İLETİŞİM FAKÜLTESİ

RADYO, TELEVİZYON VE
SİNEMA BÖLÜMÜ

RTS227 – Sinematografi

Arş. Gör. Dr. Murat ŞAHİN

Kompozisyon Kuralları 2

RTS227 - Sinematografi

Hafta-7
Çerçeve eksenleri
• Çerçeve aslında iki boyutlu olduğundan, biri yatay (x) ve biri
dikey (y) olan iki eksenle belirtilir.
• Çerçevede derinliği işaret eden üçüncü bir eksen (z), derinlikli
veya bilerek sığlaştırılmış basık çerçeveler elde etmek için
derinliği çağrıştıran ipuçları kullanılarak vurgulanabilir.
• Sinemacılar çoğu zaman çerçevenin doğasındaki basıklığı
gidermek ve gerçeklik duygusunu arttırmak için z eksenini
vurgulayarak derinlemesine kompozisyonlar yaratmaya
yatkındırlar. Bu her bir eksen boyunca algılanan uzaklık ve
hareket, kullanılan objektifler aracılığıyla çerçeve içindeki
unsurlar ve çevrelerindeki uzam arasındaki görsel ilişkiler
çarpıtılarak da değiştirilebilir.
Çerçeve eksenleri
Derinlemesine Kompozisyon –
Düzlemsel Kompozisyon
• Derinlemesine Kompozisyon, çerçevedeki karakterlerin,
kameraya göre, birbirlerine aşırı uzaklıklarda
bulunmasını gerektirir ve derinliğe vurgu yapar. Bir
karakter uzun bir koridorun sonundayken diğer karakter
koridorun başında yakın planda olabilir.

• Düzlemsel Kompozisyonun kökenleri, bütün karakterlerin

sahnede bir çizgi üzerinde durduğu tiyatroya dayanır.
Düzlemsel Sahneleme, bir planı sahnelerken düz yüzeye
vurgu yapar.
Düzlemsel Kompozisyon
Derinlemesine Kompozisyon
Üçlü ve Dörtlü Kompozisyon
• Doğal kompozisyon algımız, üçgen şeklinde ya da üçlü
gruplar halinde duran nesnelerde bir uyum görmeye meyillidir.
Az sayıda oyuncuyla ya da bir çift oyuncu ve arka plânda bir
nesne veya simgeyle çekilen bir sahnede bu teknik kullanışlı
olabilir.
• Üçten daha fazla oyuncunun bulunduğu daha karmaşık
sahnelerde bu yöntem, her oyuncu grubunu birbirinden ayrı
"üçgen gruplan" halinde bağlayarak, anlamsal bir bağ kurmak
için kullanılabilir. Eğer çok fazla karakterin olduğu ve
karakterlerin sürekli yer değiştirdiği bir sahne çekmeye
çalışıyorsanız, bu yöntemi kullanmak faydalı olabilir. Üçlü
gruplara dikkat etmek, sürekli kayan ve değişen böyle bir
sahnede makul bir kompozisyon kurmanıza yardımcı
olacaktır.
Üçlü ve Dörtlü Kompozisyon
Dahili Çerçeve
• Film kamerası tarafından oluşturulan ve ekranda
gördüğümüz görüntüyü çevreleyen çerçeve dışsal
çerçevedir. Farklı bir etki yaratmak için yönetmen,
pencere, çalı veya kapı gibi bir Dahili Çerçeve de
kullanabilir.

• Bu efekt, karakterleri çerçevenin içinde daha fazla yalıtır

ve sahne, açık alanda rol yapan oyuncuların olduğu bir
sahneye göre, çok daha fazla dikkat çeker.
Dahili Çerçeve
Katmanlar - Derinlik Belirtileri
• Çerçevenin doğasındaki iki boyutluluğu gidermek için derinlik yaratmak, dinamik
bir çerçeve ve inandırıcı bir üçboyutlu uzam oluşturmak için kullanılan başlıca
kompozisyon yöntemidir.
• Bir kompozisyona derinlik katmanın pek çok yolu içinde sinemacıların en çok
kullandığı başlıca iki tanesi, boyut kıyaslama yoluyla ve üst üste bindirme (ya
da kademe oluşturma) derinlik belirtileridir.
• Boyut kıyaslama yoluyla derinlik belirtisi, aynı boyuttaki iki nesneden biri daha
küçük görünüyorsa, onun uzakta olduğu varsayımımıza dayanarak derinlik
duygusu oluşturan göz aldanmasına dayanır.
• Sinemacılar bu yöntemi, kişileri çerçevede z ekseni üzerine yerleştirerek
kullanır. Üst üste binen nesneler, tam sözcüğün belirttiği olguyu: z ekseni
üstünde nesnelerin üst üste binmesini gerçekleştirir. Bir nesne başka birini
kısmen örtüyor veya önüne geçiyor gibi göründüğünde, örtülen nesne bize daha
uzaktaymış gibi algılarız, bu da kompozisyonda derinlik yanılsamasını oluşturur.
Bu tekniğin kullanılışı genellikle, kompozisyonun ana unsurunu kısmen
gözümüzden saklayan nesneleri görüntünün ön planına koymak için
mazeret bulmayı gerektirir.
Katmanlar
Katmanlar
• Her çekim ve sahnede yönetmenin sahneyi Katmanlar halinde
düzenleme olanağı vardır. Arka plandaki nesneler, sahneye,
orta planda gerçekleşen olayla ilgili ipuçları ve detaylar
ekleyebilir. Ön plandaki nesneler derinlik hissi yaratmak için
kullanılabilir. Orta plan, arka plan ve ön planı birbirinden
ayırmak için kullanılabilir.

• Bu teknik, sahnede ayrıntıları verme açısından çok

kullanışlıdır. Unutmayın, bir film çekimi, kamerayı bir yüze ya
da nesneye yöneltip kamerayı çalıştırmaktan çok daha
fazlasıdır. Bir sahnedeki her ayrıntı, izleyicinin algısını ve/veya
sinematografik içeriği değiştirmek için kullanılabilir.
Katmanlar
Çok Katmanlı
• Çok Katmanlı Aksiyonda, izleyici ön plandaki aksiyonu
izlerken, arka planda başka bir aksiyon meydana
gelmektedir. Bu teknik, hikâye akışlarını birleştirmek
veya film içinde akan farklı hikayeler arasındaki
bağlantıyı göstermek için iyi bir yöntem olabilir.
Çok Katmanlı
Negatif uzam – pozitif uzam
• Pozitif uzam - fotoğrafa konu olan alan
• Negatif uzam - fotoğrafı konusu dışında kalan alanı kasteder

• Doğru kullanıldığı zaman, negatif alan iki çok önemli etki sağlar:

• 1. Pozitif alanın tam olarak neyi anlatmak istediğine yardımcı olur.

Temel olarak, pozitif alanın hikayesini anlatmaya yardımcı olur.

• 2. Pozitif alanı geliştirebilir. Esas olarak, negatif alan, pozitif alanın

daha da anlaşılabilir ve belirgin olmasına yardımcı olur.
Negatif uzam – pozitif uzam
• Cisimlerin görsel ağırlıkları veya kuvvet çizgileri, pozitif
uzam yaratabilir; ama yoklukları da negatif uzam
yaratabilir. "Burada olmayan" ve görünmeyen unsurların
da bir görsel ağırlığı vardır. Çerçeve dışı uzam da
önemlidir, özellikle karakter çerçeve dışına sağa, sola,
yukarı, aşağı, hatta kameranın arkasına bakıyorsa.
Negatif uzam – pozitif uzam
Negatif Uzam
Hitchcock Kuralı
• Çerçevedeki bir nesnenin boyutunun, o anda
öyküdeki önemi ile doğrudan ilişkili olduğunu
ortaya koyar. Bu ilke, çerçevede tek veya birçok
görsel unsur olduğuna bakılmaksızın
uygulanabilir ve özellikle de izleyicinin bu görsel
vurgulama ardındaki nedeni bilmediği
zamanlarda gerilim ve heyecan uyandırmak için
kullanılabilir.
Hitchcock Kuralı
Hitchcock Kuralı
Dengeli – Dengesiz Kompozisyon
• Çerçeve içindeki her nesne, bir görsel ağırlık taşır. Bir nesnenin boyu,
rengi, parlaklığı ve bulunduğu yer, onun göreli görsel ağırlığı konusunda
izleyicinin algısını etkileyebilir, böylece çerçeve içindeki nesnelerin
görsel ağırlıkları eşit dağıtıldığında denge, görsel ağırlık çerçevenin
yalnız bir yanına yığıldığında dengesizlik duygusu yaratan
kompozisyonlar oluşturmak mümkün olur.
• Dengeli veya dengesiz sözcükleri kompozisyon terimi olarak içsel değer
hükmü taşımadıkları halde, görsel ağırlığın simetrik veya eşit dağıtıldığı
dengeli kompozisyonların düzen, tekdüzelik ve ön belirleme
çağrıştırmak için kullanıldığı görülmedik bir şey değildir. Benzer şekilde,
dengesiz kompozisyonlar da çoğu zaman karmaşa, huzursuzluk ve
gerilim ile ilişkilendirilir.
• Sonuçta, dengeli veya dengesiz kompozisyonlarla aktarılabilen duygu,
büyük ölçüde bunların kullanıldıkları anlatım bağlamı belirleyecektir.
Dengeli – Dengesiz Kompozisyon
Kapalı – Açık Form
• Kapalı çerçeve, gerekli bütün unsurlar çerçeve sınırları içinde
olduğundan, öyküsel önemi yansıtmak için çerçeve dışı alana
gerek duymayan planları belirtir.
• Açık çerçeve, öyküsel anlamını yansıtmak için gerekli tüm bilgiyi
içermez, bu yüzden çerçeve dışı unsurlar gerektirir ve dikkati
onlara yöneltir. Açık çerçeve, planın öykünün tüm dünyasını
içermediğini, bunun yerine, kendisinden daha geniş bir dünyaya
açılan bir pencere işlevi yüklendiğini varsaydığından, çerçeve dışı
alanı ifade etmek için pek çok kompozisyon tekniği tasarlanmıştır.
• Yine de bu iki çerçeveleme tarzını, öykünüzün gereklerine göre
kullanmakta yarar vardır.
Kapalı ve Açık Çerçeve
Ön – Arka Plan
• Üç boyutlu dünyayı iki boyutlu ekrana yansıtmak için;

– Alan derinliği
– Perspektif
– Ön ve arka plan
Ön – Arka Plan
• Çekimlerde ana konunun önünde ya da
arkasında özel olarak düzenlenmiş planlara ön
plan – arka plan denilir.
Ön – Arka Plan
• İkinci bir hikaye anlatmak için
• Ön plan, alan derinliği yaratmak, seyirciyi mekanın içine
çekmek, gözetlenme hissi uyandırmak için
• Arka plan uygulamaları, ana konuyu desteklemek ve
alan derinliği oluşturup daha estetik bir görüntü elde
etmek için
• Arka plan uygulamaları için sıklıkla yeşil perde kullanılır
• Ön ve arka planın kullanımında, her iki planın da yakın
öneme sahip olduğu çerçevelemeler de yapılır.