BÀI 26- PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG

PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỶ XIX

T41. II- NHỮNG CUỘC KHỞI NGHĨA LỚN TRONG

PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG
LỊCH SỬ 8 Khởi nghĩa Bãi Sậy

BÀI 26-T41
II- NHỮNG CUỘC KHỞI Khởi nghĩa Ba Đình
NGHĨA LỚN TRONG
PHONG TRÀO CẦN
VƯƠNG Khởi nghĩa
Hương Khê
BÀI 26- PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG
PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỶ XIX

T40. I- CUỘC PHẢN CÔNG CỦA PHÁI CHỦ CHIẾN TẠI

KINH THÀNH HUẾ.
VUA HÀM NGHI RA “CHIẾU CẦN VƯƠNG”
 KIỂM TRA BÀI CŨ
Phong trào Cần vương nổ ra và phát triển như thế nào?
Sau khi cuộc tấn công quân Pháp thất bại, Tôn Thất Thuyết
đưa vua Hàm Nghi ra Tân Sở (Quảng Trị). Tại đây, ngày
13-7-1885, vua Hàm Nghi ra Chiếu Cần vương, kêu gọi
văn thân và nhân dân đứng lên giúp vua cứu nước.

Phong trào yêu nước chống xâm lược hưởng ứng chiếu “Cần
vương” dâng lên sôi nổi, kéo dài đến cuối thế kỷ XIX, được
gọi là Phong trào Cần vương.

Về diễn biến, Phong trào Cần vương chia làm hai giai đoạn:
+ 1885-1888: Bùng nổ khắp cả nước, sôi động nhất là các
tỉnh Trung, Bắc Kì.
+ 1888-1896: Quy tụ thành những cuộc khởi nghĩa lớn, có
quy mô và trình độ tổ chức cao hơn.
Bài 26

PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP

TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỶ XIX

Tiết 41

II. NHỮNG CUỘC KHỞI NGHĨA LỚN

TRONG PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG
1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)
2. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883-1892)
3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)
1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)
- Lãnh đạo:
Phạm Bành,
Đinh Công Tráng “Có chàng Công Tráng họ Đinh
Dựng luỹ Ba Đình chống đánh giặc Tây
Cơ mưu dũng lược ai tày
Chẳng quản đêm ngày vì nước lo toan”
1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) Lược đồ căc cứ Ba Đình
- Lãnh đạo:
Phạm Bành, Đinh Công Tráng
- Địa bàn hoạt động:
Thượng Thọ, Mậu Thịnh,
Mỹ Khê ( Nga Sơn -Thanh Hóa)
1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) Lược đồ căc cứ Ba Đình
“Lệnh cho dân chúng chặt tre
Chẻ nan đan sọt, nhặt về cho nhanh
Kéo quân đến đóng Ba Đình
Đào hào, đắp ụ, can thành tứ vi”.
Quan sát Công sự phòng thủ Ba
Đình, em hãy cho biết những
điểm mạnh, điểm yếu của cứ
điểm này?
- Điểm mạnh: Vị trí cứ điểm Ba
Đình, án ngữ đường số 1, có
thể tiếp tế lương thực, vũ khí từ
biển vào, có lợi cho phòng thủ
chiến đấu.
- Điểm yếu: Dễ bị cô lập, khó
khăn khi rút lui nếu bị tấn công.
1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) Lược đồ căc cứ Ba Đình
- Lãnh đạo:
Phạm Bành, Đinh Công Tráng
- Địa bàn hoạt động:
Thượng Thọ, Mậu Thịnh,
Mỹ Khê ( Nga Sơn -Thanh Hóa)
- Chiến thuật đánh giặc:
Phòng thủ
1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)

Căn cứ Mã Cao do
Hà Văn Mao chỉ huy
“Trông ra dãy phố hai hàng
Đồn đây có tiếng một chàng cai Mao*
Người này thật đấng anh hào
Quân dư năm vạn, người cao bằng vời
Bình yên vẫn thường xuống chơi
Đến ngày loạn lạc trấn nơi cửa rừng”.

Căn cứ Ba Đình

Lược đồ vị trí Mã Cao

 1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) Lược đồ căc cứ Ba Đình
- Lãnh đạo:
Phạm Bành, Đinh Công Tráng
- Địa bàn hoạt động:3 làng
Thượng Thọ, Mậu Thịnh,
Mỹ Khê (Thanh Hóa)
- Chiến thuật đánh giặc:
Phòng thủ
- Lực lượng:
Người Kinh, người Thái, người
Mường...
- Diễn biến:
Cuộc chiến đấu quyết liệt từ
tháng 12-1886 đến 1-1887
- Ý nghĩa:
Tiêu biểu cho tinh thần đấu
tranh bất khuất của nhân dân
Thanh Hóa.
 2. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883-1892)
- Lãnh đạo:
Nguyễn Thiện Thuật

Nguyễn Thiện Thuật(1844-1926)

“Quan Tán Thuật tài kiêm văn võ

Vốn khi xưa cùng Đức bộ Hoàng*
Kinh thiên nhất tục chi nan
Sơn Tây một dải ngang tàng lưỡi
gươm”.
* Hoàng Tá Viêm
2. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883-1892)
- Lãnh đạo: Lược đồ khởi nghĩa Bãi Sậy
Nguyễn Thiện Thuật
(1844-1926)
- Địa bàn hoạt động: HÀ NỘI
Văn Lâm, Văn Giang, Khoái VĂN GIANG
MỸ HÀO
Châu, Yên Mỹ (Hưng Yên)
KHOÁI CHÂU

HƯNG YÊN

Vị trí Bãi Sậy có tầm quan

trọng như thế nào?
Lược đồ khởi nghĩa Bãi Sậy

HÀ NỘI

VĂN GIANG MỸ HÀO

Văn chỉ Bình dân (Khoái Châu)-Nơi
Nguyễn Thiện Thuật tế cờ khởi nghĩa
KHOÁI CHÂU

HƯNG YÊN
 2. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883-1892)
- Lãnh đạo:
Nguyễn Thiện Thuật Nghĩa quân Bãi Sậy đã tận
(1844-1926) dụng đặc điểm của vùng Bãi
- Địa bàn hoạt động: Sậy để chiến đấu như thế
Văn Lâm, Văn Giang, Khoái nào?
Châu, Yên Mỹ (Hưng Yên)
- Chiến thuật đánh giặc: “Mẹo thao lược tài tình lắm vẻ
Du kích Xuất sư như xuất quỷ nhập thần
- Diễn biến: Khi xa, khi lại như gần
(SGK) Khi chơi hóa thật, khi Đông lại Đoài”
- Ý nghĩa:
Khi giả cách làm trai thợ gặt
Tiêu biểu cho tinh thần đấu
Khi dấu mình giả bắt tôm của
tranh bất khuất của nhân dân
Bắc Kì. Làm cho giặc phải xa cơ...
(Vè Tán Thuật)
 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)
- Lãnh đạo:
Phan Đình Phùng

Phan Đình Phùng (1847-1895)

 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)
- Lãnh đạo:
Phan Đình Phùng
Cao Thắng “Khen thay Cao Thắng tài to
Lấy ngay súng giặc về cho thợ rèn
Đêm ngày tỉ mỉ mở xem
Lại thêm có cả đội Quyên cúng tài
Xưởng trong cho chí xưởng ngoài
Thợ rèn cao tỉnh đều mời hội công
Súng ta chế tạo vừa xong
Đem ra mà bắn nức lòng thắm thay
Bắn cho tiệt giống quân Tây
Cậy nhiều súng ống phen này hết khoe.”

(Vè Quan Đình)

 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)
- Lãnh đạo:
Phan Đình Phùng, Cao Thắng
- Địa bàn hoạt động:
4 tỉnh: Thanh Hóa, nghệ An,
Hà Tĩnh, Quảng Bình
- Căn cứ chính:
Ngàn Trươi
(Hương Khê- Hà Tĩnh)
- Chiến thuật đánh giặc:
Du kích, vận động chiến
HƯƠNG KHÊ
- Diễn biến:
+ 1885-1888: thời kỳ tổ chức,
huấn luyện, xây dựng công sự,
rèn đúc vũ khí.
+ 1888-1895: thời kỳ chiến đấu. Lược đồ khởi nghĩa Hương Khê
 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)

THANH CHƯƠNG

Phan Đình Phùng khóc thương người anh hùng trẻ tuổi
CaoThắng, hi sinh khi mới 29 tuổi (1893).
“Có chí không thành, anh hùng đã mất.
Chưa thắng đã chết, ý trời ra sao?
Công muốn lập nên, gõ mái * nặng thề trừ giặc nước
Việc khôn tính trước, lên yên ** nay thấy vắng người.”

HƯƠNG KHÊ THÀNH HÀ TĨNH

* Điển tích “gõ mái”.

** Điển tích “lên yên” Lược đồ khởi nghĩa Hương Khê
3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)

THANH CHƯƠNG

VỤ QUANG

THÀNH HÀ TĨNH
HƯƠNG KHÊ

Lược đồ khởi nghĩa Hương Khê

3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)
Bài thơ tuyệt mệnh của của Phan Đình Phùng
“Nhung trường vâng mệnh đã mười đông
Vũ lược còn chưa lập được công
Dân đói kêu trời, xao xác nhạn,
Quân gian chật đất, rộn ràng ong
Chín lần xa giá non sông cách
Bốn bể nhân dân nước lửa hồng
Trách nhiệm càng cao càng nặng gánh
Tướng môn riêng thẹn mặt anh hùng”
Bản dịch của Trần Huy Liệu
Thơ văn yêu nước thế kỷ XIX

Phan Đình Phùng (1847-1895)

“Ông chết rồi, nhưng bọn Pháp vẫn không tha, chúng quật mộ ông lên, đốt xác và
cho đem vứt đi. Người ta báo thù cả người đã nằm yên dưới mộ”. (Trần Dân Tiên)
 3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)
- Lãnh đạo:
Phan Đình Phùng, Cao Thắng Nhận xét về cuộc khởi
- Địa bàn hoạt động: 4 tỉnh nghĩa Hương Khê?
Thanh Hóa, nghệ An,
Hà Tĩnh, Quảng Bình
- Căn cứ chính: Ngàn Trươi - Cuộc khởi nghĩa Hương Khê
(Hương Khê- Hà Tĩnh) đánh dấu bước phát triển cao
- Chiến thuật đánh giặc: nhất của phong trào Cần
Du kích, vận động chiến vương dưới sự lãnh đạo của
- Diễn biến: các văn thân, sĩ phu yêu
+ 1885-1888: nước.
+ 1888-1895: - Cuộc khởi nghĩa Hương Khê
- Ý nghĩa: thất bại cũng đánh dấu phong
Là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trào Cần vương kết thúc trong
nhất trong phong trào Cần cả nước.
vương.
 CỦNG CỐ BÀI HỌC
Nêu những điểm khác nhau giữa khởi nghĩa Bãi Sậy và khởi
nghĩa Ba Đình?

khởi nghĩa Ba Đình khởi nghĩa Bãi Sậy

Địa bàn 3 làng: Thượng 4 huyện: Văn Lâm,
hoạt động Thọ, Mậu Thịnh, Văn Giang, Khoái
Mỹ Khê Châu, Mỹ Hào
Chiến thuật
đánh giặc Phòng thủ Du kích

Thời gian
1886-1887 1885-1889
 CỦNG CỐ BÀI HỌC
Em có nhận xét gì về phong trào vũ trang chống Pháp cuối
thế kỷ XIX?
Lãnh đạo: Tầng lớp văn thân, sĩ phu yêu nước
Thời gian 1885-1896

Lực lượng tham gia Đông đảo quần chúng nhân dân
Tính chất Yêu nước chống xâm lược, mang màu
sắc phong kiến
Kết quả Thất bại (do ý thức hệ, lãnh đạo, so sánh
lực lượng...)
Ý nghĩa Có vị trí lớn trong sự nghiệp đấu tranh
chống đế quốc, để lại nhiều tấm gương, bài
học kinh nghiệm quý báu.
 CÔNG VIỆC VỀ NHÀ
1. Ôn tập các bài 24, 25, 26 để kiểm tra 1 tiết.
2. Chuẩn bị bài 27:
KHỞI NGHĨA YÊN THẾ VÀ PHONG TRÀO
CHỐNG PHÁP CỦA ĐỒNG BÀO MIỀN NÚI CUỐI
THẾ KỶ XIX
Gợi ý tìm hiểu:
- Đặc điểm vùng Yên Thế và dân cư.
- Lãnh tụ Hoàng Hoa Thám.
- Các giai đoạn chiến đấu của nghĩa quân Yên Thế.
- Những nét chung về phong trào kháng chiến
chống Pháp của đồng bào miền núi.