Çocuklukta İhmalin İzi:

BOŞLUK HİSSİ-2
Dr.Jonice webb
BOŞLUK HİSSİNE NEDEN OLAN
ebeveyn
DAVRANIŞları

 DUYGUSAL İHMALİN TÜRLERİ

 KENDİ ANNE BABALARIMIZIN BİZİ DUYGUSAL
İHMAL EDİŞLERİ NASILDI?

KENDİ ÇOCUKLARIMIZI HANGİ ŞEKİLLERDE

İHMAL EDİYORUZ.

 Duygusal İhmal konusunda anne babalarınızın sizi ya da sizin kendi

çocuklarınızı hangi tutumlarla ihmal ettiğinizi bulmadan önce on iki ebeveyn
davranış şeklinin (tutumların) hepsini sonuna kadar okumanızı tavsiye
ediyorum.
 Birinci bölümdeki Zeke örneğiyle bu farklı ihmal şekillerini anlamaya
çalışacağız.
 İyi okumalar…
 Zeke’yi hatırlayalım
 Zeke , rahat ve sevgi dolu bir ailenin üç çocuğunun en
küçüğüdür. Büyümüş de küçülmüş,
Hiperaktif bir üçüncü sınıf öğrencisidir.
Son zamanlarda okulda karşılık verme konusunda bir sıkıntı
yaşamaktadır.
Böyle günlerden birinde okuldan eve öğretmeninin kurallara
uymadığı için yazdığı bir notla gelir.
“Zeke bugün okulda bir saygısızlık yaptı.”
 1-Zeke’nin annesi
narsist bir ebeveyn olsaydı ne olurdu ?

 Zeke elindeki notu annesine verdi.
Notu okuyan annesinin kaşlarının
gerildiğini, çenesinin kasıldığını ve
boynundan akan terleri
görebiliyordu.
Notu Zeke’nin yüzüne doğru salladı;
”Nasıl böyle bir şey yaparsın Zeke?
Şimdi Bayan Rollo seni iyi terbiye
edemediğimi düşünecek! Bunun ne
kadar utanç verici olduğunun
farkında mısın? Çabuk odana git. Şu
an seni görmek istemiyorum. Beni
çok incittin.” dedi.
 Zeke’nin annesi gibi narsist yapıdaki
ebeveynler çocuklarının hatalı
davranışlarını sanki onu küçük
düşürmeye yönelik bilinçli olarak
yapılmış gibi algılar.
 Çoğunlukla kendilerini üstün görme
eğiliminde oldukları için işler
istedikleri gibi gitmediğinde
sinirlenirler, yanlış yapanları
başlarından defederler.
 Çocukları hata yaptığında hele bu
hataları başkaları görüyorsa, bunun
bedelini çocuklarına ödetirler. O
anda çocuğun anne babının
yardımına ne kadar ihtiyaç
duyduğunun önemi yoktur.
 2-Zeke’nin annesi
otoriter bir ebeveyn olsaydı ne olurdu ?
 Zeke eve varır varmaz annesinin
eline bir not tutuşturur. Annesi notu
okurken yüzünde öfkeyle karışık bir
hayal kırıklığı belirir. Annesi: “
(Bu kabul edilemez bir şey. Nasıl
saygı göstermen gerektiğini
öğrenmen gerekiyor! Yarınki futbol
maçına gitmeyi hak etmiyorsun.
Belki gelecek sefer bayan Rollo’ya
saygı göstermen gerektiğini
hatırlarsın.” Oysa ki bu maç için çok
zor bilet bulunmuştur ve bu maça
gitmek Zeke’nin en büyük hayalidir.)
 Zeke’nin annesi gibi otoriter
yapıdaki ebeveynler çocuklarının
kurallara sorgulamadan uymalarını
bekler.
 Kendilerine itaat edilmediğinde sert
cezalar vermeyi ya da avaz avaz
bağırmayı, dövmeyi tercih ederler.
 Çocuğun neye ihtiyacı olduğunu
görmezden gelip, onun önemsiz
olduğunu hissettirirler.
 Bütün otoriter ebeveynler çok açık ve
net görünür bir şekilde duygusal
ihmalkardırlar.
 Zeke muhtemelen büyüdüğünde
tipik bir ihmal edilmiş olarak, işler
yolunda gitmediğinde hep kendini
suçlama eğiliminde olacak.
 3-Zeke’nin annesi
izin verici bir ebeveyn olsaydı ne olurdu ?

 Zeke elindeki notu annesine uzattı.

Notu okurken yüzünde belli belirsiz
bir gölge geçse de yerini hemen
parlak bir gülümseme aldı.
Zeke’nin daha önceden mutfak
tezgahına bıraktığı futbol topunu
aldı ve oturma odasına doğru attı.
“Koş hadi!” diye bağırdıktan sonra
Zeke topu yakalamak için koştu.
Topu yakaladığında çok mutluydu.
Annesi “Sen çok sert bir adamsın.”
dedi. “Çok zor bir gün geçirmiş
olmalısın.” dondurma yemeye ne
dersin?
 İzin verici ebeveyn bir çok yönden
otoriter ebeveynin tam zıddıdır.
 İzin vericilerin sloganı “Mutlu ol,
endişelenme!” dir. Başka çocukların
gözünde “çok havalı anne
babalardır.
 Çok sevgi dolu, özverili bir anne
gibi görünüyor, ona çocuğu gibi
değil, arkadaşıymış gibi davranıyor.
 Kolay yolu seçen ebeveynlerdir.
Kurallar ve sınırlar koyarak “hayır”
demeyi öğretecek güçte değillerdir.
 4-Zeke’nin annesi
yas’’lı bir ebeveyn olsaydı ne olurdu ?
(boşanmış veya sevdiği birini kaybetmiş)
 Zeke notu annesine vermeden önce  Bir çok yaslı ebeveyn gibi Zeke’nin
kaygılıydı. Çünkü günlerden cuma idi annesi de durumla ilgilenmek , ne
ve boşandıklarından beri her Cuma olduğunu sormak yerine durumu
babasına gider ve hafta sonlarını babasına karşı bir silah olarak
babasında geçirirdi. Annesi bir yıl kullanmıştır. Zeke’yi korumaya
geçmesine rağmen terk edilmişliğin çalışıyor gibi görünse de mesele kendi
acısını ilk günkü gibi yaşıyordu. Zeke gündemi olmuştur. Ve Zeke
notu annesine uzattı. Annesi gergin hatasından bir şey öğrenme şansı
bir şekilde başını sallayarak, “Bu bulamamıştır.
tamamen babanın suçu. Bizi içine  Annesi oğlunun duygusal ihtiyaçlarını
soktuğu durumdan sonra, okulda bu şekilde görmezden gelmeye devam
başının derde girmesine hiç ederse Zeke büyük ihtimalle annesinin
şaşırmadım. Endişelenme bu konuyu onu hiçbir zaman bir birey olarak
babanla kesin konuşacağım.” der. görmediği düşüncesiyle büyüyecek,
ancak bunun nedenini anlamayacak.
Bu yüzden kendini suçlamayı seçecek
hayatı boyunca.
 5-Zeke’nin annesi
bağımlı bir ebeveyn olsaydı ne olurdu ?
 Zeke, öğretmeninin yazdığı şikayet notunu
annesine vermek için ne yapması gerektiğini
biliyordu. Bu nedenle uzun süre eve gitmedi,
arkadaşına uğradı, sokakta oyalandı. Eve
geldiğinde tam da düşündüğü gibi annesinin
bilgisayarda oyuna daldığını görünce
rahatladı.Annesi onun geldiğini fark edince
bulunduğu yerden “Okul nasıldı?” diye sordu.
Zeke:”iyi ama sana öğretmenimden bir not
getirdim.” dedi. Notu hızlı bir şekilde
annesinin bilgisayarının yanına sıkıştırdı.
Sonra odadan ayrıldı. Annesinin oyunu yarıda
bırakıp nota bakmayacağını, bitirdiği zaman
da orada bir not olduğunu bile
hatırlamayacağını biliyordu. Başının derde
girmesini başarılı bir şekilde erteledikten
sonra içi rahatladı ve annesinin bugünkü
oyunu kazanarak iyi bir modda olmasını ve
notu görse bile ona kızmamasını umut eti.
 Zeke bu olayda annesinin bilgisayar
bağımlılığı yüzünden ihmal edilmiştir.
 Hatasıyla yüzleşip kendini ifade etme fırsatı elinden alınmıştır. Bu
ve muhtemelen buna benzer yaşayacağı olaylardan öğreneceği
tek şey ne yazık ki başına gelebileceklerden nasıl
kaçınabileceğidir.
Bağımlı ebeveyn denince akla ilk alkol, madde alıp kendini

kaybedenler gelir. Bu ebeveynlerin çocukları sadece duygusal
olarak ihmal edilmekle kalmaz aynı zamanda travmatize de
edilir.
 Burada bizim dikkat çekmek istediğimiz işlevsiz bağımlı
ebeveynler (alkol madde alıp kendinden geçenler) değil, işlevsel
bağımlı olan ebeveynlerdir. Zeke’nin annesi gibi iyi ebeveyn olma
konusunda yetenekli olan ebeveynlerdir.
 Bu tür ebeveynler, iki kişiymiş gibi davranırlar. Bağımlılıklarına
saplandıkları zaman ebeveynlik yapmayı unuturlar. Bağımlı
oldukları davranışa yakalanmadıklarında son derece nazik,
destekleyici, zeki, yardımsever, komik ya da güven verici
olabilirler.
 Ne yapacağı kestirilemeyen bir ebeveynlik tarzıyla yetişen
çocuklar endişeli, gergin ve içten içe güvensiz hisseden birey
haline gelirler.
 Çoğu zaman iyi ancak bir süreliğine korkunç olan ebeveynler,
bazı şeylerin yanlış gitmesini bekleyen, endilei ve güvensiz
yetişkinler yaratır.
 Bağımlı ebeveynler çocuklarını ihmal ettikleri süreleri, kontrol
etme ve müdahale etme eylemleriyle dengelemeye çalışırlar.
 Bağımlılık denince ,Alkol,Uyuşturucu,Kumar,Alışveriş
İnternet,Şans oyunları,Sigara,Yiyecek,Online oyunlar vb. bir çok
bağımlılık konusu vardır. Aslında bu aktivitelerden bazıları,
aşırıya kaçılmadığı sürece son derece eğlenceli ve stres giderici
ektivitelerdir.
 6-Zeke’nin annesi
depresif bir ebeveyn olsaydı ne olurdu ?
 Zeke bayan Rollo’nun yazdığı notu
anesine verecekti vermesine ama, işini
kaybettiğinden beri annesi
depresyondaydı. Bütün zamanını
kanepede geçiriyor, çok nadir yemek
yapıyor, kendine ise neredeyse hiç
bakmıyordu. Annesinin neden hiçbir şey
yapmadığını anlamıyordu. Notu annesine
uzattı. Annesi notu okuyunca yüzünde
acı bir ifadeyle:” Bir daha yapma Zeke. Bu
şekilde davranmanın bir açıklaması
olamaz.”dedi. Zeke utançla doldu.
Annesini çok üzmüştü. Bir süre daha
odada durdu. Ama annesi iletişimi
çoktan kesmiş, gözlerini kapatmış,
uyumaya devam ediyordu. Zeke sessizce
odadan çıktı.
 Depresif ruh hali, en az iki hafta boyunca
devam eden üzüntü ve umutsuzluk gibi
duyguların hakim olduğu bir ruh halidir.
 Depresif ebeveynlerin ebeveynlik
yapamayacak kadar az enerjisi vardır.
 Depresif ebeveynler narsist ebeveynlerin
tersine daha çok gözden kaybolmayı
isterler.
 Eğer annesi bir toparlanmazsa Zeke
annesini üzmemek için kusursuz bir
şekilde davranması gereken bir çocuk
olduğunu düşünerek büyüyecek.
 Bu kalıp onun kişiliğine işleyecek, hata
yapmakta kendine izin verme konusunda
sıkıntılar yaşayacak.
 Deprsif ebeveynler çocuklarına çok az
rahatlık ya da cesaret verir. Bu
ebeveynlerin çocukları kendilerini nasıl
yatıştıracaklarını bilemez ve ergenlikte
alkol, uyuşturucu gibi maddelere
bağımlılık geliştirirler.
 Depresif ebeveynler, çocuklarına karşı
dikkatsizdirler ve onlardan uzaklaşma
eğilimindedirler. Duygusal olarak ihmal
ederler.
 7-Zeke’nin annesi
işkolik bir ebeveyn olsaydı ne olurdu ?
 Zeke görenlerin hayranlıkla baktığı  İşkolik ebeveyler genellikle çevresini
muhteşem evlerine yaklaştıkça, hayran olduğu başarılı ve
kalbi biraz daha hızla atmaya güdülenmiş insanlardır. Ancak
başlar. Annesi heyecanla çocukları sessiz bir acı içinde
müdürlüğe terfi ettiğinin edileceği kıvranırlar.
iş toplantısına katılmak için  Çocuklarının duygusal ihtiyaçlarını
hazırlanmaktadır. Babası da görmezler. Önemsemezler.
sıklıkla olduğu gibi yine çok  Bu hikayede de çok ciddi bir
önemli bir iş seyahatindedir. Zeke duygusal ihmal vardır.
notu hiçbir şey söylemeden  Annenin bu tavrı, Zeke’nin,
annesine uzattı. Annesi hayal katılacağı toplantıdan, alacağı
kırıklığı içinde notu okudu. “Zeke terfiden çok daha önemsiz olduğu
bu hiç hoş bir davranış değil. Şuan mesajını vermiştir.
yetişmem gereken çok önemli bir  Ve Zeke düşük bir özsaygıya sahip
toplantı var ama notu dadı Trish’e olacaktır.
vereceğim. Bu konuyu seninle bu
gece o konuşacak.” Dedi.
 8-Zeke’nin annesi
ailede özel ihtiyaçları olan bir çocuğun ebeveyni
olsaydı ne olurdu ?

 Zeke eve korku içinde geldi. İçeri

girmeye çalışırken yanlışlıkla kapıyı
çarptı. Öğretmeninden aldığı notu
annesine vermek zorundaydı. Kendini
çok kötü hissediyordu. Çünkü
annesinin üstlendiği başka zorluklar
da vardı.Babası kanserdi ve uzun
zamandır bununla mücadele
ediyorlardı. Annesi” Şşşşt! baban yeni
uyudu. Dün çok zor bir gece geçirdi.”
Zeke ilk başta notu babasının
görmeyeceği için sevinse de kısa
sürede içini bir suçluluk duygusu
kapladı. “Babam çok hasta ve ben
sadece kendimi düşünüyorum.çok
kötü bir insanım.”
 Ailede hasta bir çocuk veya hasta bir
anne ya da baba varsa diğer
çocu/çocuklar hiçbir zaman “kendileri
olma” özgürlüğüne sahip olamazlar.
 Diğer çocuk/çocuklar normal
ihtiyaçları, normal duyguları olmasına
rağmen bunlarda suçluluk duyarlar.
 Hasta bir çocuğun veya ebeveynin
olduğu evlerde sıklıkla krizler yaşanır.
 Genellikle sağlıklı çocuklarının
kendileri gibi şefkatli ve sabırlı
olamalarını beklerler.
 Sağlıklı çocuklar da çocuk yaşta yarı
yetişkin davranışlar geliştirir.
 9-Zeke’nin annesi
mükemmelliyetçi bir ebeveyn olsaydı ne olurdu ?
 “Zeke , beni gerçekten hayal
kırıklığına uğrattın. Bu pahalı okula
gidebilmen için çok büyük
fedakarlıklar yaptım. Bayan Rollo
seni problem çocuk olarak görmeye
başlarsa senin için yaptığım her şeyi
mahvetmiş olursun. Geleceğini
düşünmek zorundasın. Şimdi hemen
bayan Rollo’yu arayıp bu konuyu
düzeltmeye çalışmalıyız.”
 Nadiren tatmin olmuş gibi
görünürler.
 Olimpik atletlerin, konser
piyanistlerinin, ebeveynlerinin büyük
çoğunluğu mükemmelliyetçidir.
 Çocuklarına başarılı olmaları için
baskı uygular.
 Zaman içinde “başarılı olmak için iyi
ol!” mesajını alan Zeke kendi istek ve
duygularını, ihtiyaçlarını susturmak
zorunda kalacaktır.
 Kendini tanıma, duygusal
farkındalık, kendini sevme gibi
hayati konularda hep eksik
kalacaktır.
 10-Zeke’nin annesi
sosyopat bir ebeveyn olsaydı ne olurdu ?
 Hikayedeki Zeke büyümüş 47 yaşına gelmiş olsun.
Annesiyle neredeyse yılda bir kez belki de daha az
görüşüyor. Bir noel yemeğinde çocuklarıyla birlikte
annesine gitmek zorunda kalır. Annesi onu her
fırsatta kendisini ihmal etmekle suçlar. Torunlar
babaannelerinin aldığı hediyeleri açar. Annesi,
Zekenin çocuklarına plastik oyuncaklar,
kardeşinin çocuklarına ise bilgisayar gibi hediyeler
almıştır. Zeke annesine yalnız bir köşede bunu sorar
ve kendisi yüzünden boş yere çocuklarını da
cezalandırdığını haykırır. Annesi hatasını kabul
etmediği gibi aksine Zeke’yi parayı önemsemekle
suçlar.
Ve yemek masasına döndüklerinde annesi hiçbir şey
olmamış gibi davranır.
 Burada aşırı uçtaki sosyopatları değil, çevremizde
sıklıkla karşılaştığımız yasaları çiğnememiş, hapse
girmemiş olanları ele alacağız.
 Sosyopatların vicdanı yoktur. Vicdanı olmayan
sosyopat, istediğini elde etmek için gizil yöntemler
kullanır.
 Aşırı ve sert cezalar verirler.
 Sosyapat anne, kötü niyetli bir şekilde oğluna saldırıp,
daha sonra da kendini kurban gibi resmedip (ihmal
edilen anne) hiçbir şey olmamış gibi davranarak,
sinsice yöntemlerle onu kontrol etmeye çalışır. Bencil
evlat olmakla suçlar.buna ek olarak oğlunun canını
acıtmak için torunlarının da canını acıtır.
 “Yanıbaşınızdaki Sosyopat” kitabının yazarı Dr.
Martha’ya göre bir sosyopatla uğraştığınızı gösteren
en önemli kanıt, sizi kasıtlı olarak incitmesi, daha
sonra sanki yanlış hiçbir şey yapmamış ve siz hiç
incinmemişsiniz gibi normal davranmasıdır.
 Sosyopat ebeveynlerin çocukları, yetişkinlik çağına
geldiğinde ebeveynlerinin acımasız, gizli ve itici
davranışlarını anlamlandırmaya, açıklamaya
çalışırlar.”çocukluğunda sıkıntılar yaşamış…”, “aslında
bunu kastetmek istemedi…” gibi.
 11-Zeke’nin annesi
“çocuk” ebeveyn olsaydı ne olurdu ?
 Üçüncğ sınıf öğrencisi Zeke, koşarak eve
gelir. Çünkü annesi akşam sekizde işten
çıkacaktır. Komşuları tarafından kreşten
alınan kardeşi eve gelmeden evde olmak
zorundadır. Zeke öğretmenini yazdığı
notla ilgili en ufak bir endişe taşımaz.
Annesinin bu konuda üzülmeyeceğini bilir.
Oğluna güvenir.
Kardeşine ne kadar iyi baktığını
sorumluluk sahibi olduğunu
bilir.Kardeşlerini doyurur, annesi işten
gelmeden önce pijamalarını giydirir.
 Bu ebeveynler çocuklarını bir yetişkin
gibi davranmaya teşvik ederler.
 Çocuğu yetişkin gibi davranmaya
zorlayan bir sıkıntı yaşanmış veya
yaşanmaktadır.
 Ebeveyn/çocuk arasında sınır yoktur.
 Çocuk kendini yetişkin olarak görür.
 Aslında çocukluğu yok olmuştur. Bu
onu yetişkinlikte daha asi birine
dönüştürülebilir.
 Koşulları değişmedikçe muhtemelen
ne hissettiğini, ne istediğini ya da
neyin önemli olduğunu bilmekte
güçlük yaşayan aşırı derecede sorumlu
bir yetişkin olarak büyüyecek.
 Bu durum duygusal olarak ihmal
edilen bir çok yetişkinin yaşadığı
boşluk ve bağ kuramama sorunun
kanıtıdır.
 Zeke’nin annesi
iyi niyetli ancak kendisini ihmal eden bir ebeveyn olsaydı ne
olurdu ?
 Zeke, cebinde öğretmeninin verdiği
mektupla eve geldi. Annesi
mutfaktan “Merhaba Zeke! Okul
nasıldı?” diye sordu. Zeke gergin bir
şekilde notu annesine uzattı.
Annesi:”şimdi ona bakamayacağım,
şuradaki rafa bırak.” dedi. Annesi
raftaki notu ertesi sabah kahvaltı
masasını toplarken buldu. Zeke
çoktan okula gitmişti. Annesi notu
okuyuncabir an rahatsız oldu ama
sonra kendi kendine “Vay canına
bayan Rollo bu tür şeylere aşırı tepki
veriyor.” diye düşündü ve problemi
geride bıraktı. Zeke ile bu konu bir
daha hiç konuşulmadı.
 En sevgi dolu ebeveynler bile
duygusal anlamda ihmalkar olabilir.
 Ebeveyn ne kadar iyi niyetli olursa
olsun; çocuklarla “uyum” içinde
olamıyorsa ; onların duygularını
anlamıyorsa; çocuğunun gelişim
aşamalarına göre neleri yapıp neleri
yapamayabileceğini çok iyi
bilmiyorsa; gerekli olan enerjiye
sahip değilse çocuğunu duygusal
olarak ihmal etmiş olacaktır.
 Zekenin annesi sevgi dolu ancak
Zeke’nin duygusuna katılmıyor. Notu
ona verirken endişeli ya da şaşkın
olabileceğini, düşünmüyor.
 SON SÖZ
 BOŞLUK HİSSİ-1 de duygusal ihmalin ne olduğunu ve güvenli
bağlanmayı ele almıştık.
 Duygusal ihmalin kötü yanı kendi kendini çoğaltmasıdır.
Duygusal olarak ihmal edilen çocuklar duyguları, kendileri, ve
başkalarının duyguları hakkında kör bir noktayla büyürler.
Ebeveyn olduklarında kendi çocuklarının duygularından
habersizdirler. Çocuklarını aynı kör noktaya getirerek büyütürler.
 Bu ikinci bölümde ise, duygusal ihmalin yaşandığı 12 farklı
ebeveyn davranışını Zeke örneğiyle ele aldık.
 Bundan sonraki bölümde ise farklı şekillerde ihmal edilmiş bu
çocuklara büyüdüklerinde neler olduğunu öğrenmeye
çalışacağız.
 Kitabı okudukça sizlerle paylaşmaya devam edeceğim.

Sibel Çolakoğlu