JAN ZAMOYSKI

herbu Jelita
19 marca 1542 –
3 czerwca 1605
Kariera Jana Zamoyskiego rozwijała się stopniowo

• Był biegły w prawie, historii, ukończył uniwersytet w Padwie, jako jeden z nielicznych władał językiem francuskim.

• Zaczynał jako sekretarz króla Zygmunta II Augusta. Za sumienne wykonywanie swych obowiązków Zamoyski otrzymywał
od króla kolejne majątki ziemskie.

• Od króla Henryka Walezego otrzymał w Paryżu złoty łańcuch o 170 ogniwach, w Polsce natomiast – starostwo knyszyńskie.

• Król Zygmunt Batory mianował go na podkanclerza. Był najlepszym w Polsce ówczesnej mózgiem politycznym.
Jak mawiano, razem z królem Stefanem stanowili dobraną parę.

• W czasie wojny z Cesarstwem Rosyjskim w 1579 roku był już kanclerzem wielkim koronnym.

• Jako samodzielny dowódca wystąpił po raz pierwszy z piechotą wybraniecką pod Wielkimi Łukami.

• Przed bitwą pod Pskowem król Stefan mianował go hetmanem wielkim koronnym.

Jan Zamoyski miał talent i charakter urodzonego wodza.

Król oddał mu na zawsze buławę i ustanowił dożywotność urzędów hetmańskich.
Jan Zamoyski nigdy nie zawiódł kraju.
Ślub z Gryzeldą Batorówną ostatecznie przypieczętował awans Zamoyskiego na drugą osobę w państwie.
 STOSUNEK DO RELIGII

Jan Zamoyski patrzył na sprawy religii bardziej poprzez sprawy polityki.

Jego ojciec i stryj byli kalwinistami, a on sam przeszedł na katolicyzm dopiero na studiach w Padwie.

Podobnie jak król Stefan mówił, że odda połowę „zdrowia” na rzecz jedności katolickiej, a całe – przeciwko prześladowaniom.
 ZAŁOŻENIE ZAMOŚCIA
Jest założycielem Zamościa, który postawił na miejscu rodzinnej wsi Skokówki. Przybywającym obiecywał korzyści i bezpieczeństwo i
dotrzymał słowa. Zamość od razu stał się twierdzą, a także pięknym i zaludnionym miastem. Kilkadziesiąt lat później Zamość oparł się
armii kozackiej, a podczas inwazji szwedzkiej , jako jeden z nielicznych grodów, nie zaznał okupacji. Zamość i jego losy pokazują, czego
w kraju brakowało i uczą, czego nie wykonano.
Jan Zamoyski założył w Zamościu szkołę średnią, zmienioną w 1594 w uniwersytet.
Niemcy mawiali o Zamoyskim, że jest geldgierig (żądny pieniędzy) i nie mylili się.
U niego chłop często odrabiał pańszczyznę i ponosił ciężary większe niż u innych panów.
• Podczas pierwszego bezkrólewia żądał ustawy o głosowaniu większością głosów.
• Chciał uporządkowania elekcji oraz odcięcia możliwości dojścia do władzy w Polsce Habsburgom.
• Jan Zamoyski domagał się, aby wszelkie przewidziane w statutach kary w czasie bezkrólewia podwajać.

• Nie zadawalał się biernością.

Miał zuchwałe plany zdobycia Mołdawii, wyparcia Tatarów z Krymu, a Turków za Dunaj.

• W 1601 rozpoczął ostatnią w swoim życiu kampanię wojenną na Łotwie (zdobycie Białego Kamienia).
Stary hetman nigdy nie zawiódł. Potrafił zastawić swoje prywatne kosztowności, aby zapłacić wojsku.
Jan Zamoyski dowiódł, że ma charakter, talent i jest dobrym gospodarzem.
Zmarł 3 czerwca 1605 roku w Zamościu.
Z jego odejściem zabrakło człowieka, który działać pragnął tylko „sejmem”, a miał dość powagi i talentu, by powstrzymać
współobywateli od rokoszu.
Ciekawostki na temat Jana Zamoyskiego
• Jan Zamoyski miał cztery żony. Były to: Anna Ossolińska, Krystyna Radziwiłłówna, Gryzelda Batorówna oraz
Barbara Tarnowska.
Z Gryzeldą miał 2 córki Annę i Zofię. Poza nimi Jan Zamoyski miał jeszcze syna – Tomasza, urodzonego przez
Barbarę.
• Jan Zamoyski miał duży wpływ na działalność artystyczną Jana z Czarnolasu. Poeta pisze dla magnata m.in.
"Pieśń o statecznym słudze Rzeczpospolitej", która opowiada oczywiście o Wielkim Kanclerzu.
Ciekawostki o ZamoŚciu
• Zamość tak jak Kraków posiada swój hejnał. Jest on grany od maja do września w każde popołudnie, a co
ciekawe wybrzmiewa tylko na 3 strony świata. Legenda głosi, że to hetman nie pozwolił grać w stronę
Krakowa obrażony na nich za skazanie Samuela Zborowskiego, jednak
historycy twierdzą, że hejnał był trąbiony na 3 bramy prowadzące do miasta.
• W mieście znajduje się najstarsza polska apteka. Została założona w 1616 r. przez Szymona Piechowicza.
Lekarz i farmaceuta zajmował się również rzemiosłem literackim. Zabytkowa apteka działa w Zamościu do
dziś.
• W 1994 r. powstał tam największy na świecie obraz, który trafił do Księgi Rekordów Guinessa. Powstał on
dzięki 10-osobowej rodzinie.
• Biuro Wystaw Artystycznych Galeria Zamojska posiada największy na świecie zbiór ilustracji do książek. W
kolekcji znajduje się około 3 tysięcy rysunków wykonanych przez najbardziej znanych ilustratorów.
• W Zamościu działa najstarsza w Polsce orkiestra - Polska Orkiestra Włościańska im. Karola Namysłowskiego.
Powstała ona w 1881 r. z wykształconych muzycznie chłopów. Dziś jest orkiestrą symfoniczną.
•   Zamość przez krótki czas w XIX w posiadał swoje własne monety. Były to srebrne dwuzłotówki i miedziane
sześciogroszówki wybite z rozkazu generała Hauke.