Click to edit Master title style

FIL 1: MAKABAGONG FILIPINO SA

MAKABAGONG PANAHON
Pamagat ng Kurso

Inihanda ni: G. JOSEPH S. MIRANDA

Instruktor

1
Click to edit Master title style
Kagamitang Pampagpagkatuto 3

MAKRONG KASANAYANG
PANGKOMUNIKASYON

 PAGBASA
 PAGSULAT
 PANONOOD

2 2
Click to edit Master title style
LAYUNING PAMPAGKATUTO
 Natutukoy ang mga pangunahing
konseptong nakapaloob sa aralin.

 Nasusuri at nabibigyang-diin ang mga

ideyang nakapaloob sa teksto.

 Nakapagbibigay ng suhestiyon o
rekomendasyon kung paano pa
mapapahuhusay at magiging mas
makabuluhan ang palabas sa telebisyon,
internet at iba pang midyum.

3 3
Click to edit Master title style
N G
MA KRO

4 4
 Lahat ng taong may angking kakayahang magsalita ay
Click to edit
kusang natutoMaster title
ng sariling style
wika. Bawat isa ay natuto sa
pamamgitan ng pagbabasa upang makahagilap ng mga
bagong impormasyon at may sapat na kabatiran sa mga
pangunahing isyung panlipunan. Sa pagbabasa, nabibigyan
tayo ng panibagong oportunidad na mahasa ang angking
kaalaman upang tuklasin ang mga natatanging imbensyon,
makabagong kalakaran sa iba’t ibang larangan at nababatid
ang damdamin ng manunulat na nakakubli sa mga pahina ng
akdang naisulat. Itinuturing na integratibong makrong
kasanayan ang panonood ng iba’t ibang kasanayang
pangwika. Tunghayan ang isa na namang panibagong aralin ng may
kaugnayan sa unang bahagi ng Makrong Kasasanayang Pangwika. Sa
bahaging ito ay tatakayin ang katuturan, kahalagahan, layunin at iba
pang mahahalagang kaisipan tungkol sa Pagbasa, Pagsulat at Panonood.
Unawaing mabuti at isa-diwa ang mga pahayag upang mas ganap na
maunwaan ang paksa ng aralin.

5 5
Click to edit Master title style
MAKRONG KASANAYAN SA PAGBASA

Ang pagbasa ay pagkilala at pagkuha ng mga ideya at kaisipan sa mga sagisag na

nakalimbag. Isa ito sa mga makrong kasanayang pangwika at isa sa mga pinakagamitin sa lahat.
Ito ay proseso ng pag-unawa sa mensaheng nais iparating ng may-akda sa mambabasa. Dahil sa
“Knowledge Explosion”, naging lalong mahalaga ang pagbabasa sa sangkatauhan.
(Panganiban, 2001).

“Ang pagbasa ay maituturing ng pundasyon sa edukasyon”. Ito ang pinakamahalagang

asignaturang dapat matutunan ng tao upang makasabay sa bilis na takbo ng panahon. Ito rin ang
magiging kasangkapan sa mga ninanais na pagbabago sa buhay (Lalunio, 1985).

“Ang pagbasa ay isang proseso ng pagtanggap at pagpapakahulugan ng mga

inpormasyong nakakoda sa anyo ng wika sa pamamgitan ng limbag na midyum (Arrogante, 2003).

6 6
Click to edit Master title style
Kahalagahan ng Pagbasa
• Nakapagdudulot ng kasiyahan at nakalulunas ng pagkabagot.

• Pangunahing kasangkapan sa pagtuklas ng kaalaman sa iba’t ibang larangan ng buhay.

• Gumaganap ng mahalagang tungkulin sa ating pang-araw-araw na buhay.

• Nalalakbay natin ang mga lugar na hindi nararating, nakikilala ang mga taong yumao na o
hindi nakikita.

• Naiimpluwensyan nito ang ating mga saloobin at palagay hinggil sa iba’t ibang aspeto.

• Nakatutulong ito sa paglutas ng ating mga suliranin at sa pagtataas ng kalidad ng buhay ng

tao.

7 7
Click to edit Master title style

URI NG PAGBASA

8 8
Click to edit Master title style
1. ISKANING
Uri ng pagbasa sa kung saan ang nagbabasa ay nagsasagawa ng paggalugad sa materyal
na hawak tulad ng pagbasa sa mga susi na salita o key word, pamagat at sub-titles. Dito, ang
mahalagang salita ay di binibigyan pansin. Binibigyan pansin ang ganitong pagbasa ang
mahalagang mensahe sa pahinang binabasa o tinitingnan, halimbawa nito ay pagtingin sa diyaryo
upang alamin kung nakapasa sa isang Board Examination, pagtingin ng winning number ng lotto.

Ito ay nangangailangan hanapin ang isang partikular na impormasyon sa aklat o sa anumang

babasahin. Ginagawa ito ng isang bumabasa sa pamamagitan ng palaktaw-laktaw na pagbuklat sa
materyal at pag-uukol ng mabilisang pagsulyap sa mga ito. Nakatuon ang kanyang mga mata sa
partikular na impormasyon sa isang tiyak na pahina ng materyal. Nagagamit ang ganitong
pamamaraan sa pagbasa ng mga nilalaman (table of contents), index, classified ads at sa
paghahanap ng numero ng isang taong nais makausap.

9 9
Click to edit Master title style
2. ISKIMING

Ito ay pagsaklaw o mabilisang pagbasa upang makuha ang pangkalahatang

ideya o impresyon, o kaya’y pagpili ng materyal na babasahin. Ito rin ay pagtingin
o paghanap sa mahalagang impormasyon, na maaaring makatulong sa
pangangailangan tulad ng term paper o pamanahong papel, riserts at iba pa.

Ang iskiming ay pinaraanang pagbasa at pinakamabilis na pagbasang

magagwa ng isang tao. Ang gumagamit ng kasanayang ito ay pahapyaw na
bumabasa ng mga pahiwatig sa seleksyon katulad ng pamagat at paksang
pangungusap. Binabasa niya nang pahapyaw ang kabuuan ng seleksyon at
nilalaktawan ang mga hindi kawili-wili sa kanya sa sandaling iyon.

1010
Click to edit Master title style
3. PREVIEWING

Sa uring ito, ang mambabasa ay hindi kaagad sa aklat o chapter. Sinusuri muna ang kabuuan at ang estilo
at register ng wika ng sumulat. Ang ganitong paraan ay makatutulong sa mabilis na pagbasa at pag-unawa
sa babasa. May iba’t ibang bahagdan ang pre-viewing gaya ng mga sumusunod:

 Pagtingin sa pamagat, heding at sub-heding na karaniwang nakasulat ng italik.

 Pagbasa ng heding na nakasulat sa ng blue print.
 Pagbasa sa una at huling talata.
 Pagbasa sa una at huling pangungusap ng mga talata.
 Kung may kasamang introduksyon o buod, larawan, graps at tsart, ito ay binibigyan suri o basa.
 Pagtingin at pagbasa ng table of contents o nilalaman.

1111
Click to edit Master title style

4.
Magazin
Komiks
Dyaryo / Pahayagan
Broad Sheets
Pocket Books
Editoryal
Tabloid
Lathalain
Talaarawan

1212
Click to edit Master title style
5.

1313
Click to edit Master title style

6.
Manuskrito
Jurnal
Pamanahong Papel
Akdang Pampanitikan
Manwal
Cook Book

1414
Click to edit Master title style

7.

1515
Click to edit Master title style

8.

1616
Click to edit Master title style
Pag-unawa sa Pagbasa

1. Pag-unawang Literal
•Pagpuna sa mga detalye
•Pagpuna sa wastong pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari
•Pagbubuod o paglalagom sa binasa
•Paggawa ng balangkas
•Pagkuha ng pangunahing kaisipan
•Pagbibigay ng katotohanan (facts) upang mapatunayan ang isang nalalaman

2. Pag-unawang ganap sa mga kaisipan ng may-akda lakip ang mga karagdagang kahulugan
•Pagdama sa katangian ng tauhanPag-unawa sa mga tayutay at patalinghangang salita
•Paghinuha ng mga katuturan o kahulugan
•Pagbibigay ng mga kuro-kuro at opinyon

1717
Click to edit
3. Pagkilatis Master title
sa kahalagahan ng mgastyle
kaisipan at ng kabisaan ng paglalahad
•Pagbibigay ng reaksyon
•Pag-iisip ng masaklaw at malawak
•Pagbibigay ng pagkakaiba at pagkakatulad

4. Pagsasanib ng mga kaisipan nabasa at ng mga karanasan upang magdulot ng

bagong pananaw at pagkaunawa
•Pagbibigay ng opinyon at reaksyon
•Pag-uugnay ng binasang kaisipan sa kanyang sariling karanasan at sa tunay na pangyayari
sa buhay
•Pagpapayaman ng talakayan sa aralin sa pamamagitan ng paglalahad ng mga kaugnayan
sa karanasan

5. Paglikha sa sariling kaisipang ayon sa mga kasanayan at kawilihan sa binasang

seleksyon
•Pagbabago ng panimula ng kwento o lathalain
•Pagbabago ng wakas ng kwento
•Pagbabago ng pamagat ng kwento
•Pagbabago ng mga katangian ng mga tauhan
1818
Click to edit Master
Pagtatanong title style
(Questioning)
Bumuo ng mga tanong tungkol sa
(kasalukuyang) binabasa. Pag-uugnay (Assimilating)
Iugnay ang teksto sa iyong karanasan o
kaalaman.

Paghuhula (Predicting) Hulaan Pagbasang

ang mga sagot sa mga tanong na Interaktibo at
nabuo sa iyong isipan Istratehiya

Paghuhusga (Evaluating)
Paglilinaw (Clarifying) Husgahan/suriin ang mga
Linawin kung tama o mali ang elemento ng teksto.
iyong mga ginawang hula o mga
sagot sa iyong mga tanong
1919
Click to edit Master
MGAtitle styleSA
HAKBANG
PAGBASA

1.PAGKILALA (PERSEPSYON)
Pagkilala sa mga nakalimbag na simbolo at maging sa pagbigkas nang wasto sa mga
simbolong nababasa.

2. PAG-UNAWA (KOMPREHENSYON)
Pagpoproseso ng mga impormasyon o kaisipang ipinahahayag ng simbolong nakalimbag;
nagaganap sa isipan, pag-unawa sa tekstong binasa.

3. REAKSYON (INTERPRETASYON)
Hinahatulan o pinagpapasyahan sng kawastuhan, kahusayan at pagpapahalaga ng isang
tekstong binasa.

4. ASIMILASYON (INTEGRASYON)
Isinasama at iniuugnay ang kaalamang nasabaa sa mga dati nang kaalaman.
2020
Click to edit Master title style

MAKRONG

21
Click to edit Master title style
MAKRONG KASANAYAN SA PAGSULAT
Ang pagsulat ay pagsasalin sa papel o sa anumang
kasangkapangmaaaring magamit na mapagsasalinan ng
mga nabuong salita, simbolo at ilustrasyon ng isang tao o
mga tao sa layuning maipahayagang nasa kanyang kaisipan.
Isang paraan ng pagpapahayag ng mag saloobin, damdamin
atkaalaman ang pagsulat katulad ng pagsasalita. Sa apat na
makrongkasanayang pangwika (pakikinig, pagsasalita,
pagbasa at pagsulat), ang pagsulat ang sinasabing
pinakamahirap matutuhan. Di tulad ngpagsasalita, hindi mga
tunog kundi may mga titik ang simbolong ginagamit ng
manunulat upang makapagpahayag. Bumubuo siya
ngmakahulugang salita mula sa mga titik, at ng mga
pangungusap atkabuuang diskors mula sa mga salita.
(Badayos, 1999).

2222
 Ang Pagsulat
Click to editay ekspresyon
Masterngtitle pagpapagalaw
style ng isipan at emosyonng tao.
Ang mga bagay na hindi kayang sabihing pasalita ayginagawa sa paraang
pasulat. Maaaring sumulat ng pansarili opersonal; kasabay nang pag-unlad
ng sariling ideya tungkol sa sarili atkaranasan. Ang ganitong uri ng pagsulat
ay makatutulong sapagpapabuti ng kasanayang ito sapagkat ang paksang
isinusulat aypinakamalapit sa interes mo. (Espina, 2003).

 Nagsusulat ang isang tao upang makapag-ambag ng kaalaman okaisipang

maaaring mang-uudyoksa mambabasang sumulat nangmakabuluhan.
(Lachica, 2000).

 Ito ay isang “Multidimensyonal” na proseso at hindi kailangang maging isang

propesyonal na manunulat kundi kailangan lamang ang kaalaman sa
pagsunod sa mga alituntunin at patnubay sa pagsulat ng akda.
(Recorba, 2003).

 Binigyang-diin ang pagsulat ay isang gawaing nag-uugat mula sa pagtatamo

ng kasanayan “skill-getting” hanggang ang mga kasanayang ito ay aktwal
na magagamit “skill-using”. (Rivers, 1975).
2323
ANG PAGSULAT: MAHALAGANG INSTRUMENTO NG
Click to edit Master title style
KOMUNIKASYON
 Kahalagahang Panterapyutika
Ang taong may kahinaan sa pagsasalita ay mahilig sumulat para
mailabas lamang ang nasa kalooban may babasa man o wala. Gumagaan ang
kanilang pakiramdam pagkatapos makapagsulat.

 Kahalagahang Pansosyal
Sumusulat ang mga tao dahil may namamagitang katahimikan o mga
bagay na siyang nagpapalayo sa isang relasyon ngunit likas sa tao ang
magkarelasyon.

 Kahalagahang Pang-ekonomiya
Ang tao’y sumusulat dahil kailangan para siya’y mabuhay, sa madaling
salita ito’y magiging hanapbuhay. Pang-araw-arawna gawain niya ang
pagsusulat at ang paghahanap ng mga dapat isulat, lalo na kapag may
hinahabol na araw ng pagsumite.

 Kahalagahang Pangkasaysayan
Ang panulat ay mahalaga sa pagreserba ng ating kasaysayang
pambansa at ang mga naisasa titik ay nagsisilbing dokumento para sa mga
sumusunod na henerasyon. (Lalunio, 1990) 24 24
 PROSESO AT HAKBANGIN SA PAGSULAT
Click to edit Master title style
A. Pag-iisip o pagtitiyak sa paksa.
B. Malayang pagtatala ng mga kaisipan tungkol sa paksa.
C. Paglilimita ng paksa at pagsulat nito sa pangunahing
pangungusap. BAGO SUMULAT
D. Pagpili at pagwawaki ng mga ideya.
E. Pag-aayos ng mga ideya batay sa isang balangkas

F. Pagsulat ng unang burador (draft).

G.Muling pag-iisip at muling pagsulat kung kinakailangan. HABANG SUMUSULAT

H.Pagsulat sa isa o mahigit pang bagong burador

I.Pagwawasto at Pagsasapina PAGREBISA AT PAGSULAT

2525
Click to HAKBANG
MGA edit Master title style
SA PAGSULAT
Ang proseso ng pagsulat ay hindi lamang komplikado. Nag-
iiba-iba rin ito depende sa manunulat. Magkagayon man,
mabubuod ito sa 3 pangunahing hakbang.

1.Pre-writing
•Nagaganap ang paghahanda sa pagsulat.
•Pagpili ng paksang isusulat.
•Pangangalap ng datos o impormasyong kailangan
sa pagsulat.
•Pagpili ng tono at perspektibong gagamitin.
Pagsulat ng jurnal, Pre-writing Activities,
Questioning Brainstorming, Pagbabasa,
Pananaliksik, Imersyon, Sounding-out friends,
Pagsasarbey, Obserbasyon at Panayam.
2626
2Click to edit
.Actual writing Master title style
•Isinasagawa ang aktwal na pagsulat.
•Pagsulat ng burador o draft.
•Pagtatala para sa akdang tuluyan o prosa.
•Pagsasaayos ng panimula, katawan at pangwakas na talata.
•Pagsasaayos ng taludturan o saknong sa akdang patula.

3.Rewriting
Nagaganap ang pag-edit at pagrebisa ng draft batay sa wastong gramar, bokabulari, at
pagkakasunod-sunod ng mga ideya o lohika.
•Hindi kumpleto ang sulatin kung hindi ito dadaan sa editing at rebisyon.
•Aking mga klasmeyt inyong tatandaan May tatlong hakbang tayo sa pagsulat.
•Ang una ay Pre-writing kung saan nagaganap Ang paghahanda sa pagsusulat.
•Ang ikalawa naman ay Actual Writing Kung saan meron tayong burador.
•Ang huli ay Rewriting Dito na nagaganap, ang pagrebays at pag-edit Ayon sa wastong
gramar at bokabulari. Pagkakasunod-sunod ng mga ideya Ang proseso ng pagsulat, hindi
lamang komplikado Nagiiba-iba ito depende sa sumulat Paghandaan na ang paksa…
Subukin sumulat! 2727
Click to edit Master title style

2828
Click to editproseso
Isang Masterngtitle style
pagmamasid ng
manonood sa palabas, vidyo rekording at iba
pang viswal midya upang magkaroon ng pag-
unawa sa mensahe o ideya na nais iparating nito
(Resuma, 2002).

Ang panonood ay proseso ng pagmamasid ng

manonood sa palabas, vidyo rekording at iba
pang viswal midya upang magkaroon ng pag-
unawa sa mensahe o ideya na nais iparating nito
(Barcelona, 1999).

2929
 ClickAng
toPanonood
edit Master title
ay isang style
proseso na sumusuporta sa
pagbigkas (oracy) at literasi, at bahagi ng isang integratibong
programang sining pangwika (Cordero, 1990). Ito ay pag-
unawa sa mga imaheng biswal at pag-uugnay sa mga ito sa
mga kasamang salitang pasalita o pasulat.

Uri ng Panonood

•Deskriminatibo- ang paggamit ng opinyon o prejudice sa panunuri.

•Kaswal o panlibang- impormal na pamamaraan at hindi nagbibigay pokus sa detalye. Dito
ginagawa lamang na pampalipas oras o libangan ang panonood.
•Komprehensibo- nagpapahalaga lamang sa mensahe sa ibang detalye.
•Kritikal- gumagamit ng pagbubuo ng hinuha mula sa mga detalye upang makabuo ng ganap na
pag-aanalisa o pagsusuri sa paksang napanood.

3030
Click to edit Master title style
Kahalagahan ng Panonood

•Ang patuloy na paglinang sa makrong kasanayan sa panonood ay nakapagdudulot

sa isang indibidwal.
•Mapaunlad ang kakayahang mag interpreta at mapalawak ang kaalamang
pangkaisipan at pag-unawa.
•Mapaunlad ang kakayahang mangilatis o magsuri sa katotohanan ng isang
bagay.
•Mataya ang iba't ibang elemento sa isang produksyon.
•Maging mulat sa katotohanan ng buhay.
•Makatulong para maging alerto sa mga nangyayari sa paligid.
•Magising ang kamalayam ng indibidwal, maaaring maging inspirasyon at
maging sandigan upang gumawa ng tama.
•Bilang libangan.
3131
Click to edit Master title style
Layunin ng Panonood

•Makatulong para maging alerto sa mga nangyayari sa paligid

Ito ay Nakakatulong sa Pag papaunlad ng mga kaalaman sa higit na
malalim na paghihinuha sa mga nakikita at nadidinig
•Mapaunlad ang kakayahang mag-interpreta at mapalawak ang kaalamang
pangkaisipan at pag unawa
•Magising ang kamalayan ng indibidwal. Maaaring maging inspirasyon at maging
sandigan upang gumawa ng tama.
•Isang Kasanayan napadadag sa komunikasyon
•Bilang Libangan
•Malalalim na nabibigyan ng interpretasyon ang mga nakikita sa iba't-ibang
uri ng palabas, napapaunlad ang kakayahang makapag interpreta sa
pamamagitan ng masusing obserbasyon sa pinapanood.
3232
Click
Mga to edit
Balakid MasterPanonood
sa Mabisang title style
•Karamdaman
•Maling pag-unawa sa nakita
•Kapansanan sa mata
•Kaliwanagan: mas madilim, mas malabo ang imahe
•Kasuotan ng ispiker
•Di-malinaw na tsanel
PAGSUKAT SA PANG-UNAWA

1. Bakit mahalaga ang panonood? Paano ito nakakatulong sa pagpapaunlad

ng kasanayan ng tao?
2. Ang telebisyon ay isa mga instrumentong gagamitin para sa gagawing
“Flexible Learning Modality”, Sa iyong palagay, magiging epektibo
ba ang hakbang na ito upang maibahagi ang mga aralin? Oo o Hindi?
3333
Click to edit Master
MGA PAGTATAYA title style
AT PAGSASANAY
PAGBUO NG KAALAMAN
Basahin at unawaing mabuti ang ang mga pahayag. Tukuyin ang termino at isulat ang wastong
kasagutan sa inilaang patlang. Maaaring gumamit ng hiwalay na sagutang-papel.

________ 1. Gawaing pangkognitibo o pangkaisipan.

________ 2. Mahalaga ang ____ sa pagbasa dahil sinasabing walang pagbasa kung wala nito.
________ 3. Ang pagbasa ay pagbibigay-interpretasyon sa mga ___ o salitang nakalimbag.
________ 4. Ang kaalaman sa denotasyon at konotasyon ng salita ay may kinalaman sa ____
niyon o ng salita.
________ 5. Ito ay isang _____na proseso at hindi kailangang maging isang propesyonal na
manunulat.
________ 6. Pagpoproseso ng mga impormasyon o kaisipang ipinahahayag ng simbolong
nakalimbag.
________ 7. Pagkilala sa mga nakalimbag na simbolo at maging sa pagbigkas nang wasto sa mga
simbolong nababasa.
________ 8. Hinahatulan o pinagpapasyahan sng kawastuhan, kahusayan at pagpapahalaga ng
isang tekstong binasa. 3434
________ 9. Isinasama at iniuugnay ang kaalamang nasabaa sa mga dat nang kaalaman.
Click 10.
________ toIsang
edit Master
proseso title style
ng pagmamasid ng manonood sa palabas, vidyo rekording at
iba pang viswal midya upang magkaroon ng pag- unawa sa mensahe.
________ 11. Ito ay resulta ng mahabang pag-iisip, maraming pagtatangka at maingat na
proseso.
________ 12. Ang paggamit ng opinyon o prejudice sa panunuri.
________13. Impormal na pamamaraan at hindi nagbibigay pokus sa detalye.
________14. Nagpapahalaga lamang sa mensahe sa ibang detalye.
________15. Gumagamit ng pagbubuo ng hinuha mula sa mga detalye upang makabuo ng
ganap na

MAPANURING PAG-IISIP

Basahin ang sanaysay na pinamagatang “Nagbibihis na ang Nanay” ni Rosario Torres-Yu.

Makikita sa website na https://dokumen.tips/documents/nagbibihis-na-ang-nanay.html
Sagutin ang mga sumusunod na katanungan batay sa tekstong binasa.

3535
Click topangunahing
1.Ano ang edit Master titlengstyle
kaisipan/ideya sanaysay?
2.Ano-ano ang mga suportang ideya na ginamit ng manunulat sa
pagpapaliwanag ng pangunahing paksa.
3.Ano ang istilong ginamit ng manunulat?
4.Ano ang layunin ng manunulat? Tinangka ba niyang baguhin ang iyong
pananaw sa buhay?
5.Ano-ano ang mga pamamaraang ginamit niya upang magkaroon ng
kaanyuan ang mga talata sa kanyang akda?

PAGLIKHA

AKADEMIKONG GAWAIN – KARTON ISKIT

Gumuwa ng isang Karton Iskit na nagpapahiwatig ng iyong sariling

suhestiyon o rekomendasyon para maging mas makabuluhan at mapahusay ang
mga palabas sa telebisyon, internet at iba pang sosyal midya. Maaaring ibatay ang
tema sa kasalukuyang sitwasyon o kaganapan sa lipunan. Lagyan ito ng pamagat.

3636
Click to edit Master title style

JSM 2023

3737