ASAS AGROTEKNOLOGI

(RBT1024)

BAB 3 :
FAKTOR YANG MEMPENGARUHI
TUMBESARAN HAIWAN TERNAKAN /
PELIHARAAN

BY :
NOVIENA MAY DAURIN
  Haiwan ternakan memberi sumbangan yang
besar dalam kehidupan manusia.
TERNTernakan membekalkan pelbagai bahan untuk manusia
AKANseperti makanan, minuman, pakaian dan sebagainya.
 Tumbesaran dan pengeluaran haiwan sangat bergantung kepada
iklim, corak permakanan, taraf kesihatan dan baka. 
 IKLIM NUTRISI

FAKTOR YANG
MEMPENGARUH
I

KESIHATA GENETIK
N
 IKLIM
 Unsur iklim yang mempengaruhi tumbesaran ternakan ialah SUHU ,
KELEMBAPAN , DAN CAHAYA
 SUHU
 Ternakan memerlukan suhu yang sesuai.
Suhu yang tidak sesuai akan menjejaskan
kesihatan ternakan

 Purata suhu badan ternakan adalah antara

36 C hingga 41 C dan ianya berbeza-
beza mengikut jenis ternakan serta
aktiviti yang dilakukan.
 KELEMBAPAN
 Setiap ternakan mempunyai kelembapan yang berbeza-beza
 Pada kelembapan yang terlalu rendah ternakan akan kehilangan air dari
badanya.
 Pada kelembapan yang terlalu tinggi pula wap air di udara akan disedut semasa
pernafasan.
 Paru paru akan dipenuhi wap air dan menganggu proses pernafasan ternakan.
 CAHAYA
 Cahaya memainkan peranan yang kecil
sahaja dalam pertumbuhan dan
pengeluaran ternakan iaitu dalam aspek
pembiakan ternakan.

 Keberkesanan cahaya ke atas ternakan

bergantung kepada intensiti dan tempoh
siang dan malam.
 KESAN IKLIM KE ATAS
PENGELUARAN TERNAKAN
 Himpitan iklim adalah keadaan alam yang
boleh menyebabkan gangguan
keseimbangan fisiologi ternakan.

 Dua kesan iklim ke atas pengeluaran

ternakan ialah:
 Secara langsung
 Secara tidak langsung
 KESAN IKLIM SECARA LANGSUNG
 1. PERLAKUAN SEMASA MERAGUT
 Suhu tinggi dan pancaran matahari terik mengurrangkan selera makan dan ketahanan
badan ternakan semasa meragut
 Ternakan akan berhenti makan untuk mencari tempat teduh
 Jangka masa meragut berkurang

 2. PENGAMBILAN MAKANAN
-Peningkatan suhu menyebabkan
kadar pengambilan makanan
berkurang sebaliknya pengambilan
air akan berlebihan
 3. TUMBESARAN
 Suhu tinggi menyebabkan kurang selera makan
dan kadar tumbesaran akan menurun

 4. PENGELUARAN HASIL
 Peningkatan suhu persekitaran akan
menyebabkan gangguan kepada proses fisiologi
 Suhu persekitaran yang tinggi mempengaruhi
pengeluaran telur, susu dan daging.

 5. PEMBIAKAN
 Suhu tinggi akan menjejaskan kesuburan ovum
dan sperma, kematian embrio dan merencatkan
janin
 Kadar penetasan telur berkurang
 KESAN IKLIM SECARA TIDAK LANGSUNG

 1. PENGHASILAN BAHAN MAKANAN TERNAKAN

 Taburan hujan yang tingi menggalakkan pertumbuhan foraj dan akan menambahkan
bahan makanan ternakan
 Iklim lembap menggalkkan serangan kulat Aspergillus flavus pada makanan ternakan
dan ternakan mengalami keracunan Aflatoksin
 Iklim panas merosakkan kandungan vitamin dan mineral dalam bahan makanan
ternakan
 2. SERANGAN PERASIT DAN PENYAKIT TERNAKAN
 Suhu dan kelembapan tinggi mengalakkan pembiakan patogen
dan parasit
 Suhu rendah menggangu sistem pernafasan

 3. PENGENDALIAN DAN PENYIMPANAN HASIL

TERNAKAN
 Suhu dan kelembapan tinggi merosakkan hasil ternakan seperti
susu, daging dan telur
 Mikroorganisma membiak dan menjalankan proses penapaian
ke atas hasil ternakan apabila kelembapan tinggi.
 Hasil cepat rosak dan buruk
 Embrio mati dan telut tidak menetas jika suhu tinggi
 CARA MENGURANGKAN KESAN
HIMPITAN IKLIM
1. Mengadakan perumahan yang sempurna
2. Melindungi ternakan dari serangan musuh, mengawal penyakit dan parasit serta
iklim yang melampau
3. Ciri perumahan sempurna – ruang lantai mencukupi, aliran udara yang baik ,
bekalan cahaya yang sesuai dan mudah dibersihkan
4. Arah binaan perumahan mengambil kira pancaran cahaya matahari dan arah tiupan
angin
5. Menanam pokok naungan untuk melindungi ternakan dari pancaran terik matahari,
memberi oksigen dan menyediakan tempat ternakan berehat.
6. Memillih baka yang toleran terhadap suhu dan kelembapan tinggi. Contoh baka yang
toleran terhadap suhu tinggi ialah lembu Kedah-Kelantan
NUTRISI
KEPENTINGAN PEMAKANAN
 Mengekalkan kesihatan
–  Memerlukan semua kelas pemakanan dalam kadar dan kuantiti
yang betul
–  Sistem pertahanan tubuh dan fungsi badan stabil/sempurna
–  Membentuk sistem imun tubuh untuk bertindak terhadap
patogen dan parasite

 Memenuhi  keperluan pertumbuhan
– Pertambahan saiz tubuh melibatkan pertambahan bahan
interselular, lapisan baru pada kulit dan pengembangan sel
– Proses pertumbuhan memerlukan karbohidrat, protein, kalsium,
kuprum, zink dan vitamin
  Memenuhi keperluan pengeluaran dan pembiakan
– Pengeluaran dipengaruhi oleh pemakanan yang diambil oleh ternakan
– Pengeluaran susu memerlukan karbohidrat, protein, kalsium dan fosforus
dalam kuantiti yang lebih daripada biasa
– Faktor makanan yang  berkait dengan pembiakan adalah aras tenaga,
kandungan protein, mineral dan vitamin
– Aras tenaga tinggi mempercepatkan umur kematangan seks dan meninggikan
kadar kebuntingan
 JENIS
JENIS NUTRISI NUTRIEN FUNGSINYA
KARBOHIDRAT • Diperlukan untuk memberi tenaga dalam menjalankan aktiviti
fizikal dan fungsi badan
• Sumber: gula, molases dan kanji.
• Kekurangan: tumbesaran terencat dan berat badan berkurangan

LEMAK • Sebagai sumber tenaga, sumber makanan simpanan, pembentukan

tisu di bawah kulit, sebagai penebat haba dan sebagai pelarut
vitamin.
• Sumber: minyak dan daging hancur.
• Kekurangan: ternakan lesu dan kurus.
PROTEIN • Untuk pembinaan otot, pemulihan tisu, tumbesaran badan dan pengeluaran
susu, pembekal tenaga dan pembentuk enzim
• Sumber: kacang soya, kacang tanah, daging hancur dan ikan.
• Kekurangan: menyebabkan kurus, lemah, peka kepada aflatoksin, terencat
tumbesaran dan kecekapan penukaran makanan menurun
 JENIS NUTRISI FUNGSINYA
MINERAL • Untuk menjalankan fungsi badan dengan sempurna
• Untuk keperluan tisu  badan, bendalir badan, tulang dan gigi.
• Jumlah mineral yang diperlukan bergantung kepada jenis ternakan dan
peringkat penternakan.

VITAMIN • Untuk mengatur proses badan bagi menjamin tumbesaran, pengeluaran,

pembiakan dan kesihatan.
AIR • Berfungsi sebagai pelarut dan pengangkut bahan – bahan ke seluruh
anggota badan.
• Air yang diambil bergantung kepada suhu dan kelembapan udara
persekitaran
• Kekurangan air menyebabkan peningkatan suhu badan, gangguan
metabolisme tubuh, merencatkan tumbesaran dan penurunan pengeluaran.
 

ADITIF • Bahan bukan nutrien yang ditambahkan ke dalam formulasi makanan

ternakan
• Contoh: antibiotik, vitamin, hormon dan mineral
SISTEM PENCERNAAN
(RUMINAN)
 ORGAN FUNGSI
RUMEN · Simpan makanan
· Menukar selulos kepada protein dan vitamin
melalui proses fermentasi
RETIKULUM · Menyimpan air
· Melakukan regurgitasi
· Memisahkan bahan makanan kasar supaya
tidak memasuki omasum

OMASUM · Menyimpan makanan yang telah dikunyah

·Memisahkan bahan makanan kasar supaya tidak
memasuki abomasum

ABOMASUM · Melakukan proses pencernaan sebenar

· Mengeluarkan asid hidroklorik, pepsin dan
rennin
· Asid hidroklorik untuk membunuh bakteria dan
protozoa
· Hidrolisis protein
 SISTEM
PENCERNAAN
(BUKAN RUMINAN)
 ORGAN FUNGSINYA
PARUH • Memecah makanan / mematuk
makanan
• Merembes air liur
ESOFAGUS • Menyalur makanan ke tembolok

TEMBOLOK • Menyimpan makanan untuk

sementara
PROVENTRIKU • Merembeskan enzim
LUS
HEMPEDAL • Mengisar makanan
• Merembes enzim pencernaan
• Menyerap nutrien
• Menyerap air
PANKREAS • Merembes enzim penghadaman

HATI • Menyerap bahan toksik

• Merembes hempedu
PUNDI • Menyimpan cecair hempedu
HEMPEDU
USUS • Pencernaan makanan
• Serap zat makanan
 ORGAN FUNGSINYA
SEKUM • Penapaian selulosa
• Menyerap air
KLOAKA • Mengeluarkan tinja
 PERBANDINGAN SISTEM PENCERNAAN
HAIWAN RUMINAN DAN BUKAN RUMINAN
SISTEM PENCERNAAN SISTEM PENCERNAAN BUKAN
RUMINAN RUMINAN
Dapat mensintesis vitamin B kompleks Vitamin B Kompleks dan K perlu diperolehi
dan K dengan bantuan mikrob daripada makanan tambahan

Perut mempunyai empat bahagian iaitu Perut mempunyai satu bahagian

rumen, retikulum, omasum dan
abomasum

Dapat melakukan ( regurgitasi) Tidak dapat melakukan regurgitasi

pemuntahan semula makanan untuk
dikunyah lumat

Dapat melakukan ( regurgitasi) Proses pencernaan sebenar berlaku di dalam

pemuntahan semula makanan untuk usus.
dikunyah lumat
KESIHATAN
 KEPENTINGAN KESIHATAN HAIWAN
TERNAKAN
MENGURANGKAN KADAR MENCAPAI MENGELAK MENDAPATKAN
KEMATIAN TUMBESARAN JANGKITAN PERTUKARAN
DAN PENYAKIT DARI MAKANAN YANG
PENGELUARAN TERNAKAN LAIN OPTIMUM
MAKSIMUM
 Kelembapan tinggi  Kecekapan  Ternakan akan sihat  Jika ternakan sihat
menyebabkan kematian penukaran makanan jika sistem pencernaan dan
ternakan kerana serangan kepada tenaga, perkumuhan, sistem penyerapan
penyakit sistem pernafasan lemak dan susu limfa dan antibodi makanan adalah
berfungsi dengan sempurna
 Kadar kematian anak tinggi  NPM yang rendah baik
kerana kurang keupayaan
antibodi melawan patogen,
parasitdan gangguan
persekitaran.
 PENYAKIT TERNAKAN
(symptom ternakan sakit)

Tiada selera Suhu badan

makan tinggi
Cirit birit
Mata kuyu / Pengeluaran hasil
berair berkurangan
Tidak aktif
Bulu kasar dan Penurunan
kusut berat badan
 PUNCA PENYAKIT TERNAKAN
 SERANGAN PATOGEN

PATOGEN PENYAKIT TERNAKAN

VIRUS Penyakit kuku dan mulut Lembu / Kerbau
Newcastle/sampar/ranikhet Ayam
Bronkitis Ayam
Puru Ayam
BAKTERIA Koriza Ayam
Pullorum Ayam
Brucellosis Ayam
PROTOZOA Koksidosi Ayam
KULAT Aspergillosis Kambing
Candidiasis Kambing
 SERANGAN KEKURANGAN
PARASIT NUTRIEN

• Menyebabkan kurang daya tahan penyakit

ENDOPARASIT PENYAKIT • Ternakan perlu makronutrien dan
Cacing pita Anemia , adema dan cirit mikronutrien
Cacing pipih
Cacing gelang
EKTOPARASIT PENYAKIT
Cengkenit Kearacunan, lumpuh dan anemia MAKRONUTRIEN MIKRONUTRIEN
Kutu Gatal, anemia dan kurus Kalsium Kuprum
Hama Gatal dan kurap Fosforus Kobalt
Lalat rumah Kurang selera Magnesium Ferum
Lalat kerbau Pengeluaran susu kurang, luka Natrium Mangan
Kalium Selenium
Klorin Zink
 PENCEMARAN
KESEDARAN KECACATAN
MAKANAN DAN
FIZIKAL KONGENITAL
MINUMAN
Sebab pemangsaan Terjadi pada ternakan
sejenis, serangan binatang Kecacatan sejak lahir yang meragut bebas atau
liar, terjatuh atau tertusuk seperti buta atau bilangan yang diberi makan
benda tajam anggota tidak normal konsentrat yang kaya
lemak

Sebab kekurangan Termakan bahan beracun

Luka pada kulit luar
vitamin, mineral dan seperti mimosin,
menyebabkan terdedah
mutase kromosom pada hydrogen sianida dan
kepada serangan patogen
peringkat janin oksalat.
Cara pencegahan dan pengawalan penyakit

KUARANTIN PENGHAPUSAN

Jika serangan
Menahan sementara
kronik/teruk, ternakan
atau mengasingkan
yang dijangkiti
ternakan dari negara
prnyakit perlu
luar
dihapuskan

Mencegah kemasukan Ternakan dibunuh dan

penyakit eksotik seperti bangkainya ditanam atau
kuku dan mulut, dibakar utk mengelakkan
antraks,rabies pathogen merebak
 PEMVAKSIAN
 Vaksin ialah antigen yang merangsang
perkembangan antibody ternakan
 Antibodi akan menyerang patogen yang masuk ke
dalam badan
 Dihasilkan dari kultur bakteria dan virus
 Diberi secara suntikan subkutenes, calaran pada
otot atau dicampur dalam makanan
Ternakan Penyakit Jenis vaksin Cara beri
Ayam Sampar / Ranikhet Ranikhet F Titis dalam mata atau
hidung
Puru Fowl pox Cucuk pada sayap
Lembu Kuku dan mulut Bivalent o dan Suntikan di bawah kulit
Asia-1
Brucellosis S19 Suntikan bawah kulit anak
betina

Pengunaan baka yang resisten
 Gunakan baka tempatan
seperti lembu kk atau
baka kacukan kk dengan
lembu temperat seperti
Friesien.
 Baka ini tahan terhadap
himpitan.
Pengawalan vektor
 Vektor seperti lalat, tikus, lipas, dan
burung
 Vektor ini membawa patogen
seperti virus, bakteria dan kulat.
 Kawalan secara amalan sanitasi,
reban yang tertutup dan semburan
ubat pencegah.
 Amalan sanitasi Penakaian Pemberian makanan
seimbang
• Jaga kebersihan reban dan • Asing ternakan berpenyakit • Makanan yang
alatan dari kumpulanya mengandungi semua nutrien
• Lakukan program pebasmi • Elak penyakit berjangkit yang diperlukan
kuman • Setelah sihat, masukan • Mengandungi semua kelas
• Bersih tinja, air kencing semula ke dalam makanan
atau sisa makanan kumpulanya • Tubuh yang sihat dapat
• Jaga kebersihan menghasilkan antibodi yang
persekitaran reban/ kandang kuat untuk melawan
penyakit.
GENETIK
 CIRI-CIRI TERNAKAN YANG
DIKEHENDAKI

Pengeluaran yang
berkualiti

Kebolehan melahirkan
Tumbesaran Pengeluaran anak yang banyak
yang cepat yang tinggi
 KAEDAH PEMBIAKBAKAAN

 PEMBIAKBAKAAN:
ditakrifkan sebagai
tumbuhan atau haiwan
yang dikacukan bagi
menghasilkan variasi baru
yang mempunyai sifat yang
diingini.
PEMBIAKBKAAN SETURUNAN
 Bermaksud pengawanan antara ternakan yang
mempunyai hubungan kekeluargaan yang
rapat / antara ternakan yang mempunyai
hubungan genetik yang rapat.
 Contoh : pengawanan anak dengan ibu atau
induk jantan dengan anak betina
 Kelebihan :
-mengekalkan ciri dalam baka
-mewujudkan kumpulan yang mempunyai ciri
luaran yang seragam
 Kekurangan :
-Pengurangan kecergasan
-Penurunan keupayaan membiak
 PEMBIAKBAKAAN KACUKAN
 Bermaksud pembiakan antara
dua baka berlainan contohnya
baka Bos indicus dengan baka
Bos taurus,.
 Kelebihan pembiakbakaan
kacuk
-pencapaian anak lebih baik
daripada induk
-tahap kecergasaan anak lebih
tinggi daripada purata prestasi
induk (heterosis)
-ciri kemandirian yang tinggi.
SEKIAN TERIMA KASIH