAFINA DOĞRU
HALDE BİR GEMİ NASIL DÖNER? VE DÜMEN DEĞİLSE, BİR YALPA HIZINA ULAŞMASINA NEDEN OLACAKTIR. BU
GEMİYİ DÖNDÜREN NEDİR? DÜMENİN SANCAĞA
NEDENLE DÜMEN SANCAK ALABANDA ÇEVRİLDİĞİNDE
ÇEVİRİLDİĞİNİ DÜŞÜNELİM. DÜMENCİ DÜMEN AÇISINI
SIFIRDAN SANCAĞA DOĞRU BİR AÇIYA
GEMİ İSKELEYE DOĞRU HAFİFÇE SALLANACAKTIR.
DEĞİŞTİRDİĞİNDE, TAM O ANDA DÜMENE BİR ANCAK BU YALPALAMA, SANCAĞA DÖNÜŞ MOMENTİNE
KALDIRMA KUVVETİ ETKİ EDER. KALDIRMA KIYASLA O KADAR ÖNEMSİZDİR Kİ, YALPALAMA PEK
KUVVETİNİN YÖNÜ İSKELE TARAFINA DOĞRUDUR. HİSSEDİLMEZ. AMA EVET, SALLANMA MEYDANA GELİR.
DÜMENLERİN MANEVRAYA
ETKİSİ
• BUNUN DIŞINDA DÜMEN KUVVETİNİN GEMİ ÜZERİNDE
BAŞKA BİR ETKİSİ DAHA VARDIR. GEMİNİN AĞIRLIK
MERKEZİNDE MOMENTUM OLUŞTURUR. DÜMEN,
DÖNDÜRÜLECEK TEKNENİN BOYUTUNA KIYASLA
KIYASLANAMAYACAK KADAR KÜÇÜKTÜR. PEKİ DÜMEN
GEMİYİ NASIL DÖNDÜRÜR? DAHA ÖNCE GÖRDÜĞÜMÜZ
GİBİ, DÜMEN BİR GEMİYİ DÖNDÜRMEZ. GERÇEKTE, DÜMEN
TARAFINDAN OLUŞTURULAN DÜMEN MOMENTİ, GEMİYİ
GEREKLİ PRUVA AÇISI İLE DÖNDÜRMEK İÇİN İHMAL
EDİLEBİLECEK KADAR KÜÇÜKTÜR. DÜMEN MOMENTİ
GEMİNİN AĞIRLIK MERKEZİ CİVARINDA HAREKET
ETTİĞİNDE, GEMİYE BİR SÜRÜKLENME AÇISI VEREREK
GEMİNİN YÖNÜNÜ BİRAZ DEĞİŞTİRİR. BU MOMENT, GEMİYİ
GEREKLİ PRUVA AÇISINA DÖNDÜRMEK İÇİN YETERİNCE
BÜYÜK DEĞİLDİR, ANCAK BİR TASARIMCININ TEK
YAPMASI GEREKEN, DÜMEN MOMENTİNİN GEMİNİN
HAREKETİNE HAFİF BİR SÜRÜKLENME AÇISI KATMAYA
YETECEK KADAR OLDUĞUNDAN EMİN OLMAKTIR.
DÜMENLERİN MANEVRAYA
ETKİSİ
• DÜMENİN KIÇA YERLEŞTİRİLME NEDENLERİ;

• DÜMEN SANCAĞA ÇEVRİLDİĞİNDE İSKELEYE DOĞRU

BİR KUVVET OLUŞTURUR. DÜMEN KUVVETİ
TARAFINDAN AĞIRLIK MERKEZİ ETRAFINDA
OLUŞTURULAN DÜMEN MOMENTİNİN YÖNÜ SANCAĞA
DOĞRU OLUR.( BİR SÜRÜKLENME AÇISI OLUŞTURACAK
ŞEKİLDE). ŞİMDİ DÜMENİ GEMİNİN PRUVASINA
YERLEŞTİRDİĞİMİZİ HAYAL EDELİM. DÜMENE BİR
SANCAK AÇISI VERİLDİĞİNDE, DÜMEN KUVVETİ HALA
İSKELE YÖNÜNDE OLACAKTIR. AĞIRLIK MERKEZİNİN
OLUŞTURDUĞU MOMENTUM ETKİSİNİ KAYBEDECEKTİR.
DÜMEN MOMENTİ İSKELEYE DOĞRU OLACAK, İSKELEYE
DOĞRU BİR SÜRÜKLENME AÇISINA NEDEN OLACAK VE
NET HİDRODİNAMİK MOMENT GEMİNİN İSKELEYE
DÖNMESİNE NEDEN OLACAKTIR. OYSA İLK AŞAMADA
DÜMENE SANCAK KOMUTU VERİLMİŞTİR.
ÜMENLERİN MANEVRAYA
ETKİSİ
• DÜMENLERİN PRUVAYA YERLEŞTİRİLMEMESİNİN
BAŞKA BİR NEDENİ DAHA VAR. DÜMENİ ÇARPIŞMA
HASARLARINDAN KORUMAK İÇİNDİR. ANCAK BU,
BİRİNCİL BİR NEDEN DEĞİLDİR.

• SON OLARAK, NEDEN BİR DÜMEN HER ZAMAN BİR

PERVANENİN ARKASINA YERLEŞTİRİLİR? PERVANE,
ARDIMDAN DIŞARI AKAN SUYUN HIZINI ARTIRMAKTAN
BAŞKA BİR ŞEY YAPMAZ. VE ÜRETİLEN KALDIRMA
KUVVETİ (DÜMEN KUVVETİ), ÜZERİNE DÜŞEN SUYUN
HIZIYLA ORANTILIDIR. BU NEDENLE, PERVANENİN KIÇ
TARAFINA BİR DÜMEN YERLEŞTİRİLİRSE, PERVANE
ÇIKIŞININ ARTAN HIZI, DAHA BÜYÜK BİR KALDIRMA
KUVVETİ İLE SONUÇLANIR. ANCAK BİR DÜMEN
PERVANENİN HEMEN ÖNÜNE KONURSA YÖN
BAKIMINDAN AYNI DÖNDÜRME ETKİSİNE SAHİP OLUR,
ANCAK DÜMENDEKİ AKIŞ ONUN KADAR OLMADIĞI
İÇİN BÜYÜKLÜĞÜ AYNI OLMAZ.
DÜMENCİNİN GÖREVLERİ

• DÜMEN TUTMAK; HAREKET HALİNDEKİ GEMİNİN

DÜMEN VE SERDÜMEN MARİFETİ İLE İSTENEN YÖNDE
İLERLEYİŞİNİ SAĞLAMAKTIR. SERDÜMEN; DÜMEN
TUTAN GÜVERTE TAYFASIDIR. KÜÇÜK TEKNELERDE
DÜMEN DOĞRUDAN KAPTAN TARAFINDAN
TUTULURKEN BÜYÜK GEMİLERDE İSE DÜMEN
SERDÜMEN TARAFINDAN TUTULUR.
• SERDÜMEN; KAPTANIN VEYA VARDİYA ZABİTİNİN
VERDİĞİ DÜMEN MANEVRA KOMUTLARINI YERİNE
GETİRİR VE GEMİNİN BELİRTİLEN ROTA HATTINDA
İLERLEMESİNİ SAĞLAR. BU KİŞİ DÜMEN DOLABI
ÜZERİNDEKİ KUMANDA UNSURLARI HAKKINDA
YETERLİ DERECEDE BİLGİYE VE KILAVUZ
KAPTANLARIN İNGİLİZCE OLARAK VERECEKLERİ
KOMUTLARI VE KONUYLA İLGİLİ SORULARINA CEVAP
VEREBİLECEK DERECEDE YABANCI LİSAN BİLGİSİNE
SAHİP OLMALIDIR.
DÜMENCİNİN GÖREVLERİ
• AĞIR DENİZLERDE DÜMEN TUTULURKEN AŞAĞIDAKİ HUSUSLARA
DİKKAT EDİLİR.
• ● DÜMEN TUTULURKEN BÜYÜK DÜMEN AÇISI KULLANILIR,
• ● BAŞIN DALGA İLE SAVRULMALARI GÖZ ÖNÜNDE TUTULARAK,
SAVRULMA BAŞLAMADAN DÜMEN DİĞER TARAFA BASILARAK
SAVRULMA ETKİSİ AZALTILIR
• ● VERİLEN ROTA, DALGALARIN BORDADAN ALINMASINI ZORUNLU
KILIYOR FAKAT DÜŞÜLEN YALPA SADECE ÜÇLEMELERDE TEHLİKELİ
OLUYORSA, DENİZLER TAKİP EDİLİR VE SADECE ÜÇLEMELERDE BAŞ
DALGAYI OMUZLUKTAN ALACAK ŞEKİLDE ÇEVRİLİR, SONRA TEKRAR
ROTAYA ALINIR. EĞER YÜZEY DALGALARI DA TEHLİKELİ DERECEDE
YALPAYA SEBEP OLUYORSA ROTA DEĞİŞTİRİLİR.
• ● VERİLEN ROTA, DALGALARIN TAM BAŞTAN ALINMASINI ZORUNLU
KILIYOR FAKAT SADECE ÜÇLEMELERDE TEHLİKELİ GERİLMELERE
SEBEP OLUYORSA, DENİZLER TAKİP EDİLİR VE SADECE ÜÇLEMELERDE
BAŞ DALGAYI OMUZLUKTAN ALACAK ŞEKİLDE ÇEVRİLİR, SONRA
TEKRAR ROTAYA ALINIR. EĞER YÜZEY DALGALARI DA TEHLİKELİ
DERECEDE GERİLMELERE SEBEP OLUYORSA ROTA DEĞİŞTİRİLİR.
• ● DÖNÜŞLERDE ÜÇLEMELER TAKİP EDİLİR VE EN YÜKSEK DALGA
GEÇER GEÇMEZ ALABANDA İLE DÖNÜŞE GEÇİLİR.
 DÜMEN KOMUTLARI
• İSKELE ALABANDA (HARD A PORT): DÜMENİN BASILABİLDİĞİ KADAR İSKELEYE
BASILMASI İÇİN SERDÜMENE VERİLEN KUMANDADIR. BAŞLANGIÇTA BELİRTTİĞİMİZ GİBİ
MAKSİMUM ALABANDA AÇISI 30-35° DİR.
• SANCAK ALABANDA (HARD A STARBOARD): DÜMENİN BASILABİLDİĞİ KADAR SANCAĞA
BASILMASI İÇİN SERDÜMENE VERİLEN KUMANDADIR.
• SANCAK ON (STARBOARD TEN DEGREES): DÜMENİ DÜMEN MÜŞİRİNDE ON DERECE
GÖSTERENE KADAR SANCAĞA BASMASI VE ORADA TUTMASI İÇİN SERDÜMENE VERİLEN
KUMANDADIR.
• İSKELE YİRMİ (PORT TWENTY DEGREES): DÜMENİ, DÜMEN MÜŞİRİNDE YİRMİ DERECE
GÖSTERENE KADAR İSKELEYE BASMASI VE ORADA TUTMASI İÇİN. SERDÜMENE VERİLEN
KUMANDADIR.
• ORTALA (MİDSHİP): BİR TARAFA DOĞRU DÜMEN TESİRİYLE DÖNMEKTE OLAN BİR
GEMİNİN PRUVASI, ÜZERİNDE OLAN DÖNME HIZI İLE İSTENEN ROTAYA GELEBİLECEK
KADAR YAKLAŞTIĞI ZAMAN DÜMENİN OMURGA İSTİKAMETİNE ALINMASI İÇİN
SERDÜMENE VERİLEN KUMANDADIR.
• KARŞILA (MEET HER): DÜMEN ORTALANMIŞOLDUĞU HALDE GEMİNİN SAVRULMAKTA
DEVAM ETTİĞİ ANLAŞILDIĞI ZAMAN BUNU ÖNLEMEK İÇİN DÜMENİ PRUVANIN
SAVRULDUĞU YÖNÜN AKSİ TARAFINA BASMASI İÇİN SERDÜMENE VERİLEN
KUMANDADIR.
• GELSİN (STEER MORE TO PORT (VEYA STARBOARD): DÜMEN SANCAK VEYA İSKELEYE
BASILDIĞI HALDE PRUVANIN DAHA SÜRATLİ SAVRULMASI İSTENİRSE, BUNU SAĞLAMAK
ÜZERE DÜMENİ DAHA FAZLA BASMASI İÇİN SERDÜMENE VERİLEN KUMANDADIR.
• VİYA (STEADY): GEMİNİN PRUVASI BİR YÖNE ÇEVRİLDİK TEN VE İSTENİLEN ROTADA
SEYRETTİKTEN SONRA BUNDAN AYRILMAMASI İÇİN SERDÜMEN VERİLEN KUMANDADIR.
 DÜMEN KOMUTLARI
• VİYA BÖYLE (STEADY AS SHE GO): GEMİNİN PRUVASININ BULUNDUĞU ROTADA DÜMEN
TUTMASI İÇİN SERDÜMENE VERİLEN KUMANDADIR.
• İYİ BÖYLE (VERY WELL): GEMİNİN PRUVASI İSTENİLEN BİR ROTA VEYA KERTERİZDE
BAŞTUT TUĞU ZAMAN BU ŞEKİLDE DÜMEN TUTMASI İÇİN SERDÜMENE VERİLEN
KUMANDADIR.
• KAÇ BÖYLE (PRUVA KAÇ?) (HOW DOES SHE HAD):HERHANGİ BİR ROTADA DÜMEN
TUTULURKEN VEYA YENİ BİR ROTAYA GEÇİLDİĞİ ZAMAN PRUVANIN HANGİ ROTADA
OLDUĞUNU ÖĞRENMEK İÇİN SERDÜMENE VERİLEN KUMANDADIR.
• İKİ DERECE SANCAKTA GİT! (STEER TWO DEGREES MORE): PRUVANIN GİTMEKTE
OLDUĞU ROTANIN İKİ DERECE DAHA SANCAĞINA GELMESİ İÇİN SERDÜMENE VERİLEN
KUMANDADIR. ÖRNEĞİN ROTA 198 İSE BU KUMAN-DADAN SONRA 200 YAPILIR.
• KALDIR (EASE THE RUDDER): DÜMENİ SANCAKTAN İSKELEYE VEYA İSKELEDEN
SANCAĞA BASMASI İÇİN SERDÜMENE VERİLEN KUMANDADIR. BUNA “KARŞILAMAK”
DA DENİR.
• AĞIR GELSİN (EASY HANDSOMELY): DÜMENİN HERHANGİ BİR TARAFA BİRDENBİRE
BASILMASI YÜZÜNDEN PRUVANIN HIZLA SAVRULMASININ ÖNÜNE GEÇMEK İÇİN
SERDÜMENE, DÜMENİ AĞIR AĞIR BASMASI İÇİN VERİLEN KUMANDADIR.
• İKİ DERECE İSKELEDE GİT! (STEER TWO DEGREES LESS): PRUVANIN, GİTMEKTE
OLDUĞU RO TANIN İKİ DERECE DAHA İSKELE TARAFINA GELMESİ İÇİN SERDÜMENE
VERİLEN KUMANDADIR. ÖRNEĞİN, ROTA 048 İSE, BU KUMANDA VERİLİNCE 046 YAPILIR.
• BEŞDERECE SANCAKTASIN! (YOU ARE STEERİNG FİVE DEGREES MUCH): İSTENİLEN
ROTA DAN BEŞDERECE DAHA SANCAKTA DÜMEN TUTTUĞUNU VE BUNU DÜZELTMESİNİ
BİLDİRMEK İÇİN SER DÜMENE VERİLEN KUMANDADIR.
 DÜMEN KOMUTLARI
• BEŞDERECE İSKELEDESİN! (YOU ARE STEERİNG FİVE DEGREES
LİTTLE): İSTENİLEN ROTADAN BEŞDERECE DAHA İSKELEDE DÜMEN
TUTTUĞUNU VE BUNU DÜZELTMESİNİ BİLDİRMEK İÇİN SERDÜMENE
VERİLEN KUMANDADIR.

• ROTA SÖYLEMEK: ROTA 132° COURSE 132 VEYA, “BİR-ÜÇ-İKİ” (ONE-

THREE-TWO). DÜMENİ 132° YE TUT (STEER TO 132°): PRUVANIN 132° DE
BAŞTUTMASI İÇİN SERDÜMENE VERİLEN KUMANDADIR.

• DÜMEN NEREDE? (HOW İS THE RUDDER): MANEVRA SIRASINDA DİĞER

KUMANDALAR VERİ LİRKEN GEREKLİ BİR MANEVRA İŞLEME
GEÇİRİLİRKEN SERDÜMENE DÜMENİN NEREDE OLDUĞUNU RAPOR
ETMESİ İÇİN VERİLEN KUMAN-DADIR, BUNUN ÜZERİNE SERDÜMEN
“İSKELE ON-SANCAK ALABANDA-ORTADA” ŞEKLİNDE BİR RAPOR
YAPACAKTIR.

• YEDİR! (MİND YOUR RİGHT RUDDER): ÖRNEĞİN BU KUMANDANIN

“YEDİR SANCAĞA!” ŞEKLİNDE VERİLDİĞİNİ DÜŞÜNELİM. PRUVAYI
İSKELEYE HİÇ KAÇIRMADAN GEMİYİ AĞIR AĞIR SANCAĞA ALMAK İÇİN
SERDÜMENE VERİLEN KUMANDADIR.

• SANCAĞA (VEYA İSKELEYE) KAÇMA! (NOTHİNG TO…): GEMİ

SEYREDERKEN PRUVANIN SANCAK VEYA İSKELE TARAFA
SAVRULMAMASI İSTENİYORSA, BUNA DİKKAT ETMESİ İÇİN SERDÜMENE
VERİLEN KUMANDADIR. AMERİKA’DA DENİZCİLER SANCAK (STARBOARD)
TERİMİ İÇİN “RİGHT” VE İSKELE (PORT) TERİ Mİ İÇİN “LEFT”
 DÜMEN ARIZALARI

• GEMİLERDE DÜMEN KİLİTLENMESİ NE DEMEK?

DÜMEN SIKIŞMASI NEDENLERİ NELER?
• GEMİLERDE GENELDE DÜMENİ KONTROL EDEN
HİDROLİK MAKİNALARIN ARIZALANMASI VEYA
ELEKTRİK BESLEMESİ ALAMAMASI
SONUCUNDA GERÇEKLEŞEN HADİSE. AZ
MİKTARDA GEMİNİN DENİZCİLİK
ÖZELLİKLERİNDEN DE KAYNAKLANDIĞI
OLUYOR. DÜMEN KİLİTLENMESİ GENELLİKLE
YÜK VE YOLCU GEMİLERİNDE OLUR. OLDUKÇA
KARMAŞIK SİSTEMLERLE KONTROL EDİLEN
DÜMENLER ARIZALAR NEDENİ İL
KİLİTLENEBİLİR. KULLANDIĞIMIZ YELKELİ
TEKNELERDE DOLAP DÜMENDE DE ÇOK NADİR
DE OLSA ARIZALAR NEDENİ İLE DÜMEN
 DÜMEN ARIZALARI

• TEL VEYA ZİNCİRLER SIKIŞABİLİR VEYA

OTOPİLOT ARIZA YAPARAK DÜMENİ
KİLİTLEYEBİLİR. BU ARIZALAR ÇOK
NADİRDİR. DAHA ÇOK DÜMEN KİLİTLENMESİ
DÜMEN PALASI İLE TEKNE GÖVDESİ
ARASINA BİRŞEY SIKIŞMASINDAN
OLUŞABİLİR. YÜZER HALDEKİ PİSLİKLER BU
KONUDA BAŞ SORUMLUDUR. ÖRNEĞİN
ATILMIŞ HALAT PARÇALARI, NAYLON
TORBALAR, ÇUVALLAR BU TÜR
KİLİTLENMELERE NEDEN OLABİLİR. DÜMENİ
KİLİTLENEN GEMİ MANEVRA GÜCÜ KISITLI
TEKNE SINIFINA GİRER. YAPTIĞI İŞ
NEDENİYLE BU KURALLARIN GEREĞİNCE
UYGUN OLARAK MANEVRA YAPMA GÜCÜ
 DÜMEN ARIZALARI
• DÜMEN KİLİTLENME NEDENLERİ NELER?

• 1- DÜMENİ KONTROL EDEN ELEKTRİK KESİLMİŞTİR.

SİGORTASI ATMIŞ OLABİLİR VEYA KABLOLARDA KISA
DEVRE OLUŞMUŞTUR.
2- DÜMENİ SAĞA SOLA ÇEVİREN HİDROLİK POMPASINDA
BİR ARIZA OLMUŞTUR.HORTUM PATLAMIŞ OLABİLİR.
3- DÜMEN SANCAK, İSKELE DURUMUNDA, FAZLA AÇI İLE
DÖNMÜŞTÜR. NETİCESİNDE DÜMENİN ÜST KISMI
GEMİNİN KIÇ TAVANINA SIKIŞMIŞ OLABİLİR.
4- DÜMENE DENİZDEN YABANCI BİR SERT MADDE
TAKILMIŞ OLABİLİR.
5- PERVANENİN KANADINDAN BİR TANESİ EĞİLMEK
SURETİYLE DÜMENİ SIKIŞTIRABİLİR.
6-DÜMENİ KUMANDA EDEN MAKİNE STOP ETMİŞ
OLABİLİR.
7- BU YARDIMCI MAKİNENİN MAZOTU BİTMİŞ OLABİLİR.
8- DÜMEN YUVASINDAN FIRLAMIŞ OLABİLİR.
9-DÜMEN İLE GEMİ GÖVDESİ ARASINA DENİZDEN
 KAYNAKÇA

• HTTPS://MARİNERSSPEAK.COM/
• HTTPS://KNOWLEDGEOFSEA.COM • HTTPS://WWW.MARİNEİNSİGHT.COM/
• HTTP://WWW.MACHİNERYSPACES.COM/ • HTTPS://WWW.SEAMANMEMORİES.COM/
• HTTPS://MARİNERSPOİNTPRO.COM/ • HTTPS://WWW.DMSONLİNE.US/
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

END OF PRESENTATION