Project 8

Financiën

Week 2
Budgettering
Inhoud

• Recapitulatie vorige week

• Wat is budget?
• Waarom wordt een budget gebruikt?
• Wat is master budget?
• Wat is verschillenanalyse en hoe kunnen we deze
toepassen?
Recapitulatie vorige week

• Met name op de stof van project 1/3 bouwen we in dit

project verder: hoofdstukken 12, 13 en 14.
– Hoofdstuk 12: kostenstructuur
– Hoofdstuk 13: kostencalculaties
– Hoofdstuk 14: indirecte kosten
• Naar aanleiding van de les vorige week en besproken
opgaven: welke vragen over de stof zijn er?
Link AO – Financiën deze week

• Deze week bij AO onder andere “inkoopproces”

• Bij het inkoopproces gaat het o.a. om grondstoffen,
materialen, maar denk ook aan arbeidskosten.
• Deze inkopen wil een bedrijf graag tegen “scherpe”
condities inkopen (prijs, kwaliteit, leveringsvoorwaarden,
enz.)
• Deze condities komen ook terug in het “budget”, het
onderwerp bij Financiën deze week.
Terugkoppelingsvraag

Bij een normale productie van 1.000 stuks zijn de vaste

kosten €3,- per stuk. De verwachte productie is 1.100 stuks
met totale variabele kosten van €2.750,-.
Gevraagd:
• Wat is de variabele kostprijs?
• Wat is de integrale kostprijs?
• Wat is het bezettingsresultaat?
Wat is budget?

• Waarom berekenen we kostprijzen?

• Om inzicht te verkrijgen in …..?

• Maar hoe kunnen we nu te weten komen of onze

realisatie goed is t.o.v. onze planning?
• Hiervoor gebruiken we o.a. budget.
Wat is budget?

• Een budget is de kwantitatieve uitdrukking van een

bepaalde activiteit voor een komende periode, waarbij
veelal sprake is van een taakstellend karakter.
• Budget is voor periodes tot 1 jaar.
• Voor langere periodes (meerdere jaren) is er de
begroting.
 Budget 2022
Verwachte Kosten Verwachte opbrengsten
Kosten inkoop A Omzet X
Personeelskosten B
Afschrijvingskosten C
Overige kosten D
Winst Y

NB1: budget kan ook alleen betrekking hebben op opbrengsten of

alleen op kosten
NB2: budget kan ook gaan over inkomsten en uitgaven (i.p.v.
opbrengsten en kosten)
Budget productiekosten

Van te voren gecalculeerde productiekosten Apple Iphone

Xr (64 GB):
• Onderdelen € 189,28
• Verpakking/kabel € 10,74
• Assemblage € 4,55
• Totaal productiekosten € 204,57
Waarom wordt een budget gebruikt?

Een budget heeft meerdere functies:

• Planning
• Communicatie en coördinatie
• Taakstelling en autorisatie
• Evaluatie <= Realisatie t.o.v. planning!
Terugkoppelingsvraag

• Wat is een voorbeeld van de functie taakstelling en

autorisatie van het budget?
Functie evaluatie

• Binnen dit project is de functie evaluatie van het budget

het belangrijkst.
• Bij de evaluatie gaat het om de vraag in hoeverre de
realisatie overeenkomt met de planning
• Naast het vaststellen van verschillen kan dit ook gebruikt
worden voor feedforward en feedback =>
Terugkoppelingsvraag

• Als het budget aangepast wordt op basis van de

planning is er dan sprake van feedforward of feedback?
Eigenheiden budgettering

• Budgetten zijn vaak financieel van aard.

• Financiële indicatoren zijn altijd lagging indicators, d.w.z.
ze lopen altijd achter de feiten aan…
• Daarnaast wil een bedrijf ook leading indicators hebben,
d.w.z. toekomstgerichte indicatoren.
• Een veel toegepaste methode hierbij is de balanced
scorecard (B.Sc), deze heeft 4 perspectieven…
Balanced Scorecard

4 perspectieven:
• Financieel
• Klant
• Interne processen
• Innovatie en leervermogen

NB: Van lagging naar meest leading!

Balanced Scorecard (BSC) in praktijk
In een productieteam is als BSC een eenvoudig informatiesysteem ontwikkeld,
waarmee zicht ontstaat op de tevredenheid van de klanten, de
leverbetrouwbaarheid, de doelmatigheid en de medewerkerstevredenheid.
Maandelijks worden, aan de hand van een groot bord waarop de grafieken met de
scores op deze prestatiegebieden afgebeeld staan, de resultaten besproken.
‘Wie heeft een idee hoe het komt dat onze leverbetrouwbaarheid de afgelopen
maand is verslechterd?’, zo opent de operationeel manager de
teambespreking. ‘Het heeft gelukkig nog geen negatief effect op de
klanttevredenheid, maar we moeten er wel snel wat aan doen. Wie heeft een
suggestie?’.
Al snel komen de communicatie rond ziekte, de verstoringen in de planning en het
ontbreken van communicatieapparatuur boven tafel.
Leading en lagging indicators B.Sc.
Terugkoppelingsvraag

• Welke indicatoren worden gebruikt bij de organisatie/het

bedrijf waar jij werkt en bij welk perspectief
(financieel/klant/interne processen/innovatie en
leervermogen) horen die?
Masterbudget

• Budgetten kunnen voor verschillende soorten posten

worden gebruikt: opbrengsten, kosten, liquiditeit, enz.
• De verzameling van al deze kleinere budgetten voor een
organisatie heet het masterbudget.
• Het masterbudget resulteert in een geschatte balans en
resultatenrekening per einde van de budgetperiode.
Masterbudget
Voorbeeld masterbudget

Zie voorbeeld (nv Sharp: scheermesjes) in het tekstboek

voor een voorbeeld van een masterbudget, inclusief:
• Productiebudget
• Inkoopbudget
• Resultatenrekening
• Liquiditeitsbudget
Evaluatiefunctie budget: verschillenanalyse

Onderzoeksvraag:
in hoeverre is de onderneming erin geslaagd om de
gerealiseerde productie ook inderdaad tegen de
standaard kostprijs te produceren?

Hiervoor wordt de voorcalculatie (=budget) met de

nacalculatie (= realisatie) vergeleken.
Project 8 25
voorcalculatie: budget
toegestane kosten =
standaard hoeveelheid x standaard prijs

Dit geldt voor elke individuele kostprijscomponent en dus ook voor de totale
kostprijs => dit is de standaardcalculatie

Onderscheid tussen statisch en flexibel budget:

• Statisch budget wordt niet aangepast aan afwijkende werkelijke
productie;
• Flexibel budget wordt wel aangepast aan afwijkende werkelijke
productie.

Project 8 26
 Budget: voorbeeld

Om 100 stuks te produceren (normale productie) is nodig:

- 40 kg grondstof a €5,-
- 5 arbeidsuren a €40,-
- 10 machine-uren a €25,-
De werkelijke productie blijkt 120 stuks te zijn.

a) Wat is de standaardcalculatie/voorcalculatie?
b) Wat is de omvang van het statisch budget?
c) Wat is de omvang van het flexibel budget?
Na de voorcalculatie komt de nacalculatie: werkelijke
kosten

werkelijke (gerealiseerde) kosten =

werkelijke hoeveelheid x werkelijke prijs

Dit geldt voor elke individuele kostprijscomponent

(materiaal, loon, enz.), maar ook voor de totale kostprijs.

Project 8 28
 gebruikte symbolen

Qs = standaard (= toegestane) hoeveelheid

Qw = werkelijke (= gerealiseerde) hoeveelheid

Ps = standaardprijs
Pw = werkelijke prijs

Project 8 29
In formulevorm

Budget (voorcalculatie)
• standaard hoeveelheid tegen standaard prijs =
Qs x Ps

Realisatie (nacalculatie)
• Werkelijke hoeveelheid tegen werkelijke prijs =
Qw x Pw

Project 8 30
Uitkomst: budgetverschil (= fabricageresultaat)

budgetverschil = budget - realisatie =

Qs x Ps - Qw x Pw

Let op: Qs x Ps op basis van flexibel budget (indien

gegevens hiervoor beschikbaar)

Project 8 31
Fabricageresultaat/budgetverschil: voorbeeld

Standaard voor 100 stuks te In werkelijkheid is voor 120 stuks

produceren (normale productie) is
nodig:
- 40 kg grondstaf a €5,-
- 5 arbeidsuren a €40,-
- 10 machine-uren a €25,-
het volgende nodig geweest:
• 48 kg grondstof a €4,70
• 5,8 arbeidsuren a €39,-
• 12 machine-uren a €27,-

Hoeveel bedraagt het

fabricageresultaat/budgetverschil?
Analyse van budgetverschil/fabricageresultaat

Het budgetverschil kan nu gesplitst worden in:

• Hoeveelheidverschillen
• Prijsverschillen
• Bezettingsresultaat (enkel voor vaste kosten)

NB: Hiervoor is het gebruik van flexibel budget het beste, anders (bij
statisch budget) kunnen de resultaten misleidend zijn.

Project 8 33
Verschillenanalyse grafisch weergegeven
splitsing budgetverschil

budgetverschil = budget - realisatie =

(Qs x Ps) – (Qw x Pw) =

Ps x (Qs - Qw) + Qw x (Ps - Pw)

efficiencyverschil +
Project 8 prijsverschil 35
PV en EV

Werkelijke hoeveelheid
Ken de formules!
• Verkoopresultaat/transactieresultaat =
aantal verkochte eenheden x (verkoopprijs – standaard kostprijs)
• Budgetverschil/fabricageresultaat = Standaardkosten voor
geproduceerde hoeveelheid – werkelijke kosten voor deze
hoeveelheid = Qs x Ps – Qw x Pw
• Efficiencyverschil (per onderdeel van de kostprijs) = Ps x (Qs – Qw)
• Prijsverschil (per onderdeel van de kostprijs) = Qw x (Ps – Pw)
• Bezettingsresultaat = (W – N) x C/N
• NB: fabricageresultaat/efficiencyverschil/prijsverschil op basis van
flexibel budget.
voorbeeld voor- en nacalculatie

Project 8 38
Kostprijs

4 kg grondstof à € 2,00 € 8,00

4 manuren à € 24,00 € 96,00
3 machine-uren à € 25,00 € 75,00
1 x verpakking à € 1,00 € 1,00
standaard kostprijs € 180,00

Op elk van deze productiefactoren kunnen zich

budgetverschillen voordoen. Focus nu op grondstoffen.
Project 8 39
Productiefactor: grondstofverbruik

productspecificatie:
per product nodig: 4 kg grondstof
standaardprijs per kg: € 2
Normale productie: 2.000 eenheden eindproduct
Werkelijke geproduceerd: 2.500 eenheden eindproduct

nacalculatorische gegevens:
werkelijk grondstoffenverbruik: 11.000 kg
hiervoor betaald aan leverancier: € 23.100
Project 8 40
Budget voor grondstof

toegestane hoeveelheid: 2.500 x 4 = 10.000 kg

toegestane kosten: 10.000 x € 2,00 = € 20.000,-
budget: 2.500 (stuks product) x 4 (kg) x € 2,00 (prijs/kg) = €
20.000
realisatie: € 23.100
budget: 2.500 x 4 x € 2 = € 20.000
nadelig resultaat: € 3.100

Project 8 41
 Budget afwijkingen

-afwijkingen in hoeveelheden
interne oorzaken
binnen de invloedsfeer van de manager

-afwijkingen in prijzen
externe oorzaken
buiten de invloedsfeer van de manager

Project 8 42
Splitsing budgetoverschrijding

Splits de budgetoverschrijding van € 3.100 nu in

efficiencyverschil en prijsverschil:

efficiencyverschil:
prijsverschil:
nadelig resultaat: - € 3.100

Project 8 43
Analyse
efficiencyverlies: (Ps x (Qs – Qw))
dit kan leiden tot interne maatregelen
mogelijke acties:
-aanpassing proces
-opleiding personeel
-wijziging afstelling machines
-inkoop andere grondstoffen
etc.
Project 8 44
Analyse

prijsverschil: (Qw x (Ps – Pw))

mogelijke acties:
-gesprek met leverancier
-alternatieve leveranciers zoeken
-substituten zoeken
etc.
afhankelijk van de marktomstandigheden

Project 8 45
Zelf oefenen

Zelfstandig oefenen:
• Opgavenboek

2e les deze week:

• Oefentoetsvraagstuk