ERİTROSİTLERİN

BİYOKİMYASI

Prof. Dr. A.Görkem Mungan

ZBEÜ Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya A.D.
GÖREVİ :

Dokulara oksijen sağlanması,

Akciğerlere karbondioksit taşınması,
Asit-baz tamponlanması
Özellikleri

Hücre organeli yok (Mitokondri,çekirdek

vs.)
Retikülosit (olgunlaşmamış eritrosit)
organeli var. Protein sentezler. 1 gün
içinde olgun şekle döner.
Sentezi

Eritropoetin, 166 aa’lik glikoproteindir.

Kök hücre faktörü(SCF), trombopoetin ve
IL-3 Hematopoetik kök hücrelerin
sentezini başlatırlar.
Eritropoetin başlıca böbreklerde üretilir.
Hipoksiye cevap olarak kan dolaşımına
salınır.
ERİTROSİT METABOLİZMASI

 Enerji kaynağı glikozdur.GLUT 1(Glukoz

permeaz) ile insülinden bağımsız kolaylaştırılmış
diffüzyonla alınır.
 Aerobik ve oksidatif sistemleri kullanamaz.
 Anaerobik glikoliz (Embden-Mayerhof yolu)
%90 enerji
 ATP(2), laktat üretilir.
 Enerji: -Na-K ATPaz sistemi,
• Deformasyon,
• Bikonkav şekil
Na-K ATPaz sistemi: 1 mol ATP ile
– 3 Na dışarı,
– 2 K+1Cl içeri
RAPOPORT- LUEBERİNG
DÖNGÜSÜ :
Hb’in oksijene affinitesini(ilgisini)
düzenler.
 Glikolizdeki fosfogliserat kinaz tepkimesi
atlanarak bifosfogliserat mutaz gerçekleşir.
1 ATP eksik elde edilir.
2.3 DPG artışı Hb oksijene affiniteyi
azaltır.
RAPOPORT- LUEBERİNG
DÖNGÜSÜ :
FOSFOLİPİD
METABOLİZMASI
Lesitin Kolesterol Açil Transferaz (LCAT)
eritrositlerdeki lizolesitin/lesitin oranını
sürdürür.
Lizolesitin AçilTransferaz sitozolde
bulunur ve lizolesitini lesitine çevirir.
Nükleotid Metabolizması

Adenozin deaminaz (ADA)

Pirimidin nükleotidaz
Adenil kinaz
Eksiklikleri hemolitik anemiye yol açar.
HEKSOZ MONOFOSFAT
(PENTOZ FOSFAT) YOLU
 Glukozun yaklaşık %10
 NADPH ve pentoz fosfat oluşumu
 NADPH : 1-Glutatyon redüktaz (GSSGGSH)
 Okside Hb Heinz cisimcikleri zar
parçalanması
 2-metHb redüktaz (sitokrom redüktaz ve
sitokrom b5 redüktaz) Ferrik demir Ferröz
demir
 (MetHb%3)
Oksidatif stres ve hasara karşı
enzimler
 Süperoksit (O2-. ), hidrojen peroksit (H2O2), peroksil
radikalleri (ROO . ),hidroksil radikalleri (OH . ) gibi
oksidan moleküllere karşı kullanılırlar.
 Met Hb+ Süperoksit dismutaz H2O2 oluşur.
 H2O2 + Katalaz  H2O oluşur.
 G6P + Glukoz 6 fosfat dehidrogenaz NADPH
 GSH + Glutatyon peroksidaz  H2O2 ve GSSG
 NADPH ve GSSG +Glutatyon redüktaz  GSH
ERİTROSİT METABOLİZMASINA
AİT HASTALIKLAR

 Pirüvat kinaz eksikliği  Hemolitik anemi

 G6PD eksikliği  Hemolitik anemi/ Favizm
 LCAT eksikliği  Hemolitik anemi
Demir eksikliği Anemisi

Demir eksikliği  Hipokrom

Mikrositer anemi
Megaloblastik Anemi
RNA transkripsiyon
bozukluğu  Megaloblastik
anemi
B12 yetersizliği (intrensek
faktöre bağlı) Megaloblastik
anemi
Folat B12 yetersizliği
(gebelik vs.) Megaloblastik
anemi
Methemoglobinemi

İlaç ve ya kimyasallarla fazla alınan

oksidan maddelerin genetik olarak NADH
bağımlı methemoglobin redüktaz ile
uzaklaştırılamaması
Ferrik durumdaki demir sitokrom b5
redüktaz (methemoglobin redüktaz ) ile
ferröz şekline indirgenmelidir.
Herediter Sferositoz

Eritrosit zarındaki beta spektrin, ankrin,

band 3, band 4.1 gibi proteinlerin
yetersizliğine bağlıdır.
Eritrosit Yıkımı

Amino asit, globin ve demir yeniden

kullanılır.
Hem halkası bilirubine dönerek GIS’den
atılır.
Kan

%55-60’ı plazma
Şekilli elemanlar ( Eritrosit,lökosit,
trombosit…)
Görevi : Besin, hormon, vitamin, enzim,
atık maddeler, solunum gazları,
elektrolitler, su, asit-baz dengesi, vücut
ısısı ve vücudun savunması
Kan Testleri

Eritrosit sayısı: 4-6 milyon/mm3

Hemoglobin % 12-18 g
Hematokrit % 37-54
Lökosit sayısı 5-10.000/mm3
Trombosit sayısı 150-400.000 /mm 3
Plazma / Serum

Plazma: Fibrinojen ve bazı pıhtılaşma

faktörleri içeren sıvı kısmıdır.
Serum: Kanın pıhtılaşmasından sonra elde
edilen sıvı kısmıdır. Fibrinojen ve bazı
pıhtılaşma faktörleri içermez.
Antikoagülanlı (Heparin, sitrat, EDTA…)
tüpe alınan kandan plazma elde edilir.
Kanda Biyokimyasal Testler

 Total protein, albumin

 Üre, ürik asit, kreatin
 Glukoz, laktat, asetoasetik asit
 Trigliserit, kolesterol, kolesterol esterleri,
fosfolipid
 Na, K, Cl, bikarbonat, Ca, Fe, Cu, Zn
 Amilaz, Lipaz, AST, ALT,ALP, LDH
 TSH, GH, FSH, Testosteron, Östrojen
 D vitamini, Folat, B 12 Vitamini
 PSA, CEA, Ca125, Miyoglobin, Troponinler