Modalité déontique

Modalność deontyczna w oparciu o kodeksy cywilny oraz prawny,

wyrażenia dotyczące nakazu

Aleksandra Bester
Czym jest modalność deontyczna?
Czym jest modalność deontyczna?

Modalność deontyczna to w skrócie, jeden z rodzajów modalności w języku

francuskim, która wyraża nakazy, żądania, pozwolenia, zakazy oraz inne formy
wypowiedzi wyrażające wymagania lub zgodę.
Rodzaje wypowiedzi wyrażających modalność deontyczną:
Modalité déontique

• Rozkaz (L'Ordre)
• Życzenie (Le Souhait)
• Radzenie (Le Conseil)
• Wyrażenie zgody (L'Accord)
Wszystkie te rodzaje wypowiedzi pozwalają na wyrażenie pewnego rodzaju sugestii,
nakazu, przymusu, dozwolenia lub rady, zależnie od kontekstu i intencji mówcy.
Modalność deontyczna jest niezwykle ważnym elementem języka prawa, ponieważ
pozwala na wyrażenie norm i przepisów, które regulują różne dziedziny życia społecznego
i gospodarczego.
Wyrażanie modalności deontycznej:

• W języku francuskim istnieją różne czasowniki, które służą do wyrażania modalności deontycznej, takie jak: 
• "devoir" (musieć),
• "falloir" (trzeba),
• "pouvoir" (móc),
• "vouloir" (chcieć),
• "savoir" (wiedzieć),
• " permettre" (pozwalać)
• W przypadku języka prawnego stosowanego w kodeksach karnych czy też cywilnych, różnorodność tych wyrażeń
będzie znacznie większa.
• W oparciu o artykuł pt. „ WYBRANE CECHY POLSKIEGO I
FRANCUSKIEGO JĘZYKA PRAWA ZOBOWIĄZAŃ UMOWNYCH-
CHARAKTERYSTYKA CECH UMÓW ODNOSZĄCYCH SIĘ DO
RZECZY” Pauliny Nowak-Korcz, wymienić można wyrażenia służące do
wyrażania aspektów deontycznych (nakazu, zakazu, dozwolenia), w językach
prawa polskim i francuskim.
• Wyrażenia te charakteryzują się pewnymi cechami, które wynikają z
charakterystyki umów odnoszących się do rzeczy.
• Jak pisze autorka:
„Język prawa, w którym sformułowane są teksty analizowanych umów wyróżnia się zatem
specyficzną terminologią właściwą językowi prawnemu i prawniczemu, swoistymi strukturami
gramatycznymi, składniowymi oraz cechami stylistycznymi. Ten specyficzny język charakteryzuje sie
ponadto: dyrektywnością, bezosobowością, precyzyjnością i standardowością”
• Zwraca ona też uwagę na istnienie:
• Mots d’appartenance juridique exclusive czyli terminów związanych stricte z językiem prawa, jak i:
• Mots de double appartenance czyli terminów należących do języka ogólnego i prawnego:
• - wyróżnia się terminy języka prawa, które przenikając do języka ogólnego nabrały nowego
znaczenia oraz terminy języka ogólnego użyte na gruncie prawa w znaczeniu ogólnym bądź
prawniczym
Czasowniki nakazu - przykłady,
użycie, możliwe tłumaczenia
• P.Nowak Korcz w swoim artykule wymienia czasowniki nakazu takie jak:
• devoir (musieć, mieć powinność),
• obliger (zobowiązywać),
• falloir (il faut — trzeba, być koniecznym),
• pouvoir (móc),
• ordonner (nakazywać),
• commander (wymagać, żądać, nakazywać),
• enjoindre (nakazywać, przykazywać),
• prescrire (nakazywać, zlecić),
• être tenu de (być zobowiązanym),
• exiger (wymagać, żądać),
• poursuivre (dochodzić czegoś, ubiegać się o coś, dążyć do czegoś),
• forcer (zmuszać),
• contraindre (zmuszać)
• etre assujetti à (być zmuszonym do).
• W analizowanych umowach francuskojęzycznych wyrażeniu nakazu służą czasowniki lub ich
derywaty występujące często z czasownikami posiłkowymi w czasie teraźniejszym bądź przyszłym
trybu oznajmującego.

• Najczęściej występującym czasownikiem wyrażającym nakaz w języku francuskim jest czasownik

obliger (zobowiązywać) oraz jego derywaty.
Przykładowe zdania z Kodeksu cywilnego oraz karnego:

1. L'astreinte ne donne pas lieu à contrainte judiciaire. 132-70-1 Loi n° 92-683 du 22 juillet 1992 - NOR: JUSX8900136L
- Kara nie pociąga za sobą przymusu sądowego. 132-70-1 prawo nr 92-683 z dnia 22 lipca 1992 - NOR: JUSX8900136L

2. N'est pas pénalement responsable la personne qui accomplit un acte prescrit au autorisé par des disposition
législatives ou réglementaires. - Osoba, która wykonuje czynność nakazaną lub dozwoloną przez przepisy
ustawowe lub wykonawcze, nie ponosi odpowiedzialności karnej.
3. Dans les autres cas prévus au même article 132-25, elle doit également être amenagée si la personnalité et la
situation du condamné le permettent, et sauf impossibilité matérielle. - W innych przypadkach przewidzianych w
tym samym art. 132-25 musi ona również być zmieniona, jeżeli pozwala na to osobowość i sytuacja skazanego, chyba
że jest to materialnie niemożliwe.
4. Toutefois la confusion totale ou partielle des peines de même nature peut être ordonnée soit par la dernière
juridiction appelée à statuer, soit dans les conditions prévues par le code de procédure pénale. - Jednakże, całkowite
lub częściowe połączenie wyroków tego samego rodzaju może zostać zarządzone albo przez sąd wyzwany do
rozstrzygnięcia albo na warunkach przewidzianych w kodeksie postępowania karnego.
Źródła:
1.Nowak-Korcz Paulina, WYBRANE CECHY POLSKIEGO I FRANCUSKIEGO JĘZYKA PRAWA ZOBOWIĄZAŃ UMOWNYCH-
CHARAKTERYSTYKA CECH UMÓW ODNOSZĄCYCH SIĘ DO RZECZY, Poznań