Professional Documents
Culture Documents
Portalu www.szkolnictwo.pl
Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie
w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie
i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania
w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.
Układ okresowy
pierwiastków
• Izotopy
Atomy posiadające tę samą liczbę atomową (liczbę protonów w
jądrze), ale różną liczbę neutronów
• CIEKAWOSTKA
Przy wyznaczaniu mas atomowych pierwiastków przyjmowano
w pierwszej połowie XIX wieku masę
Prawo oktaw (1864r.)
Symbol
pierwiastka
A M
Masa
atomowa
1 2 13 14 15 16 17 18
IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA VIII A
Grupy poboczne
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
IIIB IVB VB VIB VIIB VIIIB VIIIB VIIIB IB IIB
Zmiany właściwości pierwiastków i ich związków
w układzie okresowym
Wzrost właściwości kwasowych
LITOWCE
Do pierwszej grupy układu okresowego, tzw. litowców,
zaliczane są następujące pierwiastki:
lit (Li), sód (Na), potas (K), rubid (Rb), cez (Cs) oraz nietrwały
promieniotwórczy frans (Fr).
Litowce występują w przyrodzie jedynie w stanie związanym.
Wszystkie litowce są metalami.
Sód i potas są dość powszechnymi składnikami litosfery, ale ze
względu na dużą reaktywność chemiczną pierwiastki tej grupy
nie występują w przyrodzie w stanie wolnym lecz wyłącznie w
postaci związków najczęściej jako chlorki, siarczany, węglany,
rzadziej azotany i fosforany
W związkach wykazują zawsze wartościowość „1” równą
numerowi grupy IA
BERYLOWCE
Do metali drugiej grupy układu okresowego berylowców należą:
beryl (Be), magnez (Mg), wapń (Ca), stront (Sr), bar (Ba) i
promieniotwórczy rad (Ra).
Metale grupy IIA spotykane są w przyrodzie wyłącznie w
związkach, w których są dwuwartościowe
BOROWCE
Do grupy borowców zalicza się następujące pierwiastki: glin
(Al), gal (Ga), ind (In), tal (Tl).
Do grupy 13 należy również bor, który jest niemetalem, a
ściślej mówiąc półmetalem
W przyrodzie w stanie wolnym nie występują. Max
wartościowość wynosi 3
WĘGLOWCE
Do pierwiastków czternastej grupy układu okresowego należą:
węgiel (C), krzem (Si), german (Ge), cyna (Sn), ołów (Pb).
Wszystkie węglowce mogą tworzyć wiązania kowalencyjne. W
grupie ze wzrostem masy atomowej zmienia się charakter
pierwiastków.
Węgiel jest typowym niemetalem, natomiast cyna i ołów są
typowymi metalami. W przyrodzie w stanie wolnym występuje
tylko węgiel.
Maksymalna wartościowość wynosi IV
AZOTOWCE
Do 15 grupy układu okresowego, tzw. azotowców należą: azot
(N), fosfor (P), arsen (As), antymon (Sb) i bizmut (Bi).
W przyrodzie występują w stanie wolnym (oprócz fosforu).
Azot i fosfor są typowymi niemetalami, gdyż tworzą tylko tlenki
kwasowe. Arsen i antymon są pierwiastkami półmetalicznymi,
natomiast bizmut jest typowym metalem i tworzy tylko tlenki
zasadowe.
TLENOWCE
Do 16 grupy układu okresowego tzw. grupy tlenowców należą:
tlen (O), siarka (S), selen (Se), tellur (Te) oraz polon (Po).
Wszystkie występują w przyrodzie w stanie wolnym i w
związkach, w ilościach malejących wraz ze wzrostem masy
atomowej. Są dość silnymi utleniaczami, najsilniejszym jest
oczywiście tlen
FLUOROWCE
Wszystkie fluorowce są niemetalami. Fluor i chlor są w
zwykłych warunkach żółto zielonymi gazami o
charakterystycznej, ostrej woni; brom jest ciemnobrunatną lotną
cieczą, a jod ciałem stałym o metalicznym połysku.
Żaden z fluorowców nie występuje w stanie wolnym
Astat nie występuje w przyrodzie; jest pierwiastkiem
promieniotwórczym o krótkim okresie półtrwania.
HELOWCE
Gazy szlachetne (helowce) leżą w 18 grupie układu
okresowego pierwiastków. Należą do niej: hel (He), neon (Ne),
argon (Ar), krypton (Kr), ksenon (Xe), oraz radon (Ra)
Helowce są bezbarwnymi, bezwonnymi i biernymi chemicznie
gazami. W odróżnieniu od innych pierwiastków gazowych
występują w cząsteczkach jednoatomowych (ich atomy nie
łączą się w cząsteczki)
Odczytujmy z tablicy
Symbol: Br
Nazwa: brom (pl) bromum (łacińska)