Algemene rechtsleer

Hoorcollege week 3
27 februari 2023

1
 I. Vraag: waarom luister jij naar muziek?
• Wat vind jij mooi aan muziek?

(1) Tijd voor muziek - Erik Scherder - YouTube

2
‘Obscure’ metafysica
• G.W.F. Hegel: ‘Instrumentale muziek is eigenlijk helemaal geen
muziek.’
• J.W. von Goethe: muziek is niet alleen een subjectieve
menselijke ‘taal’, maar een absoluut transcendent middel om
een hoger rijk te bereiken.
• Arthur Schopenhauer: ‘Muziek is het antwoord op het mysterie
van het leven. Als de meest diepzinnige van alle kunsten, drukt
het de diepste gedachten van het leven uit.’

3
De exacte harde wetenschap

4
5
II. Week 2: de wet als bevel (dwang)

6
VERTICAAL (de ‘ruggengraat’)

The Concept of Law, p. 50

7
bron:
Zelfscankassa werkt winkeldief
stal in de hand: ‘Neemt schrik
barende vormen aan’ | Deze v
erhalen mag je niet missen | A
D.nl
geraadpleegd op 23 februari
2023
8
III. A fresh start (hoofdstuk V)

Gehoorzaamheid kan niet goed

worden uitgelegd in termen van
‘habit of obedience’. → De
continuïteit en het voortduren van
recht is in deze termen niet te
begrijpen. (hoofdstuk IV) 9
‘We need an idea of a rule’ om gehoorzaamheid aan
recht/het hebben van een verplichting te begrijpen

Hart, p 79

Hart, p 80

10
 Harts claim:

Hart, p 81

→ Recht is een combinatie van primaire en

secundaire regels, bezien vanuit een sociale
groep/vanuit het zogenoemde interne
perspectief (hoofdstuk 5 par. 3) 11
Waarom hebben we een idee van een verplichting naast
dat van een regel nodig? (par. 2)

Wat betekent een verplichting?

Hart: het idee van een regel heeft er iets mee te

maken … 12
Waarom
gehoor-
zamen?

13
 ‘was obliged’ versus ‘had an obligation’ of ‘duty’
(Hart, p 82)
Terug naar het
uitgeklede
gunmanmodel

Als je tot iets

gedwongen
wordt, dan
zouden we
zeggen dat je
verplicht wordt
maar niet dat je
een verplichting
14
hebt
Is het hebben van een verplichting het gevolg
van dwang?
Je wordt gedwongen (fysiek)
Je voelt je gedwongen
Je gelooft dat je gedwongen wordt
Je bent bang dat er iets naars (‘evil’) zal volgen
Je voorspelt dat er iets naars (‘evil’) zal volgen als
je je op een bepaalde wijze gedraagt

‘beliefs, fear, and motives’ are ‘not

sufficient’ and ‘not necessary for the truth
DWANG  GEDRAG? of a statement that a person had an
obligation, e.g., to tell the truth or report
for military service, …’ (Hart, p 83) 15
Is er eigenlijk wel een verschil tussen de empirische voorspellingstheorie
en het ‘intern aspect’?

Toch ook ‘sociale druk’?

Noodzakelijk om de
normatieve structuur
van de samenleving te
The Concept of Law, p. 88 begrijpen. 16
 Het hebben van een verplichting blijkt uit hoe we
gewoon zijn ons te gedragen en uit te drukken (in taal)

ALLEEN TEGEN DE
TAAL WE GEBRUIKEN DIE ACHTERGROND
ACHTERGROND COMMON SENSE ALS STANDAARD VOOR GEDRAG;
VAN ONZE COMMON SENSE/ HET VORMT DE RECHTVAARDIGING
GEWONE CULTUUR VOOR KRITIEK.
TAALGEBRUIK/CULTUUR BLIJKT UIT NORMATIEF
KUNNEN WE SPREKEN OVER ‘social rules’ (Hart, TAALGEBRUIK
VERPLICHINGEN
p 85) ‘OUGHT’, ‘SHOULD’, ‘MUST’
(BEHOREN, ZOUDEN, MOETEN)

17
Wanneer is dan sprake van het hebben van
een verplichting?
WE ZORGEN ZELF
VOOR DE STABILITEIT
VAN HET SOCIALE
PACT;
- SERIEUZE SOCIALE

TAAL N D DRUK

BO - SOCIAAL PACT –
COMMON SENSE IA L EIGEN BELANG

O C - NOODZAKELIJK
CULTUUR S VOOR SOCIALE
LEVEN
‘social rules’
(Hart, p 87)

HORIZONTAAL: onze sociale banden 18

Band (keten): HORIZONTAAL

Hart,19 p. 87.
20
 Dus: ‘het idee van een regel’ laat zien …
dat we normaal gesproken regelgeleid gedrag vertonen, d.w.z. ons
proberen te gedragen overeenkomstig de sociale standaard voor
gedrag.

Het hebben van verplichtingen komt dus voort uit en is te begrijpen

in het licht van het volgen van regels …

Dwang (in de een of andere vorm) is niet noodzakelijk voor het

hebben van een verplichting.
21
 Laatste stap: Intern perspectief – extern
perspectief
Hart, preface vi

HET INTERNE PERSPECTIEF IS NODIG OM TE

BEGRIJPEN WANNEER ER SPRAKE IS VAN HET
HEBBEN VAN VERPLICHTINGEN; VANUIT EXTERN
PERSPECTIEF IS DAT SLECHTS TE VOORSPELLEN … 22
Hart, p 90

23
STEL JE KOMT DEZE BORDEN/(VERKEERS)TEKENS TEGEN IN EEN NORMALE SITUATIE, WAT ZIE JE?

UITSPRAKEN VANUIT INTERN PERSPECTIEF: ‘we mogen geen handen schudden’ , ‘we mogen geen
rommel op straat gooien’, ‘ voor het rode stoplicht moet je stoppen’, etc. (normatief)

UITSPRAKEN VANUIT EXTERN PERSPECTIEF: ‘mensen begroeten elkaar met hun elleboog’, ‘er ligt
geen troep op straat’, ‘bij rood blijven de meeste fietsers staan’ (descriptief)

CRUX: het ‘waarom?’ (de reden) kan niet worden gevat vanuit het externe gezichtspunt. 24
 WE ZIJN BIJNA BOVEN!
IV. Harts begrip van recht
1. We weten nu dat
gehoorzaamheid een kwestie
is van regelgeleid gedrag/een
sociaal pact dat we zelf in
stand proberen te houden
2. Voor gehoorzaamheid is
dwang niet voldoende en niet
noodzakelijk
3. We kunnen onze verplichtigen
alleen écht begrijpen vanuit
het interne perspectief (extern
begrip is niet voldoende)

Maar wat maakt dit alles RECHT?

25
Harts claim:

Hart, p 81

Recht is een combinatie van primaire en

secundaire regels, bezien vanuit een sociale
groep/vanuit het zogenoemde interne
perspectief (hoofdstuk 5 par 3) 26
Hart, p. 91

‘the [primary] rules must contain in some

form restrictions on the free use of violence,
theft, and deception, repress, if they are to
coexist’

‘the majority live by the rules seen from

internal point of view’ (Hart, p 91-92) 27
Problemen in een samenleving met alleen primaire regels …
en de oplossingen voor die problemen
Gebreken en oplossingen
gebreken Oplossingen
1. onzekerheid 1. herkenningsregel(s)

2. statisch 2. veranderingsregels secundaire

regels:
regels over
regels
3. ineffeciëntie [van de 3. rechtspraakregels
handhaving]

‘prejuridische ‘juridische wereld’, ‘rechtssysteem’

wereld’ .
Vgl. Achtergronden, p. 27-48. 28
The Concept of Law p. 98

29
We hebben ons dus bevrijd van de empirische voorspellingstheorie
zonder in ‘obscure metafysica’ terecht te komen.

The Concept of Law p. 99 30

‘My aim in this book has been to further the
understanding of law, coercion, and morality as
different but related social phenomena.’ (The Concept
of Law, preface, vi)

‘coercion’ ‘morality’
31