Bilişsel Davranışçı

Yöntem İle
Çocuklarda Kaygı

Psikolojik Danışman Emrah KÖSEOĞLU

 KAYGI

KORKU

BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİ

BİLİŞSEL ÇARPITMALAR

VAKA İLK GÖRÜŞME-FORMÜLASYON

Neler Var? VAKA ANALİZİ-GÖRÜŞME

Çocuklarda Kaygı
Uzun Süren
Korku İle Tetiklenen
Geleceğe Yöneliktir
Karmaşık Bir Duygusal Durum
Çocuklarda Kaygı
Ayrılık Kaygısı
Sosyal Kaygı
Özgül Fobi
Yaygın Anksiyete Bozukluğu
 Korku ve Kaygı

Korku Kaygı
Korku tüm kaygı Bir korku ile tetiklenen,
durumlarının içinde yer herhangi bir şey olacağı
alır. Eğer endişeliysek düşüncesinden dolayı
korku, kaygıyı harekete genel olarak o eylemi
geçiren psikolojik yapmamaktır.
durumdur.
 Bilişsel Davranışçı

Terapi
Bilişlerimiz, duygu ve davranışlarımız
üzerinde etkilidir.
Davranışlarımız, düşünce şeklimizi ve
duygularımızı etkiler
 Bilişsel Çarpıtmalar

Keyfi Çıkarsama Aşırı Genelleme

Kendisine ilgi gösterilen birisinin "Bana Sınırlı sayıda örneği temel almak.
acıyorlar." demesi gibi.

Seçici Soyutlama Olumluyu Yok Saymak

Zihinsel Filtreleme, hep en kötüye odaklanma Benim yaptığım önemli değil, herkes yapıyor
zaten.
 Bilişsel Çarpıtmalar

Hep Yada Hiç Düşünme Felaketleştirme

Eğer mükemmel değilsem başarısızım ", Olması muhtemel diğer sonuçları hesaba
"Beni eleştiriyorsa hiç sevmiyor demektir" katmaksızın geleceği hep olumsuz olarak
öngörme.

Kişiselleştirme -meli, -malı

Örneğin çocuğu kötü not alan bir annenin bir şeyi doğru yapmanın sadece bir tek doğru
"Ben kötü anneyim " sonucuna ulaşması, yolu olduğuna inanmaktır.
"insanlar haksızlık yapmamalıdır.
 VAKA
Burada anlatılan vaka tamamen
gerçek olup kişi ismi ve belirli bilgiler
değiştirilmiştir.
 Vaka-Ahmet

01 02 03
Ahmet Aile Akran

Anne ve baba boşanmış, Ahmet

Okula gidip gelen bir öğrenci

Ahmet 16 Yaşında lise öğrencisidir.

Annesi ve bir erkek kardeşi ile (11
sınıf arkadaşları dışında çok

Arkadaşları ile ilişki kurmak

Yaşında) beraber kalıyor. Anne

fazla arkadaşı yok. Yabancı

istemiyor ve bu nedenden dolayı

öğretmen, baba ticaretle

kişilerle neredeyse hiç iletişim

da herhangi bir sosyal hayatı yok.

uğraşıyor. Ebeveynleri ile normal

kurmuyor. Sınıf arkadaşları ile de

Markete alışverişe giderken

seviyede bir iletişimi var. okul dışında herhangi bi iletişimi

inanılmaz bedensel yakınmaları

yok.
var.
 Vaka-Ahmet İlk Görüşme
Ahmet ile yapılan ilk görüşmede, buraya annesinin isteği ile geldiğini ve buraya
gelmekten çok mutlu olmadığını söyledi. Kendisi ile ilgili bilgi almak istendiğinde kısa
cevaplar vermiş, konuşmaya teşvik etmek için açık uçlu sorularla kendisi hakkında
bilgi toplantı.

Danışman: Peki annenin isteği için geldiğini söyledin. Sence annen seni
neden buraya gelmeni istemiş olabilir.
Danışman: Peki annen gibi başka düşünenler de var mı bu durumu ve onlar
sana neler söylüyor.
Danışman: Eğer sen buraya kendi isteğinle gelecek olsan neler konuşmak
isterdin.
 Vaka-Ahmet İlk Görüşme
Ahmet ile yapılan ilk görüşmede kendisi çok sosyal olmadığı ve sosyal olmayı da

istemediğini belirtmiştir. Fakat beklentiler öğrenilmeye çalıştıkça daha iyi bir iletişim

kurmak istediğini ve iletişim kurarken kendi zihnindeki düşüncelerden kurtulmak

istediğini bazen bana sorulan bir soruya çok fazla düşünüyorum ve hemen bir şey

söyleyemiyorum aklıma gelince de konu çoktan değişmiş olduğunu o yüzden de o

konu hakkında yorum yapmadığını söylemiştir. Aynı zamanda özellikle okulda

öğretmen bana bir soru sorduğunda kaygılandığını ve soru sormaması için sürekli
gözlerini kaçırdığını, adımı söyledikleri zaman ne yapacağını şaşırdığından bahsetmiş

fakat bu duruma da alıştığını çok da değiştirmek istemediğini söylemiştir.

Ahmet'in ilk başlarda direnç göstermesi ve kendisini açmaması gayet normal

ve konuşurken de özellikle herhangi bir sorudan sonra belirli bir süre sessiz

kalıp daha sonra konuşmaya başlıyor ve çok akıcı bir konuşma geçmedi

aramızda.
 Vaka-Ahmet İlk Görüşme
İlk görüşmede aslında sorunu tanımlamayı düşünmüştüm fakat direnci çok
yüksekken bir sorun var diye direnci daha da yükseltip daha sonraları o dirençle

uğraşmak istemediğim için ilk görüşmeyi genel olarak bir ön görüşme havasında

geçirip onu söyledikleri ile onayladım bazen kendimi de açıp, "Evet çok hızlı

konuşan insanlar var ve bende bazen ne diyeceğimi bilemiyorum bu durumda

eminim bir çok kişi de böyle düşünüyor." diyerek onu destekleyen bazı ifadeler

kullandım. Amacım onun bana daha yakın hissetmesi ve danışma sürecine daha

hızlı güvenle gelmesiydi.

 Vaka-Ahmet İkinci Görüşme
Ahmet ile yapılan ilk görüşme tam olarak yapmak istenilen yapılmasa da onun

güvenini kazanmak için oldukça önemli. Bu anlamda ilk görüşmede yapılan,

Koşulsuz Kabul
Kendini Açma
Onun sessizliği bozması
Açık Uçlu sorular
Yansıtmalar

Bu çalışmalar onun bir sonraki görüşmeye gelmesinde önemli bazı kriterler.

 Vaka-Ahmet İkinci Görüşme
Bu görüşmede Ahmet'in bir önceki oturumda anlattıkları özetlenerek başlandı ve

Sorunun tam olarak bir tanımı yapıldı.

Sorun: Çocukluğundan itibaren olan insanlarla iletişim kurmakta aşırı

zorlanma ve bunun onun üzerindeki kaygı.

Bu sorunu tanımladıktan sonra onun kabul etmesi oldukça önemli ve bundan sonra

Düşünce-Duygu-Davranış analizi (formülasyonu) için gerekli bilgiler toplantı.

İkinci görüşmede bundan sonraki yapılacak olanlar planlandı ve Ahmet ile danışma

sürecindeki beklentiler üzerine konuşuldu.

 Vaka-Ahmet İkinci Görüşme
Bu görüşmede Ahmet'in bir önceki oturumda anlattıkları özetlenerek başlandı ve

Sorunun tam olarak bir tanımı yapıldı.

Sorun: Çocukluğundan itibaren olan insanlarla iletişim kurmakta aşırı

zorlanma ve bunun onun üzerindeki kaygı.

Bu sorunu tanımladıktan sonra onun kabul etmesi oldukça önemli ve bundan sonra

Düşünce-Duygu-Davranış analizi (formülasyonu) için gerekli bilgiler toplantı.

İkinci görüşmede bundan sonraki yapılacak olanlar planlandı ve Ahmet ile danışma

sürecindeki beklentiler üzerine konuşuldu.

 Vaka-Ahmet İkinci Görüşme
Ahmet'in İletişimle İlgili Bazı Bilişsel Çarpıtmaları

Bir şey söylediğimde sesimin ince olmasından dolayı herkes kız gibi diye
gülüyor.
Söylediğim şey insanlar için çok önemli değil.
Ben onların sınıfındayım diye bazen soru soruyorlar, yoksa benim
görüşümü hiç bir zaman sormazlar.
Söylediğim şey çok önemli değilse boşuna söylememeliyim.
Annem ve babamın boşanması benim yüzümden ve bunu herkes biliyor.
ben bir şey söyleyince onlar beni suçlayacaktır.

.....
 Vaka-Ahmet İkinci Görüşme
Ahmet'in İletişimle İlgili Bazı Davranışlar

Konuşurken sesim titriyor bazen

Sanki içimden bir şey o sesin çıkmasını engelliyor.
Arkadaşlarımla değil ama bir büyükle (öğretmen) konuşurken bazen
karnımda karıncalanmalar hissediyorum.
Ben fark etmiyorum ama konuşurken ellerimde yada ayaklarımda
istemsiz hareketlerde bulunuyormuşum.
 Vaka Formülasyonu
Sosyal İlişkiler
Bilişsel

Çarpıtmalar
Varsayımlar
Bilişsel

Düşünceler

Duygusal
Davranışsal

Tepkiler Tepkiler

KAYGI Kaçınma
 Vaka-Ahmet
Ahmet'in Vaka Formülasyonu Sonrası Planlama Yapma

Ahmet yapılan 2 görüşmeden sonra onunla beraber öncelikle 3.

görüşmede sorunu tekrar ona anlatıp vaka formülasyonu ve A-B-C
Modeli ile ilgili bilgilendirme yapıldı.
Ona çözüme yönelik ilk yaptığım şey Psikoeğitim vermekti ve onun
yaşadığı bu durumu nasıl atlatması gerektiği bilgisi verildi.

TİM
Ğİ
OE
SİK
P
 İLETİŞİM KURMAK

İSTEMEME

DÜŞÜNCELERİMİZ

OLUMLU OLUMSUZ

DAVRANIŞLARIMIZ
OLUMSUZ
OLUMLU
 Otomatik Düşünceler
Ahmet: Okula gittiğimde sırama oturduğumda üzerime sanki bir ağırlık
çöküyor.
L E
F
Danışman: Ne düşünüyordun o sırada.
Ahmet: Bilmiyorum aslında herhangi bir şey yoktu.
Şİ
Danışman: Ne zaman başladı bu düşünce.
K E
Ahmet: Okula yaklaşınca başladı aslında. Evden çıkarken böyle bir şey
yoktu.
Danışman: Yani evde herhangi bir şey olmadı.
Ahmet: Evet evde bir şey olmadı. Zaten uyandım kahvaltı yaptım çıktım.
Özel bir şey yoktu.
Danışman: Okula gelirken başladığına göre yolda bir şey oldu mu ? Farklı
bir şey
Ahmet: Hayır olmadı ama sanırım ben okulu düşününce böyle şeyler mi
oluyor acaba.
 Otomatik Düşünceler
Danışman: Okula yaklaştığında kendini kötü hissediyorsun. Okulla ilgili
yani.
Ü

Ahmet: Sanırım başka bir şey gelmiyor aklıma.

T Y O
Danışman: Okulda seni bekleyen kötü bir şey mi vardı ?
Ö
K AR
Ahmet: O gün ekstra bir şey yoktu normaldi. Yani sınav vs gibi bir şey

N
yoktu. Ödevlerim de tamdı. Ama okul hep zorlandığım bir yer. Sadece ders
E
olarak değil orada sürekli kendimi zorlamam gerekiyor.
S
Danışman: Okula gittiğinde seni bu kadar rahatsız edebilecek en kötü şey
ne olabilir?
Ahmet: Beni zorla konuşturmaya çalışırlar ve belki de söylediklerime
gülerler. Yada gerçekten yanlış bir şey söyleyebilirim.
Danışman: Senin için en kötü şey yanlış bir şey söylemen ve sana gülmeleri
mi?
Ahmet: Evet ve ben rezil olurum
OTOMATİK DÜŞÜNCE İNCELEME FORMU
 Kanıt Temelli
Danışana kendisini kötü hissettirecek kanıtlar olup olmadığını
sorgulamaya devam ederek onun otomatik düşüncelerini değiştirmeye
çalışıyoruz.
Danışman: Daha önceki görüşmemizde okuluna giderken bazı olumsuz
duygular yaşadığını söylemiştin ve iki tane ölçek doldurmanı istemiştim Ev
ödevi olarak. Ölçekleri doldurdun mu?
Ahmet: Evet doldurdum.
Danışman: Bu ölçekleri doldururken kendinle ilgili herhangi bir şey fark
ettin mi daha önce fark etmediğin bir şey.
Ahmet: Hayır fark etmedim. Genelde olabilecek şeyler üzerinden doldurdum.
Danışman: Peki senin yaşadığın bu olumsuz düşüncelerin kesin olacağına
dair elinde bir kanıt var mı?
Ahmet: Nasıl yani?
Danışman: Okulda arkadaşlarının sana güleceğine dair elinde kanıtın var mı?
 Vaka 5. Görüşme
Danışanla yapılan ilk 4 görüşmede onun BDT temelinde Bilişsel
Çarpıtmaları, Otomatik Düşünceleri, Vaka Formülasyonu, Psikoeğitim ile
A-B-C Modeli görüşülmüş ve kendisinde istendik değişim fark edildikten
sonra 5. görüşme ile birlikte artık terapötük ilişki daha sağlam temellere
oturtulduğu fark edilmiştir.
Danışman: Hoşgeldin. Uzun zamandır beraber görüşme yapıyoruz. İstersen
ilk 4 görüşmeyi sen özetle bugün.
Ahmet: Olur ama ne yapmam gerektiğini bilmiyorum.
Danışman: İstersen buraya ilk geldiğin günden bu yana neler değişti sende
oradan başlayalım. Örneğin ilk geldiğinde buraya annenin istediği için
gelmiştin. Şimdi durum nasıl.
Ahmet: Evet ilk zamanlar çok mantıklı gelmemişti buraya gelmek. Şimdi
aslında eğlenceli oluyor ve bir şeyler öğrendim buraya gelince.
Danışman: Ne gibi şeyler öğrendin?
Ahmet: Aslında bazı düşüncelerimin benim bir şey yapmama engel
olduğunu fark ettim.
 Vaka 5. Görüşme
Danışman: Düşüncelerindeki farklılaşmayı hissettin.
Ahmet: Evet ama farklılaştırmam gerektiğini düşünüyorum. Eğer
düşüncelerimi farklılaştırabilirsem belki o zaman annemin isteği olabilir.
Danışman: Annenin isteği senin için çok önemli.
Ahmet: Aslında herkes için annesinin isteği önemlidir. Onun üzülmesini
istemiyorum.
Danışman: Her zaman böyle misin? Annen veya bir başkası istediği için mi
bir şeyler yaparsın.
Ahmet: Aslında değil çoğu zaman kendi kararımı alabilirim ama buraya
gelmemdeki neden annemdi. O istediği için geliyordum.
Danışman: Ya şimdi?
Ahmet: Aslında annem hala destekliyor gelmemi ve o istemese gelmezdim.
Kendim için de farklı bir şey oluyor ama bazı şeyler öğreniyorum.

SOKTATİK SORGULAMA
 Vaka 5. Görüşme
Danışman: Senin için de olumlu bir gelişme yani buraya gelmek.
Ahmet: Evet olumlu gelişme çünkü ilk zamanlardaki gibi çekingen
olmadığımı düşünüyorum ve bu beni mutlu ediyor.
Danışman: Mutlu olmak senin için ne demek?
Ahmet: Annemin benim hakkımdaki daha iyi düşünceleri beni mutlu eder.
Danışman: Annen sende ne gibi iyi düşünceleri olmasını istiyorsun.
Ahmet: Sosyal birisi olmamı, iletişim kurmamı istiyor.
Danışman: Kurmamandaki nedenler şimdiye kadar konuştuğumuz nedenler
dışında bir şey var mı?
Ahmet: Aslında istediğim zamanlardaki çekingenliğim üzerine çok
konuştuk. Neler yapabileceğimi hala bilmiyorum ama.
Danışman: İstersen bugün de buradan başlayalım.

SOKTATİK SORGULAMA
 Vaka Görüşme
Ahmet ile yapılan görüşmelerde artık sorunu tam olarak tanımladık ve ilk
baştaki isteksiz yerine değişimi isteyen bir danışan olarak isteğini belli
etti. Ahmet görüşmelerde konuştuğu, sessiz kaldığı anları normal
hayatında ne kadar uygulayabildiği ve yaşadığı duygu ile davranışları
rahatça anlatmaya başlamıştı.

Ahmet benim iletişim kurmakla ilgili ciddi kaygılarım vardı ve hiç kimseyle
iletişim kurmadan işlerimi halletmenin mümkün olduğu bir şeyler
arıyordum. Şimdi ise ne yapabilirim diye aslında bazen düşünüyorum.
Acaba markete gittiğimde selam versem ne olur ki?
Sınıfta söz isteyince ne olabilir ki?
Arkadaşımı arayıp bir şey sorabilir miyim?
Annemin arkadaşı geldiğinde ona bir şeyler sorabilir miyim?
Bu düşünceler hep aklımda.
 Yeniden Yapılandırma
Ahmet ile yapılan tüm görüşmeler sonucunda onun A-B-C Modelindeki
olay-yorum ve duygusu tekrar ele alındı ve artık neler yapmamız gerektiği
üzerine danışma sürecini ele aldık.
Danışman: Ahmet şimdiye kadar sürekli kendine çekingen bazen de
utangaç gibi sıfatlar kullanıyorsun. Bugün bunlar üzerine konuşalım mı?
Ahmet: Olur konuşabiliriz.
Danışman: Bana çekingen insanın ne olduğunu anlatır mısın?
Ahmet: İnsanlarla rahat iletişim kuramayan kişilere denir.
Danışman: İletişim kurmakta zorlanan kişiler mi yani.
Ahmet: Evet
.......
Danışman: O zaman tekrar çekingen olan bir insanın özelliklerini
konuşalım mı? Bunun bir kişilik özelliği mi yoksa öğrenilebilecek bir şey
mi olduğunu da konuşabiliriz.
 Sorun Çözme

Bir çok bilişsel çarpıtması yerine neler olabileceğini öğrenen Ahmet'in

davranışsal olan somatik sorunları üzerine gevşeme egzersizleri de ödev
olarak verilmiştir ve belirli düzeyde maruz bırakılması onun olay karşısında
değişen düşüncelerin de hissetleri duygularda nasıl bir değişim
oluşturduğu üzerine 2 oturum gerçekleştirilmiştir.
 İletişim

emrah_pau@hotmail.com