წყლის ანომალია

სსიპ ქალაქ ქუთაისის N#40 საჯარო სკოლის

VIII ა კლასის მოსწავლე-ელენე გაბუნია
კომპლექსური დავალება ფიზიკაში
 სამიზნე ცნება -სიგრძე ,მოცულობა, ტემპერატურა, შინაგანი
ენერგია
ნაშრომის პრეზენტაციისას ხაზგასმით უნდა წარმოვაჩინოთ:
• როგორი სახის მოძრაობას ასრულებენ ნაწილაკები ნივთიერებაში და რითი განსხვავდება მათი
მოძრაობები სხვადასხვა აგრეგატულ მდგომარეობაში.
• რა განაპირობებს ნივთიერების სითბურ გაფართოებას, როგორ იცვლება ამ დროს მისი შემადგენელი
ნაწილაკების ქაოსურად მოძრაობის სიჩქარე და მათ შორის მანძილები.
• ერთნაირად ფართოვდება თუ არა ყველა ნივთიერება ტემპერატურის ერთნაირად ცვლილებისას.
ფართოვდება თუ არა ყველა ნივთიერება გათბობისას.
• ჩვენი ჩატარებული ექსპერიმენტის მიხედვით ვიმსჯელოთ წყლის ანომალიაზე.
• ნივთიერების რა თვისებებია გასათვალისწინებელი მოცემული სიტუაციის თავიდან ასაცილებლად და
რა მაგალითების მოყვანა შეგვიძლია ყოველდღიური ცხოვრებიდან , რომელიც წყლის ანომალიით
არის გამოწვეული
შესაძლო რესურსები:
• პოლიეთილენის ჭიქა
• წყალო

• მაცივარი , საყინულე
• მარკერი
ნივთიერება შედგება ნაწილაკებისაგან , ისინი განუწყვეტლივ ქაოსურად მოძრაობენ და ურთიერთქმედებენ ,
მიიზიდებიან და განიზიდებიან. ნაწილაკების მოძრაობა სხვადასხვა აგრეგატულ მდგომარეობაში განსხვავებულია
( სიჩქარით) , რაც აიხსნება მათში ნაწილაკების სხვადასხვაგვარი განლაგებით. ნივთიერება შედგება
მოლეკულებისგან და ატომებისგან.
ნივთიერების უმცირეს ნაწილაკს მოლეკულა ეწოდება. მოლეკულები შედგება ატომებისგან . ატომი შედგება ატომის
ბირთვისა და მის გარშემო მოძრავი ელექტრონებისაგან. ბირთვში გვაქვს პროტონი დადებითად დამუხტული ,
ნეიტრონი უმუხტოა, ხოლო ელექტრონი უარყოფითად დამუხტული.
ნივთიერების შემადგენელი ნაწილაკები სხვადასხვა აგრეგატულ მდგომარეობაში მოძრაობენ ქაოსურად,
ერთმანეთისგან განსხვავდებიან მოლეკულების მოძრაობის სიჩქარით . სხეული ფორმას და მოცულობას ინარჩუნებს
მყარ მდგომარეობაში. ნივთიერების აგრეგატული მდგომარეობის ცვლილებას განაპირობებს ტემპერატურა (სითბოს
მიღება ან გაცემა) . ნივთიერების აგრეგატული მდგომარეობის ცვლილებისას სხეულის მასა რჩება უცვლელი, ხოლო
მოცულობა იზრდება ან მცირდება.
 აქტივობა III დიფუზია ესაა მოვლენა , როდესაც სხვადასხვა ნივთიერების
ა ქტ ივ ობა I თუ ა ვი ღებ თ ლი თონის ბ ურთულას , რომელი ცთა ვ ისუფლა დ ეტ ე ვა რგოლშ ი და გავ ა ცხე ლებ თ ვნა ხა ვთ , რომ ი გი ა ღარ გა ეტ ე ვა ,რა დგა ნ იგი გა ცხე ლებ ით ფა რთოვ დე ბ ა ,ი ზრდებ ა მოცულობ აშ ი .ცოტა ხნი ს შე მდე გ და ვ ინა ხა ვთ რომ ბურთულა რგოლშ ი ი სევ გაე ტ ევ ა ,გაცი ვე ბი თ მისი მოცულობ ა შ ემცირდა . მოლეკულები თავისთავად ერევა ერთმანეთს . დიფუზიის სისწრაფე
დამოკიდებულია ტემპერატურაზე , რაც მეტია ტემპერატურა ,მით უფრო
ა ქტ ი ვობ ა I I გა ზქ ურა ზე პ ირა მდე ავ სებ ული ჩაი და ნი ა დუღებ ა მდე არ გადმოიღვ რე ბ ა ,რადგან მასზ ე გა და ცე მული სითბ ოსრა ოდე ნობ ა არ ა რის საკ მარისი ,რომ იგი ნორმაზ ე მე ტა დ გაფა რთოვ დებ ა.

სწრაფად ხდება დიფუზია.

ბიმეტალური ფირფიტა შედგება ერთმანეთთან მჭიდროდ მიმაგრებული ორი სხვადასხვა ლითონის (ტყვია და რკინა)
ნაჭრისაგან . ბიმეტალური ფირფიტის სითბური გაფართოების თვისებას გამოიყენებენ ხელსაწყო თერმოსტატებში,
რომელიც ტემპერატურის ცვლილებისას ავტომატურად ჩაირთვება ან გამოირთვება. ბიმეტალური თერმოსტატის
საშუალებით ხდება ტემპერატურის რეგულირება . იქნება ეს ელექტრო ღუმელი , უთო ელექტრო ჩაიდანი თუ სხვა …

ჩემს მიერ დამზადებული ბიმეტალური ფირფიტა:

წყლის ანომალიური თვისება
წყლის ანომალიური თვისება მდგომარეობს იმაში , რომ 4 C - მდე გათბობისას იგი ნაცვლად
გაფართოებისა იკლებს მოცულობაში . ამას მოწმობს ჩემს მიერ ჩატარებული ექსპერიმენტი : თუ
ერთ ჯერად წყლით სავსე ჭიქას შევდებთ საყინულეში , მისი მოცულობა ნაცვლად შემცირებისა
გაიზრდება და ამოიწევა ზევით.
ბუნებაში წყლის ანომალიურ თვისებას
რომ არ ჰქონდეს ადგილი წყლის
ბინადრებს შეექმნებოდათ
პრობლემები , ასევე ვერ იარსებებდნენ
წყალმცენარეები ,რომ არა წყლის
ანომალია არ იქნებოდა სიცოცხლე
წყალქვეშ.
აღნიშნული კომპლექსური დავალების შესრულებით
გავიღრმავე კვლევის უნარ ჩვევები , გამიჩნდა ინტერესი
ფიზიკის ცდებისა და ექსპერიმენტების ჩატარებისა .
გამიღრმავდა ცოდნა წყლის ანომალიური თვისებების
დადებით და უარყოფით მხარეებზე, ნივთიერებათა სითბურ
გაფართოებაზე . ჩემს მიერ ჩატარებულმა ექსპერიმენტებმა
გამოიწვია დიდი ინტერესი ფიზიკური მოვლენების შესწავლის
მიზნით.
მადლობა ყურადღებისთვის!