AİLE YAŞAM DÖNGÜSÜ

Enes KÖRCAN/B190610006
Yusuf TURAN/G190610050
Özge KOCAÇAVUŞ/B190610062
Dursun Samet KESTANE/B190610058
Aile Yaşam Döngüsü

 Aile yaşam döngüsü ailenin kurulduktan sonra üyelerinin tamamını kaybedinceye

kadar geçen zaman içinde geçirdiği gelişimsel dönemler olarak tanımlanır.
 Aile yaşam döngüsü oluşturulurken yapılan sınıflandırmalarda aile ve çocuk
sahibi olmak aile yapısının ve yaşamının temel özelliklerini belirleyen kriterlerdir.
 Aile gelişen, dinamik bir sistemdir. Bulduğu çözüm yolları veya değişim
seçenekleri ile gelişim görevlerini yerine getirir.
 Aile yaşam döngüsü yetişkin kişilerin rollerindeki geçişler ve evrelerle belirlenir.
Bu döngü içinde en önemli dönüm noktaları: Evlenme, ilk bebeğin doğumu, son
bebeğin doğumu, son çocuğun evden ayrılması ve dulluktur.
Aile Yaşam Döngüsü

 Her aile kendi sistemi içinde belli dönemler yaşar. Aile bireyleri, bu dönemlerde
karşılaştığı yeni durumlara uyum sağlayabildiği sürece, aile işlevleri sağlıklı
olarak değerlendirilir.
 Aile yaşam döngüsü aileyi zaman içinde değişen bir sistem olarak kurgular ve
ailenin bu değişim süreci içinde geçirdiği evreleri tanımlar. Aile yaşam döngüsü,
profesyonel uzman ve danışmanlara aile içi sorunların belirlenmesinde, müdahale
teknikleri ve yararlı yaklaşımlar planlanmasında faydalı bir kuramdır. 
 Aile yaşam döngüsü hastayı ve ailenin gelişimsel durumunu hızla değerlendirmek
için model sağlar. Birinci basamak için aile terapistleri Carter ve Mc Goldrick
tarafından tanımlanan aile yaşam döngüsü kullanışlıdır.
Aile Yaşam Döngüsü Evreleri/ Carter ve Mc
Goldrick
 Bekar Genç Yetişkin
 Yeni Evli Çift
 Küçük Çocuklu Aile
 Büyük Çocuklu (Ergen) Aile
 Çocukların Aileden Ayrılması
 İleri Yaşta Aile
Bekar Genç Yetişkin

 Kişi bu evrede çeşitli sosyal ilişkiler ve mesleki beceriler elde

etmekle meşgul olur. Aile dışındaki kişilerle de ilişkiler kurar.
 Bu evrede oluşabilecek problemler:
 Aileden ayrılmakta zorlanma ya da ailenin zorlanması,
 Yeni ilişkiler kurmakta ve sürdürmekte zorlanma,
 Evlenme kararırın sosyal baskı ile verilmesi,
 Aileler arasında yaşanabilecek anlaşmazlıkların, birliktelik ve birey
üzerindeki etkisi.
Yeni Evli Çift

 Eşlerin hem birbirleriyle olan ilişkilerini hem de aile ilişkilerini

yeniden düzenler.
 Bu evrede görülebilecek problemler:
 Birlikte yaşama geçişte ve uyumda yetersiz olma,
 Aile düzenine, özel günlere ve toplumsal geleneklere uyum
problemleri,
 Aile hayatı rollerinin keskinliğine alışamama.
Küçük Çocuklu Aile

 Aile sistemi farklı bir yapıya dönüşür. Eşler arasındaki

ilişki yeniden şekillenir.
 Bu evrede karşılaşılabilecek sıkıntılar:
 Genç çiftin büyüklerinin müdahalelerine karşı
koyamamaları,
 Ebeveyn olma rolündeki zorluklar,
 Çocuğun bakımında yaşanan maddi ve psikolojik
güçlükler.
Büyük Çocuklu Aile

 Bu evrede ebeveynler genellikle orta yaş dönemine girmiştir. Ergen çocuklar

ailenin ortak benliğinden ayrı olarak kendi kimliklerini bulmaya başlarlar.
 Bu evreye özgü problemler:
 Çocukla kurulan ilişkilerin dengesiz olması,
 Ailenin farklı bireyleri arasında kurulan koalisyonun yarattığı sorunlar,
 Bu evreye kadar geçen ömrün muhasebesinin olumsuz etkilerinin kişiye ve
ailesine yansıması,
 Çok çocuklu ailelerde kardeşler arasındaki sürtüşmeler.
Çocukların Aileden Ayrılması

 Eşler tekrar iki kişilik aile sistemine dönerler.

 Bu evrenin olası zorlukları:
 Çocukların evden ayrılıp kendi düzenlerini kurmada
zorlanmaları,
 Çocukların evden ayrılmasıyla oluşan atmosferde,
ertelenen problemlerin su yüzüne çıkması.
İleri Yaşta Aile

 Eşlerin ailedeki belirleyici rolü gitgide azalır. Maddi kazanç elde

etmek için gösterilen gayret azalır. Yaşlılığın getirdiği problemler
ebeveynleri zorlar, torunlarla kurulan ilişki önem kazanır.
 Bu evrede genelde şu sıkıntılar baş gösterir:
 Emekle olmayla gelen hareketsizlik ve durgunluğun getirdiği stres,
 Çocuklarla ve torunlarla ilişki kopukluğu,
 Sağlık problemleri ve ölümü huzurla karşılayamama düşüncesi.
Aile Yaşam Döngüsü Aşamaları/Duvall’in
Basamakları
 Evli Çiftler (Karşılıklı bağlanma)
 Bebekli Aileler (Ebeveyn rollerinde gelişim)
 Okul Öncesi Dönemde Çocuğu Olan Aileler (Çocuğun kişilik özelliklerini
kabullenme)
 Okula Giden Çocuğu Olan Aileler (Kurumlarla çocukları tanıştırma)
 Ergenlik Çağında Çocuğu Olan Aileler (Ergenliği kabullenme)
 Evden Ayrılan Çocuklar (Çocukların bağımsız yetişkin rolünü kabullenme)
 Orta Yaş Ebeveynler (Tekrar baş başa kalmaya alışma)
 Yaşlı Aile Üyeleri (Yaşlanmayı, yaşlı olmayı kabullenme)
 Aile Yaşam Döngüsü Modelleri

 Carter ve McGoldrick (1989) aile gelişim modelini diğer

modellerden oldukça farklı olarak ortaya koymuşlardır. Diğer
modellere göre daha az aşaması olan bir gelişim modeli
oluşturmuşlardır. Bu modelde, altı basamak yer almaktadır. Ayrıca,
duygusal süreçler ve ailenin ihtiyaç duyduğu ikincil değişimler de
yer almaktadır.
 Aile Yaşam Döngüsü Modelleri

 Bu model ; evden ayrılma, tek başına genç yetişkin olma ,

evlenerek bir aileye dahil olma, yeni bir çift- eş olma, küçük
çocuklu aile olma, çocukları evden gönderme, ailenin son zamanları
aşamalarını içermektedir.
Barnhill ve Longo Combrick-Graham Carter ve McGoldrick Galinsky ve Wapner

Eşler Arası Bağlılık Doğum Evden Ayrılma Yapılandırma-Hamilelik

Ebeveyn Rollerine Uyum Sağlama Çocukluk Tek Başına Genç Yetişkin Olma Yetiştirilme(0-2 y)

Çocuğun Kişiliğinin Kabulü Ergenlik Evlenerek Bir Aileye Dahil Olma Yetkilendirme

Çocuğun Sosyal Kurumlara Yakın İlişki Yeni Bir Çift Olma Durumu Değerlendirme(5-12 y)
Yönlendirilmesi

Ergenin ve Bağımsızlık Arayışının Çocuk Sahibi Olma Küçük Çocuklu Aile Bağımsızlık
Kabul Edilmesi

Ayrılığa Hazırlanma Ailenin Parçası Olma Çocukları Evden Gönderme Ayrılış

Evden Ayrılma, Aile Üyelerinin Yaşama Değerlendirme Ailenin Son Zamanları Büyük Ebeveynlik
Birbirleriyle Yüzleşmesi

Emekliliğin Kabulü Büyük Ebeveyn Olma

Yaşlılığın Kabulü Emekliliği Planlama

Geç Yetişkinlik
 Aile Yaşam Döngüsü Modelleri

 Galinsky (1981) daha sonra aynı modeli revize eden Wapner (1993) ile bir
model geliştirmişlerdir. Bu model; diğerlerine göre gelişimsel basamakları az
olan ancak daha psikolojik odaklı bir yapıdadır. Hamilelik aşamasına denk
gelen yeniden yapılandırma aşamasında, yeni duruma göre yeni rollere
hazırlanma ve aileye yeni katılacak çocuklara yönelik duygular geliştirme
aşamasıdır. Yetiştirilme evresi doğumdan 2 yaşına kadar olan dönemdir. Bu
dönemde aileler çocuklarına bağlanır. 2-5 yaş arasındaki evrede ebeveynler
çocukları üzerinde kuracakları güç biçimine ve bunun sınırlarına ya da
iletişim biçimlerine karar verirler
Aile Yaşam Döngüsü Modelleri

 5-12 yaşları arasında durumu değerlendirme evresinde ebeveynler

çocuklarına dünyayı ve kendilerini anlama konusunda yardım
ederler ve gelecekteki rollerine onları hazırlarlar. Ergenlik süreciyle
birlikte ebeveynlerde çocukları gibi bağımsızlık sürecine girerler.
Kendileri ve kendilerine ait içsel ve dışsal unsurların farkına
varmaya çalışırlar. Genç yetişkinlik döneminde ebeveynler
çocukları ile olan bağlarını koruyarak onların birey olmalarını ve
aileden ayrılmalarını kabul ederler. En sonunda büyük ebeveynlik
evresi ile döngüyü tamamlarlar.
 Aile Yaşam Döngüsü Modelleri

 Aile değişen sınırları , kuralları, rolleri, güç dağılımı ve

iletişim özellikleri ile tanımlanabilen yaşam
dönemlerinden geçer. Her basamak aileye yeni bir görev
yükler. Aile bir basamaktan diğerine her geçiş aşamasında
bir değişim yaşar. Bu geçişler, bazen normal olarak kabul
edilir, bazen de gelişimin stresli bir biçimi olarak görülür.
Yaşanan stresin miktarı aileden aileye değişir ve farklı
faktörlere bağlıdır.
Aile Yaşam Döngüsü Sorumluluklar ve Roller

 Yeni Evli Çift Rolleri

 Yeni Ebeveyn Yolları
 Yeni Kişiliği Kabullenme
 Aile Dışından Başka Kurumlara Çocukların Gönderilmesi
 Ergeni Kabullenme
 Bağımsızlığı Deneyimlemek
 Yeni Bir Başlangıca Hazırlık
 İzin Verme/Karşı Karşıya Gelme
 Emekliliği Kabul Etme ve Yaşlılık
Yeni Evli Çift Rolleri

 Görevler:

 Eş rollerinin yüklenilmesi

 Köken olan aileden kopma

 Kayın valide ve kayınpeder ile ilişki kurma

 İlişki kurallarını koyma

 İş bölümü
Yeni Ebeveyn Rolleri

 Görevler:

 Ebeveyn rollerinin yüklenilmesi ve değerlerin keşfedilmesi

 Çocuk yetiştirme sorumluluğunun yüklenilmesi

 Genişlemiş ailede iş bölümü, ev işlerinin dağılımındaki değişimler

 Çocuklarla yaşama uygun kurallar ve iletişim kalıpları belirleme

Yeni Kişiliği Kabullenme

 Görevler:
 Ebeveyn rollerini sürdürme
 Yeni bireyin gelişimine izin verme
 Gelişen kişilikle bağlantı kurma
 Ailenin sınırlarını korumakla ilgili yeni düzenlemeler
yapma
Aile Dışından Başka Kurumlara Çocukların
Gönderilmesi
 Görevler:

 Ebeveyn rollerinin artması

 Çocuğun ilk ayrılışına destek olma

 Çocuğun gelişen bağımsızlığını ve bununla birlikte aile

kurumundaki değişimi kabullenmek
 Dışarıdaki kurumlarla iş birliği (okul, cami, kilise, spor merkezi)
Ergeni Kabullenme

 Görevler:
 Çocuğun yeni gelişen kimliği ile karşılaşma
 Arkadaş gruplarının etkisinin artması
 Çocuğun bağımsızlığının artması
 Çocuğun farklılaşmasının artması
Bağımsızlığı Deneyimlemek

 Görevler:
 Artan bir bağımsızlıkla karşılaşma
 Çocuğun da karar verme sürecine katılması
 Eğitim ve kariyer planlamaya katılım
 Köken aile ile bağların zayıflamasının kabulü
Yeni Bir Başlangıca Hazırlık

 Görevler:
 Çocuğun bağımsız yetişkin rolünü
kabullenme
 Ayrılığı planlama
 Orta yaş geçişi ile yüz yüze gelme
İzin Verme/Karşı Karşıya Gelme

 Görevler:
 Eş rolleri üzerine yeniden çalışma
 Geçmişin bitirilmemiş işleri ile baş başa
kalma
 Çocuklardan ayrılma sorunlarını çözmek
Emekliliği Kabul Etme ve Yaşlılık
 Görevler:

 Yeni yaşam stiline uygun roller geliştirme

 İşten başka aile sorumlulukları ve aktiviteler geliştirme

 İleri yaşın fiziksel ve duygusal problemleri ile karşılaşma

 Kayıplar yaşama

 Yaşamı gözden geçirmeye başlama

Aile Yaşam Döngüsünde Rol Uyumu

 İlişki içindeki rol uyumu önemlidir

 Kendimizi, diğerlerini ve “biz”i tanımlamamızı
sağlar.
 İlişkilerde belirli bir konumlanmayı ve anlaşmayı
sağlar.
 Kendimizi keşfetmemize yardımcı olur.
 Rol Sorunları: Belirsizlik, çatışmalı beklentiler, rolünü
gerçekleştirmede güçlük çeken bireylerin varlığında aile,
geçişlerde daha büyük sorunlar yaşar
 Rol Çatışması: Aynı anda iki ya da farklı rolün birbiriyle
uyuşmaması (çocuğun annesi, ebeveyninin çocuğu olmak).
 Rol Gerilimi: Rolün gereği için gerekli olan donanıma sahip
olmamak, rolünün gereğini yapmakta güçlük çekmek.
 Rol Gerilimini Aşmak: Geçişi başarı ile sağlayan ailelerden
örnek almak, geçiş dönemlerinde kültürün bulduğu çözümlerden,
ritüellerden yararlanmak, rolleri netleştirmek ve roller üzerinde
fikir birliği oluşturmak, rollerin gereklerini belirli aralıklarla
yeniden gözden geçirmek gibi yöntemler kullanılarak aile yaşam
döngüsünde meydana gelen rol gerilimlerini aşmak mümkündür.
Aile Yaşam Döngüsü Aşaması ve Süresi Kişilerin Aile İçindeki Rolleri Ailenin Kritik Gelişim Görevleri
Karşılıklı bir evlilik kurmak, hamileliğe
1-Çocuksuz evli çiftler (2 yıl) Karı-Koca ve annelik, babalık sözleşmesine uyum
sağlamak.

2-30 aylık bebeği olan aileler (2-5 yıl) Karı-Koca-Anne-Baba-Kız çocuk-Erkek Küçük çocuğun gelişimine uyum ve güven
çocuk-Kız kardeş-Erkek kardeş sağlama, bakım ve beslenme

3-Okul öncesi dönemde çocuğu olan Karı-Koca-Anne-Baba-Kız çocuk-Erkek Okul öncesi dönem çocuğun kritik ilgi ve
aileler (30 ay-6 yaş) çocuk- Kız kardeş-Erkek kardeş ihtiyaçlarına uyum sağlamak.

4-Okula giden çocukları olan aileler (6-13 Karı-Koca-Anne-Baba-Kız çocuk-Erkek Okul çağında çocukları olan ailelerle uyum
yaş ) (7 yıl) çocuk- Kız kardeş-Erkek kardeş içinde olmak. Çocukların eğitsel başarılarını
cesaretlendirmek.

5-Ergenlik çağında çocukları olan Karı-Koca-Anne-Baba-Kız çocuk-Erkek çocuk- Özgürlük ve sorumluluk arasında denge
aileler(13-20 yaş)(7 yıl) Kız kardeş-Erkek kardeş oluşturmak.
6-Ailenin birinci çocuğu evden ayrılmış, Karı-Koca-Anne-Baba-Kız çocuk-Erkek çocuk- Genç yetişkinleri iş, meslek, askerlik, okul
ve son çocuk evden ayrılıyor(8 yıl) Kız kardeş-Erkek kardeş-Amca ve evlilik için özgür bırakmak.

7-Orta Yaşlı Anne-Baba, Boşalmış Karı-Koca-Anne-Baba-Büyükanne- Evlilik ilişkilerini tekrar inşa etmek. Daha yaşlı
Büyükbaba ve daha genç kuşaklarla soy bağlarını
evden emekliliğe kadar(15+yıl
sürdürmek.

8-Aile üyelerinin emekliliklerinden Karı-Koca-Anne-Baba-Büyükanne- Yalnız yaşamayla baş etmek, emeklilik sonrası
Aile Danışmanlığı İçin Aile Yaşam
Döngüsünün Önemi
 Yaşam Döngüsü modellerinin hepsinin aile terapisi açısından işe yarayan tarafları
mevcuttur.
 Her birinin işe yaradığı kısımlar vardır ancak hepsi de önemlidir.
 Doğrusal Yerine Döngüsel Düşünme
 A ---) B
 Doğrusal Nedensellik
Döngüsel Nedensellik
 Problem tek bir kişiden değil, birbirini izleyen bir dizi davranış sonucunda ortaya
çıkar. Bir bireyi suçlamak yerine, ilişkideki karşılıklı etkileri anlamaya çalışır.

 Aile ve terapistin yaşam döngüsü aile değişim sürecinde önemli rol oynar. Eğer
terapist, aile danışmanlığı sürecini yürüttüğü ailenin yaşadığı yaşam döngüsü
basamağı ile ilgili probleme kendi yaşadığı yaşam basamağına geçmişten
çözülmemiş sorunlar getirdiyse, süreci zorlaştırabilir. Terapist ve ailenin yaşam
döngüsünde yaşadıkları aşamaları karşılaştırdığımızda, yaşam döngüsü içinde
terapist ve aile üç temel bir biçimde karşılaşabilirler:
1) Terapist, terapiye gelen ailenin geldiği yaşam basamağına
ulaşmamıştır.

2) Terapist, terapi alan aile ile aynı yaşam döngüsü basamağını

yaşamaktadır.

3) Terapist, terapi alan ailenin yaşam döngüsü basamağını henüz

bitirmiş ve diğer basamağa geçmiş olabilir. Terapiye gelen aile ve
terapistin ırk, cinsiyet, köken, sosyal sınıf, kardeşler, cinsel seçimler
gibi onlara özel özelliklerinin örtüşmesi durumu terapi sürecini
etkiler. Yaşam döngüsü aşamalarının terapiyi duygusal olarak nasıl
etkilediği gözden kaçırılmamalıdır.
 Bazı problemli durumlar ilişkinin kurulmasında ve empati
sağlamakta zorluk yaratabilir. Örneğin terapist ailenin
yaşadığı yaşam döngüsü basamağına ulaşamamış olabilir.
Aynı şekilde terapiye gelen ailenin etnik, cinsel seçim
yönelimli problemlerini daha önce yaşamadığı için
farkındalık sağlayamayabilir. Aynı etnik köken ve
cinsiyetten gelen terapist aile arasında başarı ve
başarısızlıklar karşılaştırılarak kıskançlık kaygı gibi
durumlar ortaya çıkarabilir.
 Diğer yandan terapist karşısındaki aileden daha yaşlı
olabilir ve onların yaşadıkları bütün yaşam basamaklarını
geçmiş olabilir. Bu durum terapistin işini kolaylaştıran bir
durumdur. Terapist kaç yaşında olursa olsun birlikte
çalıştığı ailenin yaşı ya da geçmiş yaşantıları ile bağ
kuramasa bile terapide ailenin değişimi için yapabileceği
çok şey vardır. Her bireyin ve ailenin biricik olduğunu
fark ettirip, ailenin kendi özellikleri ve çözüm yolları
üzerine odaklanmasına yardımcı olabilir. Özel durumu
olan ailelere terapi yapmakta sorun yaşayan terapistler bu
konuda kendilerini geliştirebilecekleri eğitimler ya da
süpervizör alabilirler.