Aparaty ortopedyczne kończyn

górnych
 Ortezy kończyn górnych to aparaty
ortopedyczne stosowane w chorobach
kończyny górnej. Ortezy kończyny
górnej dzielą się na ortezy o przewadze
działania statycznego, nazywane
szynami lub łuskami i ortezy o
przewadze działania dynamicznego,
nazywane inaczej aparatami
ortopedycznymi. 
Wprowadzenie
Zadaniem ortezy kończyny górnej jest: 
• stabilizacja lub wspomaganie
niedowładnych lub porażonych
mięśni, 
• korygowanie nieprawidłowego
ustawienia kończyny, 
• zabezpieczenie wyników leczenia
chirurgicznego. 
Ortezy, aby mogły spełniać swoje zadanie muszą być
lekkie, dokładnie dopasowane do kończyny, wykonane
z materiału wydłużającego się zgodnie z kierunkiem jej
działania, a także powinny podtrzymywać kończynę
w pozycji funkcjonalnej, czy chociaż zapewniającej
wykonywanie czynności. 

Podstawowe grupy to ortezy unieruchamiające,

prowadzące, korekcyjne i czynnościowe. 
Orteza kończyny górnej powinna spełniać następujące
wymagania:

• Lekka konstrukcja 
• Dobre dopasowanie do kończyny / struktur anatomicznych 
• Funkcjonalne ułożenie członów biomechanicznych 
Rola ortez kończyn górnych

• stabilizacja struktur anatomicznych w korzystnym funkcjonalnie

ustawieniu 
• korekcja nieprawidłowego ustawienia, tj. zapobieganie przykurczom lub
deformacjom lub stopniowe pokonywanie przykurczów
• kontrolowanie zakresu, kierunku oraz siły ruchu w stawach przy
istniejącej niewydolności układu motorycznego, wspomaganie
niedowładnych lub porażonych mięśni
• substytucja funkcjonalna porażonych mięśni
• zabezpieczenie wyników leczenia chirurgicznego 
Rodzaje ortoz według działania

• Ortozy o przewadze działania statycznego – szyny lub

łuski 
• Ortozy o przewadze działania dynamicznego – aparaty 
Podział funkcjonalny
Zależnie od rodzaju zmian chorobowych stanowiących
wskazania do zaopatrzenia ortopedycznego stosuje się różne
typy i odmiany funkcjonalne ortez, określające ich
przeznaczenie i zadania spełniane w kompleksowym procesie
leczenia.
 • Znajdują swe zastosowanie w stawach
rzekomych, stawach cepowych z dużą
destrukcją elementów kostnych, w przypadkach
zmian zapalnych, zwłaszcza ropnych i
gruźliczych, w długo nie gojących się
złamaniach, w złamaniach patologicznych
wskutek chorób układowych i
Ortezy nowotworowych. 
• Czasami także pełnią dodatkowo funkcję
unieruchamiające stabilizującą w rozległych porażeniach i
niedowładach kończyn górnych. 
• W założeniach biomechanicznych ortez
unieruchamiających dominuje zasada
szynowania jedno- lub obustronnego z
dociskiem uzyskiwanym za pomocą pasków
mocujących. 
• Często stosowane jest też szynowanie okrężne ujmujące cały
obwód kończyny z ujęciem obu sąsiednich członów chorego
stawu, czy dwóch sąsiednich stawów chorej kości. Dla
stawów barkowego i ramienia stosuje się mechanizm
podparcia stabilizowanego na tułowiu i zrównoważonego siłą
ciężkości, albo siłą mięśni przywodzących. 
• Jeśli chodzi o konstrukcję ortezy unieruchamiającej, to
zależnie od rodzaju i lokalizacji zmian stosuje się sztywne
łuski, tutory lub aparaty szynowo – opaskowe. Czasem
dodaje się objęcie klatki piersiowej półgorsetem
stabilizującym. Często wykorzystuje się szyny odwodzące,
które są złożone z części przytułowiowej i podparcia
ramienia, przedramienia i dłoni ze wspornikiem ustalającym
kąt odwiedzenia ramienia. 
 • Stosuje się zazwyczaj w wadach rozwojowych z
odchyleniami osi kończyny, porażeniach i
niedowładach mięśniowych, systemowych oraz
wybiórczych z przykurczami zmieniającymi
osiowanie w niektórych stawach, w
reumatoidalnym zapaleniu stawów
przebiegającym z deformacjami zmieniającymi
Ortezy prowadzące osie i płaszczyzny stawów, w nawykowych
zwichnięciach i rozległych zmianach
zniekształcających z utworzeniem stawu
cepowego. 
• Pod względem biomechanicznym ortezy
prowadzące stanowią układy jedno- lub
dwuszynowe z bardzo dokładnym osiowaniem i
częściową blokadą ruchomości w przegubach
ortezy, co zapewnia ściśle określony zakres i
kierunek ruchów.
• Stosuje się też rozwiązania łuskowe lub szynowe odtwarzające łuki
dłoni, przywracające przeciwstawność kciuka i zdolności chwytne
palców. Także miękkie cięgła elastyczne znajdują tu zastosowanie do
odtworzenia przeciwstawności kciuka. 
• Formy konstrukcyjne ortez prowadzących są dwuszynowo –
opaskowe z przegubami, często zaopatrywanymi w przyrządy
blokujące. Stosuje się też formy odwodzące z częściowo ruchomymi
przegubami, które pozwalają na ruchy czynne w określonym zakresie i
płaszczyznach, elastyczne ortezy druciane stabilizujące nadgarstek,
szyny i łuski śródręczne Andersona i Engena odtwarzające poprzeczny
łuk dłoni, dźwigniowe ortezy śródręczne Bunnela lub Duke’a, które
odtwarzają łuk podłużny dłoni, czy miękkie aparaty taśmowe
przywracające przeciwstawność kciuka
 • Wykorzystywane w przypadkach wad rozwojowych z
odchyleniami osi kończyny, reumatoidalnym zapaleniu
stawów, przykurczach stawowych (bliznowatych,
dyskinetycznych i akinetycznych), niedowładach mięśni. 
• Działanie biomechaniczne tych ortez wykorzystuje
działanie trzech sił przeciwstawnych Andry’ego
kierowanych w płaszczyźnie odchylenia. 
• Czasem dodaje się układ dźwigniowy lub ciąg
elastycznych taśm czy sprężyn ze stopniową korekcją
zniekształcenia. 
Ortezy korekcyjne  • Konstrukcje ortez korekcyjnych to sztywne łuski, aparaty
szynowo – opaskowe, czasem z dźwigniowym układem
korygującym albo ze wspornikiem z podciągami, płaskie
szyny dłoniowe na rękę i przedramię z przegubami
ruchomymi blokowanymi za pomocą mechanizmów
zębato - suwakowych lub zapadek jednokierunkowych,
które ustalają stopień uzyskanej korekcji biernej. Do
zapinania służą paski lub szersze tuleje mocujące. 
 • Mają one na celu dynamiczne wspomaganie ruchów osłabionych wskutek
porażeń czy niedowładów mięśniowych, a także ćwiczenie i bierną korekcję
odpowiednich stawów przy reumatoidalnym zapaleniu stawów, w
przykurczach stawowych, po wszczepieniu endoprotez czy po zabiegach na
ścięgnach i więzadłach. 
• Odmianą ortez czynnościowych są ortezy kinetyczne, które zastępują lub
wspomagają porażone lub niedowładne mięśnie siłą mięśni zachowanych lub
siłą uzyskiwaną z zewnętrznych źródeł energii. 

Ortezy
• Działanie ortez czynnościowych polega na wspomaganiu pracy mięśni za
pomocą cięgieł elastycznych lub sprężyn magazynujących energię, albo też
na ortotycznej substytucji brakujących funkcji poprzez działanie mięśni
czynnościowe odległych i przenoszenie ich energii giętkimi lub sztywnymi cięgłami na
ruch wspomagany, czy na zastąpieniu pracy mięśni działaniem siłowników
zewnętrznych. 
• Formą konstrukcyjną ortez czynnościowych są zwykle aparaty szynowo –
opaskowe, często z wysięgnikami dla sprężyn lub cięgieł elastycznych,
giętkich lub sztywnych, które umożliwiają ruchy trikowe (wspomagane) z
najbliżej położonego stawu czy z okolicy odległej (ruchy kinetyczne). Mogą
też być z siłownikami pneumatycznymi lub elektrycznymi, które kinetyzują
układ mechaniczny. 
• Rzadziej są to ortezy dynamiczne z drutu sprężynowego czy aparaty
taśmowe. 
Ręka
błogosławiąca
• Porażenie nerwu pośrodkowego
powyżej poziomu stawu
łokciowego(ramię itp.)
• Niedowład m. zginacza
powierzchownego palców i
promieniowej cz. m zginacza
głębokiego palców pozostałe objawy
analogiczne do porażenia cz. dalszej
• Uszkodzenie cz. bliższej n.
pośrodkowego w bruździe
przyśrodkowej m. dwugłowego
ramienia/ okolicy łokciowej
 • Zanik m. kłębu kciuka,
przewaga
przywodziciela kciuka
• Nie da się trzymać
rzeczy
• Zaburzenia czucia pow.
dłoniowa 3 i 1/3
palców 
• Ból często
promieniujący wzdłuż
ramienia do barku i
małego palca 

Ręka małpia • Uszkodzenie cz. dalszej

pośrodkowego w
okolicy nadgarstka
Ręka położnika
• Przymusowe ułożenie
palców dłoni w sposób, jaki
przypomina rękę
położnika badającego
kobietę ciężarną.
• Objaw ten pojawia się
zwykle po uciśnięciu
ramienia mankietem
ciśnieniomierza
napompowanym o 20 mm
Hg wyżej niż wynosi
ciśnienie skurczowe
pacjenta.
• Ucisk ramienia powoduje
przejściowe niedokrwienie
kończyny. Jest to
tzw. klasyczny objaw
Trousseau.
Ręka szponiasta
• Objaw występujący w przebiegu
całkowitego uszkodzenia nerwu
łokciowego.
• Charakteryzuje się nadmiernym
wyprostowaniem palca IV i V w stawach
śródręczno-paliczkowych oraz zgięciem
w stawach międzypaliczkowych
bliższych.
•  Odwodzenie i przywodzenie palców
jest zniesione, palec V ustawiony jest w
odwiedzeniu, przywodzenie kciuka jest
upośledzone.
• Zaburzenia czucia na powierzchni
dłoniowej 1 i ½ palca
 Ręka opadająca
• Porażenie nerwu
promieniowego w bruździe
nerwu promieniowego
• Charakteryzuje się brakiem
możliwości zgięcia
grzbietowego ręki.
• ulnaryzacja rąk – uszkodzenie stawu i aparatu więzadłowego
powoduje charakterystyczne odchylenie dłoni i palców w stronę łokcia
(ulnaryzację). Występuje w RZS. Progresię ulnaryzacji można
spowolnić bądź zahamować stosując ortezy na dłoń i nadgarstek.
 • Uszkodzenie to polega na
przerwaniu ciągłości ścięgna
Palce młotkowate prostownika palca na poziomie
stawu międzypaliczkowego
dalszego (distal interphalangeal,
DIP).
• Powoduje to ustawienie paliczka
dalszego w pozycji zgięcia.
• Koniec ścięgna prostownika
przechodzi ponad stawem i
przyczepia się do podstawy
paliczka dalszego.
• Uraz dalszego paliczka może
powodować zerwanie ścięgna lub
złamanie awulsyjne (z pociągania)
podstawy paliczka dalszego.
• W każdym z tych przypadków
dochodzi do utraty możliwości
czynnego wyprostu w stawie DIP. 
Palec butonierkowaty
• Przykurcz w stawie
międzypaliczkowym bliższym ręki z
przeprostem w stawie
międzypaliczkowym dalszym.
• Zaburzenie to jest głównie efektem
uszkodzenia ścięgna mięśnia
prostownika.
• W leczeniu stosuje się ortezy: bierną na
noc i dynamiczną w ciągu dnia. Ta
ostatnia wspomaga wyprost w stawie
międzypaliczkowym bliższym.
 Palec typu „łabędzia
szyja”
• Przeprost palca w stawie międzypaliczkowym
bliższym i przykurcz w stawie
międzypaliczkowym dalszym i śródręczno –
paliczkowym.
• Podobnie jak palec butonierkowaty powstaje w
następstwie zmian wywołanych przez RZS.
• RZS niszczy m.in. chrząstkę stawową, więzadła i
ścięgna, może również doprowadzić do porażenia
nerwów obwodowych.
• Zmiany te w różnych kombinacjach mogą
prowadzić do powstania palców typu ,,łabędzia
szyja” i ,,butonierkowatych”
Ortezy
Szyna naparstkowa • Szyna stabilizująca palcowa,
obejmująca staw DIP
Stacka (dystalny staw paliczkowy)
oraz dwa połączone z nim
paliczki obwodowy i
środkowy.
• Stosowana w:
• leczeniu palca
młoteczkowanego, do
ustalenia paliczka
obwodowego w
przeproście
• celem wygojenia
oderwanego przyczepu
ścięgna prostownika
długiego
 Szyna Zimmera

• Aparat wyprostny dla

stawu PIP
• Orteza ta umożliwia
pozycjonowanie
dynamiczne i statyczne
stawu
Aparat Bunnela
• Redukuje przykurcz zgięciowy
stawów międzypaliczkowych
bliższych pochodzenia zapalnego i
pourazowego
• Przeciwdziała niekontrolowanemu
zgięciu dłoniowemu nadgarstka,
poprzez bierne ustawienie
nadgarstka w zgięciu grzbietowym
Aparat Capenera
Ortoza korekcyjna biernie korygująca
przykurcz zgięciowy w stawach
międzypaliczkowych (PIP) przy
wykorzystaniu czynnego zginania palca do
napięcia sprężyny
Orteza śródręczna Engena
• W przypadku braku opozycji kciuka z jego odwiedzeniem
trzeba odtworzyć sklepienie poprzeczne, do czego służy
orteza łuskowa w postaci szyny śródręcznej Engena
• Podstawowym celem tego urządzenia jest utrzymanie
kciuka w stosunku do palca wskazującego i długich oraz
podparcie łuku śródręcza. 
• Celem funkcjonalnym jest osiągnięcie chwytu „trzy
szczękowego” w odróżnieniu od chwytu „bocznego”. 
• Pacjenci, o których mówi się, że odnoszą korzyści z tej
ortezy, to ci z zaburzeniami nerwowo-mięśniowymi
powodującymi różne stopnie nierównowagi mięśniowej
grup mięśni wewnętrznych i przeciwstawnych. Tacy
pacjenci zazwyczaj mają urazy rdzenia kręgowego na
poziomach C-7, C-8 i T1, neuropatię obwodową (nerwy
łokciowe i pośrodkowe) lub porażenie połowicze.
 • Stabilizuje staw nadgarstkowy i kciuk,
Orteza
• Wspomaga biernie ruch prostowania w
Andersona
stawach MCP (śródręczno-paliczkowych)
 Aparat Lamba
• Aparat służący do stopniowej, biernej,
kontrolowanej korekcji ręki szpotawej
lub koślawej; wynik korekcji utrwalany
jest przez stabilizację kończyny w
nadanym jej położeniu.
• Zazwyczaj korekcja poprzedzana jest
zabiegami fizykalnymi ułatwiającymi jej
dokonanie (okłady cieplne, ciepła kąpiel,
ćwiczenia).
• Celem stosowania aparatu jest
przygotowanie ręki do korekcji
operacyjnej.
 Łuski
• Stosowania do unieruchamiania stawu śródręczno
paliczkowego oraz nadgarstka w trakcie rehabilitacji po
kontuzji.
• Łuska unieruchamiająca nadgarstek i dłoń w
pozycji funkcjonalnej a kciuk w pozycji odwiedzeniowej.
• Łuska zapewnia solidne wsparcie i zmniejsza ból.
• Dopasowywana za pomocą taśm z miękkim wyłożeniem
w obrębie przedramienia, nadgarstka i palców.
• Stosowana w złamaniach i pęknięciach kości ręki,
uszkodzeniach i zapaleniach ścięgien, zespole cieśni
nadgarstka, po zabiegach operacyjnych, doleczenie
złamań kości przedramienia i nadgarstka porażenie dłoni
na skutek uszkodzenia obwodowego i/lub centralnego
układu nerwowego, schorzenia ortopedyczne,
reumatyczne, stany zapalne dłoni i nadgarstka
Szyna na dłoń i
przedramię
Szyny palców i dłoni stosuje się do
unieruchomienia i stabilizacji obszaru
dłoni od palców aż po śródręcze.
Są zalecane m.in. w roli unieruchomienia
stawów śródpaliczkowych i
międzypaliczkowych, przy
zwichnięciach i stłuczeniach palców,
chorobie Dupuytrena czy stanach
zapalnych palców.
 Temblak
• Temblak pomaga stabilizować kończynę,
podtrzymywać ją i odciążać.
• Jest również przydatny jako wspomaganie
leczenia ręki zwichniętej w obrębie
stawów łokciowego, barkowego czy
ramiennego
• Występuje w postaci taśmowo-skórzanej
bądź taśmowej
• Ogranicza do miejscowego podwieszenia
w celu zmniejszenia sił ciążeniowych
Kamizelka Desaulte’a
• Orteza ustawia ramię w przywiedzeniu i rotacji
wewnętrznej w stawie ramiennym, a staw
łokciowy i przedramię utrzymuje blisko tułowia.
• Zastosowanie:
• leczenie zachowawcze, unieruchomienie i odciążenie
obręczy barkowej po urazach i zabiegach
operacyjnych
• nieoperacyjne leczenie złamań kości ramiennej
• nadwyrężenie, przeciążenie ścięgien i więzadeł stawu
ramiennego
• stany zapalne i choroba zwyrodnieniowa stawu
ramiennego
• niedowład kończyny górnej
• urazy obojczyka
• urazy stawu łokciowego wymagające odciążenia i
ograniczenia ruchomości.
WHO
Wrist Hand Orthosis

• Te ortezy obejmują przedramię i dłoń.

Służą przede wszystkim do
podtrzymywania słabych mięśni i/lub
unieruchamiania lub ograniczania
ruchu nadgarstka przy jednoczesnym
umożliwieniu ruchu palców.
• Urządzenia te mogą być odpowiednie
dla osób z:
• Zapaleniem kości i stawów
• Reumatoidalnym zapalenie stawów
• Zespołem cieśni nadgarstka
• Urazem więzadła nadgarstka
• Porażeniem nerwu promieniowego
WO – wrist orthosis
EWHO – Elbow Wrist Hand Orthosis
• Służy do zapobiegania lub wspomagania zgięcia w łokciu, służą
również aby zapobiec utracie zakresu ruchu w łokciu, nadgarstku i
dłoni.
• Stosowane przy;
• MPD
• Udarze
• SM (stwardnieniu rozsianym)
• Poważnym urazie mózgu
• Urazie rdzenia kręowego
• Stanów zapalnych wymagających leczenia przykurczów
Tutor łokciowy
• ZASTOSOWANIE:
• Wzmożone napięcie mięśniowe / spastyka zginaczy stawu
• Stan po zabiegach operacyjnych wymagających unieruchomienia w wyproście
• DZIAŁANIE:
• Unieruchamiając w wyproście staw łokciowy zapobiega jego przykurczom
• Stanowi alternatywę dla konwencjonalnego opatrunku gipsowego w przypadku
urazów i zabiegów ortopedycznych
• WŁAŚCIWOŚCI:
• Boczne oraz tylne metalowe usztywnienia unieruchamiają staw w wyproście.
• Taśmy mocujące umożliwiają regulację i precyzyjne dopasowanie
• Mała waga oraz naturalne materiały zapewniają komfort stosowania, eliminują
ryzyko otarć i odleżyn
Aparat Oppenheimera
• Dynamiczna szyna korekcyjna nadgarstka typu Oppenheimer
utrzymująca zgięcie grzbietowe nadgarstka, przeciwdziałając
deformacjom dłoni.
• Posiada wałek pod palce do leczenia urazów nerwu promieniowego.
• Wskazania:
• przywrócenie równowagi mięśniowej,
• zapobieganie deformacji.
Orteza korekcyjna Erlachera