ISBN 975-8293-50-8

Fotorafta Kompozisyon
Tom Grill - Mark Scanlon T O M G R I L L - M A R K SCANLON

zgn Ad:
Photographic Composition, 1983
Tom Grill - Mark Scanlon

eviren
Nedim Sipahi

Ofset Hazrlk
FOTORAFTA
Homer Kitabevi

Tasarm
Sinan Turan
KOMPOZISYON
Bask

Bar Matbaas

Cilt
Bar Mcellit
RenkAyrm
Drt Renk

1. Basm 2003

Homer Kitabevi ve Yaynclk Ltd. ti.

Tm metnin yaym hakk sakldr. eviren: N e d i m Sipahi

Tantm iin yaplacak ksa alntlar dnda yazarn ve yaymcnn
yazl izni olmakszn hibir yolla oaltlamaz.

Homer Kitabevi ve Yaynclk Ltd. ti.

Yeni ar Cad. No: 28/A
Galatasaray 34433 stanbul

Tel: (0212) 249 59 02 (0212) 292 42 79

Faks: (0212) 251 39 62
e-mail: homerkitabevi@superonline.com h o m e r kitabevi
 IINDEKILER

1-DNCELERIN IFADESI 7
Bir Mesaj letmek: Kompozisyonun Temeli
2-GRAFIK K O N T R O L UNSURLARI 29
Nokta izgi izgilerin Etkisi izgilerin Anlam
Kurgusal ereveleme Psikolojik izgiler Biim ve
Form * Biim ve Anlam Birletirmek Kalp ve Tekrarlar
Arlk * Derinlik Denge Ufuk izgisi
3-FOTOGRAFK K O N T R O L UNSURLARI 71
Objektifte Perspektif * Grnt Bozulmas
Objektiflerde Odak Uzakl Netleme Ik Ik ve
Yaratt Ortam Kontrast $oNYHKoyu YounlukluX
Fotoraf Zaman: Perde Hz Zaman Kesitleri )LOPYH
Format * U H Q  Y H Detay BasN Boyutu
4-RENK KULLANIMI 1 1 7
Rengin Anlam S a U5HQN M o r Renk YeLO5HQN
Renk Doygunluu Doygunluk ve Pozlandrma Renk Iss
Rengi Konu Olarak Kullanmak Film
Uyumsuzluu Renk ve Kt Hava Koullar
5 - T M KOMPOZISYONA HAKIMIYET 1 4 5
Konu: ehir Ortamnn Yalnzl
Konu: nsan ve Balon
Konu: Kar ve Grafik nsanlar
Bir Ana Fikir zerine alma: Amerikan Krsal
Manzaralar
Bir Ana Fikir zerine alma: Tasarmlar
TEKNK VERLER 171
Bu blmde yer verilen fotoraflar, kitap iinde
yandaki sembolle iaretlenmitir.
 1

D N C E L E R N F A D E S

H e r f o t o r a f n a r d n d a b i r d n c e yatar. B u d n c e , "Ta
t i l d e E i f f e l K u l e s i ' n i n n n d e d u r d u u m z a m a n e t r a f m ite
byle g r m t m " r n e i n d e k i g i b i o l d u k a sradan olabilece
i g i b i , "nsan g u r u r u ancak k e n d i n i aldatabilme yeteneiyle a
l a b i l i r " g i b i d e r i n b i r i e r i k de tayabilir ya da "Bu tavr insan
da g e r g i n l i k yaratyor" tarznda o l d u k a soyut o l a b i l i r . Fakat h e r
f o t o r a f n ortaya knda f o t o r a f n n a n l a m l b i r ey syle
m e arzusu m e v c u t t u r .
Bazlar i i n f o t o r a f sadece anlar saklamak ya da b i r meka
n veya b i r olay k a y d e t m e k i i n g e r e k l i d i r . B u d u r u m d a f o t o
r a f n n mesajnn b y k b l m sadece k e n d i z i h n i n d e kalr.
Elde e t t i i f o t o r a f k e n d i s i n e b i r eyler h a t r l a t a c a k t r , ancak
ilave b i r aklama v e r i l m e d i i srece b i r bakas i i n fazla b i r an
l a m ifade etmeyecektir. (Mesela b u aklama " B u r a d a kzlarm
dan b i r i n i n nikah g n n gryorsunuz. O n u grmeliydiniz.
o k m u t l u y d u . A r k a d a d u r a n u vazoyu g r y o r musunuz? B i r
d n hediyesiydi. K o k t e y l srasnda k r l n c a k z m n t m g
n m a h v o l d u " eklinde o l a b i l i r ) . B u n a benzer d u r u m l a r d a k i fo
t o r a f l a r n grsel i e r i i son derece kstl o l d u u n d a n , gerek
leen grsel i l e t i i m de snrl kalr.
F o t o r a f sonu o l a r a k byle yapm olsa da, aslnda s b i r
f o t o r a f r e t m e k amacyla yola k m a m t r . Eer tasarladkla
r n k e l i m e l e r e d k m e s i istense m u h t e m e l e n "Gerekte istedi
i m o n u n n i k a h g n n a n l a t m a k t a k u l l a n m a k zere k z m n
h e r h a n g i b i r g r n t s n elde e t m e k t i . " d i y e c e k t i r . Yahut d a
b u n u n yerine "Kzm yarn evleniyor v e o n u n m u t l u l u u n u , ola
y n heyecann ve o r a d a o l a n h e r k e s i n yaayaca keyfi belgele
m e k i s t i y o r u m " g i b i b i r ey syleyebilir. Ksacas, g e r e k amac
n b e l i r l e m e d i i srece h e d e f i n e ulamasn salayacak f o t o g r a -
f i k k a r a r l a r almas m m k n olmayacaktr.
B u n d a n d o l a y , f o t o r a f l a r n f i k i r l e r i n i l e t i i m i n i salamay
baaramamasnn n e m l i b i r n e d e n i , f o t o r a f b e l l i b i r f o t o
raf n i i n e k m e k i s t e d i i n i k e n d i k e n d i n e b e l i r l e m e d i i sre-
ce etkin b i r iletiimin o l u m a m a s d r . Neyi yanstmaya alt
n bilmedii s r e c e , fotoraf grnty nasl dzenleyecei
n e karar v e r e m e z . Karmak f i k i r l e r karmak k o m p o z i s y o n l a r a
yol aar; a k ve seik d n c e l e r s e iyi b i r kompozisyonla etkin
b i r fotorafn t e m e l talarn oluturur. B i r o k insan uygun ta
sarm k a r a r l a r n a t e m e l tekil e d e b i l m e s i iin d n c e l e r i n i ye
terli aklkta t a n m l a m a k t a zorluk e k e r .
T m fotoraflarda b i r dnceyi a k t a r m a arzusu yer a l d n a
g r e , fotoraf mesajn etkin b i r ekilde i l e t m e d e n n c e ite
bu d n c e zerine younlamaldr. E e r b i r fotoraf dn
c e l e r i n i film kareleri z e r i n d e ifade etmeyi baarabilirse, o za
m a n o n u n " H a d i b e n i m seyahatte e k t i i m dialar izleyelim"
szleri karlalacak f o t o r a f kalitesi asndan fazla kuku uyan
drmayacak ve m u h t e l i f m a z e r e t l e r e snmay gerektirmeyecek
tir. H i kimse b i r izleyici kitlesini skmak istemez, fakat s a d e c e
Kompozisyonda Kontrol Unsurlar
az saydaki fotoraf objektiflerinin yakalamasn istedikleri ke
Genel anlamda belli bir fotografik kom rak kullanlmalar fotorafnn k o m p o
yif ve h e y e c a n , ektikleri g r n t l e r vastasyla karlarndaki-
pozisyon grafik unsurlarn (noktalar, iz z i s y o n a y n e l i k ilikileri alglamasna
l e r e iletebilirler. giler ve boluklar), f o t o g r a f i k elerin n e m l i l d e katkda b u l u n m a k t a d r .
N e d e n o u fotoraf d n c e l e r i n i etkin b i r ekilde ilete ( f o t o r a f aralarnn son g r n t ze zellikle ekillerdeki farkl yzeyler sa
rindeki etkileri oluturma biimi) ve ren dece d z e n l e m e n i n beenilmesine ok
mez? n c e l i k l e yirminci yzyl insan fotorafn grsel olanak gin (izleyiciyi bedensel ve duygusal ola iyi bir biimde araclk etmi olmakla kal
larna, szl ve yazl k e l i m e l e r k a d a r aina deildir. H e r k e s i n rak etkileyen n dalga boylar) bir r m a m a k t a , ayn z a m a n d a konularn g
bildii szel dile b e n z e r b i r ekilde t a n m l a n a b i l i r ve renile n olarak dnlebilir. Bununla bera r n t s n d e n etkileri asndan da
ber gerek dnyadaki nesneler tanmla bir hassasiyete yol amaktadr.
bilir b i r yaps olan grsel b i r "dil" m e v c u t o l d u u h a l d e ve yi nabilir eylerdir ve genellikle f o t o r a f izleyen sayfalarda sunulan f o t o r a f l a r
n e g n m z dnyasnda iletiimin grsel b i i m l e r i n i n n e m i nn bir g r n t n n bileenlerini t a m a sz konusu g e o m e t r i k ekilleri bu kitap
n i n hzla szel b i i m l e r i n i n k i n e yaklamasna karn, grsel "ce men soyut ve kompozisyona zg terim ta detayl bir biimde aklamaya al
lerle analiz e t m e becerisini etkileyen an lacak baz k o m p o z i s y o n uygulamalary
h a l e t " ar basmaktadr. S o n u olarak b i r o k fotoraf b u ile lamlar tarlar. Hemen t m grsel sanat la ilgili ngrleri gz nne getiren fark
tiim o l a n a n etkin bir ekilde k u l l a n a m a m a k t a , b u n a karlk larda az ya da oka karlalan bu so l biimlerde kullanmlardr. Sonraki say
sz k o n u s u olana k u l l a n a b i l e n o l d u k a az saydaki fotoraf runu zebilmek iin, sanatlar gelenek falarda yer alan f o t o r a f l a r n ou ge
sel bir biimde konu olarak basit geomet o m e t r i k f o r m l a r d a n daha karmak ko
ise, seyirci olarak fotorafn gzelliklerini takdir e d e b i l e c e k ve rik ekilleri kullanmak suretiyle k o m p o nular ierse de, o k u y u c u n u n ekillerin
anlayacak k a d a r bilgili olan snrl b i r kitleye hitap e d e b i l m e k zisyon oluturma becerilerini gelitirmi gerek hayatta neyi temsil ettiine bak
lerdir. Elbette ki koniler, daireler, kare makszn, t m fotoraflar erevelerde
tedir.
ler, dikdrtgenler ve dier geometrik e ki bu ekillerin y e r l e t i r i l m e l e r i asn
H i b i r kural ve yordam olmayan b i r dil tam bir karmaadr. killer tanmlanabilir biimler olarak bel d a n d e e r l e n d i r m e s i n d e f a y d a vardr.
Szel iletiimde g e e r l i kural ve y n t e m l e r dil bilgisi ve sz di li anlamlar tarlar, ancak bu anlamlar Byle y a p m a k l a o k u y u c u k o m p o z i s y o
genelde konularn fotoraf erevesi iin nun t a m kalbinde yer alan bir yetenei
zimi tarafndan b e l i r l e n m i t i r . E t k i n b i r iletiim taraflarn ze
deki dzenlenme biimlerinden kolaylk gelitirmeye balayacaktr. Bu yetenek
rinde m u t a b a k a t a varlm dil bilgisi ve sz dizimi kurallarn bil la ayrlrlar. Bu da kompozisyonun nem bir g r n t y e birbirinden bamsz un
m e l e r i n i ve uygulamalarn gerektirir. Taraflardan biri belirlen li bir y n d r . surlarn birliktelii olarak bakabilme be
mi kurallar ve yordamlar bilmedii veya uygulamad s r e c e Yukardaki f o t o r a f sanatsal r n l e r cerisidir. F o t o g r a f i k bir sahnenin k o m
satan bir maazadan alnan bir dizi ge p o z i s y o n u n u o l u t u r m a s r e c i n d e her
iletiim sekteye urayacaktr. bir u n s u r u n g r n t n n iine dahil edil
o m e t r i k ekli g s t e r m e k t e d i r . ekillerin
G r s e l sanatlarn kendi dilinde, dil bilgisi ve sz dizimine kar kendileri t e m e l d e olduka basit olmakla mesi, darda t u t u l m a s v e y a h u t yeni
beraber onlarn f o t o g r a f i k konular ola den tasarlanmas gerekecektir.
g e l e n kavram k o m p o z i s y o n d u r ve ak bir iletiimi salayabilme
nin bir arac olarak, grsel bir almada kullanlan unsurlarn kont
roll ekilde dzenlenmesi o l a r a k tanmlanr. Fotorafta Kompozis
yon kitabnda yer alan tm aklamalar ve d e e r l e n d i r m e l e r kom-
pozisyon e l e r i n i n d n c e l e r i n ifadesini d e s t e k l e m e d e ya da ri olarak byk n e m i olabilir, a n c a k o devirlerde bu resimle
zayflatmada oynad r o l l e r e ilikindir. A m a , g e r e k b i r foto rin ilevi, o k u m a yazma b i l m e y e n kitlelerin d n e m i n e g e m e n
rafnn fikirlerini grntye d n t r r k e n kullanabilecei ve dinsel p r e n s i p l e r i n i a n l a m a s n a ve b e n i m s e m e s i n e yardmc ol
g e r e k s e de b i r izleyicinin f o t o r a f sanatn d a h a iyi deerlendi makt. S o n u o l a r a k O r t a a ' d a i n s a n l a r n grsel b e t i m l e m e
r e b i l m e y e t e n e i n i gelitirmede yararlanabilecei grsel b i r sz yi alglama, d e e r l e n d i r m e ve a n l a m a k o n u s u n d a k i yetenekle
daarc gelitirmektir. rinin imdiye n a z a r a n d a h a iyi o l d u u dnlebilir. N e t i c e d e
Neyse ki, fotografik kompozisyonun prensiplerinin anlalma m o d e r n insann yetime
s vastasyla, h e r fotoraf fotoraf b i r iletiim arac olarak kul srecinde okullarda gr
l a n m a y e t e n e i n i gelitirebilir ve bylelikle farkl ekillerdeki sel eitime verilen n c e
f o t o r a f s u n u m l a r n keyifli ve yararl d e n e y i m l e r h a l i n e dn lik azalmtr.
trebilir. B u n u n y a n n d a fotografik kompozisyon bilgisi foto G r s e l iletiimin n e
rafy sradan b i r fotorafnn h i f a r k n d a o l m a d , fotora m i n i zayflatan gelime
fn yeni, derin ve d a h a tatmin edici boyutlaryla tantrr. B u ler n e l e r d i r ? M a t b a a n n
n u b a a r m a k iin e l b e t t e k i a b a g e r e k m e k t e d i r , a n c a k b u a b a icadyla yazl e s e r l e r i n
h i phesiz karlna d e e c e k t i r . youn abalar ve el e m e
iyle k o p y a l a n m a zah
Kompozisyon Neden rktc Grnr m e t i o r t a d a n kalkm ve
K o m p o z i s y o n k o n u s u n d a b i l g i l e n m e d n c e s i o u insan basl kitaplar geni ev
rktr. Bu tepkinin sebepleri kaynan k l t r m z d e n ve de r e l e r d e yaygnlamtr.
n e y i m l e r i m i z d e n alr. Gitgide d a h a fazla insa
G r s e l eitimin n e m i k a n k s a n m bir ekilde i h m a l edilmi nn okumay renme-
tir. Yaz dilinin ortaya k m a s n d a n n c e , iletiim r e s i m l e r l e s siyle yazl ifade h a b e r ve
nrl k a l m a k z o r u n d a y d . G e r e k t e n de ilk yaz dilleri resimsi bilgi salamann tek ha
s e m b o l l e r i n b i r araya gelmesiyle olumutur. D a h a karmak ya kimi d u r u m u n a gelmi
z dilleri gelitike b u n l a r a n c a k kstl ve sekin b i r evrede kul tir. R e s i m ve sair grsel
lanlabiliyordu ve O r t a a ' a kadar d u r u m byle devam etti. S
radan insan b i r takm izimler ve r e s i m l e r araclyla bilgi edin Konuya Dahil Olma
m e alkanl kazanmt. sa P e y g a m b e r ' d e n R n e s a n s ' a kadar
Bir f o t o r a f n k o m p o z i s y o n u ereve l durumlar yaratmak iin kompozisyonlar
olan d n e m d e k i m k e m m e l r e s i m l e r i n b u g n b i r e r sanat ese ierisindeki nesnelerin greceli b o y u t u o l u t u r u l u r k e n farkl k a r a r l a r u y g u l a n
nu dorudan etkiler. Daha da nemlisi bu mtr. Yandaki f o t o r a f n yol at duy
boyutsal iliki izleyicinin duygusal tepki gu nesneleri erevede kk g s t e r m e
lerini de gl bir biimde etkileyebilir. ve fotoraf masa dzleminin daha yuka
Burada yer verilen iki f o t o r a f t a farkl rsndan ekme kararlarndan kaynaklan
tasarlanan kompozisyonlar birbirinden mtr. Buna karlk stteki fotorafn ya
t a m a m e n deiik izleyici tepkilerine ne ratt d u y g u y s a e r e v e k e n a r l a r n d a
den olurlar. Yandaki f o t o r a f t a izleyici nesneleri kesme ve zemin seviyesinden
kendisini g r n t d e n kopmu hisseder. g r n t l e m e biiminde uygulanan k o m
Burada sadece bir gzlemci d u r u m u n d a pozisyon kararlarnn bir rndr. Kom
dr. Geometrik ekillerle buradaki ilikisi, pozisyon becerisi fotorafnn ncelik
bir ehrin zerinden uakla geen bir yol- le bir g r n t d e k i farkl unsurlar arasn
cununki kadar uzaktr. Bu d u r u m u n t a m da kurduu grsel ilikinin izleyicinin duy
tersine yukardaki f o t o r a f t a ise izleyici gusal ve zihinsel tepkilerini nasl etkile
g r n t y e katlmc d u r u m d a d r . Uak yeceini bilmesini; ikinci olarak da belli
t a n inip ehri k e f e t m e y e balayan yol bir f o t o g r a f i k amaca ulamak iin gerek
cu gibi artk nesnelerin arasndadr. tiinde bu unsurlar dzenleyebilmesini
Bu iki f o t o r a f t a da g r l d gibi, iz gerektirir.
leyicinin konuya katlm y n n d e n fark
sanatlar eitsel bir ileve sahip olmay s r d r m e k l e b e r a b e r , s ekillerin, f o r m l a r n ve r e n k l e r i n duygusal ierii retilmitir?
radan i n s a n n g n d e l i k yaantsnda bu ilevin n e m i o l d u k a B u kavramlar k o m p o z i s y o n u a n l a m a n n t e m e l unsurlar oldu
azalmtr. una gre, kompozisyonun bir ucube, renmesi rktc bir
O z a m a n l a r kimse b u n u fark e t m e s e de on d o k u z u n c u yzy ey olarak a l g l a n m a s n a a r m a m a k g e r e k i r .
ln b a l a r n d a f o t o r a f m a k i n e s i n i n icad, o k u l l a r d a o l m a s a bi K o m p o z i s y o n u n kurallar g e r e k t e kurallar deil yn gsteri
le g n l k yaamda grsel iletiimi o k ciddi bir ekilde y e n i d e n ci r e h b e r l e r d i r . Szel ve grsel dillerin arsndaki b e n z e r l i k ku
c a n l a n d r m a srecini balatmtr. F o t o r a f makinesi b i r anlam rallarn uygulanabilirlii n o k t a s n d a b i r b i r i n d e n ayrlr. Sz ve
da szelle grsel arasndaki ilikide m a t b a a kadar g l b i r et yaz dilinde b i r o k dil bilgisi kural tekdze b i r ekilde uygula
kiye sahip o l m u t u r . Bu etkiye o k yakn o l m a m z a karn yine nabilir. E e r koullar kurala uyuyorsa, kural az saydaki istisna
d e o n u y e t e r i n c e t a n d m z sylenemez. ya karn uygulanmak d u r u m u n d a d r . Halbuki grsel sanatlar
S o n 1 5 0 yl b o y u n c a f o t o r a f makinesiyle gelitirilen t e k n o l o da kurallar o k d a h a fazla esnektir. H a t t a b i r b a k m a kural yok
j i s a d e c e d u r a a n g r n t l e r e l d e e t m e k l e k a l m a m , ayn za tur da d e n e b i l i r .
m a n d a sinemay ve d a h a s o n r a da televizyon ve videoyu da kul
lanm alanmza kazandrmtr. Bu g e l i m e l e r h e p i m i z i n yaam
tarzn, zellikle de bilgi a l m a eklimizi deitirmitir. M e s e l a
televizyonun h a b e r l e r i grsel olarak yanstmada kulland yn
t e m l e r e k a b e t e d e m e d i i n d e n dolay gazetelerin e n d i e verici
b i r hzla kapand g z l e m l e n m e k t e d i r . Yaamn s r d r e b i l e n
gazetelerse okurlarn muhafaza e t m e abasyla h a b e r ierikle
rini ksarak d a h a elendirici unsurlara yer vermektedir. Televiz
y o n u n etkisi b i r b a k m a ylesine n e m kazanmtr ki, b i r o k
y o r u m c u televizyonlarn h a b e r i e r i k l e r i n i n A m e r i k a n halkn
da V i e t n a m Sava'na kar b i r tepkiye n e d e n o l a c a k kadar etki
li o l d u u n a i n a n m t r .
t e yandan grsel eitim ivme k a z a n a m a m t r . 1 9 7 0 ' l i ylla
rn b a l a r n d a h e n z e i t i m e b o l c a kaynak tahsis e d i l e b i l i r k e n
grsel s a n a t l a r n e i t m e n l e r i iin ayrlan k a d r o l a r hzla artt.
B u n u n l a b e r a b e r b i r o k insan sanatsal alanlardaki eitimi ge
reksiz hatta s a m a buldu. Bylelikle 7 0 ' l i yllarn s o n l a r n a do
In Kontrol
ru sz k o n u s u e i t i m l e r iin taleplerin azalmas b t e l e r d e k
stlamalara yol a n c a ve k a m u o y u n d a y e n i d e n b i r " t e m e l bilgi Son k e r t e d e f o t o r a f ve dolaysyla rin yerleri de rastgele seilmi deildir.
k o m p o z i s y o n , n k o n t r o l olarak da Her biri ylesine gze b a t a r ekilde ve
lere d n " furyas e k i l l e n m e y e balaynca p r o g r a m l a r d a n tanmlanabilir. Sonu olarak kompozis ylesine dikkatlice yerletirilmitir ki, hep
kartlan ilk d e r s l e r grsel sanatlarla ilgili o l a n l a r o l d u . G n y o n u r e n m e srecinin bir b l m de si birlikte g e o m e t r i k ekillerin tek tek et
hem tanmay, hem de arpc bir gr kisine gre ok daha gl bir kompozis
m z d e hala ingilizce, m a t e m a t i k , fen b i l i m l e r i ve sosyal bilim
sel etki yaratabilmek iin dorudan ya da yon etkisi v e r m e k t e d i r .
ler gibi g e l e n e k s e l k o n u l a r okullarmzn o u n d a ncelikli ola dolayl olarak bir g r n t d e yer alan Her f o t o r a f buradaki kadar bariz gl
rak e l e a l n m a k t a d r . deitirebilme becerisini gelitirmeyi geler iermez, fakat bir f o t o r a f
ierir. her zaman k o n t r o l altnda t u t u l m a s ge
Bylelikle o k u l l a r m z d a v e r i l m e k t e olan grsel sanatlar ei
Bu iki f o t o r a f arasndaki t e m e l f a r k reken fiziksel bir unsur olarak g r m e l i
timinin kalitesi m a a l e s e f yetersizdir ve gitgide de ktlemekte onlarn aydnlatl biimlerinden kaynak dir. Ik glgelere yol at iin fotoraf
dir. Mevcut dersler o l d u k a basit ve dar kapsaml o l d u u n d a n lanr. Sol t a r a f t a her y n e dalan mat g r n t d e g l g e y e yer v e r i p v e r m e
k yumuak glgelerle aydnlk, havadar yeceine karar v e r m e l i d i r . Eer yer ve
nitelikleri snrldr. En iyi haliyle o c u k l a r s a d e c e t a n m l a n a b i
ve y u m u a k bir his y a r a t m a k t a d r . Sa recekse erevedeki t m dier unsurlar
lir ekiller izmeye y n l e n d i r i l m e k t e , a n c a k b e t i m l e m e n i n ile- da ise sert ve belli bir y n d e gelen k la tek tek ve kararllkla nasl ilgileniyor
tiimsel ierii es g e i l m e k t e d i r . D a h a ciddi sanat derslerini ta ok daha gl ve daha dramatik bir duy sa, glgelerle de ayn ekilde u r a m a
guya sebep olmaktadr. Ayrca glgele ldr.
kip etmi o c u k l a r d a dahil o l m a k z e r e k a o c u a izgilerin,
da f o t o r a f n n a m a c ne olursa olsun grsel iletiimin temeli tesini g r e m e z . B i r ressam almaya balarken n n d e sade
ni de o l u t u r m a k t a d r . A n c a k , b i r fotoraf k e n d i grsel yete ce b o b i r tuval vardr. Yaratmak istedii g r n t kafasnn iin
n e i n i gelitirmeye b a l a m a d a n n c e b u n u g e r e k t e n arzu et dedir. Amac karsndaki grnty r e s m e t m e k olsa bile bu s
m e k z o r u n d a d r . B i r o k fotoraf fotorafn g e l i t i r m e k iin r e saatler, haftalar h a t t a aylar s r e b i l e c e i iin n e l e r i r e s m i n e
n i y e t l e n m e k t e , fakat p e k az bu dilei s o m u t e y l e m e dnt- katacana, neleri kat
r e b i l m e k t e d i r . Fotoraf bu srete z a m a n n , dikkatini ve ama mayacana, neleri
c n a younlaarak o n a ulancaya kadar d a srdrmesi g e r e k e n d e i t i r e c e i n e ve bu
kiisel disiplini s a r f e t m e y e istekli o l m a l d r . deiiklii nasl yapa
Bazlarnn dierle c a n a k e n d i zevkine
r i n e g r e d a h a hzl g r e k a r a r verir. By
r e n e b i l m e s i ve gr lelikle ressam eer
sel hassasiyeti a r t r m a b u n u t e r c i h ediyorsa,
konusunda insanlar nndeki grnt
arasnda kiisel farkl n n " g e r e k l i i n i " i
lklar bulunabilmesi tenlikle t a b l o s u n a ak
m m k n o l m a k l a be tarmaya alabilir.
raber, h e r fotoraf A m a b u n u t e r c i h et
iyi kompozisyon olu miyorsa, istedii h e r
t u r m a n n prensipleri deiiklii yapabil
ve k a v r a m l a r y l a sis m e k iin ihtiyac olan
temli bir ekilde har z a m a n b o l b o l mev
neir olduka b u n u n cuttur.
faydalarn da gre Oysa fotorafn do
cektir. Kompozisyon, as f o t o r a f y o k
iimizde gerekten bu d a h a fazla kstlar. F o
konuda yetkinleme toraf e k m e s r e c i
arzusu o l d u u s r e c e y l e s i n e ksa b i r za-
b i l i n e b i l i r ve r e n i
lebilir bir eydir. Grntdeki Denge
Birok fotoraf Fotorafnn niyeti d o r u l t u s u n d a bir rken, sz konusu nesnenin sol kenar ay
f o t o r a f n unsurlar arasndaki boyut ve n z a m a n d a k r e y i de kesen dikey o r t a
gerek olann daha
mekan ilikileri k o m p o z i s y o n u daha den hattn zerinde durmaktadr. te yandan
geli ya da dengesiz g s t e r m e asndan d i k d r t g e n i n sol st kesi g r n t n n
Grntnn Deiimi k o n t r o l altnda tutulabilir. Grsel denge gerek merkezine denk gelmektedir. So
Fotoraf malzemesi makinenin iine gi receli fark daha ksa odak uzaklkl bir ob yakalanmas zor bir k a v r a m olup bir ok nu olarak dikey o r t a hattn sanda yer
ren d e i t i r m e k zere tasarlanm j e k t i f i daha yakn bir n o k t a d a n k o n u y a insan iin kolaylkla alglanabilecek bir alan d i k d r t g e n p r i z m a ekilli g v d e n i n
tr. Sonu olarak da f o t o r a f t a k i g r n y n e l t m e k l e biraz daha vurgulanabilirdi. ey deildir. "arl", hattn solunda bulunan koni e
t gerek yaamdaki g r n t d e n her za Sa t a r a f t a k i f o t o r a f t a boyut ilikisi da Yukardaki fotoraf her ne kadar simet killi nesneyle dengelenmitir.
man bir lde farkldr. Fotorafnn so ha doru gibi gzkmekle beraber bu de rik deilse bile, yine de bir denge d u y g u Grsel denge, her f o t o r a f n belli bir i
r u m l u l u u m e y d a n a gelecek d e i i m i n fa da gerek g r n t y e g r e baka fark- su kendisini hissettirmektedir. Denge g dzeni yanstmas gerektii genel pren
farknda olmak ve bunu kendi lehinde kul lklar (zellikle renk kullanm asndan) rntdeki unsurlar arasndaki ilikinin dik sibinin zel bir uygulamasdr. Baz d u
lanmaktr. o r t a y a kmaktadr. katlice k o n t r o l altna alnmasndan ve fo rumlarda iyi dengelenmi bir fotoraf ter
Yukardaki f o t o r a f t a yer alan krenin Dolaysyla kompozisyonda ustalamak t o r a f hem dikey, hem de yatay olarak cih edilirken bazen de farkl tercihler sz
ap koninin yksekliinden daha kk bir f o t o r a f ekmek iin kullanlan belir eit paralara ayran hayali izgilerden konusu olabilir. Ancak iinde hibir ekil
tr, ancak f o t o r a f makinesine daha ya li unsurlarn son g r n t y e nasl katkda kaynaklanmaktadr. de belli bir dzen b u l u n m a y a n f o t o r a f
kn bir konumda olduundan daha byk bulunacaklarn n g r e b i l m e becerisini Dikdrtgen prizma eklindeki nesnenin lar " B u r a d a sadece k a r m a a v a r " d i y e
m gibi grnmektedir. Boyuttaki bu g iermektedir. st kenar yatay o r t a izgi zerine ak d n d r m e k t e n t e y e de gidemez.
m a n diliminde g e r e k l e i r ki, fotorafnn ne yaptn dn
meye olduka az bir zaman kalr. Dnyay, grnty t a m a m e n
plak gzle g r d m z gibi bize yanstan bir vizrden gr
m e k t e d i r . B i r g r n t d e k i hangi unsurlar muhafaza edip, ne
leri k a r m a k gerektii k o n u s u n d a ressama g r e o k d a h a snr
l olanaklar vardr. B i r baka n e m l i n o k t a da fotorafnn, a
lmasnn farkl i l e r l e m e safhalarn g r e m i y o r olmasdr. G e
riye d n p , neticeyi d e e r l e n d i r i p z a m a n z a m a n d z e l t m e l e r e ,
deiikliklere ve yeni d e n e m e l e r e ba vuramaz. P e r d e alp ka
p a n d n d a g r n t artk d o n m u t u r .
Yine de fotografik unsurlarn k o n t r o l ve gl bir kompozis
y o n u n n art, fotorafnn grnty b i r ressama g r e o k
d a h a youn bir ekilde p a r a p a r a birletirmek z o r u n d a oldu
u bamsz bir grsel b t n l k olarak dnmesidir. Bu yak
lam f o t o r a f n n kendisini n n d e k i g r n t n n gerekli
i n d e n ayrarak, o n u tarafsz bir b i i m d e ve s a d e c e b i r b i r l e r i
arasnda ilikili olmayp ayn z a m a n d a fotorafn tm erevesiy
le de iliki i e r i s i n d e olan b i r o k grsel unsurun bir b t n l
olarak g r m e s i n i gerektirir.
B e l k i baka h i b i r kompozisyon teknii, k e n d i n i g r n t n n
salt g e r e k l i i n d e n ayrabilme b e c e r i s i n d e n d a h a n e m l i olma
d gibi, gelitirme ve s r d r m e asndan da bu b e c e r i d e n da
ha zor deildir. Kullandklar ifade tarznn zelliinden dola
y bir o k fotoraf k o n u s u n u n tesini g r e m e z . B i r baka de
ile, grnty g e r e k yaamda ifade ettii ey olarak grmek
ten t e , o n u bir izgiler, ekiller ve r e n k l e r birliktelii olarak al
g l a m a k iin k e n d i s i n i zorlayamaz. A m a g r n t y g e r e k i
bir b i i m d e s u n m a k olsa bile, fotorafn k o m p o z i s y o n u n u n et
kisi ciddi bir ekilde grsel ilikilere baml o l m a k d u r u m u n
dadr. Dolaysyla fotoraf gereklikle o l a n b a n d a n kurtul
duu srece, fotografik kompozisyonda ve fikirlerinin etkin ile
tiiminde ustalamaya doru ilk ve n e m l i adm atm olur.
Kontrol Ynnden Kompozisyon
in z n e b a k t m z d a kompozisyon k o n t r o l a n l a m n a ge
lir. B i r fotorafn kompozisyonu, k e n d i n i ilk a a m a d a heyecan
l a n d r a n bir d n c e y e d o r u b i r bakasn d a y n e l t e b i l m e k
iin f o t o r a f n n k u l l a n m n d a o l a n bir a r a t r . B u a n l a m d a
kompozisyon insan etkiler ve ynlendirir. zleyicisini b e d e n s e l ,
duygusal ve zihinsel olarak e t k i l e m e s i n e o l a n a k v e r e c e k ekilde
fotorafnn etkinliini artrr.
artc gelse de, belli bir a m a iin kompozisyon bal ba
na yeterli olabilir. Aratrma s o n u l a r n a g r e grsel dnen-
ler izleyici baklarnn resim ya da fotorafa b a k a r k e n k o n t r o l
edilebilir bir seyir izlediini b i l m e k t e d i r l e r . U s t a bir sanat iz
leyicinin bakn eseri z e r i n d e nasl d o l a t r m a k g e r e k t i i n e
tam anlamyla hakimdir. G z e l e r e k n g r l e n n o k t a l a r a y
nelmesi iin izgiler, ekiller, r e n k l e r kullanr. zleyici de farkn
da o l m a d a n , a n c a k isteyerek k e n d i n i bu y n l e n d i r m e y e brakr.
S o n u olarak fotoraf izleyicinin bakn ve bylelikle de al
g l a m a b i i m i n i k o n t r o l a l t n d a tutmu olur.
U s t a bir fotoraf r n n n duygusal ieriini nasl k o n t r o l
e d e b i l e c e i n i bildii iin, b u n u n s o n u c u n d a izleyicisinin duy
gusal tepkilerini de kontrol edebilir. zellikle ekillerin ve renk
lerin izleyiciler asndan baz kalplam arm biimleri var
dr. M e s e l a keskin k e n a r l ve k a b a ekiller h a r e k e t ve gerilimi
a r t r r k e n , y u m u a k ekiller d i n g i n l i k ve h u z u r u alglatr.
Krmz, sar ve t u r u n c u gibi scak r e n k l e r d a h a serin bir zelli
i o l a n mavi ve yeil r e n k l e r e g r e izleyici z e r i n d e d a h a farkl
duygular uyandrr. Fotoraf g r n t s n olutururken kar
sndaki s a h n e n i n h a n g i u n s u r l a r n n fikirlerini destekleyece
ini, h a n g i l e r i n i n s e aykr d e c e i n i b i l e c e k ekilde, fotora-
fndaki tm e l e r i n artrd etkilerin farknda olmaldr.
K o m p o z i s y o n u n oluturduu zihinsel k o n t r o l , fotorafn f i
ziksel, duygusal ve k o n u s a l i e r i i n i n birbirleriyle ilikisinden
doar. Etkin bir kompozisyonla birlikte sunulan kkrtc bir fi
kir zihinsel tepkiye yol aar. B y l e bir fotorafn z e r i n d e ko
numaya ya da en azndan d n m e y e deer. zleyici fotorafn
ardndaki fikirden e t k i l e n i r ve belki de h o l a n r . Bu fikir iyi bir
kompozisyon araclyla alglanabilir hale gelmitir.
Ksacas ciddi bir fotoraf iyi bir k o m p o z i s y o n u n nasl olu
turulacan a n l a m a d a n ve bu ite ustalamadan, d n c e l e r i n i
i l e t e b i l m e d e fotoraf bir a r a o l a r a k k u l l a n m a m i d i n e kapl
m a m a l d r . B u s r e p e k kolay o l m a m a k l a b i r l i k t e e l b e t t e k i
a m a c a ulalabilir ve ulaldnda da g e r e k bilinli fotoraf
gerekse de konuya duyarl izleyici asndan s o n u l a r g e r e k t e n
tatmin edici boyutta ortaya kar. Q3
 Sra D Olmak
Genellikle bir grnt ierdii dn nelerin yerleri hep beraber uyumlu ve
ceyi ne kadar fazla hayal gcne dayal birbirlerini glendirecek ekilde dikkat
olarak ifade edebiliyorsa o kadar etkili le ve ayn zamanda da erevenin eke
kabul edilir. Dolaysyla fotoraf fazla nar drtgen eklini dolduracak biimde
ca geleneksel olmaktan kanmal ve ko zenle tasarlanmlardr.
nu ararken daha acemi bir fotorafnn Film bir sanatnn msvedde kadna
gzden karabilecei yeni yaklamlarn benzetilebilir. Fotoraf filmi bir konu
peine dmelidir. yu grsel olarak aratrmakta, bir man
Mesela yukardaki fotorafta kullanlan zaradan ok deiik grntler elde et
yaklam, bak geleneksel yatay pers mek amacyla farkl koullarda ve farkl
pektifle snrlamak yerine konuya doru bak alarnda denemeler yapmakta kul
dan yukardan bakmak ynndedir. Da lanmaldr, ilk elde edilen grnt ok na
ha u bir rnek olarak sadaki fotoraf diren en iyi grnt olabilir. Neredeyse
ta erevedeki sra d yerletirme he deimez bir ekilde, daha sonraki poz
men dikkati zerine ekmektedir. Ancak lardan biri dierlerine gre daha gl
bu konulandrma srf yenilik olsun diye bir mesaj verecek ekilde ne kacaktr.
seilmemitir. Grnty oluturan nes
Bir Mesaj letmek: Kompozisyonun Temeli

B i r fotoraf f o t o r a f makinesiyle b i r ey sylemek niyetinde

deilse, fotorafn nasl e k i l e c e i k o n u s u n d a k a r a r l a r alabil
m e k iin uygun b i r l t de yoktur.
N e s n e l e r i n hangilerini grntye dahil etmeli, hangilerini et
m e m e l i d i r ? H a n g i objektifi kullanmas gereklidir? K o n u n u n ne
resi n e t o l m a l , n e r e s i o l m a m a l d r ? B a k asn deitirmeli
mi, yoksa b u l u n d u u yerde mi d u r m a l d r ? Bu l t l e r i n olma
mas s o n u c u n d a kompozisyonun nasl olacan e r e v e n i n ie
risindeki n e s n e l e r kendileri b e l i r l e r l e r . B i r n e s n e dierinin ya
n n d a d a h a gzel g r n r . B a k a b i r n e s n e de o a n d a o r a d a ol
d u u iin ereveye dahil edilebilir. Belli b i r r e n k h o b i r izle
n i m u y a n d r d n d a n g r n t d e k u l l a n l m a k d u r u m u n d a ka
labilir.
Oysa ki f o t o r a f n n kafasnda b a k a l a r n a i l e t m e k istedii Derinlik Duygusu
belirli b i r d n c e varsa d u r u m o l d u k a fakl b i r seyir izler. Fik
N o r m a l koullarda f o t o r a f t a derinlik d u d u n d a n ve a t m o s f e r son derece ber-
rini ifade e t m e y e yardmc o l u p olmadklar l t n e g r e ken duygusu bir noktada birleen izgiler yar- rak bir yapda o l d u u n d a n g r n t d e k i
d i l i i n d e n belli unsurlar g r n t y e katp, d i e r l e r i n i karta dmyla ve n d e k i n e s n e l e r e g r e arka iki boyutluluk duygusu muhafaza edlm-
caktr. Filmin cinsi, m a k i n e , o b j e k t i f ve filtre tr gibi seenek plandaki nesnelerin daha bulank g r n - tir. stne stlk m e v c u t izgilerin ge-
mesine sebep olan a t m o s f e r d e k i pusun nellikle y a t a y ya da y u m u a k e i m l e r e
ler o k d a h a kolay bir b i i m d e z m l e n i r l e r . G r n t d e k i un etkisiyle oluturulur. Bu f o t o r a f t a ise n sahip olmas s k u n e t d u y g u s u n u artr-
surlarn son d z e n l e m e s i n i n b i r a n l a m ifade e d e b i l m e s i ama plandaki izgiler birbirine paralel gibi dur- maktadr.
cyla vizrden g r l e n s a h n e d e d z e l t m e l e r yaplabilir. z e t l e ,
g r n t d e k i n e s n e l e r i n h e r biri kendi b a n a b i r eyler anlat
yormu i z l e n i m i n d e n ziyade, fotorafnn sylemek istedii ey
ilgi noktas olur.
A k b i r ifade b i i m i n i n k o m p o z i s y o n a nasl h k m e t t i i n i r
n e k l e n d i r m e k iin yandaki ve sonraki d r t sayfada b i r dizi fo
torafa yer verilmitir. Bu fotoraflarn k o n u l a r sradanlktan
sra dla ve s o m u t t a n soyuta d o r u yneldikleri ve b i r man
zara, plak bir kadn, b o r u l a r ve iki ehir gibi o l d u k a farkl ko
nular yansttklar h a l d e , h e r fotorafn ardndaki fikir ayndr:
Sakin, belirgin b i r dzen duygusu oluturmak. B u n u n neticesi
ise farkl k o n u l a r a karn o r t a m a asl h a k i m o l a n n ve tm fark
l g r n t l e r i b i r b i r i n e balayan o r t a k u n s u r u n belli bir dn
c e olmasdr.
zellikle g r n t l e r i n hepsi belli b i r izgi tipini paylamak
tadr: T e m e l d e g e o m e t r i k ekillere b a l a n a n dz. izgiler. T m
fotoraflarda r a h a t ve ferah b i r hava h a k i m d i r . Hepsi karmaa
ya yer v e r i l m e d e n tertipli b i r ekilde e l e a l n m t r ve de hepsi
boyutludan ziyade iki boyutlu olarak g r n m e k t e d i r .
T a s a r l a n a n k o m p o z i s y o n l a r n baz y n l e r i n e dikkat e k m e k
iin y a n l a r n d a ksa a k l a m a l a r yaplmtr. leriki b l m l e r d e
bu y n l e r z e r i n d e detayl olarak durulacaktr.
 Dengeli bir Asimetri
ilk bakta bu f o t o r a f s i m e t r i k m i gibi
g r n y o r . Yatay ve dikey izgiler er
evenin ortalarnda dengeleniyormu his
sini veriyor. Daha yakndan incelendiin-
deyse erevenin her iki yarsnda da ba
z ufak farkllklarn olduu gze arpyor.
Sonu olarak g r n t d e k i genel etki bir
dzen d u y g u s u v e r m e k t e d i r . Ortada asi
metrik bir d u r u m olmakla birlikte, g r n
tye hakim olan denge kompozisyonu
b o z m a d a n f o t o r a f a g r s e l bir ilgi kat
maktadr. K o n u soyut, ancak ifade edilen
ey dier f o t o r a f l a r d a k i n e olduka ben
zerdir.

Geometrik Kompozisyon
ou insan kadn g r n t s n n ge f o t o r a f n z e l l i k l e bir dizi keli izgi
o m e t r i k olmayp y u m u a k yuvarlak hat topluluundan olutuu dncesine do
lardan o l u t u u n u d n r . Bu k o m p o ru ekmektedir. Baz ynleriyle bu f o t o
zisyonda ereve ierisindeki t m unsur raf sayfa 6 0 ' d a g r l e n ve keskin eim
lar ve kullanlan t m f o t o r a f t e k n i k l e r i li izgilerle beraber adalelerdeki g e r i l i m
k o n u y u d z g n bir g e o m e t r i k ekle d d u y g u s u sebebiyle daha g l ve dina
n t r m e k zere tasarlanmtr. mik bir etki o r t a y a koyan plak f i g r d e n
Mesela e r e v e y i kadnn ban ier- ziyade, bir nceki sayfada yer alan b o r u
meyecek ekilde d z e n l e m e k dikkati ko larn f o t o r a f y l a daha fazla o r t a k zel
nunun bir insan o l d u u n d a n uzaklatrp, lik i e r m e k t e d i r .
 ki ehir, Tek Mesaj
ehirler tela ve saldrganlk h a t t a id p o z i s y o n l a r genel olarak tek bir r e n g i n k miktarlarnn birbirini tamamlad bir L o n d r a f o t o r a f n d a ise kraliyet rengi
det ieren yerler olarak dnlr. Oysa h a k i m i y e t i n d e d i r . izgiler dz ve t e r t i p zamanda grntlenmitir. ekimden olan mor bir saltanat duygusu aktarmak
ki bu r n e k t e ehir yaantsnn farkl bir lidir. Heykelin mealesinde yldz filtresi yaklak be dakika sonra su yzeyi t a tadr. VVestminster Manastr b i r d e n b i r e
y n n n yanstlmas amalanmtr. yardmyla meydana getirilen parlama m a m e n siyah bir renk almtr. Eer ama karda d i k i l m e k t e n ziyade n e h i r d e n sa
apraz bir hat o l u t u r m a k l a beraber, yl s a d e c e h e y k e l i g s t e r m e k o l s a y d k kin bir e k i l d e y k s e l i y o r m u i z l e n i m i
Her iki f o t o r a f t a da e h i r saygnlk
dzn farkl noktalan birbirini dengelemek miktarnn bu dengesi o kadar nemli o l uyandrmaktadr. Dzen d u y g u s u n u m u
uyandran ve sakin bir yer olarak b e t i m -
tedir. m a y a c a k t . Bylelikle daha etkili bir g hafaza e t m e k l e b i r l i k t e f o t o r a f g r n
lenmitir. Kargaa hibir yerde gze arp
r n t o l u t u r u l a r a k f o t o r a f n n ifade t n n Londra'ya ait olduunu yksek ses
mamaktadr. Fotoraflarn konularn New York f o t o r a f n d a d e n g e d u y g u
e t m e y e alt skunet ve dzen duy le s y l e m e m e k t e , ancak ehrin t a n n m a
o l u t u r a n New York z g r l k A n t v e sunu verebilmek iin zamanlamann ne
gusu o r t a y a k o n u l a b i l m i t i r . sna yetecek kadar p r o f i l detayn da iz
L o n d r a VVestminster Manastr e r e v e mi kendini g s t e r m e k t e d i r . Sahne gk
leyiciye sunmaktadr.
iinde zellikle kk t u t u l m u t u r . K o m - y z n d e n , heykelden ve sudan yansyan
 2

GRAFK KONTROL UNSURLARI

boyutluymu gibi g r n m e k l e b e r a b e r fotoraf, z e r i n d e

farkl t o n l a r ve r e n k l e r olan iki boyutlu bir yzeydir. Bu bakm
dan t o p l u c a grafik sanatlar o l a r a k adlandrlan resim, afi, ka
t bask / bask ya da iki boyutlu sair iletiim aralaryla foto
r a f a r a s n d a b i r o k ortak n o k t a m e v c u t t u r . F o t o r a f d i e r iki
boyutlu k o n u l a r n b i r o k zelliini paylat iin, yetenekli bir
fotoraf a n c a k grsel sanatlarn t e m e l kavramlarn iyi bildii
takdirde bu arac etkin bir ekilde kullanabilecektir.
S a d e c e o k az sayda fotorafnn ciddi b i r sanat eitimi al
m olmas olgusu, bir o k fotorafnn fotoraf dier grsel
sanatlardan farkl g r m e tavrn aklamaya yardmc olur. El
b e t t e ki, f o t o r a f o n u farkl klan k e n d i n e zg zelliklere sa
hiptir. Fakat grafik unsurlardan h a b e r d a r olmayan ya da grafik
elerin fotorafta oynad rol bilmeyen fotoraflar iletiim
k u r m a y e t e n e k l e r i n i de ciddi b i i m d e s n r l a n d r m olurlar.
Bu d u r u m fotorafnn zorunlu olarak bir sanat olmas an
l a m n a gelmiyor. Mesela resim gibi bir alanda gemite belli bir
eitim g r m e k son d e r e c e yararl o l m a k l a b e r a b e r , a k a d e m i k
olmayan bir eitim de bu yetenein artrlmasn salayabilmek
tedir. B i r fotoraf t m grafik s a n a t l a r n zellii o l a n t e m e l
p r e n s i p l e r i kavrad s r e c e b u n l a r r e t i m i n e o l u m l u bir bi
i m d e yanstabilir. B u n a karlk bu prensipleri bilmeyen bir fo
torafnn rettikleriyse, iyiden anlayan gzlere eksik bir ey
ler kaldn hissettirecektir.
Uygulamaya baktmzda grafik unsurlar (noktalarn, izgile
rin, ekillerin ve fotoraf erevesinin birbirleriyle karlkl iliki
si) fotorafn adeta kalbine kadar iler. Grafik eler dorudan
izleyicinin tepkisini kontrol ettii iin fotorafnn mesajn ilet
tii yegane aralardr. Grafie dayal ilikiler doruysa ve fotoraf
nn istedii mesaj desteklemek ve glendirmek iin itinayla se
ilip tasarlanmlarsa, o takdirde hassas bir izleyici fotorafnn
sylemeye altn kolaylkla anlayacaktr. E e r grafikler uygun
deilse mesaj karmaklaacak ve belki de anlamszlaacaktr.
 Z i h i n Belli ekilleri A r a r
Grafiin t e m e l k a v r a m l a r n d a n biri insan z i h n i n i n belli ekil
leri a l g l a m a k ve t a n m a k istemesi olgusudur. T a n m l a n a b i l i r
ekillerin m e v c u t o l m a d b i r d u r u m d a y o r u m l a m a imkansz
lar. Zihin grsel a l a n d a n h a m verileri e m e r ; evresel hatlara,
ekillere, r e n k l e r e ve dier tandk b i i m ve i p u l a r n a b a k a r ve
alglad kiisel g r n t l e r i g r l e n s a h n e n i n g e n e l yorumla-
masyla h a r m a n l a r . Bu s r e istem d n d a ve n e r e d e y s e anlk
b i r z a m a n d i l i m i n d e gerekleir.
G r n t d e rasgele serpitirilmi u n s u r l a r olsa bile, zihin bel
li bir dzen arar. B u l u t l a r n oluturduu i n s a n a b e n z e r biim
ler ya da m r e k k e p l e k e l e r i n d e rastlanan tandk ekiller bir an
iin bilincimizde uyanverir. Sanki zihin h i b i r eyin rasgele ola
mayacan varsaymaktadr. Belli b i r ekil kalb varsa bu mutla
ka b u l u n a c a k t r ve bu ekil m e v c u t deilse zihin tatmin olmaya
caktr.
Bu ekil kalplar farkl dzeylerde mevcuttur. En basit dzey
d e zihin k e n d i l i i n d e n n e s n e l e r i t a n m a y a alr. " B u b e n i m Altn Kesit
d a h a n c e d e n g r d m b i r ey mi? Evet. B u b i r a a " . D a h a
"Altn Kesit", kk parasnn byk
az b e l i r g i n ve k e n d i l i i n d e n oluuveren b i r dzeydeyse, zihin parasna orannn, byk parasnn iz
karsndaki n e s n e l e r i n arasndaki ilikilerde belli kalplar arar. ginin t a m boyuna oranna eit olacak e
kilde blnm bir izgi olarak ifade edi
E e r fotoraf fotoraftaki n e s n e l e r i belli b i r ekil k a l b n a uya
lir, ilemi basitletirecek olursak Altn Ke
c a k b i i m d e d z e n l e m i s e zihin b i r dzen duygusu alglayacak sit yaklak 8:5 orannda iki farkl para
tr. D z e n l i g r n t n n a r d n d a k i ekil izleyici iin h e r zaman ya b l n m bir izgidir (ekil a). Altn
Kesit'den esinlenerek, eni ve b o y u ara
ak olmayabilir ve eklin tam o l a r a k ne o l d u u n u tanmlaya- sndaki oran 8:5 olan dikdrtgene de "Al
mayan izleyici s a d e c e bu eklin varln sezebilir. E e r grn tn D i k d r t g e n " ad verilir (ekil b).
tde t a n m l a n a m a y a n b i r dzen varsa, zihin ya k e n d i dzenini Matematiksel olarak 5/8 = 0,63 dr ve
dolaysyla 8:5 oran 1:0,63 olarak da ifa
oluturacak ya da b i r eyleri eksikliini hissedecektir.
de edilebilir. 35 milimetrelik film ere
B u d u r u m d a f o t o r a f n n s o r u m l u l u u fotorafnn i i n d e , vesinin (ekil c) kenar oranlar olan 3:2
ereveyle snrlandrlm n e s n e l e r z e r i n d e oluturulmu bel ayn zamanda 1:0,67 eklinde de gsteri
lebilecei iin, 35 mm'lik f i l m erevesi
li b i r d z e n i salamaktr. Bu dzen baz n g r l m kurallara nin kenar o r a n l a r Altn D i k d r t g e n i n
uygun o l a b i l e c e i gibi, t a m a m e n f o t o r a f n n k e n d i yaratcl oranlarna olduka yakndr (1:0,63'e kar
n d a n da kaynaklanabilir. lk 1:0,67).
Eer 3 5 m m ' l i k f i l m e r e v e s i hayali
Grafik sanaarda n g r l m belli kurallar yllardan beri mev olarak enine ve boyuna olmak zere
cuttur. Bu kurallardan basit bir tanesi g r n t e r e v e s i n d e iz eit paraya blnr (ekil d) ve ere
giler yardmyla b i r kafes gibi hayali kare ekilleri oluturmak ve vedeki nesneler bu yatay ve dikey hatlar
zerine ya da bu hatlarn kesime nokta
n e s n e l e r i e r e v e i e r i s i n d e bu izgilerle o n l a r n kesiim nok larna yerletirilirlerse, tecrbeler grn
talar z e r l e r i n e yerletirmektir. tdeki farkl unsurlar arasnda uyumlu bir
H e r h a n g i b i r g e o m e t r i f o r m l z e r i n e b i r grafik kural olu denge olutuunu ortaya karmtr. (An
cak, te Bir kural d e n e n bu kural pek
turulabilir ve zellikle de Altn Kesit diye a d l a n d r l a n b i r for de kesin deildir. te Bir kuralna gre
m l d e n t r e t i l e n kural yllardan b e r i n e m i n i k o r u m a k t a d r . o l u t u r u l a n bir t a s a r m n f o t o r a f n n
anlatmak istediini ifade e d e m e d i i bir
Altn Kesit ksa k e n a r b o y u n u n uzun k e n a r a o r a n n n , uzun ke
ok d u r u m l a da karlalabilir.)
n a r b o y u n u n uzun ve ksa k e n a r b o y l a r n n t o p l a m n a oranyla
ayn o l d u u boyutlara sahip bir d i k d r t g e n e verilen addr (bkz.
nceki sayfadaki ekiller).
Bu forml s a d e c e matematiksel olarak o k iyi bir b i i m d e ifa
de e d i l m e k l e kalmayp, d o a d a da k e n d i n e geni bir yansma
bulmaktadr. iekler, smkl b c e k l e r , bir daln etrafnda bi
ten yapraklar ve d a h a b i n l e r c e doal olgu Altn Kesit'le tanm
lanan m a t e m a t i k s e l ilikiyle ayn zellikleri gsterir. Altn Ke-
sit'i kefeden eski Yunanllar o n u n doadaki yaygn varln bil
miyorlard. Bu kural sadece o r a n l a r n n gze ho g e l m e s i n d e n
tr sanat ve m i m a r i yaplarnda kullandlar. B i n l e r c e yl son
ra ayn ekil o k yaygn olarak kullanlmakta ve b e e n i l m e k t e
dir. G e r e k t e n de 35 m m ' l i k film erevesi Altn Kesit oranlar
na o k yakn boyutlardadr.
G r n t n n zerine izgilerden meydana gelen bir kafes yer
letirmek ve s o n r a da kafesin kalbyla uyumlu olarak n e s n e l e r i
k o n u l a n d r m a k fotorafta bir dzen oluturmak iin son dere
c e g e e r l i bir y n t e m d i r . i n d e b u l u n u l a n d u r u m u n ihtiyala
r n a uymak asndan kafesin ekli ve kalb n e m l i d i r . " D o r u "
ya da "yanl" kalplar yoktur. S a d e c e belli bir d u r u m a uyan ya
da uymayan kalplar vardr. F o t o r a f k o m p o z i s y o n u n a fazla ai
na o l m a y a n bir fotoraf fotoraflad g r n t z e r i n e zih
n i n d e hayali bir izgi kafesini yerletirme ve n e s n e l e r i b u n a g
re k o n u l a n d r m a alkanl e d i n m e n i n o k faydasn grecek
tir. Srekli uygulama yaptka bu sre k e n d i l i i n d e n b i r hale
gelecektir.
N o k t a , izgi v e e r e v e
Grafik sanatlarda h e r ey b o bir yzey olarak balar. Foto
rafta karlalan sorun ise bu b o yzeyin h e r z a m a n iin tam
bir grntyle zaten doldurulmu olmasdr. B u n u n sonucu ola
rak da fotoraf sadece grafik zellikleri gz n n d e bulundur
m a k amacyla karsndaki g r n t n n b t n l n grmez
d e n g e l m e k o n u s u n d a zorlanr. Bu d u r u m bir arknn szleri
ni bilmeye b e n z e r . ark a l n d n d a akla h e m e n szleri gelir
ve sadece mzie younlamay gletirir.
Grafik ilikiler karmak olabilir, fakat baz t e m e l kavramlara
da ayrtrlabilir. Byk Rus ressam Wasily Kandinsky ( 1 8 6 6 -
1 9 4 4 ) grafik sanatlarn temel birimlerini nokta ve ereve olarak
ifade etmitir. T m resmin, bir r e n k noktasyla o n o k t a n n (ya
da birden fazla n o k t a n n ) iine yerletirildii ereve arasndaki
ilikiler b t n olarak deerlendirilebileceini ngrmtr.
Kandisky'nin kastettii n o k t a , g e o m e t r i d e k i n o k t a t a n m n
dan d a h a e s n e k bir kavramdr. Kandinsky'nin noktas h a r e k e t
ettirildiinde ortaya bir izgi k a r . Nokta bytldnde bir
e m b e r elde edilir. B u bytlen n o k t a n n f o r m u n u bozduu
nuzda bir ekille karlalr. Yani n o k t a g e r e k t e grsel bir un
sur ilevini yklenen herhangi bir n e s n e birimidir. Kandinsky'nin
yaklamnn n e m l i yn h e r eyden bamsz bir b i i m d e , er
eve iinde n o k t a n n nereye k o n u l d u u n u n bir anlam olduu
dur. B i r baka ifadeyle k e n a r l a r snrl b i r alan i e r i s i n d e bir
n o k t a n n k o n u m u izleyiciye d o r u d a n bir mesaj verir. T e k ba
na bu k o n u m u n tepkiye n e d e n o l a n bir grafik etkisi mevcut
tur. N o k t a n n nasl b y t l d n d e n , eklinin b o z u l d u u n d a n
ya da h a r e k e t ettirildiinden bamsz olarak ve de fazladan ka
tane n o k t a d a h a e k l e n i r s e e k l e n s i n , farkl noktalar, izgiler ve
ekiller h e r zaman birbirleri a r a s n d a ve onlar evreleyen snr
la iliki ierisinde olacaklardr. Bu iliki o k belirsiz ve karma
k da olabilir, a n c a k h e r z a m a n m e v c u t t u r ve gz ard edilme
melidir.
z e t l e h e r fotoraf, erevesi ierisindeki grsel unsurlardan
oluur. Bu unsurlarn t a n m l a n a b i l i r n e s n e l e r olarak szel an
lamlar olabilir ve belirgin bir hikayeyi dile getirebilirler. Fakat
d a h a az belirgin olan m a n a l a r da vardr. B u n l a r duygulara ve
b i l i n c e hitap e d e b i l i r l e r ve a n c a k bir snrla evresi izilmi ba
z grsel e l e r i n mevcudiyetiyle var olurlar. En k t d u r u m d a
a n l a m sadece "sradanlk" ya da "dzensizlik" olabilir. Baz ta
lihsiz durumlardaysa grafik ilikilerin anlam h e r bir grsel e
nin bireysel anlamyla eliebilir. B u n u n l a b e r a b e r en uygun du
rumlardaysa grafik a n l a m fotorafn g e n e l a n l a m n a h e m uyum
gsterir, h e m d e o n u d e s t e k l e r . F o t o r a f l a r n d a b u a n l a m s a l
uyumun salandndan e m i n o l m a sorumluluu da fotoraf
ya aittir. CH
Nokta

B i r cismin g r n t d e byk ya da kk gsterilmesi foto lendirir. M e s e l a ilgi merkezi e r e v e ierisinde byk tutuldu
rafnn ne sylemek istedii k o n u s u n d a izleyicinin alglamas u n d a izleyiciye g n d e r i l e n mesaj, fotorafnn grntye kar
n etkiler. E l b e t t e ki, izleyici fotorafn z e r i n e bir cetvel koyup yaklamnn g ve kalabalk duygusu v e r m e k olduudur. K
l e r e k bu s o n u c a varmaz. F o t o r a f n n ortaya koyduu iaret k tutulan n e s n e l e r o n u n yalnzlk duygusunu n e kard
l e r e bakar. Bu iaretler fotorafn iindeki unsurlarn birbirle n n iaretidir.
rine gre greceli boyutlarndan ve bir unsurun erevenin tm e r e v e ierisinde bir n e s n e n i n b o y u t u n u k l t m e k cismin
boyutuyla olan ilikisinden ortaya kar. yok o l m a s n a n e d e n olabilir. Bylesi d u r u m l a r d a n e s n e n i n bo-
Bu iki f o t o r a f ayn konuya aittir ve iki farkl objektifle ekil yutsal gze batclndaki eksiklii d e n g e l e m e k iin fotoraf
milerdir. H e r ikisinde de ilgi m e r k e z i (kydan uzaktaki ada uygun grafik aralardan yararlanmak d u r u m u n d a d r . Yukarda
c k ) e r e v e d e o k a k bir ekilde g r l m e k t e d i r . A n c a k g ki fotorafta uygulanan ve o k g e e r l i olan bir y n t e m nesneyi
r n t n n verdii mesaj bir fotoraftan d i e r i n e n e m l i farkl e r e v e ierisinde en yksek k o n t r a s t a sahip n o k t a h a l i n e getir
lklar tamaktadr. meyi n g r r . B a k a bir y n t e m ise gz n e s n e y e d o r u yn
Yukardaki fotorafta, e r e v e d e nesneyi byk g s t e r m e ka l e n d i r e n grafik izgiler kullanmaktr.
rar izleyiciyi dorudan n e s n e n i n kendisine y n l e n d i r m e k t e d i r .
zleyici fotorafnn, kendisinden nesneyi incelemesini ve o n u n
yaps, ekli, dokusu ya da boyutuyla ilgili bir eyler renmesi
ni istediini alglamaktadr. Sa sayfadaki fotorafta adacn
o k d a h a k k gsterilmesi vurguyu baka y n e kaydrmakta
dr. zleyicinin dikkati imdi k s m e n adac saran evresel e
l e r e y n e l m e k t e d i r . N e s n e artk g r n t d e tek b a n a deildir
ve ilgiyi paylamaktadr. S y l e n m e k istenen mesaj deimitir.
H e r iki fotorafta da o r a d a mevcut unsurlarn b i r b i r l e r i n e ve
ereveye g r e g r e c e l i boyutlar fotorafnn v e r m e k istedii
mesaja n e m l i l d e katkda b u l u n u r ve gz ard edilemez. So
n u olarak, fotorafnn o b j e k t i f seimi bir n e s n e n i n n e kadar
detayl g r n e c e i n i a k a b e l i r l e r . T e r c i h e d i l e n objektifler
fotorafnn niyeti y n n d e izleyicinin alglama b i i m i n i yn-
izgi

B i r fotorafta mevcut olan izgilerin zellikleri, o fotorafn bak as b u l a r a k veya d a h a farkl bir o b j e k t i f k u l l a n a r a k ge
rekli ayarlamalar yapmaldr.
izleyici zerindeki duygusal yansmasn d o r u d a n etkiler.
Ayn n e s n e n i n bu iki fotoraf, f o t o r a f teknii asndan bir
b i r i n e e i l e m l e r d e n gemitir. A n c a k h e r b i r i n i n verdii m e
saj izgilerin grafik etkisi dolaysyla o l d u k a farkldr.
Yukardaki fotorafta yumuaklk ve huzur duygusu hakimdir.
Yapraklarnn zarif kvrmlar skuneti artrmakta ve bitki
n i n k e n d i doal h a l i n d e o l d u u i z l e n i m i n i v e r m e k t e d i r . G z
ho ve dairemsi bir ekli izleyerek iein etrafnda dolaan yap
rak kvrmlarn takip e t m e k t e d i r . Z a m a n ve tela duygusu orta
m kartrmamaktadr.
Yandaki fotoraftaysa dz ve n e r e d e y s e k a b a hatlarla yanst
lan bitkinin sert duruu gerginlie yol a m a k t a d r . Ayrca orta
daki sap g z e r e v e n i n d n a y n e l t m e k t e d i r . izgiler tek
balarna fotorafn ifade ettii mesaj d e r i n d e n deitirmekte
dirler.
Bitkinin ilk fotoraftaki ele aln son d e r e c e gzel o l m a k l a
b e r a b e r , ikinci fotoraf kompozisyon asndan hatal kabul edi
l e c e k unsurlar tamaktadr. Uygulanan yumuak n e t l e m e tek
nii stteki fotorafta s k u n e t duygusuyla uyum g s t e r i r k e n ,
yandaki fotorafta bu teknik biraz ters kamtr. Bylelikle yan
daki fotorafta izleyicinin akln kartracak elikili mesajlara
yol a a n bir kompozisyon oluturulmutur.
Fotoraf vizrden bir grnty izlerken karsndaki izgi
lerin fotorafnn ifade etmesini istedii a n l a m glendirdiin
d e n ya da en azndan o a n l a m l a e l i m e d i i n d e n e m i n olmal
dr. E e r izgiler istedii etkiyi oluturmuyorsa d a h a uygun bir
 izgilerin Duygusal erii
izleyicinin dikkatini y n l e n d i r m e n i n ya
n sra izgilerin d u y g u s a l bir ierii de
vardr ve bylelikle f o t o r a f n genel an
lamna katkda bulunurlar.
Bir bina cephesinin g r n t l e n d i i bu
f o t o r a f t a dz izgiler izleyiciyi gl bir
b i i m d e arka plana d o r u adeta savur
maktadr. Bu izgilerin ilevi soldaki say
fada yer alan fotorafn n planndaki ka
visli izgilerinkiyle ayndr. Ancak yuka
rdaki bu f o t o r a f t a izgiler bu defa dz
o l d u k l a r iin daha ok bir ktle ve g
d u y g u s u n a yol a m a k t a d r l a r . Kvrk iz
giler soldaki f o t o r a f a uygun olmakla be
raber dz izgiler kadar ktle ve ihtia
m v u r g u l a m a z l a r . Dz izgilerin d u y g u
sal ierii sz konusu yapnn zellii ve
fotorafn duygusal ieriiyle uyumlu
dur.

izgilerin Farkl levleri

Bir f o t o r a f n iinde m e v c u t olan iz
gilerin farkl ilevleri olabilecei gibi, ay
n anda birden fazla ilevi de y e r i n e ge
tirebilirler. Bu f o t o r a f t a izgiler hem ho
bir o r t a m y a r a t m a k t a h e m de g z n ha
reketini k o n t r o l e t m e k t e d i r .
Kum tepeciklerinin st ksmlarnda be
liren yumuak kvrmlar ho bir a t m o s f e r
oluturmaktadr. 3 6 . sayfada yer alan fo
torafla benzerlik tekil ederek kvrk hat
lar h u z u r l u bir o r t a m havas v e r m e k t e
dir. Aka g r l m e k t e d i r ki, bu f o t o r a f
ln le scandaki hainliini gster hakknda detayl bilgi v e r m e k t e d i r . Ger
m e k t e n ziyade g n d o u m u n d a k i sku
netini yanstmaktadr.
Ayn z a m a n d a n p l a n d a k i 'S' biimli
eri izgi g z e l m e k t e ve izleyiciyi fo
t o r a f n iine e k m e k t e d i r . Bu izgi ol
masa izleyicinin bak n planda kalacak
tr. izginin sayesinde arka plan daha et-
kin bir hale g e l m e k t e d i r . n plan f o t o f o t o r a f , izleyiciyi f o t o r a f n iine e
rafn ilgi merkezi olan arkadaki m a n z a r a ken izgilere ihtiya duyar. Fakat ayn za
manda kulland izgilerin kendisinin ya
e k t e kavisli i z g i l e r i n varl izleyiciyi r a t m a k istedii genel duygusal havayla
z e l d e n genele d o r u y n l e n d i r m e k t e u y u m l u o l d u u n d a n d a e m i n olmaldr.
dir. Bu d u r u m n plandaki izgilerin yk Her d u r u m bal bana bir zellie sa
lendii bir ilevdir. Ayn zamanda bu iz hiptir, fakat geni al objektifler n plan
gi kum tepelerinin oluturduu genel r i t m da yer alan i z g i l e r i n v u r g u l a n m a s n d a
d u y g u s u n a da katkda b u l u n m a k t a d r . ve konuyla b t n l e t i r i l m e s i n d e bilhas
Bir f o t o r a f n k u r g u s u n u o l u t u r u r k e n sa ok ie yararlar.
izgilerin Etkisi
Soyut Kompozisyon
Baz k o m p o z i s y o n l a r d a izgilerin g r a Bu f o t o r a f t a m a m e n bir grafik ierie
fik zellikleri tek bana f o t o r a f n k o n u sahiptir. K o n u n u n St. Louis'deki (Misso-
sunu o l u t u r u r l a r . Bylesi k o m p o z i s y o n uri) Gateway Kemeri olduunu biliyor
larda izleyici f o t o r a f ekilen nesneleri o l m a m z ve h e m e n yakndaki sokak lam
t a n m l a y a m a y a b i l i r . stelik n e s n e l e r i n bas, fotorafn etkisine hibir katkda bu
tanmlanmas, a r z u edilen etkiyi de o r t a l u n m a m a k t a d r . K e m e r v e lamba t a m a
d a n kaldrabilir. F o t o r a f n ierii, g r m e n ekilleri iin kullanlmlar ve neyi
len ekillerin ve ekillerle ereve arasn temsil e t t i k l e r i n e n e m v e r i l m e m i t i r .
daki ilikilerin tesine gemez. Bylesi soyut kompozisyonlar etkin bir
b i i m d e u y g u l a m a k bazen g l k l e r -
kartabilir. Buradaki r n e k t e yer alan f o sonra, yeniden k e m e r i n eimiyle yukar
t o r a f n anlam birbirine b e n z e m e y e n iki ya d o r u y n l e n d i r e n bir e m b e r i dola
ekil arasndaki tezatlkla ilintilidir. Dz maya sevk e t m e k t e d i r .
bir direk ve z e r i n d e k i y u v a r l a k t o p t a n Fotorafnn g z ekiller t a r a f n d a n
oluan lamba belirgin, salam, kararl ve elindiinde onlar soyutlatrmak, etkin
g l bir b i i m d e kendini g s t e r m e k t e letirmek ve gze ho g e l m e y e n unsur
dir. Buna kart o l a r a k k e m e r kavisli ve lar o r t a d a n kaldrmak iin siluetler kul
zarif bir g r n t v e r m e k t e d i r . Farkl e lanmak s u r e t i y l e (bu f o t o r a f t a yapld
killerine karn iki ktle ereve ierisin gibi) v u r g u ve a n l a m glendirilebilir.
de birbirlerini dengelemekte ve bak ka
visli hatla y u k a r karp daire e t r a f n d a
dndrerek lambaya doru indirdikten
izgilerin Anlam
fazla a n l a m ierir. Soldaki fotorafta yer alan yatay izgiler bir
b i r l e r i n e g r e dzenli bir b i i m d e yerlemi o l d u k l a r n d a n sa
kinlik duygusu uyandrmaktadrlar. F o t o r a f m a k i n e s i n i n bak
as izgiler d a h a sert bir b i i m d e birbirleriyle kesiecek ekil
de deitirilseydi, bu d u r u m u n ortaya koyaca grsel etki foto
rafta g r n t n n geri kalan b l m y l e p e k de uyum ierisinde
olamayacakt. K
sacas f o t o r a f
bir grntdeki
tm unsurlarn
fotorafn verdii
m e s a j l a ve kulla
nlan fotoraf tek
niiyle uyumlu ol
duundan emin
olmak iin dikkat
K o m p o z i s y o n u n gizemli b i r k o n u o l m a s n n s e b e p l e r i n d e n li d a v r a n m a k du
birisi de m u t l a k ve kesin k u r a l l a r n n o l m a m a s d r . Belli yakla rumundadr.
mlar o l m a k l a b e r a b e r fotoraftaki tek b i r e n i n kompozisyo
n a yapt katk bile h e r zaman gz n n d e b u l u n d u r u l m a l d r .
M e s e l a b u r a d a k i iki fotorafta da dz izgiler m e v c u t o l m a k l a
b e r a b e r h e r b i r i n i n etkisi o k farkldr.
Yukardaki fotorafta zellikle sakinlik duygusu sz konusu
dur. Duvar sert m e r m e r d e n yaplmtr, fakat dz h a t l a r n var Bir izginin Biimindeki Farkllklar
l n a karn yzeyler zellikle hain g r n m e m e k t e d i r . G e n e l
Fotoraf erevesi ierisindeki izgile rm izginin dt ya da dmek ze
duygu zariflik ve s k u n e t artrmaktadr. rin biimleri ve ynleri izleyicide d u y g u re olduu ynndedir. Bir anlamda f o t o
Sadaki fotoraftaysa dz izgiler arpc b i i m d e farkl b i r et sal tepkilere neden olur. Bu tepkiler iz rafta apraz izgiler bir hareket ya da en
gilerle d o a d a b u l u n a n benzer ekiller azndan gerginlik d u y g u s u yaratr.
ki yaratmaktadrlar. B u r a d a hatlar gldr, a n c a k birbirine gir
arasnda kendiliinden v a r o l a n b a d a n D izgisi eimli giderken ayrca ucuyla
mitir. Birbirleriyle geliigzel kesierek dar a l a r oluturmak kaynaklanr. Yukardaki tabloda bir iz bir de yn ifade e t m e k t e d i r . Bu d u r u m
tadr. zleyicinin bu g r n t karsnda hissettikleri h a r e k e t , e ginin alabilecei t e m e l biimler gsteril da izleyici bu y n d e bir h a r e k e t i algla
mitir. yacaktr. C izgisinde olduu gibi bu iz
liki ve karmaadr.
A izgisi rzgarsz bir gnde kmlda gide de dinamik bir duru vardr.
B u farkn s e b e b i n e d i r ? F o t o r a f n dier unsurlaryla birlikte madan duran bir aa gibi dz ve dimdik E izgisi imek ya da krlm bir nes
d e e r l e n d i r i l d i i n d e , ortaya k a n e t k i n i n farkllamas anla tir. Bir aa da devrilebilir ya da krlabi ne gibi sivri keli krk paralardan olu
lir, ancak bu d u r u m d a y k e n o r t a y a kan maktadr. Krk izgiler hareketi art
labilir. Yukardaki fotorafta izgiler birbirleriyle kesimeyip yu
arm t m g l e r i n d e n g e d e o l d u u rrken gerginlik ve huzursuzluk duygusu
muak b i r ekilde b i r l e m e k t e d i r l e r . Ayrca ayn aralklara sahip ve aacn sakin bir biimde yerinde dur uyandrr.
yatay dizilim zellikle sakinlii artrmaktadr. Sadaki foto duu ynndedir. F izgisi d u r g u n bir havada hafif dalga
B izgisi yukarda sz edilen aacn l deniz yzeyi gibidir. Dalgal izgiler yu
raftaysa farkl izgilerin rastgele dizilimi h a r e k e t l i l i k ve gergin
rzgarla eilmi hali gibi kvrk vaziyet muak, sakin ve rahatlatc bir etki bra
lik duygusu u y a n d r m a k t a d r . t e d i r . izgideki kvrmn artt o r a n d a kr. Hareketi artrmakla beraber te
Dz izgiler genellikle hareketi, kvrk izgilerse dinginlii a g e r i l i m ve k u v v e t etkisi a r t m a k l a bera la duygusu iermez.
ber ekil kendi iinde bir incelik tamak G izgisi yataydr. Aa yere dm
rtrsa da, s o n u t a elde edilen etki izgilerin i i n d e b u l u n d u u ta ve de y u m u a k bir hareketi artr tr ve hareketsizdir. Yatay izgiler hare
o r t a m a bal olduu iin b a z e n istisnalarla karlalabilir. T e k maktadr. keti yaratacak glerin y o k l u u n u t e m
b a n a b i r izginin fazla b i r a n l a m yoktur. F o t o r a f t a izginin C izgisi dz ancak eimlidir. Bu den sil eder.
gesiz ve dinamik bir durutur. Yapt a
d i e r izgi ve u n s u r l a r n k o n u m u n a g r e ald yn o k d a h a
Kurgusal ereveleme
A r k a a l a n d a yer alan b i r ilgi m e r k e z i n i d e n g e l e y e b i l m e k iin
fotorafa n p l a n d a yer alan n e s n e l e r ilave e t m e teknii olarak
t a n m l a n a b i l e n kurgusal e r e v e l e m e ylesine allagelmi b i r
y n t e m d i r ki, b i r o k uygulamada artk o l d u k a sradanlam-
tr. A n c a k yaratc bir tarzda uygulandnda kurgusal erevele
m e yine d e etkin b i r f o t o r a f tekniidir.
B i r o k fotoraf ereveye n plandaki b i r nesneyi ( r n e i n
m a n z a r a g r n t s n d e k i bir aacn dal) yerletirmekle grsel
e t k i n i n artrlacan duymu ya da o k u m u t u r . A n c a k bu yak
e e r fotorafn n p l a n n d a yer alan bir aa dal evre ile ilgi
li faydal bilgiler veriyorsa ya da etkin b i r b i i m d e gz grn
t n n ilgi m e r k e z i n e d o r u ynlendiriyorsa b u d u r u m d a dal
fotorafta m u h a f a z a e t m e k g e r e k i r . F a k a t g r n t y b o z u y o r
ve gz rahatsz ediyorsa o r a d a b u l u n m a m a s n d a fayda vardr.
B y l e s i n e b i r f o t o r a f n k o m p o z i s y o n u n u o l u t u r u r k e n fo
toraf, k o n u y a yerletirilecek u n s u r u gz n n e alarak ve al
mayarak sahneyi kafasnda c a n l a n d r m a y a almaldr. Kendi
sine " G r n t y e ilave e d i l e n bu n e s n e fotoraf d a h a iyi yap

lam e e r kurgu fotorafa o l u m l u b i r etki yapyorsa d o r u bir y o r m u ? " diye s o r m a l d r . n e m l i o l a n b i r baka k o n u d a g

uygulamadr. o u z a m a n b u tr yerletirme tasarmlar gz rntye e k l e n e n n e s n e n i n ilgin b i r ekilde ya da d o k u d a g

r n m e s i n i salamak iin yaratc y n t e m l e r kullanlmasdr. H e r
rahatsz e d e r ve da
d u r u m d a e r e v e y e baz n e s n e l e r i k a t a r a k o l u t u r u l a n k u r g u
ha da kts foto
fotorafn ilgi merkeziyle tezat oluturmal ya da bu ilgi m e r k e
rafa a r l n ko
zini artrmal yahut da g r n t h a k k n d a detayl bilgi ver
yup ilgi merkezi
m e l i d i r . e r e v e y e d a h i l e d i l e n n e s n e siluet h a l i n d e g r n
olabilir.
yorsa fotoraf n e s n e n i n eklinin b e r r a k o l d u u n d a n , yani ko
e r e v e y e yerle
layca t a n m l a n a b i l d i i n d e n e m i n o l m a l d r . Aksi h a l d e bu nes
tirilen b i r u n s u r d a
ne g r n t y e b i r ey k a t m a y a c a k ve s a d e c e fotorafta l b i r
aranmas gereken
alan oluturacaktr.
temel bir zellik
vardr. E e r bu yer
l e t i r i l e n n e s n e il Zayf ereveler
g i n b i r ekle sahip Fotorafa katlan baz nesneler
le oluturulan zayf bir ereve fo
d e i l s e ya da h e r
torafn gze ho gelmesini engel
hangi bir sebeple ler ve kompozisyona olumlu bir ey
fotoraf bozmaya katmaz.
Bu fotorafta ereveye ilave edi
cak ekilde ortadan
len nesnelerden oluan kurgu bir
kaldrlabiliyorsa, birinden kopuk iki unsurdan olu
bu durumda sz ko maktadr. Bunlarn hibiri ilgin bir
biime sahip olmad gibi konuyla
nusu n e s n e n i n etki
da belirgin bir iliki ierisinde de
si zayf d e m e k t i r ve ildir. erevenin n planna iki ay
fotorafa dahil edil r aa uzants girmitir. Ne konu
nun biimine bir katkda bulunmak
memelidir. Yani
ta, ne de bina ya da evreyle ilgili
gerekli bir bilgi v e r m e k t e d i r .
ereve i Kurgusu Bir btn olarak bakldnda ger
iyi bir kurgusal erevelemenin iki zel- tr. Kurgu dalarn eklini hatrlatarak dik ekte bu f o t o r a f zaten bir mesaj
lii vardr: ilgin bir biime sahip olmak kati onlarn zerine yneltmektedir. Bu- vermemektedir. Bir fotorafn kom
ve f o t o r a f n k o m p o z i s y o n u n a olmazsa rada kurgusal bir yap oluturulmasayd pozisyonu zihinde belli bir mesaj
olmaz bir eyler katmak. g r n t n n byk blm bo bir gky- la oluturulduunda ereveye bir
baka unsuru katmak ya da katma
Yukardaki fotorafta erevenin n ala- znden oluabilir ve bylelikle de f o t o -
mak, katlacaksa o n u n nasl tasar
nn oluturan aa dallar olduka nem- raf olduka zayf bir ierik tayabilirdi,
lanacan saptamak kolaylar. Bel
li bir yer t u t m a k t a ve fotorafn neredey- Belli bir kurgu tasarlandndan ve bu kur-
li bir mesaj verilmiyorsa nereye na
se te ikisini d o l d u r m a k t a d r . te yan- gu da grafik adan ilgin bir ekle sahip
sl bir nesne ilave edilecei konu
dan fotorafn ilgi merkezi olan arka alan- olduundan sonu yeterli dzeydedir,
su gleir.
daki dalar da gerei kadar vurgulanm-
Psikolojik izgiler
O l m a d halde varm gibi alglanan izgiler, izleyiciyi ve ba
klarn fziken var o l a n izgiler kadar etkin b i r b i i m d e kont
rol altna alabilirler.
Zihnimiz srekli olarak etrafndaki dnyay t a n m l a m a k ve yo
r u m l a m a k iin a b a sarf e d e r k e n , etkin olarak evreyi i n c e l e r ,
kefeder ve gzlerimizin algladklarndan sonular kartr. Ge
mi d e n e y i m l e r e dayanarak bir fotorafta grdkleriyle ilgili
karsamalarda b u l u n u r . S o n u olarak bir fotorafn ieriini dik
katle k o n t r o l e t m e k yoluyla, fotoraf izleyicinin varaca so
nular etkileyebilir.
Bu k a r s a m a l a r d a n dolay varmasna alglanan psikolojik
izgiler ortaya kar. B i r fotorafta iki kii b i r b i r l e r i n e doru ba
kyorlarsa a r a l a r n d a psikolojik bir b a oluur ve bu d u r u m iz
leyici tarafndan alglanrken sanki bu insanlarn gzleri arasn
da g e r e k t e n bir izgi izilmi hissi uyanr. N e r e d e y s e kar ko
n u l a m a z bir b i i m d e izleyicinin gzleri bu hayali izgiyi takip
e d e r . E e r fotorafta birisi belli bir noktaya bakmaktaysa, izle
yicinin gz fotoraftaki kiinin bak y n n d e k i izgiyi izler.
Soldaki f o t o r a f bu hayali psikolojik izgileri o k etkin bir e
kilde g s t e r m e k t e d i r . e k i l l e r siluet h a l i n d e olsalar bile arala
rndaki iliki belirgindir. A d a m l a k a d n n yz ifadeleri grn
m e m e k l e b e r a b e r b i r b i r l e r i n e baktklar anlalmaktadr. H e p
birlikte bu kii ak bir birliktelii temsil e t m e k t e d i r . zleyi
c i n i n gz bu kiiler arasndaki ilikiyi alglayarak a d a m d a n ka
dna, k a d n d a n a d a m a , d a h a s o n r a da o n l a r l a el temasyla ili
kide olan o c u a y n e l e r e k g r n t d e dolamaktadr. El ele tu
tumu k o l l a r g z n izlemesi iin fiziki b i r izgi olutursa da,
aralarndaki psikolojik b a ayn d e r e c e d e g l bir etki uygula
maktadr.
Cansz cisimler de psikolojik izgiler oluturabilir. Bylesi bir
izgi b i r t o p l a o n u n a r p m a k z e r e o l d u u b i r p e n c e r e c a m
a r a s n d a ya da z e m i n l e z e r i n d e k i m a s a n n tam k e n a r n a yer
letirilmi hareketsiz bir y u m u r t a a r a s n d a da mevcuttur. Ger
e k t e n d e fotorafta h a r e k e t v u r g u l a n m a k i s t e n d i i n d e hare
ket e d e n cismin yneldii istikamette psikolojik bir izgi oluur.
B u n u n s o n u c u olarak h a r e k e t ve eylemin n p l a n a kt spor
fotoraflarnda psikolojik izgiler h e m e n h e r z a m a n kendileri
ni belli e d e r l e r .
B i r fotoraf mevcut psikolojik izgileri en iyi ekilde kulla
n a b i l m e k iin b i r g r n t d e k i ak t a h m i n e d e b i l m e l i d i r . F o
torafta insanlar sz k o n u s u o l u n c a psikolojik iliki eleri h e r
z a m a n m e v c u t t u r ve c e s u r c a kullanldklarnda fotoraf gzel-
letirirler. M e s e l a klasik aile fotoraflarnn g e n e l l i k l e h e y e c a n
v e r m e m e s i g r n t d e k i kiilerin psikolojik bir iletiim ierisine
g i r m e m e s i n d e n kaynaklanmaktadr. E e r aile bireyleri anlam
l ve uygun bir ekilde birbirleriyle iliki ierisindeyseler, bir ai
le fotoraf pekala ilgi ekici olabilir. Kiiler d o r u d a n objektife
b a k m a k yerine k e n d i a r a l a r n d a konumaya ya da b i r b i r l e r i n e
bakmaya ynlendirilebilirler. S o n u t a elde e d i l e c e k g r n t ge
leneksel aile p o r t r e s i n d e n o k d a h a d i n a m i k olacaktr.

Psikolojik izgiler
Psikolojik izgiler bir g r n t d e k i kii
lerin gerek ya da hayali temaslarndan
o r t a y a kar.
En s t t e k i f o t o r a f t a a d a m ve kadn
karlkl olarak birbirleriyle temas halin
de olduklarndan hem fiziksel hem de psi
kolojik olarak karlkl iletiim ierisinde
dirler, izleyicinin bak bu temas yaka
lamakta ve gzler vcutlarndan adamn
ayaklarna, sonra yeniden balarna do
ru dairesel bir d e v i n i m g s t e r m e k t e d i r .
Gzlerini b i r l e t i r e n hayali izgi dolay
syla izleyicinin bak adamla kadnn yz
leri arasndaki boluu d o l d u r m a k t a ve
dairesel takip t e k r a r l a n m a k t a d r .
steki f o t o r a f t a y s a t e m a s t a m a m e n
hayalidir. F o t o r a f t a k i iki insan ve o y u n
cak gemi arasndaki psikolojik izgiler tek
bir konuyu desteklemektedir: Bilginin ne
silden nesile aktarlmas.
T m dikkat gemiye doru younlam
tr. Sadece adamla ocuun baklar de
il, kollar, omuzlar ve t m vcutlar ma
ketin zerine y n e l m i t i r , insanlarn el
leri lo kta kalm olsalar bile izleyici
onlarn neyin z e r i n d e altklarn bil
m e k t e ve adamn ocua bir eyler
r e t t i i ak bir biimde belli olmaktadr.
T m etkin k o m p o z i s y o n l a r d a olduu gi
bi burada da m e v c u t fiziksel ve psikolo
jik izgiler ortak bir amaca hizmet etmek
tedirler.
Biim ve Form
G e r e k dnya t e m e l olarak grafik dnyasndan farkldr. Ger
e k dnyada cisimler h a r e k e t e d e r , belli b i r h a c m i igal e d e r ve
etraflarndaki h e r eyle iletiime girerler. Grafik dnyasndaysa
cisimler duraandr; fiziksel olarak s a d e c e iki boyutla var olur
lar ve fotorafnn oluturduu ereveyle e v r e l e r i n d e n yapay
olarak soyutlanmlardr. B a k a b i r deyile fotorafta kullanlan
e r e v e b i r c i s m i n g r n t s n n o r m a l l e k ya da o r t a m d
nda gstererek, o n u olmas g e r e k e n e g r e o l d u k a farkllat-
rabilir.
Bu iki dnya arasnda b e n z e r l i k l e r o l m a k l a birlikte, aralarn
daki ilikinin yaknl deiken o l u p fotorafnn k o n t r o l al
tndadr. F o t o r a f g e r e k dnyayla fotorafindaki dnya ara
sndaki ilikiyi snrl ya da o k youn b i r ekilde kurabilir. Ya
h u t da iki u a r a s n d a b i r yerlere yerletirebilir. S e i m kendisi
n e aittir. O n u snrlandran yegane e t k e n isteklerini ifade etme
ye yarayacak aralar k u l l a n m a y e t e n e i n i n boyutlardr.
M e s e l a fotorafta v u r g u l a n m a k i s t e n e n ey t a m a m e n grafik
unsurlardan oluuyorsa erevedeki n e s n e l e r zellikle soyut kur
gulamalar halinde dzenlenen nokta ve izgilerden meydana
gelirler. D a h a az grafik u n s u r i e r e n b i r fotorafta n o k t a ve iz
g i l e r d e n oluan k u r g u l a m a l a r d a h a fazla t a n m l a n a b i l i r zellik
ler ierir ve g e r e k dnyann cisimleriyle benzerlikler tar. E e r
fotorafta t a n m l a n a b i l i r k u r g u l a m a l a r m e v c u t s a , o t a k d i r d e
h e m grafik dnyas h e m de g e r e k dnya izleyici z e r i n d e etki
li olacaktr.
T a n m l a n a b i l i r cisimler arasnda bile soyutlama dereceleri
mevcuttur. r n e i n b i r insan silueti r e n k l i b i r insan grnt
s n e g r e d a h a soyuttur. H e r iki d u r u m d a d a i n s a n g r n t
olarak t a n m l a y a b i l m e k m m k n o l m a k l a b e r a b e r , siluet z iti
bariyle d a h a fazla grafik zellik tar.
Fotoraf, yaps asndan iki boyutlu o l m a k l a b e r a b e r , b i r o k
farkl y n t e m i n uygulanmasyla fotorafta boyutlu s u n u m
o l a n a k d a h i l i n d e d i r ve yaygn olarak kullanlr. ( B u etkiyi yarat
m a k iin kullanlabilecek zel teknikler d a h a ileride anlatlacak
tr.) i n s a n l a r g e r e k dnyay boyutlu g r m e y e altklar iin,
g r n t bylesi b i r y o r u m l a m a y bariz o l a r a k geersiz braka
cak d e r e c e d e soyut o l m a d k a fotorafta g r d k l e r i n i boyut-
luymuasna y o r u m l a m a e i l i m i n d e d i r l e r .
B i r o k ciddi fotoraf b a z e n t a m a m e n grafik e l e r d e n olu
an soyut k o m p o z i s y o n l a r d e n e m i o l m a k l a b e r a b e r , p e k az sa
d e c e b u a l a n a ynelmitir. B u n u n y e r i n e b i r o k fotoraf bi
i m ya da f o r m araclyla b i l i n l i o l a r a k f o t o r a f l a r n d a ger
e k dnyay yanstrlar. B i i m izgilerin uyumlu, iki boyutlu ke-
n a r hatlar h a l i n d e d z e n l e n m e s i n i ifade e d e r k e n , form bir cis karn kk bir fark i e r m e k t e d i r . Bak asndaki ufak bir de
m i n k e n a r h a t l a r n a ilaveten o n u n boyutlu h a c m i n i n de vur iiklik n e s n e n i n n e o l d u u n u t a n m l a m a m z salayacak b i r
gulanmasn n g r r . F o t o r a f a tanmlanabilir bir n e s n e n i n bi grafik tasarm oluturmutur. G r n t y e sadece tek bir ksa iz
i m ya da f o r m u n u yanstmak, grnty k e n d i l i i n d e n grafik g i ilave e d i l m e k l e birlikte, b u e k n e s n e n i n n e o l d u u n a dair
ortamdaki tasarmndan en n e m l i bir bilgi i e r d i i n d e n etkisi o k gldr.
azndan bir lde gerek B e n z e r b i r ekilde n c fotorafta d a n e s n e n i n formuyla
hayattaki halini yanstacak ilgili bilgi v e r m e k amacyla bak as farkllatrlarak k o m p o
ekle d n t r r . B u n u n l a zisyon deitirilmitir. ( B i r sonraki balk altnda b i i m ve f o r m u
birlikte f o t o r a f k e n d i iin vurgulamann zel teknikleri anlatlacaktr.) O r t a d a k i fotoraf
de iki boyutlu o l d u u n d a n ta verilen mesaj " B u bir fincandr" eklindeyken, alttaki foto
dolay, biim ve form bu ara rafta b u mesaj " B u kaln k e n a r l b i r f i n c a n d r " h a l i n e dn
cn grafik zelliklerinden ka mtr. B u r a d a kullanlan form f i n c a n h a k k n d a b i i m i n tek
bul edilir. B i i m ve form ger b a n a v e r e m e d i i n e m l i bilgileri sunmaktadr.
e k dnyay a r t r m a k l a F o t o r a f t a b i i m ve f o r m u n ne d e r e c e vurgulanaca foto
b i r l i k t e grafik a l a n a ait un rafnn bilinli k a r a r l a r n a dayanmaldr. F o t o r a f n e s n e l e
surlardr. B i r o k fotoraf rin g e r e k dnya ile olan balarn ne l d e k o p a r a c a n a ya
b i i m ve f o r m u hazr o l a r a k da bunlar muhafaza e d e c e i n e karar vermelidir. Ayn l d e
kullanmaya alkn oldukla n e m l i o l a n b i r baka k o n u da, fotoraf b i i m y a d a f o r m u
r n d a n bu e l e r i n izleyici vurgulamak istediinde ortaya kan s o n u c u n izleyiciyi bir an
ye bir mesaj iletmekte ne de lam kargaasna y n e l t m e m e s i d i r . F o t o r a f n n kendisinin g
rece nemli olduklarnn rntledii n e s n e n i n bir fincan olduunu bilmesi ve nesneyi
farkna varmazlar. r n e i n byle yanstmak istemesi, o n e s n e n i n fotorafta g e r e k t e n de
yandaki fotorafta da ay bir f i n c a n o l a r a k g r n m e s i n i garanti e t m e z . Fotoraf nesne
n fincann g r n t l e r i ol nin b i i m ve f o r m u n u ksa ve z bir ekilde n g r e n grafik un
d u u h a l d e , oluturduklar surlar tanmlamal, a r d n d a n da bu unsurlar a k a gsterebil
k o m p o z i s y o n l a r m e s a j ak m e k iin gerekli admlar atmaldr. G r n t n n etrafnda do
t a r m a k iin farkl grafik kul laarak ya da g r n t d e k i n e s n e n i n yerini d e i t i r e r e k farkl
l a n m ekillerini gstermek kompozisyonlar olutururken, vizrden bu pozisyon deiiklik
tedirler. l e r i n i n b i i m ve f o r m z e r i n d e k i e t k i l e r i n i izlemelidir. Farkl
stteki fotorafn k o m p o objektiflerin n e s n e l e r i n b i i m v e f o r m u z e r i n d e k i e t k i l e r i n e
zisyonunda n e s n e n i n g e r e k kar hassasiyet g s t e r m e l i d i r . Fotorafn erevesi ve erevey
d n y a d a k i k i m l i i belirsiz le g r n t d e k i n e s n e n i n ilikisi k o n u s u n d a bilhassa zenli dav
dir. T a n m l a n a b i l i r b i r bi ranmas gerekir. Ayrca nesneyle zerine dmekte olan k ara
im, bir kare gibi grnmek sndaki iliki de dikkat edilmesi g e r e k e n bir baka k o n u d u r .
le b e r a b e r t a m a m e n iki bo Fotoraf a n c a k tm d e i k e n l e r i n k o n t r o l a l t n d a olduun
yuta i n d i r g e n m i t i r . Z i h i n dan e m i n o l d u u n d a fotoraf e k m e y e g e r e k t e n hazr duru
b u n e s n e n i n g e r e k dnya ma gelmitir. V u r g u l a m a grafik kurguya ya da g e r e k d n y a n n
d a neyi t e m s i l ettii k o n u aynen g r n t l e n m e s i n e doru kayabilir, a n c a k hangi tarafa y
sunda bir sonuca varabilmek nelirse ynelsin bu vurgu ans eseri deil bir t e r c i h e bal ola
iin yeterli bilgiye sahip de rak g e r e k l e e c e k t i r .
ildir.
kinci f o t o r a f da birinciy
le n e r e d e y s e ayn o l m a s n a

Konu Olarak Biim ve Form
Bir ok f o t o r a f biim ve f o r m u n sa
dece bir nesneyle ilgili bilgi verdii l
de nemli o l d u u n u dnr. Oysa ki, bi
im ve f o r m karmza bal bana f o t o g
rafik konular olarak kabilirler.
Bu f o t o r a f l bir yapran f o r m u n u n
ne kadar gzel olabilecei fikrini yanst
mak iin zellikle ekilmitir. Sonu ola
rak bu y a p r a n h e m iki b o y u t l u b i i m i
h e m de b o y u t l u f o r m u , h e r h a n g i bir
yapran zihnimizde genel olarak ar
trd haliyle pek bir b e n z e r l i k tama
maktadr. Burada biim ve f o r m kendilik
lerinden sonucu oluturmaktadr. Yaprak
sadece amaca ulamak iin kullanlan bir
ara o l m u t u r .
Biim ve Anlam Birletirmek
Biimin Anlam
Etkin olarak kullanldnda biim sade mtr. K a b u u n u n detaylar g r n m e s e
ce nesneyle ilgili bir eyleri o r t a y a kar de derin atlaklar ve kaba hatlar ierdi
makla kalmaz, ayrca bamsz olarak fo i bellidir.
t o r a f n anlamna da katkda bulunabilir. Daha da nemlisi, g r n t n n bir aa
Bu f o t o r a f t a biim kendi bana belir c temsil ettiini b i l m e d e n bile izleyici bu
gin bir mesaj v e r m e k t e d i r , izleyici sade nesnenin dev bir ktle olduu alglayabi
ce biimle kar karya kalmakta ve sa lir. ereve iindeki g r n t daha kk
dece bu biim araclyla g r n t d e n bir bir b o y u t t a g s t e r i l m i olsayd m u h t e
ok sonu k a r t a b i l m e olana bulmak melen aa gzde daha krlgan bir izle
tadr. nim brakacakt. Baka bir deyile, biim
Mesela bu g r n t d e izlenen ey ak tek bana mesajn bir b l m n aktar
a bir aa olmakla beraber, phesiz ki m a k t a ve k o m p o z i s y o n u n bu y n k o n u
olduka yal bir aatr. Daha gzel g n ya u y g u n d m e k t e d i r .
Biim ve f o r m u d o r u d a n bir nesneyle ler yaam ama artk iyiden iyiye koca-
ilgili bilgi v e r m e k iin kullanmann yanl
bir y n y o k t u r . Fakat bir ok f o t o r a f
zerinde fazla kafa y o r m a d a n ve alla
gelmi bir ekilde, biim ve f o r m u n ken
di balarnn a r e s i n e bakacaklarn ve
g r n t d e bir ekilde y e r l e r i n i bulacak
larn dnrler. Oysa ki t a m tersine, bir
f o t o r a f t a g r n d k l e r i halleriyle biim
ve f o r m ; a, kullanlan o b j e k t i f e , bak
asna ve bir ok baka unsura bal ola
rak deiime u r a r . Baarl bir k o m p o
zisyon retebilmek iin fotoraf, g r n
tde ortaya koyduu biim ve f o r m u n
yanstmay tasarlad biim ve f o r m ol
d u u n d a n e m i n olmaldr.
Kalp ve Tekrarlar
Fotorafta kalp, grnty oluturan n e s n e l e r i n dzenli ve
sral b i r ekilde yerleimlerini ifade eder. Ayn n e s n e n i n birden
fazla g r n t s n n yanstld zel durumlardaysa kalp tekra
ra dnr.
Z i h n i m i z fotoraftaki kalplarn varln o k deiik ekiller
de alglayabilir. B i r yanda uygulanan kalp ylesine belirsizdir
ki, varl a n c a k g l k l e alglanr. t e yanda kalp uygulamas
5 5 , 56-57. sayfalardaki fotoraflarda r n e k l e r i g r l d zere
gze b a t a c a k k a d a r ak da olabilir.
D a h a n c e de sz edildii gibi, fotorafnn i l e t m e k istedii
mesajdan bamsz olarak, gzel b i r kompozisyona sahip foto
raflardaki grsel u n s u r l a r belli b i r d z e n e ya da kalba uymak
d u r u m u n d a d r l a r . B u n u n l a b e r a b e r baz fotoraflarda kullan
lan kalplar sadece mesaj desteklemekle kalmazlar, mesajn ken
disi (ya da n e m l i b i r b l m ) olurlar. Bylesi b i r d u r u m u n or
taya k m a sebebi belirgin bir kalbn, kendisinin ya da o n u olu
turan elerin i n c e l e n m e y e deer olduuna iaret etmesidir. Ka
lbn unsurlar h e m e n dikkati ektikleri iin, fotorafn ierdii
mesaj da ister istemez fotorafnn bu n e s n e l e r i bylesine n e
karrken kafasnda olan a m a c a uygun olacaktr.
B i r fotoraf kalplar kullanarak b i r eyleri vurgulamay ter
cih e d e r k e n o k eitli s e b e p l e r i gz n n e a l a b i l m e k l e bera
b e r , zellikle iki s e b e p o l d u k a b i l i n e n n e d e n l e r d i r . n c e l i k l e
d o a d a b o l m i k t a r d a kalba rastlanr ve b u n d a n dolay da belli
kalplara b r n e n b i r k o m p o z i s y o n o n l a r n varln zellikle
vurgular. r n e i n y a m u k Piza K u l e s i ' n i n b i r o k fotorafnda
g e n e l l i k l e aktarlan ilk mesaj "talya'da gvdesi dikkati e k e c e k
d e r e c e d e eri o l a n b i r kule vardr" e k l i n d e d i r . Oysa ki, kar
sayfadaki f o t o r a f s a d e c e b u mesaj vermeyip k u l e n i n m i m a r i
zellikleriyle ilgili de bilgi verir. n plandaki yapda gze batan
ve t e k r a r e d i l e n m i m a r i s s l e m e tarz, k u l e n i n m i m a r i s i n e de
yansm olan ayn zellie dikkati e k m e k t e d i r . Bylelikle b i r
yapda y i n e l e n e n b i r zelliin, baka b i r b i n a d a da tekrar edil
mesi d u r u m u , bu kalbn n e m tadn ve dikkate d e e r ol
d u u n u ifade e d e r .
Belirli bir kalbnn fotoraf tarafndan fotorafa yanstlma
snn b i l i n e n ikinci n e d e n i dikkati bu kalbn ekil deitirme
sine ya da ortadan k a l k m a s n a e k m e k t i r . Mesela Piza Kulesi fo
torafnda n d e k i b i n a n n stunlar dik olarak g r n m e k t e d i r .
S t u n l a r n youn b i i m d e k i tekrar bu dik duruu iyiden iyiye
vurgulamaktadr. B u n u n s o n u c u olarak da Piza K u l e s i ' n i n eik
al stunlar h e m e n dikkati e k m e k t e d i r . G r n t d e n d e k i
b i n a o l m a d a n da kule e l b e t t e eik g z k e c e k t i , a n c a k bu tek-
rarlarn etkisi mesajn d a h a fazla v u r g u l a n m a s n a ve e i m as
n n darlnn iyiden iyiye h i s s e d i l m e s i n e yol a m a k t a d r .
Kalp ve t e k r a r ylesine g e n i b i r b i i m d e k u l l a n m alan bul
m a k t a d r ki, baz u y g u l a m a l a r d a iyiden iyiye sradanlamakta-
dr. r n e i n b i r o k fotoraf g e o m e t r i k olarak dz h a t l a r a sa
hip b i r g k d e l e n i n veya dairesel simetriye sahip b i r i e i n fo
torafn g r m ya da ekmitir. Fotoraf kalplar yardmy
la ifade e d i l e c e k ya da d e s t e k l e n e c e k mesajlar a r a m a l d r . An
cak t e yandan mesaj v e r m e k iin s a d e c e kalb k u l l a n m a k t a n
d a k a n m a l d r . B u n u n y e r i n e b i r g r n t d e kalplarn mev
cudiyeti a r a n m a l , d a h a s o n r a d a s a d e c e " G r n t d e byle b i r
kalp var" eklindeki b i r s a p t a m a d a n ziyade, bu kalplar mesaj
d e s t e k l e m e k ya da d a h a geni anlaml bir mesaj v e r m e k iin kul
lanlmaldr. Baka bir ifadeyle, e e r fotoraf sadece kalbn ken
disinin y e g a n e ilgi m e r k e z i o l d u u b i r g r n t d e n oluuyorsa,
bu fotorafn izleyiciye keyif v e r m e m e olasl hayli yksektir.
Kalp ve tekrarlarn yeni ve farkl k u l l a n m l a r n a h e r yerde rast-
lanlabilir. O n l a r arayp b u l m a s n ve a k t a r m a k istedii a n l a m
d e s t e k l e m e k iin k u l l a n m a s n r e n e n b i r fotoraf srekli
olarak y a r a r l a n a b i l e c e i o k faydal b i r k o m p o z i s y o n becerisi
ne de sahip d e m e k t i r .
Kalp
Fotorafta tekrarlanan bir kalbn mev meye yneltiyor. Ancak gz binann ke
cudiyeti genellikle bir anlam ifade eden narna g e l d i i n d e kalp k e s i n t i y e u r u
ya da f o t o r a f a katkda bulunan grsel yor. Bak buradaki boluu atlamak zo
bir r i t m oluturur. runda kalyor. Ritm d u y g u s u n d a k i bu k
Bu f o t o r a f t a ndeki binann stunla rlma Piza Kulesi'nin her ne kadar m i m a
rnn o l u t u r d u u kalp dzenli bir ekil ri adan n plandaki binaya benzese de
de tekrarlanarak gz gayet yumuak bir yine de ondan nemli lde farkllk ta
biimde soldan saa d o r u hareket ettir dn v u r g u l u y o r .
 Bozuk Kalplar
Kalplar belli a n l a m l a r
ieren ekillerde bozul
duklarnda son derece il
gin olabilirler.
Buradaki f o t o r a f t a g
ze a r p a n kalp d a i r e s e l
biimlerin ska tekrarlan-
masdr. Ancak grsel ilgi
tekrarlardaki ortak unsur
dan (emberler) ziyade bu
dairesel b i i m l e r i n kendi
aralarnda farkllamala
rndan kaynaklanmakta
dr. Gz kendiliinden bir
e m b e r d e n dierine dola
rken, zihin t e k r a r l a n a n
kalb alglayp benzerlik
leri ve farkllklar tanma
srecine dalmaktadr.
Birok fotoraf g r n
t d e kalplara yer v e r m e
ye alr. ou zaman fo
t o r a f t a k u l l a n l a n kalp
kesintiye u r a m a d a n s
rekli tekrarlanarak devam
edeceine bir yerlerde ke
silip farkl bir biimde de
iiklie uruyorsa, bu t r
f o t o r a f l a r grsel olarak
daha etkilidirler.

Kalbn Uyumu
Belli bir kalp tek bana kullanlnca an
lamsz olabilir. Bir mesaj verse de grsel
ilgi i e r m e y e b i l i r . Gz bir kalbn varl
n alglayabilir ancak zihin o n u detayla
ryla incelemek iin y e t e r i n c e uyarlma-
yabilir.
Bu aacn yapraklaryla kurgulanan ka
lp olduka bariz olarak alglanmakla be
raber kenarlar rastgele evrelenmitir.
Eer f o t o r a f sadece y a p r a k l a r d a n olu
mu olsayd o z a m a n sz k o n u s u kalp
neredeyse t a m a m e n k a y b o l m u olacak
t . A n c a k aa g v d e s i ve dallarnn da
g r n t d e olmas bu k o m p o z i s y o n u kur
t a r a n bir u n s u r d u r . Bu nesneler k o m p o
zisyonu ilgin klan u y u m ve grsel y n
lendirmeyi de salamaktadr.Tm g r n kilde yerlemi aalarn kalbnda o r t a
t y i n c e l e y e b i l m e k iin gz g r s e l bir
gzergah ve referans noktas olarak aa
gvdesiyle dallar kullanmaktadr.
Bir g r n t y e h a k i m olan kalb v u r g u
l a m a d a n n c e f o t o r a f bu kalbn tek
bana mevcudiyetinin yeteri kadar ilgin
o l a c a n a ikna o l m a k z o r u n d a d r . Aksi
takdirde kalb birbirine balamak ve gr
sel bir ilgi y a r a t a b i l m e k iin g r n t y e
ilave bir unsur ya da u n s u r l a r eklemeli
dir.
KALIP ARAMAK
Kalplar her z a m a n bariz bir b i i m d e neten almaya almas eklinde y o r u m
karmza kmazlar. Fotoraf onlar t i lanabilir. Ancak sahneye y a n d a n bakt
tiz bir ekilde a r a m a k d u r u m u n d a d r . mzda gen fidann etrafnn koyu ve ar
Bu f o t o r a f birbiriyle k o n t r a s t halinde aa k t l e l e r i y l e sarldn g r y o r u z .
iki kalp i e r m e k t e d i r : ndeki fidann ay F o t o r a f fidann e t r a f n d a dolaarak
dnlk f o r m u ve arkadaki aalarn karan daha ilgin bak alar tespit edebiliyor.
lk d o k u s u . Grsel ilgi g n e t e n d o l a y Sonunda fidann dibine y a t a r a k yukarya
zellikle daha aydnlk ve daha gze ar d o r u baktnda t e r s kla a y d n l a n a n
pc bir biimde vurgulanan fidan yaprak fidann renklerinin zellikle titretiini ve
larnn dokusuyla, bununla kontrast olu arka plandaki yksek aa u l a n y l a g
t u r a n ve g k y z n e kar d z g n bir e zel bir tezat o l u t u r d u u n u f a r k ediyor.
Geni al bir o b j e k t i f s e e r e k y k s e k
ya kyor. aalar sanki t e p e d e birbirleriyle birlei-
y o r l a r m etkisi elde e d e r k e n , bu f o t o
Bu tarz kalplar o l u t u r a b i l m e k iin f o
rafn arka plann o l u t u r a n d o k u kalb
t o r a f baz o l u m l u a d m l a r a t m a k zo
rundadr. Manzaraya ilk yaklatnda sa n m e y d a n a g e t i r i y o r .
dece zerine bir k h u z m e s i n i n d t Bylesi kalplar ender olarak bariz bir
bir m e t r e kadar b o y u olan kk bir biimde f o t o r a f n n karsna kar. Fa
fidan g r m e k t e d i r . Bu d z e n l e m e d e n f o kat f o t o r a f her an benzer bir d u r u m
torafnn alglad mesaj o r m a n d a b la karlaabileceini gz n n d e bulun
y m e y e alan gen bir aacn kendini d u r a r a k dikkatli davranrsa onlar yaka
g s t e r e b i l m e k iin ihtiyac olan gc g lamas kolaylaacaktr.
59
Arlk

Grsel Arlk
Temel olarak g r n t d e k i farkl t o n l a Genellikle ak t o n l a r narinlik ve hafif Dier f o t o r a f a h a k i m olan koyu t o n l a r - F o t o r a f n arlnn izleyici zerinde
rn psikolojik etkisinden ve yer ekimi kuv lii artrrken, k o y u t o n l a r arl ve sa binaya salamlk d u y g u s u v e r m e k t e p s i k o l o j i k bir e t k i y a r a t t n n f a r k n d a
v e t i n i n y a r a t t a r m d a n dolay f o ktlesellii hatrlatr. Mesela yukardaki dir. te y a n d a n byk koyu alan aay olan f o t o r a f , g r n t d e k i r e n k l e r i ve
t o r a f l a r belli bir grsel "arlk" tarlar. f o t o r a f t a yer alan plak g v d e n i n ak g s t e r d i i iin sanki nesne o y n d e ha tonlar belli bir duygusal tepki y a r a t m a k
Bu s o y u t k a v r a m en kolay ekilde baz bir tona sahip olmas, buna bal olarak reket eaecekmi ve olduka arm duy amacyla kullanabilir.
r n e k l e r i n incelenmesiyle alglanabilir. g r n t n n arln h a f i f l e t m e k t e d i r . gusu u y a n d r m a k t a d r .
Derinlik
B i r fotorafta n c b o y u t u n varln en fazla vurgulayan n e s n e l e r i n boyutlaryla o n l a r n f o t o r a f m a k i n e s i n e olan uzak
unsur derinlik duygusudur. Bu duygu grafik etkilerden, zellik
lklar arasnda b i r iliki kuramazlar.
le de izgilerin y n n d e n kaynaklanr.
B i r o k fotoraf perspektif yaklamn keyifle kullanr ve bu
M o d e r n insan boyutu iki boyutta yanstma fikrine ylesine
nu k e n d i l i i n d e n yapar. B e n z e r b i r ekilde b i r o k izleyici de bu
almtr ki, b i r resim ya da fotoraf tek n o k t a perspektifi diye
kurallar anlar. M e k a n ilikileri g e r e k dnyann n e m l i bir par
b i l i n e n kurallara g r e nasl yorumlayacan h i d n m e d e n
as o l d u u n d a n dolay, ayn z a m a n d a fotoraflarn ve fotogra
bilir. En t e m e l ifadesiyle tek n o k t a perspektifi, b i r b i r i n i n ayn
fik mesajlarn da n e m l i bir unsuru durumundadr. Mesela man
s iki n e s n e d e n biri g r n t d e d i e r i n e g r e izleyiciden d a h a
zara fotoraflarnda srekli karlalan mesafe esi g e n e l l i k l e
uzaktaym gibi yanstlmak isteniyorsa, b u n e s n e n i n d i e r i n e
k o n u n u n b i r parasdr. D e r i n l i k duygusu izleyiciyi fotorafn
g r e d a h a kk boyutta gsterilmesi olarak aklanabilir. Pers
ierisine e k e r v e o n a k a t l m a duygusu yaratr. B u n u n t e s i n d e
p e k t i f kavramn b i l e n b i r kimse n e s n e l e r i n boyut farknn ara
derinlik duygusu bir g r n t d e k i n e s n e l e r arasnda var olan bo
larndaki m e s a f e d e n kaynaklandn h e m e n alglayabilir.
yut ve mesafe ilikilerinin a l g l a n m a s n a yardmc olur. T m bu
Bu davran g- s e b e p l e r d e n do
n m z d e o k anla lay fotoraf eli
lr b i r yaklam ol nin altnda olup
makla beraber, bir da ya dorudan
zamanlar sanatsal perspektifi etkile
b i r almada boyut yen ya da izleyici
ilikilerinin s a d e c e nin fotoraftaki
g c temsil ettii derinlik alglama
unutulmamaldr. sn deitirebile
B i r d n e m b i r nes
c e k z e l uygula
n e n e k a d a r byk
m a l a r d a n ve tek
se o kadar g l ol
niklerden yararla
duu varsaylmtr.
nabilir. Bu uygu
B u g n b i l e dnya
lamalar bir sonra
n n c r a kelerin
ki balkta d a h a
d e ilkel b i r yaam
detayl o l a r a k an
tarz sren ve hayat
latlacaktr.
l a r n d a ilk defa b i r
fotoraf rneiyle
karlaan i n s a n l a r
perspektifin anla
mn kavrayamaz-
lar. Grntdeki

Grafikler ve Derinlik lumnde aalar kolaylkla tek tek a k dr. Bunun sebebi u z a k t a n gelen n,
lanabilmektedir. Bak yukarlara d o r u iinden gemek zorunda kald ve hava
Grafik u y g u l a m a l a r f o t o r a f t a d o r u mektedir. Benzer bir ekilde su yzeyr ktnda aalar klmekte, birbiriyle da g i t t i k e younlaan pus tabakasdr.
d a n d o r u y a bir d e r i n l i k etkisi y a r a t a deki k parltlar bak f o t o r a f n iine karmaya balamakta ve mesafenin uza Ak havalarda bile a t m o s f e r i k pus ok
bilir. ekmektedir. dn h i s s e t t i r m e k t e d i r . Da srtlarnn uzak mesafelerde fark edilir ve fotoraf
Sadaki f o t o r a f t a n planda yer alan Perspektif adan deerlendirildiinde apraz izgileri gz n plandan arka pla ta derinlii v u r g u l a m a k iin baka grafik
aa gvdeleri bir yol boyunca denmi yukardaki f o t o r a f t a derinlik aalar na ekmektedir. unsurlarla birlikte kullanlabilir.
talar misali gz nce f o t o r a f n o r t a geriye d o r u gittike klen boyutlary Grntdeki her bir mesafe kesiti f i l m
sna, oradan da arka plana d o r u ynelt la v u r g u l a n m a k t a d r . Fotorafn alt b zerine daha ak bir tonda yansmakta
Denge
Dinamik Dengesizlik
Bir kompozisyonda tam bir simetrik den
ge genellikle gze ilgin gelmez. Sadece
fotorafn ilgi noktasnn zellikle simet
ri koulunu vurgulamas gerektiinde
kompozisyon t a m bir simetri tamaldr.
Bu f o t o r a f t a orta dik eksenin hafife
sanda yer alan koyu pencere ereve
sinin dnda her ey simetrik bir biim
d e d e n g e l e n m i t i r . Pencere f o t o r a f n
k o m p o z i s y o n u n u ok az da olsa simetri
dna kaydrmakla beraber, gz bu d u
r u m u hemen fark e t m e k t e d i r .
Bu dengesizlik dolaysyla, aksi takdir
de d u r a a n bir k o m p o z i s y o n haline d
necek bu g r n t belli bir d i n a m i z m
kazanmaktadr. Sadece pencerenin mer
kezde olmama olgusu izleyicinin t m er
eveyi etkin olarak aratrmasna ve ba
ka farkllklar aramasna sebep olmakta
dr. O koyu p e n c e r e n i n olmamas d u r u
m u n d a izleyicinin merak hemen gideril
mi olacakt. Dolaysyla bu tek pencere
f o t o r a f n grsel ilgisine ok byk kat
kda bulunmaktadr.
izleyici t a r a f n d a n gsterilen tepki ta
m a m e n psikolojik olup her zaman nce
d e n hissedilmesi m m k n deildir. An
cak yine de genel bir kural olarak t a m bir
grsel s i m e t r i d e n olabildiince kanl
maldr.
ereve ierisine bir n o k t a k o n u l d u u n d a , e e r bu n o k t a er-
evenin kapsad alann tam o r t a s n a yerletirilirse (ekil a ) , iz
leyici bu k a l b n s i m e t r i k o l d u u n u , dolaysyla da g r n t d e
d e n g e b u l u n d u u n u alglayacaktr. E e r n o k t a m e r k e z d e n uzak
b i r yere yerletirilirse simetri o r t a d a n kalkacak ve b i r dengesiz
lik duygusu hakim olacaktr (ekil b ) . F a k a t dier n o k t a ile mer
kezden ayn uzaklkta ve o n a ters istikamette ikinci b i r n o k t a da
h a yerletirilirse (ekil c ) k o m p o z i s y o n u n s i m e t r i k o l d u u v e
bylelikle d e n g e n i n y e n i d e n kurulduu hissi d o a c a k t r .
Noktalarn farkl grsel arlklar olsa bile yine de b e n z e r b i r
iliki ortaya kabilir. E e r e r e v e n i n m e r k e z blgesinin bir des
tek gibi dengeleyici r o l oynamas istenirse, o takdirde m e r k e z e
yakn a n c a k "ar" b i r n o k t a , ters istikamette d a h a uzaa yerle
tirilmi " h a f i f b i r n o k t a n n arln d e n g e l e r (ekil d ) .
N e d e n bylesine grsel ilikiler mevcuttur? M u h t e m e l e n b u
ilikiler insann o c u k k e n evresindeki dnyayla ilgili alglama
ya alt ve bydke o a l a n bilgiler ve d e n e y i m l e r l e uyum
ierisindedir. M e s e l a b i r destek sistemi ierisinde farkl arlk
ve m e s a f e l e r i n o l u t u r d u u etki kavram b a l a n g t a o c u k l a r
tarafndan tahterevalli oyunu srasnda r e n i l i r . Z i h i n l e r i far
knda olmadan etraflarndaki dnyann baz fiziksel ilikiler ier
diini kefeder. Bu kavram z i h i n l e r i n e ilenir. z a m a n l a dn
yay bir fotorafta g r l d gibi d e e r l e n d i r m e y e g e l i n c e , o
cuklar deneyimleriyle t a n m olduklar bu grsel ilikileri ken
diliklerinden alglamaya balarlar.
B i r n e s n e n i n boyutu, t o n u ve e e r n e s n e kolaylkla tannabi-
liyorsa zellikleri gibi tm unsurlar, izleyicinin bu n e s n e n i n ne
kadar grsel arl olduuyla ilgili psikolojik d e e r l e n d i r m e
sine katkda b u l u n u r l a r .
Bir e n i n dierine g r e ne kadar arlk tadn b e l i r l e m e k
iin kullanlabilecek gvenilir nesnel standartlar m a a l e s e f ki yok
tur. Fotoraf byk l d e d e n e y i m i n e , eitimine, grsel has
sasiyetine ve n e t i c e d e i g d l e r i n e g v e n m e k zorundadr.
S i m e t r i n i n en byk avantaj bu k o n u d a deneyimsiz b i r gz
tarafndan dahi kolaylkla alglanabilmesindedir. o c u k "yarm"
kavramn r e n i r r e n m e z simetri a s n d a n grsel deerlen
d i r m e l e r d e b u l u n m a y a balar. S o n u olarak simetri o k kolay
t a n n p u y g u l a n a b i l e c e i n d e n k u l l a n m n e r e d e y s e kendiliin
d e n oluvermektedir.
M a n t k l Kalplar
T a h t e r e v a l l i m o d e l i g e r e k t e n d e etkin k o m p o z i s y o n u n te
m e l d e mantkl b i r k a l b a dayanmas gerektii eklindeki g e n e l
kavramn d a h a zel bir d u r u m u n u ortaya koyar. S i m e t r i k kom
pozisyon g r n t z e r i n e zihinsel olarak bir art ekli getirerek
ereveyi drt eit paraya b l m e k l e oluturulan bir kalp ola
rak dnlebilir. N e s n e l e r i n e r e v e d e n e r e y e yerletirilecei
izgiler ve iki izginin kesime n o k t a s n a g r e belirlenir. izgi
lerin kesitii yer e r e v e n i n de m e r k e z i n i oluturmaktadr.
Peki grsel alan e n i n e ve b o y u n a ikier yerine e r eit para-
ya ayrlsa ne olur? Bu d u r u m d a iki izginin kesien tek bir nok
tas yerine kafes b i i m i n d e kesien izgilerden oluan d r t tane
n o k t a olacaktr. B u d u r u m d a e e r g r n t d e k i unsurlar izgi
ler zerindeki kesime n o k t a l a r n a yerletirilirlerse belli bir ka
lba uymu olacaklardr. Bu kalp simetrik mi olacaktr? Olabi
lir de, olmayabilir de. Kalp tahterevalli kavramna g r e denge li
mi olacaktr? Belki. Fakat g r n t n n g e n e l arl erevenin
m e r k e z i n i n iki tarafndan b i r i n e ya da yukarsna veya aasna
isabet edebilir. Byle bir d u r u m d a d e n g e simetrinin salanma
sndan ya da tahterevalli p r e n s i b i n e uygunluktan deil, sadece
o r t a d a dzenli bir kalbn o l m a s n d a n kaynaklanacaktr.
Baka bir ifadeyle simetri yaygn olarak b i l i n e n ve kolayca fark
edilen bir koul olmakla b e r a b e r , baz kalplar baka artlara uy
maktadrlar. G e r e k t e de d a h a n c e sz e d i l e n Altn Kesit do
ada o k yaygn olan bir tespit z e r i n e kuruludur. Aynen tah
t e r e v a l l i / d e n g e ilikisinin d e n e y i m l e renildii gibi Altn Ke
sit olarak t a n m l a n a n iliki de ayn ekilde r e n i l m i t i r ve ayn
d e r e c e d e gze h o g e l m e k t e d i r .
e r e v e a l a n n n alt p a r a l a r a ayrlmas prensibi sonsuz ekil
de geniletilebilir. Dzenli tm b l n m e l e r ie yarayacaktr. An
cak alt b l m l e r i n says a r t t k a zihin kullanlan kalbn alg
l a n m a s n d a d a h a fazla glk e k m e k t e d i r . B u n d a n dolay iz
gilerden oluan kafes kalb karmaklatka, fotorafnn iz
leyici tarafndan b u n u n t a n n a b i l m e s i n e yardmc olacak grsel
ip ularn ortaya k o y m a z o r u n l u l u u da artmaktadr.
r n e i n ekil e ' d e n e s n e n i n zellikle bu pozisyonda yerleti
rilmesinin sebebi aktr. zleyici e r e v e n i n e b l n d n
hissetmektedir ve n e s n e de kesiim n o k t a l a r n d a n b i r i n e yerle
tirilmitir. Bu yerleim gze h o g r n m e k t e d i r , n k mantk
ldr. ( E l b e t t e ki, izleyici bu s o n u c a o k b e l i r g i n bir d n m e
sreciyle deil, t a m a m e n k e n d i l i i n d e n ve a d e t a d n m e d e n
ulamaktadr.)
B u n a karlk ekil f de n e s n e n i n sol k e d e bylesine kesin
bir noktaya yerletirilme sebebi p e k de ak saylmaz. B u n u n so
n u c u o l a r a k da kompozisyon biraz artcdr. zleyici zihinde
ereveyi yatay ve dikey olarak b i r o k eit paraya b l e n hayal
b i r kafes sistemi k u l l a n l d n ve n e s n e n i n izgilerin kesiim
noktalarndan birine yerletirildiini kendiliinden kavrayamaz.
t e yandan tek b i r yatay izgi e k l e m e k l e (ekil g) sz k o n u s u
kalp olduu gibi ortaya kar. n k bu izgi sayesinde eklin
n e d e n oraya yerletirildii o k a k o l a r a k anlalmaktadr.
B i r fotoraf oluturan kalp izleyici tarafndan alglanabildi
i srece o kalp f o t o r a f n n arzusu d a h i l i n d e karmak ya da
basit olarak kurgulanabilir. Zihin basit b l n m e l e r i kolaylkla
kavrayabilir. Fakat e e r karmzdaki kalp g r n t n n ya da
drt p a r a d a n d a h a fazla b l n m e s i n e yol ayorsa, zihnin bu
kalb bariz bir b i i m d e alglayabilmesi iin baz ilave bilgilerin
de ereveye dahil edilmesi gerekir.
E l b e t t e ki bir g r n t zerine hayali olarak yerletirilip zihin
de c a n l a n d r l a n izgilerden oluan bir kafes, grsel dnen
lerin zaten kendiliklerinden yaptklar bir eyi d a h a anlalr kl
maya yardmc o l m a k amacyla tasarlanm bir aratr. B i r o k
insan h e r g r n t karsnda gzlerinin n n d e bir izgi kafe
si c a n l a n d r m a n e r i s i n e kar k m a k t a d r . A m a yine de orta
ya kan s o n u t a sanki bu ara kullanlm gibi bir izlenim uyan
maktadr. Kompozisyon y e t e n e k l e r i n i gelitirmek isteyen foto
raflarn da bu kafes sistemini gz n n d e t u t m a l a r n d a fayda
vardr. G r n t z e r i n e bylesine hayali bir izgi kafesi yerle
tirmek e n azndan fotorafnn kendisini g r n t n n gerek
liinden ayrmasna ve g r n t i e r i s i n d e mevcut o l a n unsur
larn grafik a n l a m d a k i katklarn d a h a dikkatli k u l l a n m a s n a
yardmc olacaktr.
Ufuk izgisi
Ufuk izgisini Yerletirme
Daha g l bir k o m p o z i s y o n o l u t u r
maya katk salayacak ekilde ufuk iz
gisini ereveye y e r l e t i r m e k iin bazen
e k i m k o n u m u n d a k i ufak bir deiiklik
dahi yeterli olabilir.
Yukarda sol t a r a f t a k i f o t o r a f t a ufuk
hatt e r e v e y i o r t a d a n ikiye b l m e k t e
ve bylelikle gerek n plandaki suyu, ge
rekse arka plandaki g k y z n eit e
kilde vurgulamas sonucu zayf bir k o m
pozisyona sebep olmaktadr. stelik yel
kenli tekne erevenin t a m ortasna yer
letirilip h e m e n arkadaki adann g r n
tsyle de st ste getirilerek kompozis
yon iyiden iyiye gszletirilmitir. te
yandan sahile d o r u bir para daha yak
lamak ve biraz da kenara d o r u hare
ket e t m e k f o t o r a f n n k o m p o z i s y o n u
nu olumlu ynde olduka etkilemitir.
Sadaki f o t o r a f t a suya d o r u yakla
Alak ve Yksek Ufuk izgisi
Eer g r n t y e ufuk h a t t dahil edil
mise, f o t o r a f n g c bu hattn yeriyle
belirlenir ya da en azndan f o t o r a f bu
h a t t a n etkilenir.
Kar sayfada yukardaki f o t o r a f t a al
ak bir ufuk izgisi gkyznn daha faz
la vurgulanmasna sebep olmaktadr. n
plandaki kavisli dirseklerle d n e n nehir
grsel olarak ilgin olsa da, ufuk izgisi
nin yerleimi gz gkyzne d o r u el
mek iin olduka gl bir etki yapmak
tadr. Aadaki f o t o r a f t a yukarya yer
makla f o t o r a f makinesi kumsal ere
veye almadan daha fazla aaya d o r u
yneltilebilmitir. Sonuta n plandaki su
y z e y i n i n g k y z n e g r e daha arlk
kazand bir g r n t elde edilmitir. Di
er yandan saa d o r u hareket e t m e n i n
neticesinde fotorafnn grntdeki
perspektifi deimi ve yelkenli tekne
adann glgesinde kalmak yerine, su ze
rinde ok daha kolay ayrt edilir bir nok
taya gelmitir. stelik bu k o m p o z i s y o n
da her iki adann da suyla birleen eim
li kenarlar dorudan tekneyi gstermek
tedir.
Bu r n e k t e ekim k o n u m u n d a sadece
ufak tefek deiiklikler sz konusu olmak
la beraber, fotoraf bazen zayf bir kom
p o z i s y o n u k u r t a r a b i l m e k iin ok daha
byk yer deiikliklerine ihtiya duya
bilir.
letirilen ufuk izgisi v u r g u y u ak bir bi
imde suya d o r u y n e l t m e k t e d i r .
Her iki f o t o r a f t a da en yksek kont
rast ieren nokta e r e v e n i n kk b
lmne yerletirilmitir. Bunun sonucu
olarak izleyicinin bak ncelikle en yk
sek kontrastl noktaya y n e l m e k t e , son
rasnda hzl hareket ederek bir sre bu
r a d a o y a l a n m a k t a , daha s o n r a d a u f u k
izgisinin ayrd byk blme gemek makta t e r e d d t e t m e m e l i d i r .
tedir.
B i r fotoraf, fotorafta ufuk izgisi b u l u n d u u n d a grnt
n n o t o m a t i k olarak ikiye b l n e c e i n i d a i m a gz n n d e bu
l u n d u r m a l d r . zleyici h e r iki b l m d e n byk o l a n n n d a h a
n e m l i olacan varsayacandan ufuk izgisinin yerletirilmesi
g r n t n n grsel etkisinin b e l i r l e n m e s i n e yardmc olacaktr.
F o t o r a f n n zel bir n e d e n i o l m a d s r e c e ufuk izgisinin
ereveyi eit iki paraya b l e c e k ekilde g r n t n n tam orta
ya yerletirilmesi izleyiciyi yanltan b i r kompozisyon oluturur.
O r t a l a n a n ufuk izgisi byk olaslkla zel b i r n e d e n d e n o k
dikkatsizlik n e t i c e s i n d e ortaya kmaktadr. Dolaysyla g e n e l bir
kural o l a r a k ufuk izgisi g r n t y b i r b i r i n e eit o l m a y a n iki
paraya b l e c e k ekilde yerletirilmelidir.
e r e v e n i n b l n e c e i zel o r a n l a r g r n t d e k i z g n ko
ullara baldr. F o t o r a f arl n e d e r e c e n p l a n a v e r m e k
istiyorsa ufuk izgisi o o r a n d a yksee yerletirilmelidir. B u n a
karlk gkyzne ne kadar n e m veriliyorsa ufuk hatt da o ka
dar aaya k o n m a l d r .
Kolay b i r uygulama olarak foto
raflarn o u n l u u ufuk izgisini
3 1 . sayfada izah edilen t e B i r Ku-
r a l ' n a g r e yerletirirler. Yani ufku
e r e v e n i n tam o r t a s n d a n g e e n
yatay hattn ya zerindeki hayali
te b i r izgisine ya da altndaki t e
bir izgisine oturturlar. A n c a k yine
de ufuk hattn bu izgilerin zeri
ne y e r l e t i r m e m e k i i n iyi b i r n e
d e n varsa fotoraf b u n u uygula
 3

FOTOGRAFK KONTROL UNSURLARI

F o t o r a f dnyasnda baz isimler n e kar: Alfred Stieglitz,

Edward S t e i c h e n v e H e n r i C a r t i e r - B r e s s o n b u n l a r d a n s a d e c e
dr. Bu insanlar ve o n l a r gibi o l a n l a r n fotoraflarnda yap
tklar ileri istisna h a l i n e g e t i r e n ne gibi zellikler vardr? Mil
y o n l a r c a insan b o y u n l a r n d a f o t o r a f makineleriyle dnyay ar
nlamaktayken, sadece az sayda fotoraf h e r k e s e kabul g
r e n bir n e ulaabilmitir. Byk fotoraflarn almalar ara
snda a c a b a ortak bir unsur, b i r ba m e v c u t m u d u r ?
G e r e k t e n de mevcuttur. Byk ustalar tarz, k o n u ya da a m a
a s n d a n b i r b i r l e r i n d e n nasl ayrlrlarsa ayrlsnlar, h e p s i de
tek ve o k n e m l i bir beceriyi paylamaktadrlar: S a d e c e foto
r a f olarak var o l a b i l e c e k g r n t l e r i r e t e b i l m e becerisi. p
hesiz ki, bir fotorafnn h r e t i n e baka unsurlar da katkda
b u l u n u r l a r . F a k a t bu ustalar istisnasz bir ekilde fotorafn ola
n a k l a r n baka h i b i r iletiim a r a c n d a m e v c u t olmayan zel
l i k l e r i n d e n yararlanarak s o n u n a kadar kullanmlardr. Bu ba
lkta fotografik unsurlar diye adlandracamz bu zellikler ko
n u edilecektir.

Fotografik Unsurlar Kontrol Altnda Tutmak,

K o m p o z i s y o n d a U s t a l a m a k in n a r t t r
Fotorafn g e n l i k a l a r n d a h e n z kimse fotografik unsur
lar tam anlamyla anlayamad iin, en azndan grafik uygula
malarla ilgili prensipleri anlayabilenler sanatsal bir avantaj elde
etmilerdi. Grafik b e c e r i l e r n e m i n i k o r u m a k l a b e r a b e r artk
tek b a n a yeterli o l m a k t a n kmlardr. G n m z d e k i bir fo
toraf, fotoraf makinesinin kendisinin de son grntyle ili
kisini a n l a m a k zorundadr. Bylesi bir bilgiye sahip o l m a d a n da
bir fotoraf sanatsal iler r e t e b i l i r , a n c a k f o t o r a f s a n a t n a
ynelik iler r e t e m e z .
Aradaki fark h i de n e m s i z deildir. Baz sanatlar doas ge
rei sadece kavramsaldr. Yani kavramn ifade e d i l m e s i n d e kul
lanlan ara deil, sadece sanatn ardndaki kavram n e m l i d i r .
Kavramsal olmayan sanat, s a n a t n n ifadesinin o n u nasl dile
getirdiiyle ilintili o l d u u s o n u c u n u d o u r a c a k ekilde kullan
lan a r a c a baldr. Yani ara d e i i n c e mesaj da deiir.
B u n u fotorafa uyarlaynca, baka aralarla d a - m e s e l a resim
vastasyla - ifade e d i l e b i l e c e k bir mesajn fotografik olarak su
nulmas sanatsal f o t o r a f o l m a k iin yeterli deildir. Ortaya ko
n a n i teknik o l a r a k bir f o t o r a f olabilir, a n c a k tm byk sa
natsal f o t o r a f ilerinin o r t a k zelliini tekil e d e n ve iletiim
arac vastasyla kurulan iliki eksiklii sz k o n u s u d u r . B i r al
m a n n doas gerei kavramsal o l u p o l m a d n n basit salama
s u soruyla anlalabilir: " B u mesaj bir baka iletiim aracyla
da ayn etkiyi v e r e c e k ekilde oluturulabilir miydi?". E e r ce
vap evetse yaplan i b i r f o t o r a f o l a r a k d e e r l e n d i r i l m e m e l i ,
a n c a k bir f i k i r olarak gz n n d e tutulmaldr.
Fotografik u n s u r l a r t e m e l dzeyde f o t o r a f m a k i n e s i n i n na
sl grdyle, nasl kaydettiiyle ve hatta grnty nasl boz-
duuyla y a k n d a n ilgili o l d u u n d a n , fotografik unsurlar tam
Sadece Fotorafa zg
anlamyla anlayp istifade e d e b i l m e k iin fotorafnn grkem
Grntler
li sanatsal e s i n l e n m e l e r e ihtiyac yoktur. F o t o g r a f i k unsurlar
a n l a d n d a fotoraf belli bir m a l z e m e n i n grnty nasl et Fotografik unsurlar sonuna kadar uygu
kileyeceine ve bu etkinin kendisinin v e r m e k istedii mesaj na landnda f o t o r a f vastasyla iletilmek is
t e n e n son derece zgn g r n t l e r o r t a y a
sl d e s t e k l e y e c e i n e ya da zayflatacana karar v e r e b i l e c e k du kar.
r u m a gelir. B u n u n iin d e n c e l i k l e kulland iletiim a r a c n n New York ehrindeki Times Sguare kla
en n e m l i y n n , yani anlamas gerekir. ryla mehurdur, ancak tek bir fotorafta bu
rada y r y e n bir insann hissettiklerinin ay
nsn izleyiciye aktarabilmek zordur. Yuka
Ik rdaki f o t o r a f yaklak bir saatlik bir sre
ierisinde ayn film erevesi zerine dokuz
F o t o r a f t m ynleriyle ktan h a r e k e t e d i l e r e k tartlabilir.
kere st ste ekim yaplarak elde edilmi
F i l m n c e d e n t a h m i n edilebilir bir ekilde a duyarllk gs tir. Bunun s o n u c u n d a elde edilen g r n t
t e r e n baz kimyasallardan oluur. Objektifler nlar krmaya ve baka hibir iletiim aracyla elde edilemez.
toplamaya yarayan aralardr. P e r d e film z e r i n e az ya da o k Sa ortada yer alan f o t o r a f t a k i sra d
g r n t o r t a m a bir hareket d u y g u s u g e t i
k g e m e s i n i salayan b i r d z e n e k t i r . F o t o r a f deer ren ve titreme etkisi yaratan bir prizma filt
lendirir, b e k l e r v e s o n u n d a d o r u z a m a n y a k a l a d n d a f i l m re vastasyla elde edilmitir. Prizma filtre
ler sadece f o t o r a f t a kullanlabilir.
z e r i n e aktarr. Etkili fotoraflar e k e b i l m e s i iin bir fotoraf
Sa alttaki f o t o r a f t a makine uzun poz-
n n f i z i k i olmas g e r e k m e z , a n c a k h e r fotoraf tad h e r landrmaya ayarlanm ve perde akken ha
m a l z e m e n i n m a k i n e n i n i e r i s i n e g i r e n nasl etkiledii ko reket ettirilmitir. Bu g r n t f o t o r a f iin
n u s u n d a bilgi sahibi o l m a l d r . olduka uzun kabul edilebilecek bir zaman
diliminde kaydedilmitir. Bir an d o n d u r m a -
In n e m i n d e n dolay tm iddial fotoraflar o n a kar yp adeta ekerek onu uzatmaktadr.
son d e r e c e duyarl olmaldrlar. G e r e k t e n de bir fotorafnn Bu f o t o r a f l a r n her biri bir sahneyi insa
gelitirdii hassasiyetin d e r e c e s i o n u n y e t e n e i n i n d e n e m l i nn o n u g r m e y i beklediinden daha farkl
bir b i i m d e karmza k a r m a k t a d r . Yine
bir l t d r . Ia kar hassas olmayan bir kimse iyi f o t o r a f de g r n t l e r h e m anlalabilir bir tarzda
ekmeyi b e k l e m e m e l i d i r . dr, hem de bir anlam ifade e t m e k t e d i r . s
telik etkilerinin arlkl ksm da sadece fo
Ia kar hassasiyet deiik seviyelerde olur. En t e m e l dzey
t o r a f a zg baz tekniklerle elde edilmi
de fotoraf film zerine anlaml bir ekilde kaydedilebilmele- tir.
rini salamak iin n e s n e l e r i n uygun bir b i i m d e aydnlanm ol Sistemli Yaklam
d u u n u tespit e d e b i l m e l i d i r . B u o n u n f o t o r a f e k e b i l m e k iin D e n e y i m l e el ele giden bir
yeterli m i k t a r d a k o l u p o l m a d n a k a r a r v e r e b i l m e k zorun baka unsur da eitimdir.
d a o l d u u a n l a m n a g e l m e z . P o z o m e t r e l e r b u ilemi zaten ko B u r a d a kastedilen ders bii
laylkla y a p a b i l m e k t e d i r l e r . F a k a t b u n a karlk k ve g l g e l e r mindeki resmi bir eitim de
arasndaki g e i m e l e r i n , n e s n e l e r i ve o n l a r n zelliklerini yete il, d e n e y i m d e n m m k n
r i n c e anlalr b i i m d e g r e b i l m e k iin t o n l a r arasnda yeterli olan en fazla getiriyi e l d e et
fark yaratp yaratmadn alglayabilmelidir. m e k iin g s t e r i l e n b i l i n l i
D a h a st dzeyde baktmzda, b i r fotoraf n nitelii a b a d r . B i r fotoraf bin
ne kar da hassas o l m a l d r . H e r k e s g n e nn gn dou- l e r c e fotoraf e k i p i n c e l e
m u n d a k i ve l e n vaktindeki g r n m l e r i arasndaki fark al dikten s o n r a bilgi ve b e c e r i
glayabilir, a n c a k deneyimli b i r fotoraf o k d a h a i n c e farkl b i r i k i m i n e d a y a n a r a k ufak
lklar yakalayp b u n l a r zel baz fotografik ihtiyalar iin kul farkllklar g r e b i l m e yete
lanabilir. H a t t a n kalitesindeki belli belirsiz ayrmlar bile neini gelitirir. o k film t
tehis e d e r e k b i r ressamn p a l e t i n d e n deiik r e n k l e r olutur k e t e n l e r k u l l a n d k l a r mal
mas gibi bu zellikleri i l e t m e k istedii mesaja uygun olarak g z e m e n i n nasl alt konu
rntye yanstabilir. sunda olduka fazla bilgi edi
En st dzeydeyse fotoraf artk karsnda g r d sahne nirler. Fotoraf sistemli bir
n i n fotografik s r e vastasyla nasl deitirilebileceini ren yaklamla h a r e k e t ettii s
mi d u r u m d a d r . F i l m z e r i n e kaydedilen g r n t n o r m a l ola r e c e r e n m e sreci hzlan-
rak g z m z l e g r d m z g r n t d e n h e r z a m a n farkldr. drlabilir. Rastgele ekim
Objektiflerin c a m , o d a k uzunluu, kullanlan diyafram akl y a p m a k t a n s a h e r fotoraf
ve p e r d e hz, filmin tr ve eskilii, filmi ykarken kullan kendisi iin b i r r e n m e de
lan kimyasallar, k u l l a n l a n a g r a n d i z r n tipi, bask k a d n n neyimi o l u t u r m a l d r . H e r Bak As ve Mesafe
eidi v e b u n l a r a b e n z e r b i r o k u n s u r g r n t n n son halini bir deiikliin grnty Farkl objektiflerin farkl bak alar er
e t k i l e m e k t e d i r . M e s e l a f o t o r a f e k m e y e y e n i balayan birisi nasl e t k i l e d i i tam o l a r a k eve ierisindeki nesnelerin boyutlarn et
kiler.
elektrik yla aydnlanan o r t a m l a r d a g n filmi kulland renilene kadar malzeme
Yukardaki ekilde farkl bak alarnn
n d a g r n t d e sar b i r r e n g i n h a k i m o l m a s n a arr. Muh ler ve f o t o r a f m a k i n e s i n i n yaratt etkiden dolay f o t o r a f makinesi
t e m e l e n kulland objektifin s e b e p o l d u u g r n t bozulma tm zellikleri tek tek tecr nin her k o n u m u n d a da k o n u y u tekil
eden " h e y k e l " erevenin ayn orann dol
snn da farknda deildir. t e yandan t e c r b e l i ve duyarl b i r b e edilmelidir.
durmaktadr. Bundan dolay heykel her
fotoraf s a d e c e g r n t d e d e i i m l e r o l m a s n b e k l e m e z ay Fotoraf ie ncelikle ay konumda da ayn byklkte grnecektir.
n z a m a n d a b u deiimleri y n l e n d i r e b i l i r . Ald h e r kararn n konuyu farkl objektifler Fakat arka p l a n d a k i " b i n a " iin d u r u m
farkldr. 28 m m ' l i k o b j e k t i f i n bak as
k ve s o n u o l a r a k g r n t n n son hali z e r i n d e ne tr etki le, s o n r a d a ayn o b j e k t i f l e ok geni o l d u u n d a n ereve ierisinde
ler y a p a c a n n c e d e n t a h m i n e d e b i l i r . Yani artk fotografik farkl m e s a f e l e r d e n grn bina olduka kk grnecektir. Buna kar
unsurlar k o n t r o l e d e b i l i r d u r u m d a d r ; h e m n h e m d e fo t l e m e k l e balayabilir. By lk 135 ve 2 0 0 mm'lik o b j e k t i f l e r l e yap
lan e k i m d e bina t m ereveyi d o l d u r a
torafn ustas olmutur. lelikle objektifin o d a k uzak caktr.
B i r fotoraf fotografik unsurlar nasl hissedebilir? B u an l ve m e s a f e n i n grnty
c a k d e n e y i m l e g e r e k l e i r . B a k a b i r yol yoktur. A n c a k yzler le nasl b i r iliki i i n d e o l d u u z e r i n e b i l i n m e s i g e r e k e n h e r
c e , b i n l e r c e f o t o r a f e k e r e k fotografik unsurlarn oynad rol eyi r e n i p d e n e y i m kazanacaktr. D i e r yandan m e v c u t t m
k o n u s u n d a hassaslamaya v e y e t k i n l e m e y e balar. D e n e y i m , film eitleriyle de t e c r b e e k i m l e r i gerekletirilmelidir. Fark
z e r i n e bilginin oturaca b i r t e m e l oluturur. l film k u l l a n m a k grnty nasl etkiler? F i l m h z n n grn
t zerindeki n o k t a c k l a r a ( g r e n ) tam olarak nasl bir etkisi var
dr? Farkl m a r k a filmlerde kontrast etkisi nasl deiir? Film h-
z, grnty byltme o r a n ve g r n t z e r i n d e k i noktack Objektif Seimi
lar a r a s n d a nasl b i r iliki m e v c u t t u r ? Polarizasyon filtresinin Herhangi bir objektifi t e r c i h e t m e k sa
renkli filmler z e r i n d e ne gibi etkileri vardr? e k i m ya da film dece g r n t n n b o y u t u n u deitirmek
banyosu srasndaki az ve fazla p o z l a n d r m a grnty nasl et t e n ok daha fazla anlam ifade eder. Bir
f o t o r a f n vurgulad mesaj asndan
kiler? odak uzakl ve makineyle konu arasn
T m b u s o r u l a r n c e v a p l a n k i t a p l a r d a n r e n i l e b i l i r , fakat daki mesafe birlikte dnlmelidir.
b i r fotoraf f o t o r a f e k m e k iin gerekli t e o r i k bilgiye, uak Bu iki fotorafta farkl objektiflerin fark
l ekim noktalarndan kullanldklarnda
kullanmay r e n m e k iin b i r pilotun teorik bilgiye olan ihtiya f o t o r a f n ierdii mesajn nasl da dei
c n d a n d a h a fazla itibar e d e m e z . Zira h i b i r ey youn ve birin ebildii aka grlmektedir. stteki fo
t o r a f t a heykel kaidesinin h e m e n altn
ci e l d e n yaanan d e n e y i m i n yerini tutmaz ve gerekli bilgilerden
da durarak geni al bir objektif kullan
oluan b i r daarc gelitirmek iin h i b i r ey sistemli b i r yak mak f o t o r a f t a k i t m v u r g u y u dorudan
lamdan d a h a deerli olamaz. heykel zerine ekmektedir. Uzaktaki bi
na ikinci planda kalmaktadr.
F o t o r a f a sistemli bir yaklam k o n u s u n d a r n e k olarak gs
Aadaki f o t o r a f t a konudan daha da
t e r i l e b i l e c e k en iyi kii n l fotoraf Ansel A d a m s ' d r . O, yl uzaklap bu defa tele objektif kullanmak
larn s a d e c e malzemesiyle yeni d e n e y i m l e r k a z a n m a k iin har heykelin grnt zerindeki gcn azalt
c a m a m , ayn z a m a n d a son d e r e c e titizlikle g z l e m ve deer m ve arka plandaki binay daha e t k i n
hale getirmitir. Artk heykel tek bana
l e n d i r m e l e r i n i d e k a y d e d e r e k m e h u r Z o n e Sistemi y n t e m i n i fotorafa hakim deildir ve fotorafn or
oluturmutur. Z o n e Sistemi siyah beyaz fotorafta tonlarn olu ta alan birlikte paylalmaktadr. Bina g
rntde ufak bir ayrnt olmaktan km,
m a s n d a poz sresi, b a n y o sresi ve kat c i n s i n i n etkileriyle il
t m erevenin arka d e k o r u n u olutur
gili kendi g z l e m l e d i k l e r i n i ifade e d e n b i r kurallar b t n l mutur.
olarak s u n d u u d e n e y i m l e r i n i n b i r z e t i n d e n baka b i r ey de Objektiflerin farkl bak alarnn so
ildir. Z o n e Sistemini gelitirmesinin bir neticesi olarak Adams, nucu olarak odak uzaklklarndaki dei
im sahnenin grnn de deitirmi
d a h a d e k l a n r e b a s m a d a n n c e gzleri n n d e k i m a n z a r a d a t i r . Uzun o b j e k t i f l e r ksalara g r e daha
yer alan t o n l a r n film z e r i n e kaydedilme s r e c i n d e nasl dei dar bir bak asna sahip olduklarndan,
eceini ve kat bask zerine nasl yansyacan o k hassas ola grntdeki konunun erevede daha b
yk bir alan doldurmasna sebep olurlar.
rak g z n d e c a n l a n d r m a s n a yardmc o l a c a k b i r y n t e m e sa Eer aadaki fotoraf yukardakiyle ay
hip olmutur. Fotorafta b i r fotorafnn hepsini b i r d e n b i r se n n o k t a d a n ekilmi olsayd, dar bak
as hem heykelin, h e m de binann ok
ferde i n c e l e y e b i l e c e i n d e n o k d a h a fazla ve birbiriyle etkile
byk boyutlarda grnmesine neden
im i i n d e olan deiken mevcuttur. Yine de h e r seferinde b i r olacakt. Bunun yerine heykelin greceli
ya da iki deikeni i n c e l e y e r e k h e r biri h a k k n d a bilmesi gere olarak her iki f o t o r a f t a da yaklak ay
n b o y u t t a olmasn salamak iin f o t o
k e n l e r i a d m a d m r e n e b i l i r . Bu sre yava ve sreklidir.
raf makinesi yeterince konudan uzakla
S o n u o l a r a k fotoraf farkl d e i k e n l e r i n oynadklar rol trlarak ekim yaplmtr. Bununla bir
l e r e iyice aina o l d u u n d a , h e r eyi b i r defada ve fotoraf ek likte bina f o t o r a f m a k i n e s i n e heykele
gre hayli uzakta o l d u u n d a n , ekim ye
tii a n d a h e m e n b i r araya g e t i r e b i l m e b e c e r i s i n e ulaacaktr. rindeki deiiklik binann erevede dol
te o zaman r e n d i i h e r ey yerli y e r i n e o t u r a c a k ve fotografik d u r d u u yer miktar zerinde pek fazla
unsurlar s o n u n a kadar k u l l a n a r a k k o m p o z i s y o n u kurmaya y etki yapmamtr. Bylelikle de arka plan
daha arlk kazanrken heykelin b o y u t u
nelik kararlarn oluturan t e m e l de atlm olacaktr. CB hemen hemen ayn kalmtr.
Her iki uygulama da geerlidir. Foto
rafnn grntdeki farkl unsurlara ver
mek istedii anlama gre ekillenen art
lar en u y g u n e k i m noktas ve o b j e k t i f
tercihini belirleyecektir.
Objektifte Perspektif
F o t o r a f t a p e r s p e k t i f - m a k i n e d e n farkl uzaklklarda bulu
n a n n e s n e l e r arasndaki boyut ilikisi - objektifin odak uzunlu
u n a bal b i r u n s u r olmayp, fotoraflanacak nesneyle objek
tif arasndaki mesafeyle ilintilidir. M e s e l a kar sayfada yer alan
New York fotoraf tele objektifle ekilmitir. E e r b u n u n yeri
ne b i r geni a o b j e k t i f kullanlm olsayd ve boyut olarak bu
radaki grntye tpatp uyacak ekilde b i n a l a r n ayn kesiti fo
toraftan sayd, e l d e e d i l e c e k g r n t l e r bytlm o l a n n da
ha bariz ekilde grenli olmas d n d a b i r b i r i n i n ayns olurlar
d O d a k u z u n l u k l a r n n bu zellii fotoraflar tarafndan p e k
iyi d e e r l e n d i r i l m e s e de, bu k o n u n u n b i l i n m e s i grsel fikirleri
ni f o t o r a f h a l i n e d n t r m e k isteyenler iin byk n e m ta
maktadr. Objektifleri iyi tanyan bir fotoraf odak uzunlu
ni oluturan ey ayn f o t o r a f Objektifle Konu Arasndaki
u n u n b i r n e s n e n i n e r e v e ierisindeki b o y u t u n u etkilediini
zerinde o k yakndaki ve o k Mesafe
bilir. O d a k u z u n l u u a r t t k a g r n t n n b o y u t u d a byye
uzaktaki n e s n e l e r i n b i r l i k t e Objektifle konu arasndaki mesafe pers
cektir. t e yandan grafikle ilgili b l m l e r d e de ifade edildii
g s t e r i l m e l e r i d i r . B u n u n ter pektifi belirlediinden, f o t o r a f n n g-
gibi b i r n e s n e n i n e r e v e i i n d e k i b o y u t u a k t a r l m a k i s t e n e n r n t l e y e c e i k o n u d a n ne kadar uzakta
sine o l a r a k d a t e l e o b j e k t i f l e r
grsel mesaja n e m l i katklarda b u l u n u r . d u r d u u gz ard edilmemesi ve ansa b
o l d u k a dar b i r gr a l a n n raklmamas gereken bir kompozisyon un
Fotoraf istedii perspektifi elde e d e b i l m e k iin durmas ge
kapsayarak bu alan bylttk surudur. Genellikle nce konuya hangi me
rektii noktay belirledikten sonra, k o n u n u n n e kadarn e r e safede durulaca tespit edilmeli, kullan
lerinden uzaktaki nesneler
venin ierisine dahil edeceiyle ilgili tercihi d o r u l t u s u n d a kul lacak objektifin odak uzakl daha sonra
b e k l e n m e d i k bir ekilde yakn belirlenmelidir.
lanmas g e r e k e n o b j e k t i f tipine, e r e v e i e r i s i n d e ilgi a l a n n n
daym gibi g r n r l e r . New York'daki Dnya Ticaret Merkezi'nin
ne kadar byk olmas g e r e k t i i n e ve farkl o d a k uzunluklar bu sayfalarda grlen iki fotorafnda ifa
Kompozisyon asndan bak
n n optik z e l l i k l e r i n e g r e kararlarn oluturur. de edilmeye allan mesajlardaki fark, sol
tmzda o d a k u z u n l u u n u n daki f o t o r a f n geni al bir o b j e k t i f l e ,
O d a k u z u n l u u zellikleri k a b a c a g r u b a ayrlabilir. G e n i
s e i m i n d e k i t e m e l l t yara yukardakininse tele objektifle ekilmi ol
al objektifler genilik ve yaygnlk duygusu verirler; n plan malarndan te, esas itibariyle objektifler
tlmak istenen genileme ya da
ve a r k a plan ayran mesafe abartl gibi g r n r . N o r m a l ob le konu arasndaki mesafe farkllndan
skma etkisi veyahut da foto kaynaklanmaktadr. Sadaki fotorafta ob
j e k t i f l e r (kullanlan filmin i
rafnn v e r m e k istedii mesa jektifle konu arasndaki daha uzun mesa
t e n a p r a z u z u n l u u y l a ayn feden dolay oluan perspektif Dnya Ti
j a uygun b i r e r e v e ierisin
odak uzunluuna sahip objek caret Merkezi'ni civarlarndaki binalardan
de boyut ilikisi vurgulanan bir daha yksek gstermekle beraber bu fark
tiflere n o r m a l objektif denir ve
g r n t e l d e e t m e abasdr. ar derecede gze batmamaktadr. By
35 mm film iin bu uzunluk lelikle de f o t o r a f t a yer alan mesaj Dnya
F o t o r a f h e r z a m a n g-
yaklak 50 m m ' y e karlk ge Ticaret Merkezi'nin boyutlarn ne kar
rntleyecei nesneyle arasn maktan ok bu binalarn dier binalar ara
lir) mesafe ilikilerini olabildi
daki mesafeyi s e e b i l m e k iin sndaki yerini vurgulamaktadr. Soldaki fo
i n c e doal haliyle yanstrlar. torafta Ticaret Merkezi ylesine yakn bir
gerekli hareket zgrlne
Teleobjektifler mesafenin ade noktadan fotoraflanmtr ki, bina t m g
sahip olamayabilir. Ancak rntye hakim olmu vaziyettedir. Burada
ta sktrld izlenimini verir vurgulanan binann boyutudur. Her iki du
o d a k u z u n l u u s e i m i n i zih
ler. G e r e k t e hayli uzakta olan r u m d a da odak uzakl fotorafnn t m
n i n d e objektifle n e s n e arasn grntden sadece ereveye dahil etmek
nesneler olduklarndan daha
daki mesafeye b a m l olarak istedii blme gre belirlenmitir.
yakndaym gibi g r n r l e r .
dnmeye kendini altrarak Objektifin seiminde g e n i l e t m e ya da
E l b e t t e ki bu yaylma ve sk
k o m p o z i s y o n l a r n n etkinlii sktrma etkisi t e r c i h i n ana sebebi oldu
t r m a etkileri gz yanlmalar unda bile mesafe ve dolaysyla perspek
ni artrlabilir.
dr. Genilik ve yaylma etkisi tif dikkatle gz nnde bulundurulmaldr.
Grnt Bozulmas
r h a l d e , e l i m i z e aldmz
da fotorafa yaklak bir kol
boyu kadar uzaktan baklma-
sdr.
G r n t bozulmasnn bir
baka kayna da boyutlu
n e s n e l e r d e ortaya kar. G
r n t l e n e n n e s n e belli bir
h a c m e sahip o l d u u n d a , b u
n e s n e n i n objektiften uzakta
ki ksmlar d a h a k k g
rneceklerdir. Eer konu
objektiften uzakta duruyor
sa bu boyut farklar pek fark
edilmez. A n c a k k o n u objek
tife yakn d u r u y o r s a b o y u t
farklar o l d u k a n e k a r .
M e s e l a bir p o r t r e e k e r k e n
eer fotoraf objektifini
k o n u d a n 1,2 m e t r e d e n da
ha yakn bir uzaklkta tutar
sa p o r t r e n i n b u r n u kulakla
r n a g r e objektife d a h a ya
kn olacandan orantsz bir
ekilde d a h a byk g r n e
cektir. 1,2 m e t r e ile 1,8 met
re arasndaki uzaklklardan
( g r n t b o z u l m a s n a yol
B i r n e s n e gze o k yakn b i r uzaklkta tutulursa - m e s e l a 15 amayan yaklak mesafe snrlar) grntye k o n u olan kiinin
cm mesafede - son d e r e c e byk g z k e c e k t i r . Fakat insanlar ba ve o m u z l a r n e r e v e y e r a h a t b i r b i i m d e y e r l e t i r e b i l e n
o k yakndan b a k l d k l a r n d a k k n e s n e l e r i n bile devasa bo objektiflere g e n e l l i k l e "portre objektifi" d e n i r .
yutlardaki g r n m n e alkn olduu iin bu sra d boyut Sadaki fotorafn yaratt etki n e r e d e y s e t a m a m e n k o n u
lar fazla t u h a f g e l m e z . Fotoraflkta e k i m srasnda e e r bir n u n sra d bir b i i m d e objektife yakn bir k o n u m a yerletiril
n e s n e objektife o k yakn tutulursa bu n e s n e arka plandaki di mi o l m a s n n s e b e p olduu a n o r m a l boyut ilikisinden kaynak
e r n e s n e l e r l e kyaslandnda o k byk g r n e c e k t i r . Fakat l a n m a k t a d r . B u r a d a g e n i al bir o b j e k t i f kullanld h a l d e
e k i m d e n s o n r a b u fotorafa b a k l r k e n fotorafla izleyicinin teorik o l a r a k ayn f o t o r a f bir tele objektifle de ekilebilirdi ve
g z arasndaki mesafe, p e r d e a l p k a p a n d n d a k o n u n u n ayn boyut d e f o r m a s y o n u oluurdu. A n c a k bu defa bir farkllk
objektife olan uzaklndan d a h a fazladr. S o n u olarak foto ortaya kard. T e l e o b j e k t i f b u g r n t d e k i aa kadar objek
raftaki boyut ilikisi gze a n o r m a l gelecektir. n plandaki nes tife yakn olan cisimlere keskin n e t l e m e yapamaz. D i e r yandan
n e l e r orantsz bir b i i m d e byk, arka p l a n d a yer alan nesne tele objektifin gr as ylesine d a r d r ki, h e m aac h e m de
l e r de yine orantsz b i i m d e kk g r n e c e k l e r d i r . B i r baka binalar e r e v e i e r i s i n e yerletirmek m m k n olmayabilir.
deyile g r n t b o z u l m a s n n s e b e p l e r i n d e n biri f o t o r a f ekil
diinde g r n t d e k i n e s n e l e r i n m a k i n e y e d a h a yakn oldukla-
Objektiflerde Odak Uzakl
likileri Tasarlama
F o t o r a f t a k i mesaj fotorafnn maki
nesiyle grsel ilikiler yaratmasyla o r t a
ya kar. Mesajn zellikleri f o t o r a f n n
dncelerini f o r m l e etme eklinden,
m e v c u t grsel u n s u r l a r o r g a n i z e e t m e
tarzndan ve fotografik eleri kontrol
e t m e b i i m i n d e n doar.
Bu f o t o r a f bir ok o r t a k grsel un
suru barndrmaktadr: Venedik'deki ay
n bina, deniz ve tekne. Dier yandan her
fotoraf da arka plandaki binadan aa
yukar ayn m e s a f e d e n ekilmilerdir
( e l b e t t e ki t a m ekim yerleri b i r b i r i n d e n
farkldr). Her birinde objektiflerin grsel
zellikleri n plana alnarak farkl unsur
lar arasnda bir iliki o l u t u r u l m u t u r .
Yukardaki f o t o r a f bir i g n sabah
e r k e n saatlerde ekilmitir. Bu g r n t
de insanlar, m e y d a n , t e k n e ve bina ara
snda var olan grsel ba bir tele objek
t i f i n sktrma e t k i s i y l e elde e d i l m i t i r .
Kullanlan objektif farkl unsurlar gerek
te aralarnda olan m e s a f e d e n ok daha
skkmlar gibi g s t e r m e k yoluyla, nor
mal bir gze aralarnda bir balant yok
mu gibi g r n e n eler arasnda grsel
bir iliki k u r m a k t a d r .
Sadaki sayfada s t t e k i f o t o r a f ayn
g n daha ge s a a t l e r d e e k i l m i , f a k a t
bu defa grsel ilikiler " n o r m a l " bir ob
jektif vastasyla k u r u l m u t u r . Bu t r ob
j e k t i f l e r i n zellii olan geni bak as
n plandaki t e k n e y i arka planla ayn er
eve ierisine dahil e t m e y e olanak ver
mi ve bylelikle de tekne, deniz ve geri
deki bina arasnda grsel bir iliki k u r u l
mutur.
Sada altta yer alan f o t o r a f s t t e k i n -
den sadece ksa bir m e s a f e daha uzak
tan ekilmi ve bu defa geni al objek
tif kullanlmtr. N o r m a l objektif t e k n e
lerin hepsini ve arka plandaki binalar ay
n ereveye dahil e t m e y e imkan v e r m e
mitir. Fotoraf arka plan belirledii iin
sz konusu arka planla ndeki t e k n e l e r
arasnda bir iliki kurulmas bu f o t o r a f
iin n e m tamaktadr.
K o m p o z i s y o n asndan d e e r l e n d i r i l
diinde grsel ilikiler o l u t u r u l m a s , fo
torafnn dncelerini izleyiciye akta
r a b i l m e k iin kullanabilecei n e m l i bir
aratr. Belli bir o b j e k t i f i n optik zellikle
rinin y i n e belli bir g r n t d e k i ilikileri
yaratrken dier objektiflerden daha faz
la ie yaramas ska karlalan bir du
rumdur.
Objektiflerde Netleme
nsan gz m k e m m e l b i r esneklie sahiptir ve koullara ok
rahat uyum salar. Aslnda h e r h a n g i b i r a n d a insann gr ak
n n n s a d e c e o k kk b i r ksm keskin netlikte grlebilse bi
le, gzn n e t l e m e yapt farkl n o k t a l a r a byk b i r hzla yeni
d e n odaklanabilirle y e t e n e i n d e n dolay g r a l a n n n tm
t a m a m e n n e t m i gibi alglanr.
B u n a karlk fotoraf makinesi objektifi n e t l e m e yaplan nok
taya sabitlenir. D e k l a n r e b a s l d n d a objektifin keskin net
likte gsterdii h e r ey film z e r i n e kaydedilir. Fotorafa bakan
kii keskin n e t l i k t e olan ve olmayan b l g e l e r i h e m e n ayrt ede
bildii iin, n e t l e m e ilemi fotorafn en n e m l i unsurlarndan
biridir.
etkinliklerini yitirirler. Baz h a l l e r d e bu n e s n e l e r i n hafif b i r bu
lanklk a l t n d a kalmalar yeterliyken, b a z e n b u d u r u m u d a h a
fazla vurgulamak gerekebilir. Uygun bulankln miktar, iin
de bulunulan koullar ve niyet gz n n e alnarak kompozisyon
oluturmak iin fotoraf tarafndan verilecek b i r karardr.
N e e m e n i n fonksiyonel kullanmlarnn farknda olmayan bir
fotoraf m u h t e m e l e n n c e l i k l e e n s t a n t a n e d e e r i n i b e l i r l e r
ve b u n a bal olarak doru pozlandrmay oluturacak diyafram
akln saptar. Baz koullarda bu yaklam gerekli ve uygun
olmakla b e r a b e r usta bir foto
raf ncelikle grntnn
h a n g i alanlarn keskin netlik
te, hangi blmleriniyse nispe

Kompozisyonda N e t l e m e zelliinden Yaralanmak ten b u l a n k g s t e r m e k istedi

T m fotoraflar m a k i n e l e r i n e n e t l e m e ilemi yaptrmalar i n e karar v e r m e d e n f o t o r a f

e k m e m e y e zen gsterir.
gerektiini bilirler, a n c a k iyi fotoraflar n e t l e m e y i kompozis
yon olutururken nasl kullanacaklarn da h e s a b a katarlar. Net
l e m e ilemi kompozisyonda genellikle iki ekilde kullanlr: Dik
kati bir yere y n e l t m e k ve gz rahatsz e d e n unsurlar ortadan
kaldrmak.
Dikkati bir yne yneltmek: zleyicinin gz kar k o n u l a m a z bir
b i i m d e fotorafn e n n e t b l m n e d o r u kayar. Dolaysyla
fotoraf n e t l e m e y i k o n t r o l ettii iin ayn z a m a n d a dikkati de
k o n t r o l altna alm olur. N e t l e m e d e k i keskinlik belli bir neden
l e b u r a s n n v u r g u l a n d n iaret e d e r . D i e r y a n d a n keskin
netlik a l a n n d a yer alan unsurlar, onlar e r e v e d e k i n e t olma
yan dier e l e r d e n ayran psikolojik bir izgiyle b i r b i r i n e ba
lanmlardr. B i r baka ifadeyle netlik grsel ilikilerin kurulma
sna ve d e s t e k l e n m e s i n e yardmc olur.
Gz rahatsz eden unsurlarn temizlenmesi: Bir grntde n plan
ya da arka p l a n d a yer alan n e s n e l e r o u zaman gz rahatsz
e d e n zellikler ierebilir. Bu n e s n e l e r netliin dna tandkla
rnda gz fotorafn ilgi m e r k e z i n d e n uzaklatrmaya ynelik

mn zerine de kolaylkla yaplabilirdi. Fa daha gl bir ifadeye kavumutur.

Netlemede Seicilik kat bu d u r u m d a fotorafnn vermek is Sol alttaki fotorafta n planda yer alan
Bir f o t o r a f n vurgulad eyi ne lik n plandaki kularn zerine yaplm tedii mesaj da nemli lde deiikli renk lekesinin sebebi, netleme y a p m a y a
karmak ve bylelikle k o m p o z i s y o n ze tr. Fakat arka plan bir binann cephesi e u r a r ve dikkat, ne y a p t n d a n ok imkan vermeyecek kadar f o t o r a f maki
rinde ince ayar y a p m a y a olanak sala olduunun anlalmayaca kadar da bu adamn kendisi zerinde younlard, iki nesine yakn bulunduklar iin ne olduu
mak iin netleme ileminde seici davra- lank braklmamtr. Gerekten de sz d u r u m arasndaki fark ince olmakla be anlalamayan krmz lalelerdir. Burada
nlabilir. konusu arka plan f o t o r a f n ekildii yer raber olduka aykrdr. Fotorafnn bek net g r n m e y e n unsurlar d o r u d a n f o
Buradaki f o t o r a f l a r n her birinde dik zerine fikir vererek f o t o r a f t a k i ifade lenmedik bir biimde netlii grsel ve e- t o r a f n mesajna katkda bulunmak iin
kati fotorafnn istedii yere yneltmek ye kular kadar katkda b u l u n m a k t a d r . kilsel anlamda farkl bir noktaya ynelte deil, fakat bir ereve oluturmak ve bir
amacyla seici netlemeye bavurulmu Yanda en sadaki f o t o r a f t a netlik, de rek dikkati daha ikincil nesnelerin zeri m i k t a r renk etkisi v e r m e k iin kullanl
tur. Sa sayfada stteki f o t o r a f t a net ney kaplarndan ziyade deney yapan ada- ne ekmesi sayesinde her iki f o t o r a f da mlardr.
 Objektiflerin beli bir grn Ntr Younluk Filtresi z l e n e c e k t i r . B i r baka ifadeyle b u n u n a n l a m fotoraftaki ko
tde yer alan n e s n e l e r i n baz Pozlandrma Deerleri nuya makineyi yaklatrdka arka plann giderek netlikten uzak
larn net, bazlarnysa bulank lamas eklindedir.
olarak gsterebilme zellii 'se Filtre f-stop
Younluu deeri
ici n e t l e m e ' olarak ifade edi
10 ' 1/3 A l a n D e r i n l i i n d e Dolayl K o n t r o l
lir. Seici n e t l e m e zellii kom T e o r i k olarak b i r f o t o r a f n n yapmas g e r e k e n tek ey kom
20 2/3
pozisyon oluturmada fotoraf 30 1 pozisyonunun n e k a d a r alan d e r i n l i e ihtiyac o l d u u n a k a r a r
n n e l i n d e k i e n n e m l i ara 60 2 v e r m e k ve s o n r a d a b u n u g e r e k l e t i r e b i l m e k iin en uygun di
l a r d a n biridir. B e l l i b i r foto 90 3 yafram akl-odak uzakl-netleme mesafesi bilekesini se
rafta seici n e t l e m e n i n n e bo mektir. F a k a t uygulamada ortaya k a n baz unsurlar karlat
Ntr Younluk Filtreleri
yutta kullanlaca yaratcla mz olanaklar snrlayabilmektedir. r n e i n g r n t d e k i k
Ntr Younluk filtreleri bir g r n t y ylesine az olabilir ki, arzu e d i l e n diyafram akl kullanld
dayal b i r kararsa da, bu kara
bozmadan ya da renkleri d e i t i r m e d e !
rn uygulanmas teknik b i r ko k iddetini azaltmaya yararlar. Bu filt n d a e n s t a n t a n e i s t e n m e y e c e k k a d a r yava kalabilir.
nudur. reler parlak kl gnlerde filtre kullanl O l a a n d k k o u l l a r n n stesinden g e l e b i l m e n i n iki yolu
madii takdirde mevcut n olanak ver
farkl t r d e n filmler b u l u n d u r m a k ve tripod tamaktr. D e n e
meyecei yavalkta enstantaneler ya da
Seici N e t l e m e d e geni d i y a f r a m aklklar kullanabilmek yimli fotoraflar karlaacaklar koullar h e r z a m a n t a h m i n
Dorudan Kontrol iin ok yararldr. Bu filtreleri kullanma e d e m e z l e r . Y a n l a r n d a yksek hzl filmler tadklar takdirde
dan ayn etkiyi elde e t m e n i n tek yolu
Objektiflerin teknik zel yeri g e l d i i n d e film deitirerek ihtiyalar o l a n ilave b i r ya da
a daha az hassas bir film kullanmaktr.
lii alan derinlii zerinde do Yukardaki tablo f i l t r e n i n y o u n l u k kat iki f-stop d e e r i n i kullanabilirler.
saysna gre (filtrenin kenarnda bu de B e n z e r b i r ekilde, fotoraflar y a n l a r n d a t r i p o d ve b i r kab
rudan k o n t r o l olana salar :
er yazldr) o b j e k t i f i n iine girecek
Diyafram akl, odak uzakl n f-stop cinsinden ne kadar azalaca l o d e k l a n r b u l u n d u r m a k suretiyle, m a k i n e y i e l d e tuttuklar
ve n e t l e m e mesafesi. n g s t e r m e k t e d i r . zaman olas titreimlerin etkisini azaltmak iin kullanmalar ge
Diyafram akl: Her foto r e k e c e k yksek e n s t a n t a n e deerleriyle de k s t l a n m a m olur
raf objektifin diyafram a k l n n alan derinliini etkiledii lar. E e r s a h n e d e h a r e k e t l i n e s n e l e r varsa yava e n s t a n t a n e de
ni bilir. z e t l e n e c e k olursa diyafram akl ne kadar kkse erleri k u l l a n m a k uygun olmayabilir. F a k a t t e yandan tripod
(f-stop d e e r i rakamsal olarak ne kadar bykse) alan derinli kullanlmas fotorafya h e r h a n g i b i r snrlamayla karlamak-
i d a h a uzun olacaktr. B i r o k d u r u m d a s e i l e n diyafram ak szn istedii diyafram akln k u l l a n a b i l m e o l a n a yaratr.

l fotorafn son h a l i n d e k i grnty n e m l i l d e etkiler. Kimi z a m a n d a b u n u n tersi s o r u n l a r l a karlalr. O r t a m d a

Objektifin odak uzakl: f-stop d e e r l e r i n i b e l i r l e m e k iin kulla
nlan y n t e m d e n dolay h e r h a n g i b i r diyafram aklnn ger
e k ap objektiften objektife deiiklie urar. M e s e l a f/8 de
eri odak uzakl 2 0 0 mm olan bir objektifte, 1 0 0 mm olan bir
objektife g r e fiziksel olarak d a h a geni b i r diyafram akln
tanmlar. B u n d a n dolay da f/8 deeri h e r iki objektifte de ayn
miktarda pozlandrmaya yol asa da uzun odakl objektifin alan
ylesine fazla k o l u r ki, hzl b i r e n s t a n t a n e deeriyle bile ye
t e r i n c e dar b i r alan derinlii yaratabilecek kadar diyafram a
m a k m m k n olmaz. Bylesi d u r u m l a r d a z m l e r d e n biri da
ha yava b i r film k u l l a n m a k olup, bavurulan bir dier y n t e m
de yannda ntr younluk filtrelerinden bulundurmaktr. Bu
filtreler tonlar ve r e n k l e r i e t k i l e m e d e n s a d e c e objektife giren
k miktarn azaltrlar ve d a h a geni diyafram aklklarn kul

derinlii d a h a ksa olacaktr. G e r e k t e n de h e r trl durumda, l a n m a olana yaratrlar.

objektifin odak uzakl bydke h e r h a n g i b i r f/stop deeri
iin alan derinlii ksa olacaktr.
Netleme Mesafesi: B i r o k objektifin halkalar z e r i n d e ne ka
dar uzakla k a d a r n e t l e m e yapabildii belirtildii gibi keskin
netlikte gsterilecek mesafeyi belirleyen alan derinlii iaret iz
gileri d e mevcuttur. Dikkatlice i n c e l e n d i i n d e n e t l e m e nokta
Farkl fotografik d u r u m l a r karsnda uygulanacak seici net
l e m e n i n n e t r d e n olaca m e v c u t koullarla b e r a b e r fotoraf
n n kurmay a m a l a d k o m p o z i s y o n a d a baldr. B u a m a c a
ulamak iin fotorafnn k u l l a n m a k t a o l d u u y n t e m l e r mal
zemesinin teknik yeterliliini tecrbesiyle birletirerek uygula
maya dkmesiyle ekillenir.

s objektife d o r u yaklatka alan d e r i n l i i n i n gitgide ksald

86 87
 Zor Durumlarn stesinden Gelmeye Hazrlk
Fotoraf k o m p o z i s y o n o l u t u r m a y l a
ilgili amalarn u y g u l a y a b i l m e k iin zor
lu koullarn stesinden g e l m e k o n u s u n
da y e t e n e k l i olmak zorundadr. Tanan
m a l z e m e y i a z a l t m a n n kendine g r e ya
rarlar olmakla beraber, bu m a l z e m e l e r
kimi d u r u m l a r d a f o t o r a f y a belli bir es
neklik v e r e b i l m e u r u n a edinilmilerdir.
Buradaki iki f o t o r a f t a ayn m a n z a r a
ya aittir. Soldaki f o t o r a f t a alan derinli
i zellikle n e m l i bir unsur olarak gz
n n e alnmamtr. Buradaki akarsu en
n e m l i grsel ilgiyi o l u t u r d u u iin gz
o r a y a t a k l m a k t a ve arka plandaki aa
Fotoraf Kurtaran Netlik
Baz d u r u m l a r d a netlik k o m p o z i s y o n
iin hayati n e m tar. Bu f o t o r a f ba
arl klan ey netlii zellikle n planda
ki dallarn zerine getirerek burada olu
t u r u l a n hafif v u r g u d u r .
larn hafif solgunluu sorun yaratmamak
tadr. Gnei de g r n t y e dahil eden di
er f o t o r a f t a ise d u r u m olduka farkl
dr. zleyicinin dikkatini ekme asndan
b u r a d a gne a k a r s u y l a e k i m e k t e d i
ve e r e v e d e k i kk b o y u t u n u denge
leyebilmek iin keskin n e t l i k t e g s t e r i l
mistir. Gne keskin netlikte o l d u u iin
gz onunla akarsu arasnda ileri geri gi
dip g e l m e k t e d i r . Eer bir t r i p o d kullanl-
masayd bylesi az kl bir o r t a m d a bu
kadar uzun bir alan derinliini elde etmek
mmkn olmayacakt.
ki anlamnda tek balarna pek varlk gs mekle gne ikinci plana alnm ve by
lelikle ortaya kan f o t o r a f t a bu ortamn
terebilecekleri de sylenemez.
B a t m a k t a olan gne ok da ilgin bir Her iki u n s u r u ayn f o t o r a f t a birletir alak gnll holuu yanstlmtr. Net-
g r n t y a r a t m a m a k t a d r ve tek bana mek grsel bir mesajn ilk adm olmutur. lemedeki bu seicilik her iki u n s u r u birbi
f o t o r a f n ilgi merkezi o l m a k t a n uzaktr. Fakat eer gnee netleme yaplsayd g riyle btnletirmi ve aralarnda baar
Ayn ekilde n p l a n d a k i allar da pek r n t d e ok baskn olacakt. Oysa ki, net l bir denge o l u t u r m u t u r .
gzel d u r m a m a k t a d r . stelik grsel et- lik iin zellikle n plandaki allar se
Ik
Ik ie yeni balayan fotoraf iin fotorafn a n l a m a s en
zor ve en n e m l i alandr. T m ynleriyle k h a k k n d a duyar
llk k a z a n a b i l m e k iin n e m l i b i r z a m a n ve e m e k yatrm ge
rekmektedir.

In N i t e l i i
B t n klar ayn deildir. r n e i n f l o r e s a n a m p u l n n
yayd kla tungsten fitilli n o r m a l ev a m p u l l e r i n i n verdii k
a r a s n d a n i t e l i k fark vardr. F l o r e s a n sert ve p a r l a k t r .
T u n g s t e n fitilli a m p u l d i e r i n e kyasla d a h a yumuak bir k ya
yar. B i r o k insan bu farkll gz n n e alarak belli b i r etki ya
r a t m a k iin o d a l a r n aydnlatmakta ne t r d e n k kullanacak
l a r n a karar verirler.
Fotoraflar n deiik b i i m l e r d e farkllamasn ifade et
m e k z e r e g e n e l olarak 'n nitelii' t e r i m i n i kullanrlar. I
n niteliini t a n m l a m a k iin en o k kullanlan sfatlar "sert",
"yumuak", "scak" ve "serin "dir. S e r t k parlak ve h u z m e ha
lindedir. Koyu g l g e l e r ve parlak aydnlk alanlar oluturur. Yu
muak k h u z m e h a l i n d e deildir ve ar ton farkllklarna se
b e p o l m a z . S c a k k r e n k s p e k t r u m u n d a krmzya d o r u ka
yarken serin k mavi ve yeile alar.
B i r stdyodayken fotoraf n niteliini kolaylkla kont
rol altna alabilir. T u n g s t e n fitilli a m p u l l e r ya da elektronik spot
lar kullanarak deitirebilir. B i r d e n fazla k kaynan b i r
arada kullanabilecei gibi koyu glgeleri o r t a d a n kaldrabilmek
iin yanstc p a n e l l e r yerletirebilir. E e r renkli filmle alyor
sa renkli filtreler ya da renkli yanstc p a n e l l e r kullanabilir.
Darya k n c a f o t o r a f n n n nitelii z e r i n d e doru
dan k o n t r o l o k kstldr. A k havada p o r t r e e k e r k e n n
nitelii yanstc p a n e l l e r yardmyla deitirilebilir, fakat byk
o u n l u k l a n nitelii g k y z n d e b u l u t l a r n o l u t u r d u u In Niteliini Mesaja Uyarlama
t a b a k a n n y o u n l u u n a ve g n n saatine baldr. Bir f o t o r a f t a yer alan nesnelerin nite nu dengelemek iin lalenin altna yans
likleri bu g r n t y aydnlatmak iin kul tclar yerletirilmi ve k yukarya do
E e r hava kapalysa bulutlar arasndan szlerek g e e n g n e
lanlan ktan kaynaklanr. ru yanstlmtr.
h e r y n e d o r u dalabildii iin yumuak b i r zellie sa Bu lale f o t o r a f n e k m e k t e k i zorluk Bu f o t o r a f t a m a m e n onu aydnlatmak
hiptir. B u n u n s o n u c u olarak bulutlu bir havadaki gn gl iein z n y a n s t a b i l m e k o l m u t u r . iin kullanlan n niteliine bamldr.
S o r u n g z n alglad n nitelik ve Eer farkl davranlm ve fla kullanlm
ge yerleri aydnlatmak iin yanstc p a n e l l e r eliinde kullanl
zelliklerinin m d a h a l e e d i l m e d i i tak olsayd yapraklardaki bu effaf g r n t
d n d a gzel p o r t r e l e r e l d e edilebilir. dirde film zerine kaydedilememesinden kaybolacak ve bunu sonucunda verilmek
In kalitesine etki e d e n d a h a n e m l i b i r u n s u r g n n sa kaynaklanmaktadr. istenen mesajn ierii nemli lde de
Lalenin zerine yerletirilen bir lamba iecekti.
atidir. S a b a h e r k e n saatlerde ve akam zeri a t m o s f e r d e n g e e n
anak yapraklarnn arasna ynele F o t o r a f kulland n niteliinin
g n e scak ve yumuak b i r zellie s a h i p k e n , le saatle rek o n l a r n g e i r e c e k denli e f f a f f o t o r a f n d a k i mesajdan ayr dnle
r i n d e bu zelliini yitirir. G n d o u m u ve g n b a t m n d a h e r zelliini vurgulamaktadr. Fakat yine de meyeceini her zaman hatrlamak zorun
g e e n dakika n nitelii deiiklie urar. H e r deiimle de iein alt ksmyla a r k a plan arasnda dadr.
yeterli kontrastn olmad grlnce bu
yeni f o t o r a f olanaklar ortaya kar.
 Ciddi fotoraflar n niteliindeki bu i n c e farkllklara du
yarl olup b u n u h e y e c a n l a d e e r l e n d i r m e y e alrlar. Gerek
ten de tecrbeli fotoraflarn o u ekim zamanlarnn nem
li bir b l m n sabahn e r k e n ve akam st saatlerine ayrr
lar. G n n d i e r saatleriniyse o u n l u k l a n zelliklerinin
o k d a h a elverili olaca akam saatlerinde ya da ertesi sabah
en iyi h a n g i noktalardan f o t o r a f e k e b i l e c e k l e r i n i aratrmak
la geirirler.
Konu Ik O l d u u n d a
Ik fotoraflar iin ylesine n e m l i d i r ki, biroklar foto
raftaki n e s n e l e r i n s a d e c e n g r l m e s i n e ve s a p t a n m a s n a
yarayan yzeyler o l d u u n u dnr. Bu insanlar iin h e r foto
rafn k o n u s u g e r e k t e ktr. Ik doru o l m a d k a f o t o r a f da
olmaz. r n e i n d o u m g n pastasndaki m u m l a r fleyen bir
o c u u n fotorafn e k e r k e n duyarl bir fotoraf fla kullan
may tercih e t m e z . Bu g r n t d e k i asl n e m l i u n s u r m u m
dr. Flan verecei n nitelii grnty t a m a m e n dei
tirecektir. B e n z e r ekilde h e r g r n t d e fotoraflanan ey bel
li bir n e s n e deil, a m a o n u n rettii ya da yanstt ktr.
dolay bu tr grntler genellikle yksek kontrastl olurlar. o
u zaman bu tr g l g e l e r kompozisyon oluturmada n e m l i bir
unsur h a l i n e gelirler. Yandan aydnlatma r e n k l e r i n zengin g
r n m e l e r i n e yol aar. zellikle polarizasyon filtresi kullanld
n d a b u d u r u m d a h a d a dikkat e k i c i bir h a l e d n r .
n d e n aydnlatlm bir s a h n e d e k kayna f o t o r a f maki
nesinin arkasnda yer alr. Ik dzgndr, kontrast ve glge ya
ratmaz. K o n u n u n detaylar gze batmaz ve n e s n e l e r i n zellik
leri anlalmaz. Kompozisyon asndan n d e n aydnlatma yan
yana g e t i r i l e b i l e c e k soyut ekiller ve d o k u l a r ortaya k a r r .
In y n n n grnty nasl etkilediinin renilmesiyle
fotoraf bir g r n t n n g n n farkl z a m a n l a r n d a nasl g
r n e c e i n i t a h m i n etmeyi de r e n m e y e balayacaktr. O t e yan
dan b i r taraftan b a k l d n d a p e k b i r zellii o l m a y a n b i r g
r n t dier taraftan b a k l d n d a o k ilgin g r n e b i l i r . r n e
in aadaki fotoraflar sadece birka dakika arayla, a n c a k fark
l alardan ekilmilerdir. S a d e c e n y n n d e k i deiimden
kaynaklanan fark o l d u k a a r p c d r . S a h n e n i n zellii farkl
alardan elde e d i l e n farkl k nitelikleri sebebiyle k k t e n de
iime uramtr.

yi fotoraflarn o u k e n d i l e r i n e bir k tarz b e l i r l e r l e r ve e k i m yerini deitirmesinin n as zerinde yapaca et

zellikle de n belli niteliklerini t e r c i h e d e r l e r . Bu fotoraf kileri g z n d e c a n l a n d r a b i l e n bir fotoraf h a n g i n o k t a d a n
lar h o l a r n a giden belirli bir n peine d e r l e r ve rastla d a h a arpc bir g r n t e l d e e d e b i l e c e i n i kolaylkla t a h m i n
dklarnda da o l a b i l d i i n c e yararlanmaya alrlar. I foto edecektir.
rafna yanstma k o n u s u n d a bir tarz yakalamak n niteliiy
le ilgili o l d u k a i n c e bir duyarll gerektirir ve b u n u elde ede
b i l m e k de o l d u k a gtr. A n c a k tm fotoraflar da bir sah
neyi aydnlatmak iin kullanlan n zelliinin fotorafn ver
m e k istedii mesaj dorudan etkilediini gz n n e almak du
rumundadrlar.
B i r grntdeki n nitelii genellikle k kaynann ve fo
t o r a f m a k i n e s i n i n b i r b i r l e r i n e g r e nasl yerletiine baldr.
In kaynana g r e m a k i n e n i n n e r e d e tutulduuna bal ola
rak fotorafn konusu arkadan aydnlanm, yandan aydnlanm
veya nden aydnlanm d u r u m d a olacaktr.
K o n u n u n arkadan aydnland (ters kl) bir d u r u m d a k
kayna fotoraf makinesinin tam karsndadr ve bazen de er
evenin iine girer. Byle bir d u r u m d a kontrast o k azdr ve ko
nular genellikle siluet eklindedir. B u n u n s o n u c u olarak da do
ru p o z l a n d r m a sz k o n u s u olamaz.
K o n u n u n yandan aydnland d u r u m l a r d a k kayna ma
k i n e n i n sanda ya da s o l u n d a yer alr ve k o n u n u n b i i m i n i n
ortaya k m a s n a yardmc olur. Ortaya kan derin glgelerden
 In nemi
Bu f o t o r a f n baars neredeyse tama makla beraber, hepsi de f o t o r a f n ekil
m e n sahneyi aydnlatan n nitelikleri dii srada m a n z a r a zerine v u r a n n
nin bir s o n u c u d u r . Gnn baka bir sa bir s o n u c u d u r .
atinde ekilmi olsayd bu g r n t olduk Fotoraf n g n n farkl saatlerin
a sradan olabilirdi. Dalarn ekli, renk de nasl g r n e c e i n i t a h m i n edebilmeli
ve objektifin neden olduu yansmalar ve kompozisyonunu oluturmada et
f o t o r a f n mesaj iin nemli unsurlar ol kin bir b i i m d e kullanabilmelidir.
Ik ve Y a r a t t O r t a m

In Ani Etkilerini Yakalamak

Daha nce birok kez g r l e n bir sah
ne, birdenbire sra d bir n ilgin bir
aydnlatmas sonucu aniden farkl bir fo
t o r a f karesi olarak karmza kabilir.
Bu f o t o r a f eken f o t o r a f bu bina
nn n n d e n yllarca her gn getii hal
de g r n t hibir zaman ona ilgin gel
m e m i . Fakat bir g n y u m u a k ve scak
bir k binann giriini ylesine farkl bir
ekilde aydnlatm ki, y r y e n m e r d i v e
nin metal zellikleri arpc bir ekilde or
taya km. Sonu olarak k ve glge
ler kullanlarak tasarlanan k o m p o z i s y o n
da yaratlan o r t a m m o d e r n yaamn do
al e v r e d e n k o p u k l u u zerine bir me
saj aktarm.
Bir f o t o r a f her zaman kafasnda bir
f o t o r a f tasarlayp onun bir gn gerek
lemesini bekleyemez. Fakat deiik bir
o r t a m o l u t u r a n ve grsel mesajlar ver
meye yarayan ilgin k zelliklerini de s
rekli olarak izlemelidir.
Kontrast
B i r izginin kolay fark e d i l e b i l m e s i iin arka planla kontras
i i n d e olmas g e r e k i r . T o n ya da r e n k t e k i k o n t r a s t tm grsel
s a n a t l a r d a m e v c u t o l m a k l a b e r a b e r fotorafta zellikle nem
kazanmaktadr.
Siyah beyaz fotoraflkta k o n t r a s t n a n l a m g m kelti
sinin r e n g i n d e k i siyahtan beyaza d o r u deiimini ifade < der
Siyahtan beyaza dort gei yaparken gri tonlara ok az mik arda
yer veren fotoraflar yksek k o n t r a s t a sahip o l a r a k deeri u};,
r i l i r k e n , b u g e i i n b i r o k gri t o n i e r d i i fotoraflar dk
kontrastl kabul edilir. ( R e n k kontrast bir sonraki b a l k l an
latlacaktr.) Fotoraftaki kontrast miktar tercih edilen film, fy_
min nasl pozlandrld, nasl banyo ve bask yapld gibi u n .
surlar vastasyla byk l d e f o t o r a f n n k o n t r o l altnda
dr.
Fotorafa bakan kiinin gz h e m e n en kontrastl noktaya e
kilir. B u n d a n dolay fotoraf f o t o r a f n n k o m p o z i s y o n u n u
olutururken g r n t d e k i en kontrastl n o k t a n n ilgi merkeziy
le akmamas h a l i n d e izleyicinin dikkatinin baka yere yne
l e c e i n i n b i l i n c i n d e olmaldr. E e r fotorafta b i r d e n fazla yk
sek kontrastl n o k t a varsa gz n c e l i k l e b u n l a r d a n en keskini
n e , yani grsel olarak en y o u n u n a y n e l e c e k , d a h a sonra nis
p e t e n yaygn kontrast i e r e n l e r e kayacaktr.
t e yandan kontrast k e n d i n e zg b i r mesaj verir. Fotoraf
ta b i r dizi kk ve yksek kontrastl alan b u l u n m a s gerginlik
duygusu, bazen de k a r m a a yaratr. ( E e r yksek kontrast nok
talar dzenli b i r doku oluturuyorlarsa bu duygu d a h a az etki
li olur.) B u n a karlk dk kontrastl geni alanlar yumuak, Ton Kontrast
zarif ve sakin duygulara s e b e p olurlar. K o n t r a s t l a oluturulan Tonlar arasndaki k o n t r a s t t m f o t o - g e r g i n l i k hissini d e s t e k l e y e n , binalarla
mesaj nadiren tek bana b i r ifade bulur. G e n e l l i k l e kontrast da raflarn ortak zeiklerindendir. Kontrast g k y z arasndaki yksek t o n kontras-
f o t o r a f n k o m p o z i s y o n u n a gl bir bi- t vastasyla daha da kuvvetlenmektedir,
ha geni ve d a h a iyi t a n m l a n m mesajlar d e s t e k l e m e k amacy
imde katkda b u l u n m a k l a beraber me- Aadaki da f o t o r a f n d a y s a dk
la kullanlr. sajn iletilebilmesi iin genellikle g r a f i k k o n t r a s t ufuk h a t t n d a uzanan zarif ve
unsurlarla birlikte ele alnmaldr. Yuka- dalgal izgilerin o l u t u r d u u y u m u a k
rdaki f o t o r a f t a merkeze d o r u ynelen duygulara katkda bulunmaktadr. Siyah
dik izgiler izleyicide g ve gerginlik duy- beyaz bir g r n t y artran solgun
gular uyandrmaktadr. Bu duygu st s- renkler fotorafn dk kontrastl olma-
te e k i m ve g z e l e r e k g r n t d e k i snda nemli bir etkendir.
Ak ve Koyu Younluklu Fotoraf
o u zaman bir fikri fotorafla y a n s t m a n n y e g a n e yolu , zne v e ieye d o r u e k m e k t e d i r . E e r o c u u n yzne d a h a
>nu
grsel olarak a b a r t m a k t r . M e s e l a etki yaratma asndan ] fazla yaklalm olsayd koyu younluklu zellik o r t a d a n kalka
>nt-
rast k u l l a n m n n en u r n e k l e r i n e ak younluklu ve ko\ cak ve b u n a bal olarak da fotorafta yer alan o c u u n k e n d i
yo-
nluklu fotoraflarda rastlanr. dnyasna ait etraftan soyutlanm a n l a m zayflayacakt.
A k younluklu b i r fotorafta ak (aydnlk) t o n l a r a B i r o k fotoraf a k younluklu ve koyu younluklu kom
lkh
olarak grntye h a k i m d i r ve sadece kk b i r alanda koyu ton pozisyonlarn t a n m l a d u r n e k l e r i n i n a r a s n d a b i r seim
lar k e n d i n i gsterir. Koyu younluklu fotorafta ise tam tersine yapar, a n c a k tm d u r u m l a r d a k o n t r a s t n miktar izleyicinin g
koyu ( k a r a n l k ) t o n l a r ar basar, fakat ufak b i r yerde de aydn rntye kar tavrn en a z n d a n b i r ekilde etkileyecektir.
lk gze a r p a r . Bylelikle h e r iki d u r u m d a da grsel etki nce
likle, son d e r e c e yksek kontrastl kk b i r a l a n n vurgusuyla
b e r a b e r , g r n t y e h a k i m y o u n l u k t a b i r t o n u n varlndan
k a y n a k l a n m a k t a d r . A k younluklu ve koyu younluklu kom
pozisyonlar yaplar itibariyle g e n e l l i k l e basittirler ve iinde yer
aldklar g r n t l e r d e k o n t r a s t n g e n e l l i k l e tek b a n a destek
ten ziyade baskn b i r kompozisyon r o l oynad uygulamalara
d a k o n u olabilirler.

Yandaki sayfada yer alan a k younluklu i e k fotorafnn

verdii mesajda byk l d e ak younluklu kompozisyonla Tipik bir ak
younluklu
rn t e m e l zellii olan yumuak ve r a h a t b i r duygu hakimdir. i
fotorafta
ein kendisi a d e t a tarafsz bir unsurdur. B e n z e r bir ekilde aa fonlarn dalm
da yer alan fotorafta h a k i m o l a n soyutlanmhk duygusu te oranlar
m e l olarak koyu y o u n l u k l u k o m p o z i s y o n l a r n zellii olan ko
yu t o n l a r n b o l l u u n d a n k a y n a k l a n m a k t a d r . Bu fotorafta ge
ni koyu a l a n l a r o c u u n g z l e r i n d e n yansyan zgn duygusal
ifadenin g l e n m e s i n e ve k o r u n m a s n a yardmc o l u r k e n , o
c u u n profilinin k e n a r b o y u n c a yer alan k dikkati o n u n y-

Ton Dalm
Fotoraflarn ounda yer alan tonlar
orta gri etrafnda eit arlkl olarak da
lmlardr. Ak younluklu fotoraflar
da g r n t d e k i t o n l a r gri l e i n ak
ucuna d o r u , koyu younluklu fotoraf-
lardaysa tonlar koyu uca d o r u t o p l a n
mlardr.
Standart, d i k d r t g e n biimli gri lek
nceki sayfada gsterilmitir. Her f o t o
rafn yannda gsterilen gen ekilli gri
leklerdeyse fotoraflardaki tonlarn
Tipik bir koyu nispi miktarlar ve dalmlar verilmitir.
Genellikle ak y o u n l u k l u f o t o r a f l a r
younluklu
yksek m i k t a r l a r d a dolgu na ihtiya
fotorafta
duyarlar. Yukardaki f o t o r a f t a yer alan
tonlarn da lm beyaz iek beyaz bir arka plann nne
oranlan
yerletirilmi ve pencereden gelen kla
aydnlatlmtr. K o n t r a s t azaltabilmek
amacyla, t m alardan iein ze
rine yanstp glgeleri yok e t m e k zere
geni yanstc paneller kullanlmtr. i
ein iinden geen k ta yapraklar
nn n gemesini engelleyecek kadar
kaln o l d u u yerler dnda k o n u n u n ta
m a m e n beyaz g r n m e s i n i salamtr.
Kar sayfadaki koyu younluklu f o t o -
raftaysa dolgu kullanlmamtr. Zira
daha fazla k grntdeki kontrast azal
tp koyu tonlarnn bolluundan kaynak
lanan soyutlama ve gizem duygularn or
t a d a n kaldrrd.
Z a m a n : Perde Hz (Enstantane)
T m z a m a n l a r n e n t a n n m fotoraflarndan birisi Harold Baz fotoraflarda k o n u z a m a n n kendisidir. M e s e l a o u za

E. E d g e r t o n ' u n b i r tasn ierisine dp etrafa srayan s dam. m a n st ste e k i m l e r zaman s r e c i n d e m e y d a n a g e l e n deii

las fotorafdr. B e k l e n m e d i k bir ekilde ortaya kan f i l d i i r e r mi g s t e r m e asndan o k etkilidirler. Karanlk b i r o d a d a uzun
gi ve ta b i i m i n i a n d r a n bu g r n t yllar boyu insanla in be bir p o z l a n d r m a srasnda yryen b i r i n s a n n z e r i n e belli ara
geniini kazanm ve bir sv damlasnn h e m sradan h e m d e bi lklarla fla aktrldnda, z a m a n s r e c i n d e v c u d u n ekil ve
limsel alglann deitirmitir. k o n u m u n u n nasl deitii film z e r i n e yansyacaktr. G e c e vak
E d g e r t o n ' u n fotoraf, fotorafln b i r o k kii taral dan ti gkyznn uzun sreli pozlandrlmas d n y a n n d n ha
h i gz n n e alnmayan b i r zelliinin dikkat ekici bir rne reketini d e g s t e r e c e k t i r .
idir. F o t o r a f ve zaman ayrlmaz b i r b i i m d e birbirlerini ba Yaps g e r e i
ldrlar. H e r f o t o r a f n bir zaman dilimi ierisindeki davra fotoraf zaman
nnn kaydndan olumaktadr. Z a m a n dilimi E d g e r t o n ' m fo la d o a arasn
torafnda o l d u u gibi son d e r e c e ksa; a s t r o n o m l a r n ktii daki ilikiyi ke
g k c i s i m l e r i fotoraflarndaki gibi o l d u k a uzun ya da < ier fetmek iin ide
b i r o k fotorafta rastlayacamz zere bu iki srenin ara u d a al b i r a r a ola
olabilir. rak bize yar
Z a m a n insan hafzas iin sreklilik g s t e r i r k e n f o t o r a f ma d m c olur.
kinesi iin d u r u m h i de byle deildir. Z a m a n n etkisi h e r du
r u m d a f o t o r a f m a k i n e s i n i n yakalad g r n t n n i i n e yer
leiktir. Z a m a n n fotoraf iin n e m tamasnn n e d e n i her
fotorafn belli b i r p e r d e hz ( e n s t a n t a n e ) i e r m e s i n d e n d i r .
Fotoraf h e r d e k l a n r e basnda belirli b i r s e b e p t e n lr
bir p e r d e hz d e e r i n i semi o l m a k t a d r . B a z e n bu sebep ma
k i n e n i n sallanmasnn yarataca b u l a n k etkiyi e n g e l l e m e y e y
nelik b i r p e r d e hz t e r c i h i gibi t a m a m e n pratik n e d e n l e r e da
yanabilir. A n c a k b i r o k koulda ve de bilhassa g r n t d e hare
ketli n e s n e l e r o l d u u n d a p e r d e hz e l d e edilen g r n t n n ni
teliini, b u n u n n e t i c e s i n d e de fotografik mesajn ieriini < >-
rudan etkiler.
S e i l e n p e r d e h z n a bal olarak e l d e e d i l e n g r n t zama
n n ya akn ya da b i r kesitini vurgulayacaktr. B i r baka ifadey
le e e r e r e v e d e k i n e s n e l e r h a r e k e t ediyorlarsa (ya da fotoraf
Zamann fadesi
makinesi n e s n e l e r e g r e h a r e k e t halindeyse) ya h a r e k e t i n etki
Her fotoraf zamanla ilgili bir mesaj ie stlmaya allmtr. Sabit duran ku net
siyle b u l a n k bir g r n t ortaya k a c a k ya da n o r m a l koullar olarak g r n r k e n uan ku titrek ve bu
rir. Bu mesaj f o t o r a f n n zellikle ak
da ak olarak g r l e m e y e c e k kadar hzl b i r h a r e k e t yksek bir tarmak istedii temel mesajla u y u m iin lank bir g r n t vermektedir. Her iki ko
p e r d e hz kullanlarak d o n m u gibi gsterilecektir. H e r iki du de olmaldr. nunun da zamanla ilgili verdii mesaj fo
Bu f o t o r a f t a her iki ku da birbirlerine t o r a f n genel mesajyla u y u m l u d u r ve
rum da izleyicinin fotorafa kar farkl tepkiler v e r m e s i n e ne
gre farkl durumlarda grntlenmiler- dk p e r d e hz t e r c i h edilmesi isabetli
den olur. B u r a d a k i d n c e belli b i r fotorafta alglanan bula dir. Teller tarafndan adeta yakalanm gi olmutur.
nkln d e r e c e s i n i n bilinli bir kararn s o n u c u n d a olumasdr. bi g r n e n ku hareketsiz bir konumda Baz f o t o r a f l a r d a g r n t n n zama
dr. br ise serbesttir; ku olmayla z n y a n s t a n t a r a f nispi olarak n e m s i z
r n e i n b i r yksek atlayc fotoraf atleti b u l a n k ve titrek
deleen en nemli nitelii, yani uma ye kabul edilebilir. Yine de f o t o r a f f o t o
bir ekilde g s t e r d i i n d e b u r a d a a k a vurgulanan o n u n hare teneini zgrce yanstmaktadr. rafn o l a n a k l a r n d a n biri olan zamann
ketidir. E e r ayn yksek adayc havada d o n m u bir b i i m d e fo Her iki ku da bir zaman aralnda kay geiini ifade edebilme zelliinin farkn
d e d i l m i ve her bir kuun bu s r e t e k i da olup b u n u m m k n olduunca kullan
toraf! a n m olsayd, vurgu srayn belirli b i r a n n d a atletin
hareketi o r t a y a kan g r n t s y l e yan maldr.
v c u d u n u n ald ekle y n e l m i olacakt.
Z a m a n Kesitleri
Zaman Kesitleri
Konular hzl bir ekilde hareket e t t i i
z a m a n g z n h a r e k e t i kk paralara
ayrabilme olana sz konusu olmaz. S
reklilii olan ve hzla cereyan eden bir ha
reket, hafzann h a r e k e t i safha safha al
glama yeteneini sekteye uratr. Foto
raf m a k i n e s i n i n p e r d e hz ayar d o r u
dan hareketin neticesi olan fakat n o r m a l
artlarda g z n fark e d e m e y e c e i kesit
leri tek bana t e s p i t e t m e k t e kullanla
bilir.
Hzl h a r e k e t l e r i n f o t o r a f l a n m a s n d a -
ki baar byk lde ansa baldr. An
cak hareketli konularla bir sre altk
t a n sonra f o t o r a f kullanmas g e r e k e n
en iyi perde hz deeri ve deklanre bas
mas iin en uygun an konusunda yetkin-
leecektir.
Buradaki her iki f o t o r a f t a da z a m a n a
bal kesitler konu edilmektedir. Bisiklet
ilerin g r n t s dk bir perde hz kul
lanlarak f i l m d z l e m i zerine yaylm
tr. Grlen t i t r e k l i k h a r e k e t i n hzn vur
gulamaktadr. Konuyu net gsterebilmek
iin daha yksek bir p e r d e hz kullanl
m olsayd h a r e k e t i n etkisi kaybolacak
t . Bisikletiler gze bulank gelmemenle
b i r l i k t e hzl h a r e k e t eden nesneler ba
zen byle g r n d n d e n , bulanklk h
zn alglanmasna yardmc olmaktad .
Benzer bir ekilde kadnn sa hareke
t i n i n kesiti g z m z c e alglanamama<-
na karn f o t o r a f t a somutlatrlabilm -
tir. Eer deklanre ok ksa bir an nce
ya da sonra baslm olsayd bu etki k
bedilecekti. F o t o r a f t a sadece perde h
z d e e r i n i n d o r u olmas y e t e r l i deg Hareketi Dondurmak iin Kullanlacak Perde Hz
dir. Ayn zamanda z a m a n l a m a da uygu Deerleri
olmaldr. Her iki d u r u m d a da aba ve de
neyimle yetkinlie ulamak m m k n d
3-5 k m / s : N o r m a l insan y r y hz; 15-25 km/s : Kou hz
50 km/s : D r t n a l a koan at hz; 1 5 0 - 3 0 0 k m / s : Yar arabas hz
 Zamanla Deney Yapmak
F o t o r a f t a zamann k o m p o z i s y o n u n znn bulankla yol am o l d u u yuka
suru olarak kullanlmas genellikle kazan rdaki f o t o r a f kadar gl bir etki yarat
ya da kaybet eklinde sonu v e r d i i n d e n m a m a k t a d r . Bulank g r n t insanlar
dolay, en iyi neticeler f o t o r a f n n ya adeta birer hayalet gibi g s t e r i p yalnz
ratc bir yaklamla deneme-yanlma yn lklarn v u r g u l a y a r a k f o t o r a f n etkisini
t e m i n i kullanmasyla o r t a y a kacaktr. a r t r a n bir o r t a m a neden o l m a k t a d r .
New York'ta bir k g n frtna altnda Her iki f o t o r a f n da nasl kacann
evlerine k o u t u r a n insanlar k o n u o l a n n c e d e n t a m olarak t a h m i n edilmesi sz
bu iki f o t o r a f zamann kullanl asn konusu deildir. Bundan t r farkl per
dan birbirine gre farkllklar g s t e r i y o r . de hz d e e r l e r i n d e bir ok kare f o t o
Soldaki f o t o r a f t a kullanlan yksek per raf ekilmi ve ifadesi en gl olan seil
de hz deeri insanlarn g r n t l e r i n i net mitir.
olarak vermekle beraber, dk perde h
Film ve Format
S o n yllarda 3 5 m m ' l i k f o t o r a f m a k i n e l e r i piyasalarda o k
yaygn olarak t a n n m ve bir o k ynleriyle de d a h a n c e b
yk f o r m a t m a k i n e l e r i n yerine getirdii ilevleri stlenmiler
dir. Yine de h e r m a k i n e f o r m a t n m fotoraf kompozisyonu ze
rindeki etkisi k e n d i n e zg zellikler tar.
G n m z d e 35 m m ' l i k m a k i n e l e r son d e r e c e hafif ve pratik
o l m a l a r s o n u c u , youn h a r e k e t h a l i n d e y k e n k u l l a n m l a r sz
konusu olduunda yegane tercihi oluturmaktadrlar. lgin
olan udur ki, byk f o r m a t m a k i n e l e r ( 4 x 5 i n v e d a h a b
yk boyutlu film k u l l a n a n l a r ) sratli h a r e k e t e t m e k gerektiin
de imdi hayli hantal olarak kabul edilseler de, yakn z a m a n n
c e s i n e k a d a r 4 x 5 G r a f l e x m a k i n e l e r b i r o k basn fotorafs
n n balca seimiydi.
F o t o r a f m a k i n e s i n i n format f o t o r a f k o m p o z i s y o n u n u
t e m e l ekilde dorudan e t k i l e m e k t e d i r : e r e v e n i n ekli; g r e n
yaps ve m a k i n e n i n insanda yaratt his.
Film e r e v e s i
Fotoraf snrlandran k e n a r izgilerinin kompozisyon olu
t u r m a d a n e m l i bir rol oynad d a h a n c e vurgulanmt. D o
laysyla e r e v e n i n ekli fotorafn grafik u n s u r l a r n a katkda
b u l u n d u u n d a n gz n n e alnmas g e r e k i r . G e n e l olarak er
evenin uzun k e n a r n a paralel olarak uzanan e l e r , bu kena
r a dik olarak k o n u l a n a n unsurlara g r e d a h a o k n e karlar.
Bu d u r u m d a ereveyi yatay ya da dikey olarak o l u t u r m a sei
mi fotorafnn g r n t d e h a n g i e l e r i vurgulamak istedii
ne baldr. Ayrca ksa ve uzun k e n a r l a r arasndaki oranszln
d e r e c e s i yaratlan vurgunun g c n de belirler. G e n e l l i k l e ka
re bir e r e v e o l d u k a n t r bir ifade tar.
3 5 m m m a k i n e l e r i n ereveleri dikdrtgen b i i m i n d e olmak
la birlikte orta format m a k i n e l e r d e ereve dikdrtgen ya da ka
re eklinde olabilir. Byk f o r m a t m a k i n e l e r i n erevesi hafif
d e r e c e d e d i k d r t g e n e meyillidir.
G r e n Yaps
G r e n diye adlandrlan ve fotoraf oluturan g m t a n e c i k
b e k l e r i bir f o t o r a f z e r i n d e bariz olarak gze arpabilir ya da
fark edilmeyebilir. E e r i n c e grenli bir film kullanlmsa ve g
rnt o k fazla bytlmemise g r e n tanecikleri gzle grle
m e y e c e k kadar kktrler. Fakat kaln grenli bir film kullanl
msa ve g r n t de hayli bytlmse g r e n l e r kolaylkla gze
arpacaktr. Film hz ne kadar yavasa ( I S O n u m a r a s ne kadar
k k s e ) g r e n yaps o kadar i n c e d i r .
G r e n taneciklerinin boyutu bydke yzeydeki detaylar aza
lr. G r e n l e r iri ve bariz bir ekilde grnrlerse izleyicinin dik
katini e l e r e k g r n t n n b t n l n de databilirler. Detay
kaybolduu iin izleyici n e s n e l e r i n i n c e n o k t a l a r n d a n ziyade
onlarn b i i m ve f o r m l a r n a d a h a fazla duyarl hale gelir. Mese
la bir dansnn fotoraf son d e r e c e keskin netlikte ve detavla-
r o k ak olarak gsteriyorsa, izleyici dansnn terlemi oldu
u n u fark edebilir ve dansn b e d e n i o k yoran bir eylem oldu
unu dnebilir. Fakat gze arpacak kadar gren varsa ayn g
rnt izleyiciyi d a h a o k d a n s n n vcut ekline ve formunavo-
unlamaya sevk edebilir. Ksacas gren yaps vurguyu kontrol
altna almak iin fotorafnn kullanabilecei bir baka aratr.
G r e n l e r i n nasl g r n e c e i n i k o n t r o l e d e r k e n gz nnde
bulundurulmas g e r e k e n ilk u n s u r g r n t n n boyutunun ne
kadar b y t l e c e i n e baldr. 35 m m ' l i k filmle ekilen bir g
rnt 20 x 25 cm b o y u t u n d a karta basldnda g e r e k ebad
n n 60 kat k a d a r b y t l m o l u r . 4 x 5 i n ( 1 0 x l 3 c m ) for-
m a t n d a bir filmin ayn boyuttaki basksndaysa grnt 4 kat
bytlmektedir. n c e grenli filmler gren tanecikleri gze bat
mayacak ekilde g e n e l l i k l e yaklak 25 kat bytlebilirler. Da
ha byk boyutlarda g r e n l e r seilmeye balarlar.
G r e n l i g r n t n n t e r c i h edildii durumlardaki genel yakla
m k k formatl f o t o r a f m a k i n e s i n d e byk grenli (hzl)
film kullanmaktr. B u n a ilaveten e e r film zorlanrsa (filmi san
ki d a h a yksek bir I S O d e e r i n e sahipmiesine kendi hzndan
d a h a hzl bir d e e r d e pozlandrdktan sonra, ykama ilemi s
rasnda bu farkn d e n g e l e n m e s i ) g r e n daha fazla kendini belli
edecektir.
G r e n yaps renkli ve siyah-beyaz filmler arasnda farkllk gs
terir. R e n k l i snfnda h i b i r film K o d a c h r o m e 2 5 ' i n ince gren
yapsna imdilik e r i e m e m e k t e d i r . Dolaysyla 35 mm'lik film
de K o d a c h r o m e 2 5 ' l e e k i l e n dialar gren yaps izleyiciyi rahat
sz e t m e d e n tm dier filmlerden d a h a fazla bytlmeye m
saittirler. r n e i n P l u x - X ya da d i e r i n c e g r e n l i siyah-beyaz
filmlerle ekilen bir g r n t iin g r e n l e r g r n m e d e n yapla
b i l e c e k en fazla byltme 2 0 x 2 5 cm boyutunda olurken, 35 mm
K o d a c h r o m e 2 5 ' l e e k i l e n bir f o t o r a f neredeyse 4 0 x 5 0 c m
b o y u t u n a kadar gvenli bir ekilde bytlebilir. Dolaysyla en
i n c e grenli siyah-beyaz filmle dahi K o d a c h r o m e dialarn keskin
liini salayabilmek iin orijinal siyah-beyaz g r n t , daha b
yk ve m m k n s e orta format bir makineyle ekilmi olmaldr.
 F o t o r a f Makinesinin B o y u t u F o t o r a f n Mesajn
Etkiler
Film boyutu o filmin takld m a k i n e n i n b o y u t u n u da etkile
d i i n d e n dolay, fotografik mesaj z e r i n d e dolayl olarak film
e b a d n n da etkisi vardr. 35 mm filmin kk boyutu, b u n a ba
l olarak 35 mm f o t o r a f m a k i n e l e r i n i n de k k l n ve kul
lanlln salayarak bu m a k i n e l e r i n fotoraflar tarafndan
son d e r e c e rahatlkla g r n t kaydetme amacyla kullanlabil
m e s i n e o l a n a k tanmtr. stelik bu m a k i n e l e r o l d u k a da ses
siz almaktadrlar. K o n u olan c a n l l a r a fark e t t i r m e d e n onla
r doal halleriyle g r n t l e m e a m a l a n d n d a 35 mm maki
n e l e r i n hafiflii ve kullanm kolayl bu aralar a r a n a n see
n e k l e r a r a s n a sokmaktadr.
M a k i n e b y d k e o n u n f o t o r a f z e r i n d e k i d o r u d a n etki
si de artmaktadr. Ciddi p o r t r e fotoraflarnda g e n e l l i k l e doal
bir ifadenin o l m a m a s , k o n u olan kiinin karsndaki f o t o r a f
makinesinin farknda o l m a s n d a n ve o n a ister istemez tepki gs
t e r m e s i n d e n k a y n a k l a n m a k t a d r . B u n a ilaveten fotoraf d a
m a k i n e s i n i n b o y u t u n a bal o l a r a k fotorafa farkl b i r tarzda
yaklaabilmektedir. Byk f o r m a t m a k i n e l e r i k u l l a n m a k e k i m
srasnda d a h a titiz ve y n t e m s e l bir yaklam n g r r k e n , bu
n u n aksine 3 5 m m m a k i n e l e r fotoraf v e k o n u arasnda o k
d a h a r a h a t ve d i n a m i k bir ilikiye o l a n a k verirler.

Bir Film Format rnei

Kullanlan f i l m i n f o r m a t son g r n t
y h e m d o r u d a n , h e m de dolayl olarak
etkiler.
Eski bir kapya ait olan bu f o t o r a f t a
zaman ve doann etkisine maruz kalm
ahabn dokusundaki ince detaylar gn
na karabilmek iin o r t a f o r m a t film
tercih edilmitir. Grntdeki olaans
t netlik dikkati ahap yzeyin zellikle
rini iyiden iyiye incelemeye y n e l t m e k
tedir.
erevenin kare biiminde olmas ntr
bir etki y a r a t m a k t a d r . Karenin kenarla
r etrafn evreledii g r n t ile pek ili
ki kurmamaktadr. Oysa ki d i k d r t g e n bir
ereve olmu olsayd, dikdrtgenin uzun
kenarnn hangi yne d o r u t u t u l d u u n a
gre g r n t d e k i yatay ya da dikey un
surlardan bazlarnn zellikle vurgulan
d izlenimini verebilirdi.
Eer f o t o r a f t a gren tanecikleri grn
m olsayd, ahap y z e y d e k i detaylar
glgede kalabilirlerdi ve f o t o r a f n etki
si deiirdi.
Gren ve Detay
nsan gz bir
grntdeki her
detay asla tam ola
rak zmseyemez.
Sratle bir nokta
dan dierine doru
h a r e k e t e d e n gz,
grntnn baz
ynlerini dikkatle
i n c e l e r , a n c a k sah
n e n i n byk bl
m iin s a d e c e ge
n e l bir izlenim edi
nir. G e r e k t e n de
b u z e l l i k insanla
rn ahit olduklar
ani ve heyecan yara
tan olaylar karsn
d a k k detaylar
hatrlayamamalar-
m n sebebini akla
maya yardmc olur.
Fotoraflar ani
b i r olayn h e r za
m a n bavurulabile
c e k bir kaydn ger
e k l e t i r m e k vasta
syla, izleyene o ola
yn yaand koullarda fark e d i l e m e y e c e k detaylar i n c e l e m e ranlk o d a ilemleri ve g r n t bykl uygun bir ekilde se
olana salarlar. A n c a k b a z e n de fotoraf izleyiciye bu imka ilip uygulandnda fotoraf gren bykln titizlikle kont
n v e r m e k istemeyebilir ve fotorafnn g r n t d e k i h e r bir de r o l a l t n d a tutabilir. r n e i n sa taraftaki fotorafn ekilebil
tay yanstmas yerine s a d e c e bir duygusal etki yaratmasn ter mesi iin fotoraf kulland E k t a c h r o m e 4 0 0 f i l m i I S O 8 0 0 ' d e
cih edebilir. Bu gibi d u r u m l a r d a byk taneli g r e n l e r i n detay e k e r e k zorlam ve filmin b a n y o s u n u b u n a g r e farkl yapm
lar rtmesi zellii etkin bir b i i m d e kullanlabilir. tr. F o t o r a f g r n e n boyutta b y t l d n d e g r e n tanecikle
Detaylar azaltma y o l u n d a g r n t d e gzn alglayabilecei ri ortaya k m ve zellikle g l g e alanlardaki detaylar yok ol
m i k t a r d a g r e n e yer verilmesi fotorafn oluturduu havay et mutur. Byk gren yaps dikkati k a d n l a ilgili belirgin detay
kiler. G r n t n n dikkatli bir i n c e l e m e s i n i n v e r e b i l e c e i bilgi lardan uzaklatrarak, fotorafn mesajn belli bir i n s a n d a n zi
miktarnn da bir snr olduundan, izleyici k o n u n u n t a m a m e n yade kadn v c u d u n u n k e n d i n e zg f o r m u z e r i n e g e n e l b i r
anlalabilir o l m a d ve h e r eyin h e n z sylenmedii duygu yaklama d n t r m t r .
suna kaplr. S o n u olarak bu yaklam i n c e grenli filmlerde rast-
lanamayan bir gizem hissi yaratacaktr.
Byk g r e n tanecikleri tercih edildiinde zellikle 35 m m ' l i k
f o t o r a f makinesi kullanlmaldr. Film tipi, I S O n u m a r a s , ka
Bask Boyutu
Boyut Mesaj Oluturabilir
izleyicinin f o t o r a f a g s t e r d i i t e p k i
nin bir b l m de grsel s u n u m u n boyu
t u y l a ilgilidir. A m a k o n u y u k y m e t l i ve
cazip g s t e r m e k o l d u u n d a ya da f o t o
rafn izleyicinin ince d e t a y l a r g r m e s i
ne olanak verecek kadar b y t l m e s i n e
g e r e k d u y u l m a y a n d u r u m l a r d a , bir g
r n t y kk b o y u t l u bir f o t o r a f ek Byk ehirlerin gitgide a r t a n bir biim
linde s u n m a k n e m l i bir etki yaratr.
Yukarda grlen New York'taki St. Pat-
rick K a t e d r a l i ' n i n f o t o r a f ancak b o y u
tu kk olarak sunulduunda ho olmak
tadr. Bu kadar kk baslmakla koca ka
t e d r a l olduka sradan, y u m u a k ve z
gn g r n m e k t e , duvarlar ne kadar hey
betli d u r u r s a d u r s u n insanda e k i n g e n
lik y a r a t m a m a k t a d r . Eer bu f o t o r a f
t m sayfay kaplayacak b y k l k t e ba
slm olsayd bu yaknlk d u y g u s u kay
bolacakt.
Fiziken byk f o t o r a f l a r insan cesa
r e t l e n d i r i r l e r . F o t o r a f izleyicinin de
t a y l a r karsnda e t k i l e n m e s i n i istiyorsa
ve de bu detaylar baka t r l dikkati ek-
m e y e c e k l e r s e byk boyut, v e r i l m e k is
t e n e n mesajn bir paras olur. Sadaki
f o t o r a f t a bylesi bir d u r u m geerlidir.
de insani ilikileri yok e t t i i biiminde al
glanan mesaj g r n t n n fiziki byk
lyle yakndan ilgilidir. Bu g r n t n n
dier r n e k t e k i katedral f o t o r a f b o y u
tunda baslmas mesaj yok eder ya da en
azndan hayli d e i t i r i r d i .
Bir f o t o r a f bazen f o t o r a f e k t i i
srada onu hangi b o y u t t a basmas gerek
tiini de ngrebilir. Fakat genellikle film
banyo edildikten sonra buna karar verilir.
 4

RENK KULLANIMI
B i r fotorafnn arazinin o r t a s n d a bir iftlik eviyle karla
tn ve evin koyu krmz r e n g i n i fotoraflamaya koyulduu
nu varsayalm. iftlik evinin r e n g i n i n fotorafnn g z n e g
r n d haliyle film z e r i n e kan suretteki hali arasnda bariz
farklar bulunabilir. E l d e edilen g r n t d e k i k r m z n n g e r e k
t o n u ve vurgusu bir o k u n s u r a baldr. Filmin tipi, e k i m sa
ati, g n e e g r e konuya bak as, hava koullar, p o z l a n d r m a
ve o b j e k t i f tr bu unsurlar a r a s n d a saylabilir. F o t o r a f n n
grd, e l d e e d e c e i g r n t d e k i y l e ayn o l m a y a b i l e c e i gi
bi, h i istemedii bir g r n t de ortaya kabilir.
Ancak az sayda fotoraf rengin bir kompozisyon unsuru ola
rak kullanlabileceinin farkndadr. o u kii rengi bilinli ola
rak k u l l a n l a b i l e c e k b i r kompozisyon unsuru olarak deerlen
d i r m e k t e n ziyade, g r n t ya da k o n u n u n ayrlmaz ve deimez
bir zellii olarak alglar. Fotoraflkta r e n k resimdeki kadar
n e m l i o l d u u h a l d e b i r o k fotoraf vurgusu hafiften kuvvet
liye d o r u o l m a k zere yaygn bir etki alan o l a n r e n k kullan
m a y n t e m l e r i n i n p e k b i l i n c i n d e deildir.

Rengi Fark Edebilmek

B i r fotorafnn rengin k u l l a n m n d a ustalama srecinin ilk
admnda, rengin gze g r n m e biimlerindeki farkllklar ayrt
e d e b i l m e yatar. G z m z rengi n varlnn bir s o n u c u ola
rak alglad iin ktaki deiim r e n k t e de d e i i m e yol aar.
r n e i n gn ilerledike ya da fotorafyla g n e ve grnt
l e n e c e k k o n u arasndaki a deitike karmzdaki r e n k l e r i n
g r n t s de deiiklie urar. Bu d u r u m k s m e n de olsa yu
karda sz edilen hayali iftlik evinin r e n g i n i n , o n u n fotoraf-
land k koullarna bal olarak niin farkl g r n d n
aklamaktadr.
F o t o r a f g r m e d i i ya da g r e m e d i i eyleri k u l l a n a m a z .
Dolaysyla rengi k o n t r o l altna a l a b i l m e n i n n koulu en ufak
r e n k t o n u farkllklarn dahi alglayabilme yeteneidir. B i r o k
insan bu y e t e n e k l e dnyaya g e l m e z , fakat k o n u l a r n r e n g i n i ve Baz 35 mm Renkli Filmler in Ia Gre Dzeltme Filtresi
k k o u l l a n deitiinde m e y d a n a g e l e n deiimleri kolaylk Kullanldnda Dengeleyici Yeni ASA Deerleri
la analiz e d e b i l m e k iin k e n d i l e r i n i e i t m e k yoluyla bu kabili
Gn I 3200 K Ik 3400 K Ik
yetlerini gelitirebilirler.
T m olas k ve hava koullar altnda e v r e n i n bilinli ola ASA Dzeltme Yeni Dzeltme Yeni Dzeltme Yeni
rak g z l e n m e s i r e n g e kar hassasiyeti gelitiren bir unsur oldu Filtresi ASA Filtresi ASA Filtresi ASA
u iin, g r n t l e r d e k i r e n k l e r i n analiz edilmesi de kendiliin Kodachrome 25 25 * 80A 6 80B 8
den gerekleecektir. Kodachrome 40 40 85 25 82A 32 *

Kodachrome 64
Film Agfachrome 64 64 80A 16 80B 20
R e n g i k o n t r o l a l t n d a t u t a b i l m e k a m a c y l a f o t o r a f n n sa Ektachrome 64
d e c e h a n g i r e n k l e r i istedii yeterli deildir. B u r e n k l e r i e l d e Agfachrome 100
e d e b i l m e k iin aralarn - zellikle de filmini nasl kullana Fujichrome RD 100 100 80A 25 80B 32
can da iyi bilmelidir. Fotoraf kulland filmin h a n g i art Ektachrome 160 160 85B 100 * 81A 125
larda belli b i r rengi ortaya karttn bilmedii s r e c e o r e n g i Ektachrome 200 200 80A 50 80B 64
e l d e etmeyi b e k l e m e m e l i d i r . B u n d a n t r d e r e n k k o n t r o l Ektachrome 400
Fujichrome RD 400 400 80A 100 80B 125
o k deiik koullarda kullanlan filmin k e n d i n e zg tepkile
r i n e tam b i r alkanlk g e r e k t i r m e k t e d i r . Kodacolor II
M a a l e s e f h e r b i r f i l m tr z e r i n d e belli koullarn olutur Fujicolor Fil CN 100 100 80A 25 80B 32
duu tm etkileri n c e d e n t a h m i n e d e b i l m e olana sz konu Kodacolor 400
Fujicolor Fil CN 400 400 80A 100 80B 125
su deildir. D e n e y i m sayesinde fotoraf a m a l a d r e n g e na
sl ulaabileceini yaklak olarak bilebilir. F a k a t hassas b i r r e n k
sz konusuysa b i r d e n fazla f o t o r a f e k m e k t e m k i n l i b i r uygu * Bu k iin renk d z e l t m e filtresi kullanmadan film kendini dengeler.
l a m a olacaktr. M e s e l a b r a k e t yntemiyle (grnty belli mik
tarlarda az ve o k p o z l a n d r a r a k b i r d e n fazla e k i m y a p m a ) is dirdii saatlerde e k e b i l i r . B i r baka s e e n e k olarak da kullan
t e n e n r e n g i yakalama ans artrlabilir. B e n z e r b i r ekilde fark d filmin krmz r e n g i yeteri k a d a r y o u n g s t e r e m e y e c e i
l younlukta filtreler kullanlarak e k i m l e r yaplp, filmi b a n y o d n c e s i y l e o b j e k t i f i n e k r m z f i l t r e takabilir. E e r b a a r l
ettikten s o n r a en uygun r e n k tercih edilebilir. olursa verilen mesaj a s n d a n fotorafn r e n g i dier e l e r ka
dar n e m l i , hatta belki d e e n n e m l i s i olacaktr.
Renk M e s a j l a r
Fotoraf b i r g r n t d e k i r e n k t e n e t k i l e n i p ektii fotora Renk Bozulmas
f da bu etkiyi yanstacak b i i m d e oluturuyorsa, ortaya r e n g e O r i j i n a l s a h n e d e g r l e n l e fotografik g r n t d e e l d e e d i l e n
dayal mesajlar kacaktr. R e n g i n belirleyici o l d u u fotografik r e n k l e r i n arasndaki uyum h i b i r z a m a n tam o l a r a k gerekle
ifadelerde, iletilen mesaj ayrlmaz bir ekilde g r n t d e yer alan mez ve filmden filme, r e n k t e n r e n g e deiiklikler gsterir. Do
r e n k l e r e baldr. laysyla tm fotoraflarda r e n k l e r i n bazlar ya da t m bozul
r n e i n A B D ' n i n g n e y bat blgeleri parlak krmz k u m ta maya urayacaklardr.
ndan olumu duvarlara sahip kanyonlaryla n l d r . zleyici R e n k l i f i l m z e r i n d e g r n t o l u t u r m a k t a kullanlan b a n y o
sini bu r e n k l e r i n yaratt duygularla tantrmay isteyen bir fo r e n k l e r i n d e n trkuaz {mavi ve yeilin karmasyla oluan renk; fi
toraf b i r o k fotografik karar da v e r m e k d u r u m u n d a kalr. ruze), magenta (mavi ve krmznn karmasyla oluan renk; mor)
K a n y o n l a r d a n birinin i i n d e d u r u p geni al o b j e k t i f kullana ve sar f o t o r a f n n p a l e t i n d e k i r e n k l e r d i r . Bu r e n k l e r i n kar
rak izleyicinin kendisini kule gibi ykselen duvarlarla kuatlm m l a r n d a n , gzn alglad r e n k yelpazesindeki tm r e n k l e r
gibi hissetmesini tercih edebilir. Yahut da fotorafn akam ze retilebilir. B i r fotoraftaki r e n k l e r asl g r n t d e k i l e r d e n sap
ri g n e nn kaya yzeylerindeki krmz r e n g i iyice glen- maya uramlarsa f o t o r a f m a l z e m e s i satan m a a z a l a r d a n te-

18 119

min e d i l e b i l e n trkuaz, m a g e n t a ve san r e n k d z e l t m e filtrele
rini g r n t n n n n e yerletirilmek suretiyle rengi istenilen
kvama g e t i r m e k iin g e r e k e n ayarlama yaplabilir.
R e n k dzeltme filtreleri grntdeki rengi farkllatrmak iin
objektifin n n d e tutularak fotorafn e k i m a a m a s n d a d a
kullanlabilir. Rengin b o z u l m a zellii tek bana hangi filtrenin
ya da hangi iki filtrenin birlikte kullanldna baldr. ( filt
re birlikte ve eit arlkta k u l l a n l d n d a s a d e c e n t r b i r gri
r e n k elde edilir.) B o z u l m a miktar kullanlan filtre ya da filtre
lerin y o u n l u u n a baldr. Siyah-beyaz filmlerle k u l l a n l m a k
zere tasarlanm r e n k filtreleri renkli filmlerle de kullanlabil
m e k l e b e r a b e r , rengi deitirme etkileri son d e r e c e snrl kalr
ve genellikle yapay bir g r n t ortaya kar. S o n u olarak r e n k
d z e l t m e filtreleri k u l l a n m a k yardmyla fotoraf bir grn
tdeki renkleri istedii miktar ve b i i m d e yeniden dzenleyebi
lir. M e s e l a objektifin n n e m a g e n t a r e n k l i b i r f i l t r e t u t a r a k
gn b a t n m n doal r e n k l e r i n i d a h a fazla vurgulayabilir. B i r
baka s e e n e k o l a r a k d a zgn g r n t n n r e n k l e r i n e sadk
kalmak u r u n a tm dzeltme ilemlerini bir k e n a r a brakp, bu
n u n y e r i n e istedii r e n k m e s a j n i l e t m e s i n e y a r d m c o l a c a k
r e n k l e r i n p l a n a kartabilir.
Ksacas fotoraf bir yanda g r n t n n aslna sadk kalmak
la, dier yanda yaratc b i r r e n k deiimi o l u t u r m a k arasnda
tercih yapmak d u r u m u n d a d r . H a n g i yaklamn kullanlaca
t a m a m e n kiisel bir seimdir ve h e r ikisi de kompozisyon asn
dan geerlidir. F o t o r a f baarsn fotorafnn k e n d i istedii
a n l a m n e d e r e c e ifade e t t i i n i b e l i r l e m e k yoluyla d e e r l e n
direbilir. B
Rengin Anlam
R e n k l e r insann duygular ve ruh haliyle yakn iliki ierisin
dedirler. Kzgn birisi etrafn adeta alev alev "krmzlar" iinde
g r r . B u n a l n c a "mavi" r e n k d a h a fazla hissedilir. K o r k u n c a
i n s a n n benzi "sararr", u t a n n c a " m o r a r r " .
D a h a s o m u t b i r ifadeyle evini b a d a n a e d e c e k bir kimse boya
nn rengini ala kalem semez. stelik yaplan aratrmalara g
re evrelerini saran rengin etkisinden dolay insanlarn retken
lii ykselebilmekte ya da d e b i l m e k t e d i r . Ksacas r e n k insan
psikolojisini d o r u d a n e t k i l e m e k t e d i r .
R e n g i n Fiziksel E t k i l e r i
R e n k l e r i n alglanmas insan b e d e n i n i n n farkl dalga boy
l a r n a kar gsterdii baz fiziksel tepkilerin s o n u c u olarak ger
e k l e i r . D a h a y a k n d a n i n c e l e y e c e k olursak gz m e r c e i n d e
o d a k l a n a n k r e t i n a tabakasna a r p a r ve gz sinirleri ularn
daki elektrik ykn h a r e k e t e geirir. Gz siniri bu etkilenmeyi
b e y n e aktarr ve o r a d a bu bilgi alglanp deerlendirilir.
Ik h u z m e l e r i n i n fiziksel zellikleri dolaysyla gz m e r c e i
farkl r e n k l e r i r e t i n a zerine ayn a n d a n e t olarak yanstamaz.
r n e i n eer krmz r e n k odaklanm ve n e t olarak yanstlm-
sa, yeil hafif bir bulanklkla alglanacaktr. zleyici uyumsuzluk
duygusu yaratan bu dengesizlii r e n k canll olarak hisseder.
ki farkl r e n k tam olarak yan yana b u l u n d u k l a r n d a tepki zel
likle gl olur. 1 9 6 0 T yllarn Op sanatlar ( * ) r e s i m l e r i n d e
bu etkiyi kullanma konusunda n yapmlardr. Sol alttaki grn
tler bu etkiyi yanstmaktadrlar.
R e n g i n D u y g u s a l Etkileri
n s a n l a r n bir r e n g e kar hissettikleri duygusal t e p k i l e r bu
r e n g e doada rastlan biimiyle ilikilidir. G n e renklerini yan
stan sarlar ve krmzlar scaklk duygusu yaratrken baz durum
larda da rahatsz edici bir s hissettirirler. B u n u n aksine su ren
gi olan mavi ve yaprak rengi olan yeil serinlik ve skunet duy
g u l a r n a yol aar. Mavi, yeil ve k r m z n n farkl karmlarn
dan oluan dier renkler, bu renkleri meydana getiren tonlarn
g c n e bal olarak d a h a zayf etkilere n e d e n olurlar.
(*) Op(lik) Sanat: 19601 yllarda ortaya kan ve optik yanlsamalar olu
turmak amacyla geometrik yntemlerden yararlanan bir resim akm, (.n.)
 ki Farkl Renk Etkisi
Yukarda ve soldaki s a y f a d a yer alan
f o t o r a f l a r renk haricinde t e m e l d e birbi
rinin ayns f o t o r a f l a r d r . Birinde hakim
olan renk krmzyken, dierinde mavidir,
ite bu renk farkllnn s o n u c u o l a r a k
her iki f o t o r a f n d a yol at d u y g u l a
nm b i r b i r i n d e n farkldr.
F o t o r a f l a r d a n b i r i n d e b y k bir y u
v a r l a k eklinde g s t e r i l e n scak gne,
ilave krmz t o n l a r n da y a r d m y l a ok
daha kuvvetlendirilmitir. Yaratlan duy
gu scaklk, d i n a m i z m ve g t r . Dierin-
deyse pastel mavi tonlar daha dingin duy
gulara neden olmaktadr. erevede g
nein b o y u t u daha byk olsayd bu et
ki de byk lde zayflayacakt.
Rengi kullanmasn r e n e n bir f o t o
raf iin etkin bir altrma y n t e m i , ko
nulara yaklarken dzenli ekilde ve zel
likle renkle ilgili mesaj v e r m e k amacyla
hareket e t m e k t i r . Ama, renkli film kul
lanldnda bu uygulama artk kendiliin
den olacak hale gelinceye kadar, renk ve
onun duyusal etkisi arasndaki ilikiyi iyi
den iyiye tanmaktr.
Sar Renk
G n e i n scakln en bariz ekilde yanstan r e n k l e r olan sar larak yeryzne y n e l i r k e n , mavi u c u n d a k i r e n k l e r d a h a az k
ve krmz gn d o u m u ya da gn b a t n m d a ekim yaparak, ob rldklarndan uzaya dalrlar. B u n d a n dolay le altnda
j e k t i f yzeyinde yansmaya yol a a r a k ya da stc filtreler kul s o u k v e sert g z k e n b i r m a n z a r a g n e d o d u k t a n h e m e n
l a n a r a k vurgulanabilir. sonra ya da gne batmadan h e m e n n c e fotoraflandnda
G n d o u m u ve gn b a t n m d a g n e a t m o s f e r e apraz o k d a h a scak ve altn r e n g i b i r t o n d a g r n t l e n e c e k t i r . Sa
b i r ekilde geldii iin k h u z m e l e r i n i n ilgin b i r zellii de b a h l a n g e saatlere kadar uyuma alkanl olan bir fotoraf
ortaya kar. R e n k yelpazesinin krmz u c u n d a k i r e n k l e r kr- bu keyfinin karln, gn nn en scak g r n d saatle
ri d e e r l e n d i r e b i l m e frsatndan k e n d i n i m a h r u m e d e r e k de
yecektir.
O b j e k t i f yzeyindeki y a n s m a l a r b i r o k f o t o r a f n n kan
d b i r olgu o l m a k l a b e r a b e r , g r n t y e scak r e n k l e r katma
nn b i r baka y n t e m i o l a r a k da d e e r l e n d i r i l e b i l i r . Yansma,
k h u z m e l e r i d o r u d a n objektife girdiinde oluur. Yansma
nn bir t r n d e film z e r i n d e o k g e n k lekeleri m e y d a n a ge
lir. Bir baka trndeyse grntdeki kontrastn azalmasyla bir
likte film yzeyinde sarms b i r pus tabakas oluur. Refleks ve
byk format m a k i n e l e r d e fotoraf vizrden bakarak gerekli
a ayarlamasn y a p m a k yoluyla h e r iki tipteki yansmay da or
tadan kaldrabilir. Fakat vizr o b j e k t i f i i n d e n olmayp k k
ayr b i r b a k m a p e n c e r e s i eklinde b u l u n a n f o t o r a f m a k i n e l e
r i n d e b u n u yapmak m m k n deildir.
Dzgn bir ekilde kullanldnda ikinci eit yansma grn
tye scak - hatta b a z e n o k scak - b i r duygu katar. Yansma
n n miktar m a k i n e , k o n u ve g n e i n birbirleriyle yapt aya
g r e ayarlanabilecei gibi, g n e i n k s m e n bulutlar ya da baka
n e s n e l e r tarafndan k a p a t l m a s n a y a d a t a m a m e n g r n t d e
yer almasna g r e de k o n t r o l altnda tutulabilir. Ayrca yansma
n n n e d e n o l d u u kontrast azalmasna ilaveten g r n t d e yer
alan dier r e n k l e r i n i d d e t i n d e de b i r azalma sz k o n u s u ola
caktr. Belli m i k t a r d a y a n s m a n n son g r n t d e yarataca et
kiyi tam olarak n g r e b i l m e k , d e n e y i m l e e l d e e d i l e n bir yete
nektir.
B i r grntye scak r e n k l e r k a t m a n n n c b i r y n t e m i d e
Sarlarn Scakl o b j e k t i f e filtreler t a k m a k t r . H a f i f sar ya da krmz b i r g l g e

Firmalar rnlerini satabilmek amacy
la mallarn insanlarn belli bir ruh hali ya
da duygusuyla zdeletirmeye nem
verdikleri iin, ticari f o t o r a f l a r renk
ler ve duygular arasndaki iliki konusun
da zellikle hassastrlar.
Yukardaki ve 126. sayfadaki f o t o r a f
larn her ikisi de ticari amala ekilmi
lerdir ve ikisinde de scak tonlar v u r g u
lanmtr. Yukardaki fotoraf bilinli ola
rak gnein sar tonlarnn ok gl ol
duu akam zerinde ekilmitir. Ayrca
mterinin scak duygularla ykl bir fo
t o r a f o l u t u r m a arzusu da dikkate al
narak k o n u y u o l u t u r a n insanlara zel
likle scak renkli elbiseler giydirilmitir.
Son olarak da e r e v e d e genel bir sar
pus o l u t u r m a k amacyla, f o t o r a f
ne nn dorudan objektife girip yan
sma yarataca bir pozisyonda ekimini
gerekletirmitir.
oluturan tek ya da st ste birka filtre bu a m a l a kullanlabilir.
Mesela 3 4 0 0 K (Kelvin) d e r e c e s i n d e k i 3 2 0 0 K'lik filmle kul
l a n m a y a uygun h a l e g e t i r e n 8 1 A ( a m b e r r e n g i ) f i l t r e s i d o a
g r n t l e r i n d e k u l l a n l d n d a hafif b i r "stc" etki yapacak
tr. Baz koullarda m a g e n t a renkli filtreler de h o etkiler yarat
g m a k amacyla kullanlabilir.
G e n e l l i k l e bu y n t e m de b i r g r n t y e o g r n t d e ol
mayan r e n k l e r i katmaktansa, zaten mevcut olan r e n k l e r i d a h a
da vurgulamak iin yaygn olarak tercih edilirler.
 Mor Renk

Kraliyet Rengi
Mor (ve m a g e n t a , m e n e k e m o r u gibi m a g e n t a rengi katlmtr. Magenta kul-
yakn renkler) kraliyet rengi olarak kabul lanlmasayd g r n t d e arlkl renk gri
edilir. Belki de doada olduka nadir bu olacakt. Eklenen renk h e m grsel ilgiyi
l u n d u u n d a n m o r renk g ve tek olma g l e n d i r m e k t e h e m de uakla ilgili ken
zelliiyle z d e l e m e k t e d i r , insanlarn dine zg bir mesaj v e r m e k t e d i r .
o u n u n zihninde m c e v h e r l e r i , iekle M o r u kullanmak biraz dikkat ister. Bu
ri, albenili giysileri ve g r k e m l i g n ba radaki r n e k t e m a g e n t a g a y e t baarl
tlarn artrr. bir ekilde ilave edilmitir. nk g r n
Bu denli zel bir renk olmas sebebiyle t d e t e r s biimde etkilenebilecek baka
m o r geerli bir sebebe dayanlarak kul bir renk m e v c u t deildir. Hava kapal ol
lanlmaldr. Aksi h a l d e f o t o r a f t a ho m a m olsayd ya da d i e r r e n k l e r ma
d u r m a y a c a k t r . Aadaki f o t o r a f t a g genta tonlarndan dolay bozulsalard, or
n m z d e kullanlan bir jet uann dev taya kacak tuhaf renk pek de uygun g-
b o y u t u n u , sesini ve g c n hayal e t m e rnmeyecekti.
ye yardmc olmas iin g r n t y e biraz

Mevcut Rengi Vurgulama

F o t o r a f n n bir g r n t y e y e n i bir
renk k a t m a k isteyip de yapaylk d u y g u
sundan da kand bir d u r u m d a , uygu
lanmas gereken en iyi y n t e m t a m a m e n
yeni renkler ilave e t m e k t e n ziyade, za
t e n var olan renkleri biraz daha vurgula
maktr.
Yukardaki f o t o r a f t a ama scak renk
ler i e r e n bir f o t o r a f o l u t u r m a k k e n
mevcut koullar buna uygun deildir.
Gkyznde gnein iddetini azaltacak
bulutlar olmaynca gn batnmn yakla
masna karn k ok sert g e l m e k t e d i r .
Grntye arzu edilen miktarda rengi ek
l e y e b i l m e k a m a c y l a f o t o r a f sar ve
a m b e r renkli iki f i l t r e y i birlikte kullana
rak yukardaki f o t o r a f elde e t m i t i r .
T e m e l d e f o t o r a f genellikle baarl
bir u y g u l a m a y kullanmtr: G r n t d e
eksik olan t e s p i t etmi, b u n u d z e l t m e
y o l u n a g i t m i ve v u r g u y u a r t r m a k iin
u y g u l a m a y bir lde de abartmtr.
Yeil Renk
Bitki ve yapraklarn rengi olan yeil sakinlik, rahatlk duygusu
verdii gibi bazen de slakl artrr. Baz durumlarda yeilin
sal, temizlii, genlii ve bymeyi s e m b o l i z e ettii de var
saylr. G r n t y e f i l t r e l e r vastasyla yeil r e n k ilave edildii
z a m a n , sar ve k r m z n n a k s i n e o l d u k a yapay b i r etki e l d e
edilir. G e n e l b i r yeil ton arzu edildiinde bu g r n m foto
rafnn ereveye dahil ettii nesnelerin kendi g e r e k yeil renk
lerinin s o n u c u n d a ortaya kmaldr. Bir baka ifadeyle yeil r e n k
i e r e n mesajlar yeil b i r evreye ihtiya duyacaklardr.
Bitkilerin, yapraklarn yeil r e n g i n i tm canllyla fotorafa
aktarmann kullanl bir yntemi vardr. Yapraklarn yzeyi dz
gn o l d u u n d a n yanstr. B i r o k m a n z a r a d a yeilin zen
ginlii yansmadan dolay g l g e d e kalr. Polarizasyon filtresi yar
dmyla yansmalar yok e d i l e r e k yeilin canl t o n l a r n n ortaya
kmas salanabilir.
Etkin bir s o n u verebilmesi iin polarizasyon filtresi o b j e k t i f
z e r i n d e d o r u bir b i i m d e ynlendirilmelidir. E e r bir refleks
f o t o r a f makinesi kullanlyorsa filtre takldktan sonra vizrden
b a k a r k e n , i s t e n e n g r n t e l d e e d i l e n e kadar filtre d n d l-
meli ve r e n k l e r i n en z e n g i n ve h o g r n d n o k t a d a foto
r a f e k i l m e l i d i r . D i e r eit m a k i n e l e r d e , taklmadan n c e f i l t
r e n i n y n gzle ayarlanmal ve bu yn b o z u l m a d a n dikkatlice
objektifin n n e yerletirilmelidir.

Yapraklar ve Polarizasyon Filtresi

Yapraklarn yeil rengi polarizasyon filt-
resi kullanmak s u r e t i y l e ok daha canl
bir g r n t y e k a v u t u r u l u p v u r g u l a n a -
bilir.
Solda stteki f o t o r a f t a otlarn yze-
y i n d e n yansyan k, g r n t y e h a k i m
olan yeil rengi n e m l i l d e zayflat-
maktadr. Otlar gze olduka canl bir ye-
il rengi varm gibi grnse de, film ze-
rine bu renk yeterli d o y g u n l u k t a yans-
mayacaktr. Alttaki f o t o r a f t a bir polari-
zasyon filtresi yansmalar o r t a d a n kal-
drmtr. Bunun sonucu olarak elde edi-
len g r n t d e yeil renk ok daha doy-
g u n d u r . Yapraklarn rengine canllk ka-
zandrmas dolaysyla polarizasyon filt-
resi doa fotoraflarnn srekli yanla
rnda tamalar gereken bir yardmc ara
olmaldr,
 Renk Doygunluu
R e n k l e r i n iddetini t a n m l a m a k iin doygunluk kelimesi kul
lanlr. Doygun d u r u m d a k i b i r r e n k derin, zengin ve canl g
rnr. Doygun olmayan halindeyse solgun, yumuak ve zayf b i r
izlenim brakr. B i r rengin gsterdii doygunluk derecesiyle film
zerindeki bu r e n g e ait p i g m e n t l e r i n younluu arasnda fizi
ki bir iliki mevcuttur.
Fotografik adan r e n k doygunluunu k o n t r o l altnda tutmak
m m k n d r . Doygunluk zellikle k kaynann niteliinden,
manzaray aydnlatan n a ve y n n d e n , fotorafn ekil
dii andaki hava d u r u m u n d a n , p o z l a n d r m a d a n ve yansmalar
d a n etkilenir.

In Nitelii ve Gnein Y k s e k l i i
D a h a n c e de ifade edildii gibi n nitelii g n n deiik
z a m a n l a r n d a farkllk gsterir. S a b a h n e r k e n saatlerdeki kla
akamzeri film zerinde olduka doygun r e n k l e r e yol aar.
l e saatlerinde r e n k l e r i n doygunluu da azalr. G n n saatiy
le, gnein gkyzndeki ykseklii arasnda d o r u d a n bir ba
lant olduu iin, g n e gkyznde d a h a yukarya ykseldiin
de r e n k d o y g u n l u u n u n gitgide azaldn ve g n e ufka doru
alaldnda da r e n k d o y g u n l u u n u n arttn syleyebiliriz.

Ik As
G n e , k o n u v e f o t o r a f m a k i n e s i n i n b i r b i r l e r i n e g r e ko
numlar da r e n k doygunluunu etkileyecektir. n d e n ya da yan
dan aydnlatlm b i r d u r u m d a , arkadan aydnlatlm ters k
l b i r d u r u m a g r e r e n k doygunluu d a h a yksektir. T e r s kl
d u r u m l a r d a r e n k doygunluu o d e r e c e azalr ki, r e n k l e r zel
liklerini k a y b e d e r e k gri g r n m e y e balarlar. ( O b j e k t i f t e n yan
sma o l d u u d u r u m l a r d a bu etki zellikle kendisini gsterir.)

H a v a Koullar
Rengin Ticari Kullanm
B i r r e n g i n tm gcyle aktarlabilmesi iin g n e nn bu-
Reklamclar renklerin ifade ettii zel bilecekleri ekilde tasarlanmtr. Reklam
lutlarca e n g e l l e n m e d e n d o r u d a n b u r e n g i n z e r i n e vurmas
liklerin ince ayrntlarna zellikle duyar i r k e t l e r i bu k o n u d a krmz ya da sar
ldrlar ve pazarladklar rnleri bilhas r e n g i n istedikleri etkiyi y a p m a y a c a n g e r e k l i d i r . B u l u t l a r l a kapl ya da puslu b i r havada veyahut da
sa belirli tepkilere yol aan renklerle z bilirler. glge yerlerde r e n k l e r g n n saatine, gnein yksekliine ya
deletirme gayreti iindelerdir. Renk on stte ayn alayann iki f o t o r a f yer
lar iin ok nemli o l d u u n d a n glgede da n a s n a bakmakszn tam doygun h a l l e r i n e kyasla da
almaktadr. Her ikisi de gze ho g r n
ki hafif farkllklar bile dikkat ekicidir. m e k t e d i r , fakat en s t t e k i f o t o r a f ok ha zayf g r n e c e k l e r d i r .
Mesela sigara reticileri insanlarn men- daha etkili olarak slakl, serinlii ve ye
toll sigaray serinletici bir zellii var illii yanstmaktadr. Alttaki f o t o r a f t a
m gibi d n m e l e r i n i ister. Bunun so renkler daha gszdr ve seilen a do Pozlandrma
nucu olarak da m e n t o l l sigara paketle laysyla g r n t n n yaratt genel duy B i r m a n z a r a d a k i belirli bir r e n k iin en iyi doygunluu veren
ri z e r l e r i n d e k i mavi ve yeil gibi serin gu daha zayftr. pozlachna d e e r l e r i , ayn m a n z a r a d a k i dier r e n k l e r iin ay
renkler vastasyla tketicilerin alglaya
n baarda s o n u vermeyebilir. t e yandan p o z o m e t r e l e r i n o-
 I Konuya Uyarlamak
Farkl k o n u l a r iin f a r k l m i k t a r l a r d a fark e d i l m e y e c e k t i . Ayrca d o y g u n renk
renk doygunluu daha uygun sonu verir. lere sahip bir k o n u , r e n k l e r i n daha sol
Yanda ve y u k a r d a yer v e r i l e n her iki g u n o l d u u d u r u m l a r a kyasla daha az
da manzaras da gne batarken g r n - soyut grnecektir. Doygunluu daha da
t l e n m i l e r d i r ve renk d o y g u n l u u mik a r t r m a k iin bu f o t o r a f t a g k y z n n
tar asndan nemli farkllklar gsterir m a v i rengini g l e n d i r e n bir polarizas
ler. Soldaki f o t o r a f t a ama belirli bir ye yon filtresi kullanlm ve fotoraf bir stop
rin g r n t l e n m e s i d i r ve bu yer Kalifor az pozlandrlmtr.
niya Yosemite Ulusal Parkndaki Half-Do- Yukardaki f o t o r a f makine gnee
me adl dev kaya ktledir. Bu f o t o r a f t a d o r u t u t u l a r a k ekilmitir. Ters ktan
ki n e m l i bir zellik g n e i n d o r u d a n dolay k o n t r a s t ok az g e r e k l e m i ve
z e r i n e v u r d u u nesnelerdeki k o n t r a s t renkler de doygun grnmemitir. Bu
ve renk d o y g u n l u u n u n en st dzeyde yaklam g r n t y dierine g r e daha
olmasdr. Bu d u r u m zellikle de ere genel bir hale getirmi ve manzarann ne
venin sa kenarnda yer alan elale iin reye ait o l d u u n u belirlemek glemi-
geerlidir. Oysa ki, bu f o t o r a f ok ksa tir. Birinci f o t o r a f t a konu Half-Dome ka
u bir g r n t d e k i o r t a l a m a k m i k t a r m l e r ve belli bir ren bir sre sonra ve gnein d o r u d a n vur ya ktlesiyken dierinde grnen sadece
d u u alan g l g e l e n d i i n d e ekilmi ol "Dalar" dr.
gin tam d o y g u n l u k t a g r l e b i l m e s i iin gerekli poz d e e r l e r i n i sayd, elale f o t o r a f t a n e r e d e y s e hi
vermez. Dolaysyla t e c r b e l i fotoraflar h e r s e f e r i n d e farkl
poz deerleri kullanarak ayn g r n t n n b i r o k fotorafn e
kerler.
B r a k e t y a p m a k diye t a n m l a n a n b u t e k n i e g r e n c e pozo-
m e t r e n i n g s t e r m i o l d u u d e e r l e r e g r e e k i m yapldktan
sonra, en az bir k a r e bu ilk d e e r l e r e g r e fazla p o z l a n d r m a ya
p a r a k ve yine en az b i r k a r e de az p o z l a n d r m a yaparak e k i m
yaplr. lave e d i l e n ya da k a r t l a n p o z miktar g e n e l l i k l e b i r
tam f-stop a r a l n a k a d a r deiiklik g s t e r e b i l i r . (Profesyonel
l e r p o z l a n d r m a n r e n k doygunluu z e r i n d e k i hassas n e m i
ni gz n n e alarak b a z e n yarm stopluk aralklarla b r a k e t ile
mi yaparlar.)
Doygunluk ve Pozlandrma

Pozlandrmann Doygunluk
zerindeki Etkisi
Pozlandrma renk d o y g u n l u u n u etki
ledii iin f o t o r a f t a k i mesaj da etkile
Renk Doygunluu in Teknikleri Birletirmek
mi olur. Dolaysyla f o t o r a f n n iste Gze batacak bir renk d o y g u n l u u n u yann yzeyindeki yansmalar da bu filt
ine uygun bir g r n t yaratabilmek iin elde edebilmek u y g u n f o t o r a f teknikle re sayesinde giderilebilmitir.
teknik y n d e n d o r u olan birok pozlan rini kullanmay g e r e k t i r i r . ilaveten bu fotorafn pozuna, pozo-
drma deeri arasndan en ok arzu edi Yukardaki f o t o r a f t a yer alan taksi ka m e t r e n i n lt uygun pozlandrma de
leni seebilmek son derece n e m tar. portasnn sar rengi balangta birok e r i n i n art ve eksi y n n e d o r u nce
B u r a d a k i f o t o r a f l a r n her biri f a r k l yansmaya hedef o l u y o r d u . Polarizasyon yarmar, sonra da birer t a m stopluk ar
pozlandrma d e e r l e r i n e g r e ekilmi filtresi yapraklar zerindeki yansmay tlarla braket ilemi uygulanmtr. Ge
tir. Hibiri d i e r l e r i n d e n daha d o r u bir yok edebildii gibi her t r l m e t a l i k o l nellikle karlald g i b i , b u r a d a da en
f o t o r a f olarak d e e r l e n d i r i l m e m e l i d i r . m a y a n parlak zemin zerindeki yansma iyi renk d o y g u n l u u n a az pozlandrlan
(Suyun yzeyindeki yansmay o r t a d a n lar da o r t a d a n kaldrabilir. Burada taksi k a r e l e r d e n birinde rastlanmtr.
k a l d r a b i l m e k iin p o l a r i z a s y o n f i l t r e s i kaportasn boyamakta kullanlan sar bo
kullanlmtr.) Her birinde yaprak detay
lar olduka iyi izlenmekle beraber, su
daki detaylarda farkllklar m e v c u t t u r ve
bu da f o t o r a f n etkisine yansmaktadr.
Yukarda soldaki f o t o r a f t a v u r g u l a n a n
zellikle su yzeyidir. Yukarda sadaki
f o t o r a f t a v u r g u yaprak ve su arasnda
eit olarak paylatrlmtr. A l t t a k i f o
t o r a f t a ise v u r g u esas itibariyle yaprak
zerindedir.
Bu f o t o r a f l a r a birlikte bakan bir izle
yici ilerinden birini d i e r l e r i n d e n daha
fazla beenebilir. Fakat her bir f o t o r a f
d i e r l e r i n d e n bamsz o l a r a k k e n d i n i
gsterebilmektedir.
Renk Iss

Renk Iss
Tam olarak grnmese de, gnein var yer almasndan d o m a m a k t a , ancak g
l bir manzarann yaratt d u y g u y u ta nein varlna iaret eden altn r e n g i n
m a m e n deitirebilir. den kaynaklanmaktadr. evresini okar-
Ayn s a h n e n i n bu iki g r n t s b i r b i casna yaylan sar renk gnein yksel
r i n d e n bir ka dakika arayla ekilmitir. diini iaret e t m e k t e ve a d e t a o n u n ii
Yukardaki f o t o r a f t a mavi t o n l a r aka saran scakln p a y l a m a y a ve keyfini
kn s o u u n u a r t r m a k t a d r . Man hissetmeye davet e t m e k t e d i r .
z a r a i n s a n n iini t m e k t e v e a d e t a Souk ve i karartc bir d u y g u v e r e n
d o n d u r u c u bir etki y a p m a k t a d r . birok manzarann yaratt r u h hali, sa
Bir ka dakika sonra gne o r t a y a k rlarn ve krmzlarn o l u t u r d u u scak
mtr ve altn sars klar manzarann l g r n t y e s e r p i t i r m e k suretiyle ta
d u y g u s a l etkisini t a m a m e n d e i t i r m i m a m e n deitirilebilir.
tir. Bu etki erevede gnein kendisinin
Rengi Konu Olarak Kullanmak
Rengin Verdii Mesaj
Rengin etkin bir ekilde kullanld fo
t o r a f l a r d a b u rengi o r t a d a n kaldrmak
f o t o r a f n v e r m e k istedii mesaj n e m
li lde deitirebilir.
Buradaki her iki f o t o r a f t a da renk t e
mel u n s u r d u r . Sadakinde renk bal ba
na bir mesaj vermektedir. Gnein do
r u d a n gelen nlarndan dolay olduka
y k s e k d o y g u n l u a sahip k o y u krmz
renk suda da yansma o l u t u r m u t u r . As
lnda bu tek renkli bir f o t o r a f t r . K o m
pozisyon y n n d e n bakldnda krmz
renk f o t o r a f n anlam asndan t e m e l
eyi o l u t u r m a k t a d r . Eer siyah-beyaz
olmu olsayd bu f o t o r a f n hibir tad ol
m a y a c a k t ve anlam deiecekti.
Yukardaki f o t o r a f t a da rengin varl
n e m t a m a k t a d r , italya'nn Floransa
k e n t i n d e ekilen bu f o t o r a f t a ilgi mer
kezi arka plandaki D u o m o binas olsa da,
fotorafn mesaj dorudan n planda yer
alan neon klarnn parlak renkleriyle il-
gilidir. Bu renkler g r n t d e yer alan di dece renkli filmle grntlenebilecei an
er renklerle k o n t r a s t y a r a t r k e n ehrin lamna g e l m e m e l i d i r . B u r a d a v u r g u l a n
eski ksmlarn temsil eden solgun toprak mak istenen, fotorafnn renkli film kul
rengine dikkati e k m e k t e ve ayn zaman lanrken ierisinde sadece bu filmin zel
da da erevede D u o m o binasnn arl liklerden faydalanabilecei kompozisyon
n dengelemektedir. Neon lambalarnn lar aramasdr. Buradaki her iki g r n t
yokluunda bu fotorafn renge dayal bir de siyah-beyaz olarak f o t o r a f l a n a b i l i r -
mesaj aktardndan sz edilemez. di, ancak kompozisyonlarnn da buna g
Bu f o t o r a f l a r n sz konusu renkler ol re y e n i d e n tasarlanmas g e r e k i r d i .
mad t a k d i r d e bir ey ifade e d e m e y e
cek d u r u m d a olmalar bu sahnelerin sa
Film Uyumsuzluu
In kaynana bal olarak o n u oluturan r e n k l e r farkllk
lar gsterir. G n ve e l e k t r o n i k fla r e n k yelpazesinin tm
r e n k l e r i n i i e r i r k e n , elektrik a m p u l ve floresan k kay
naklar sz k o n u s u o l d u u n d a n baz dalga boylar grn
mez. Ayrca k kaynaklarnn bu geni snflandrmas ierisin
de (gn , tungsten fitilli a m p u l , floresan) oluturan
esas r e n k l e r de deiime urar. Kelvin derecesiyle ifade e d i l e n
r e n k ss belirli b i r k kaynandaki h a k i m r e n g i n bir l m
aracdr.

Renk D e n g e s i
nsan gz ve zihni farkl k kaynaklanrca retilen r e n k de
iimlerini b i r l d e dzenleyip d e n g e l e y e b i l i r , fakat b u ko
n u d a film ayn uyumu salayamaz. H e r renkli film belli b i r r e n k
ssnn n a g r e d e n g e l e n i r . E e r b u f i l m l e baka b i r k
kullanlrsa r e n k l e r d o r u bir ekilde kaydedilemez.
R e n k l i film n c e l i k l e u deiik k kaynayla kullanlmak
z e r e retilir: g n ( 5 5 0 0 K ) , spot l a m b a l a r ( 3 4 0 0 K ) v e
tungsten a m p u l ( 3 2 0 0 K ) . H e r f i l m k u t u s u n u n z e r i n d e filmin
d e n g e l e n m i o l d u u k kayna tr ya da r e n k ssn belir
ten bilgiler yer alr.

Renk Uyumu ve Uyumsuzluu

F o t o r a f b i r o k k o u l d a f i l m i n i n k u l l a n m a k t a o l d u u k
kaynayla uyum iinde o l d u u n d a n e m i n o l m a k ister. E e r gn
nda ya da flala 3 2 0 0 K d e r e c e l i a uygun b i r film kulla
nyorsa g r n t d e g e n e l olarak mavimsi b i r tabaka gze arpa
caktr. D i e r yandan tungsten a m p u l nda gn filmi kul
l a n l d n d a da sarms b i r g r n t e l d e edilir.
Baz durumlardaysa film ve k kaynann birbirleriyle uyum
suz olmas ie de yarayabilir. L o k a n t a i l e t e n l e r baz aydnlatma
koullarnn d i e r l e r i n e g r e m t e r i l e r c e d a h a h o karland
Renk Uyumsuzluu
n bilirler ve b u n d a n t r lks l o k a n t a l a r d a floresan aydn
Ik kaynann renk scakl filmin renk ronik fla kullanmak olabilirdi. Oysa bu
l a t m a s n a p e k rastlanmaz. Z e n g i n sar t o n l a r o r t a m a samimiyet nun yerine f i l m ve k u y u m s u z l u u n u n
dengesiyle uyumazsa bu d u r u m renkle
ve scaklk duygusu katar. Masaya k o n a n m u m l a r , nn ksk rin g r n t y e yansmasnda yetersizlie burada scak, s a m i m i ve sarms bir or
l kadar renkleriyle de farkl bir etki yaratr. yol aacaktr. Renkteki d e i i m i n nasl t a m yarataca ngrsyle sadece mev
kullanldna bal olarak bu uyumazlk cut k kullanlarak ekim yaplmtr.
Film ve n uyumsuzluu b a z e n i s t e n e n r e n k etkilerini d e Ik gc olduka zayf olduu iin ma
ya f o t o r a f n d e e r i n i azaltacak ya da
yaratabildii iin bu d u r u m d a n kompozisyon tasarmnda da ya o n u n anlamn glendirecektir. kine sehpaya balanm ve deklanr kab
rarlanlabilir. F o t o r a f n n b i r aile o r t a m n n scakln ve i Buradaki f o t o r a f t a ama skunet iin losu kullanlmtr. Genellikle olduu ze
de u y u m a k t a olan bebein mutlu duygu re, ifade g c yksek bir k o m p o z i s y o n
tenliini yanstmak istedii koullarda gn filmini tungs o l u t u r m a k bu g r n t d e de biraz aba
sunu aktarmaktr. Bebein zerine gelen
ten k kaynayla birlikte kullanmas g r n t y e gze h o ge tek k evdeki n o r m a l ampul dr. g e r e k t i r m i , ama b u n u n s o n u c u n d a ol
l e n sar-kahverengi karm hafif b i r r e n k katacaktr. Makineye gn filmi takl olduu iin duka gl bir mesaj elde edilmitir.
uygulanacak en kolay y n t e m bir elekt
 Yapay Renk
F o t o r a f t a istenen amaca ulamak iin
koullar u y g u n deilse, bu sorunu ze
bilmek iin fotoraf elindeki aralar ya
ratc bir ekilde kullanmay denemelidir.
Mesela havann k t olduu d u r u m l a r d a
gze pek ho g e l m e y e c e k bir g r n t y e
renk ilave etmek iin baz yapay y n t e m
ler u y g u l a m a k yararl olabilir.
Burada grlen iki f o t o r a f da Paris'de
y a m u r l u ve kapal bir havada ekilmi
tir. Bylesi havalar birok f o t o r a f ta
r a f n d a n baarl f o t o r a f e k m e y e en-
gelmi gibi alglanmaktadr. Gkyz bu
lutlarla kapldr, hafiften bir y a m u r ya
m a k t a d r ve biraz r z g a r vardr. Burada
ama koullarn ne kadar k t o l d u u n u
yanstmak deil, t m bu koullara karn
e h r i n r u h u n u y a k a l a m a k iin m e v c u t
olan kaynaklar kullanmaktr, iyi bir kom
pozisyon f o t o r a f n n g r n t d e n iste
dii mesaj karabilmek iin elinde olan
her t r l a r a t a n i s t i f a d e e t m e s i n i ge
rektirir.
Soldaki f o t o r a f t a kullanlan zm ak
am zerini b e k l e m e k t i r . Gkyz kapa
l olsa da, akamzeri kullanldnda renk
li f i l m g mavi glgeler halinde gste
rir. Bundan dolay f o t o r a f t a k i mavi do
r u d a n ilave edilen bir renk olmayp, sa
dece renkli filmin bir zelliinden kaynak
lanmtr. Benzer bir ekilde film g n
na ayarl olduundan t u n g s t e n kl so
kak lambalar sar benekler o l u t u r m u
tur. Dier yandan hava k a r a r m a k t a oldu
u iin arabalar farlarn yakm ve o r t a
ya kan krmz klar yldz f i l t r e yard
myla daha da vurgulanmtr.
Y u k a r d a k i f o t o r a f t a y s a renk t a m a
m e n y a p a y bir ekilde g r n t y e ilave
edilmitir. Kapal bir havada g k y z as
lnda renksiz o l d u u n d a n objektife tak
lacak her t r l f i l t r e n i n rengini alabilir.
Burada koyu krmz bir filtre kullanlm
tr. Renk e l b e t t e ki gerek ddr, f a k a t
kullanlan objektif ve seilen ekim nok
tas Eiffel Kulesi'nin g r n n g l
bir g r a f i k ekle d n t r d n d e n , bu
yapaylk ncelikle grafik bir kompozisyo
nu oluturmas asndan kabul edilebilir
lik ls iindedir.
 5

TM KOMPOZSYONA HAKMYET
B u k i t a p t a srekli v u r g u l a n a n v e sk sk t e k r a r e d i l e n a n a
d n c e fotorafnn r e t i m i n i n n e kan bir k o n u , bir f i k i r
ya da bir mesaj iermesidir. F o t o r a f n n bir fikri ifade edebil
m e k iin fotorafnn grsel unsurlarn nasl kulland gz ar
d edilerek kompozisyonun tartlmas anlamszdr. Fakat foto
r a f n n a k l n a u soru taklabilir: B i r fotorafta ka t a n e yeni
ve ilgin fikir olabilir?
F o t o r a f y a i l g i n geldii s r e c e fotorafta yer alan fikrin
yeni veya zgn o l m a s n a g e r e k yoktur. H e r h a n g i bir fikri ifade
e t m e eylemi, fotorafya e k t i i f o t o r a f a zihinsel b i r vurgu
yapma olana salar. Bu vurgu kompozisyon tartmasn olanak
l ve anlaml yapan referans noktasn oluturur. Bylesi bir vur
gu eksik o l d u u n d a f o t o r a f n n kompozisyon tasarmyla il
gili kararlar a l a b i l m e s i n e yardmc o l a c a k t e m e l o r a d a n kalk
t gibi, izleyici de fotorafta g r d unsurlarn a n l a m l a r n
yorumlayabilecei l l e r d e n yoksun kalacaktr. z e t l e iletiim
yok olacaktr.

Kompozisyon Yeteneini Gelitirme

Fotografik kompozisyonu kavramann zor o l m a s n n temelin
de fotorafn k e n d i doas yatmaktadr. Bu a r a n m z e y
lesine zahmetsizce ve ylesine b o l g r n t l e r koyar ki, fotoraf
l a r srekli o l a r a k k e n d i l e r i n i b i r fikirden t e k i s i n e hzla at
l a m a eilimi i e r i s i n d e bulurlar. Halbuki ressamlar g e n e l l i k l e
dikkatlerini tek b i r fikre s a b i t l e r l e r ve bu fikri a l m a l a r n d a
belki de yllar boyu srekli takip e d e r l e r . B i r baka ifadeyle tek
bir fikir bir dizi resmi birbiriyle ilikilendiren bir a n a fikir h a l i n e
gelir. R e s i m l e r retildike a n a fikir ve ressamn teknii gitgide
d a h a saflar ve zarifleir.
Kompozisyon tasarmnda ustalamak isteyen bir fotoraf da
b e n z e r b i r u y g u l a m a d a n byk a p t a y a r a r l a n a b i l i r . H e r b i r
fotorafta farkl bir dnceyi ifade etmeye almaktansa ilgin
bulduu bir fikri seebilir ve bu fikri srekli a n a fikir olarak kul-
lanabilir. Yahut da birka a n a fikir seerek bunlar birbirine
kout olarak takip edebilir.
Mesela fotorafnn kendi o c u u n u n doum g n n grn
tlemek istediini varsayalm. T a k i p e d e c e k bir a n a fikir olmad
z a m a n , f o t o r a f n n ortaya k o y a b i l e c e i i k o n u y l a ilgili b i r
gazete r p o r t a j n d a n d a h a teye g i d e m e y e c e k t i r . o c u k l a r d a n
bir grup fotoraf iin poz v e r m e l e r i n i isteyebilir ya da h o u n a
g i d e n h e r eyi fotoraflayabilir, fakat byk ihtimalle bu foto
raflar s a d e c e bir a n n hatras o l a c a k l a r d r . D e e r l e r i , zerin
d e n z a m a n g e t i k e sz k o n u s u olay izleyiciye h a t r l a t a b i l m e
y e t e n e k l e r i n e bal kalacaktr.
Oysa fotoraf byle davranmak yerine takip e d e c e i bir a n a
f i k r i seerse elde e d e c e i s o n u o k d a h a farkl o l a c a k v e h e m
fotografik y n d e n , h e m d e kompozisyon tasarm a s n d a n b i r
d e e r tayacaktr. F o t o r a f n n ilgisine ve y e t e n e k dzeyine
bal olarak a n a f i k i r tek b a n a " d o u m g n l e r i n i n h e y e c a n "
ya da "doum gnlerinin renkleri" olabilir. Yahut a n a fikir "gen
k e n h a r c a n a n g e n l i k " veya " d o u m gnleri o c u k l a r kadar b
yklere de g e r e k l i d i r " gibi d a h a iddial bir k o n u da olabilir. F o
toraf belli bir a n a fikir e r e v e s i n d e e k i m yaparken, evre
sindeki olaylarn fark edilen yzlerinin a l t n d a yatanlar soru
turan g r n t l e r i r e t e c e k t i r .
D a h a iddial o l a r a k fotoraf gnler, haftalar, aylar h a t t a yl
lar b o y u n c a fotoraflarna yansyacak bir a n a fikri de seebilir.
r n e i n kitabn bu b l m yaklak on iki aya yaylan bir abay
yanstan g r n t l e r d e n bir sekiyi i e r m e k t e d i r .
yi kompozisyonlar oluturabilmek amacyla kompozisyon be
cerisini ve duyarlln g e l i t i r m e n i n bir baka yntemiyse ba
kalarnn rettii ileri i n c e l e m e k t i r . stisnasz o l a r a k byk fo
toraflar k e n d i l e r i n i f o t o r a f makinesi araclyla ifade e t m e
k o n u s u n d a ustalamlardr. G e n e l l i k l e a c e m i fotoraflar be
lirli bir fotorafn n e d e n o k iyi olarak nitelendirildiini anla
m a k t a glk e k e r l e r . Oysa ki, o u zaman bu fotorafn kom
pozisyonunun dikkatle i n c e l e n m e s i , o n u n h e m grafik h e m d e
fotografik k o n t r o l l e r i n z e n l e uygulanmas vastasyla izleyiciye
aktarlan g l bir mesaj ierdiini ortaya koyar. B a k a l a r n n
fotoraflarn okuyup y o r u m l a m a k o n u s u n d a k e n d i n i gelitir
m e k , bir fotorafnn kendi ilerinde uygulad kompozisyon
larn geliimine de yardmc olur.
K o m p o z i s y o n u iyice a l g l a m a ve d e e r l e n d i r m e k o n u s u n d a
ilave bir altrma olmas iin o k u r u n d a h a n c e k i b l m l e r d e
kullanlan fotoraflar y e n i d e n i n c e l e m e s i n i neriyoruz. Fakat
bu defa o k u r fotoraflar sadece g r n t l e n e n belli n e s n e l e r e
g r e deil, o n u n a n l a m n a katkda b u l u n a n fotorafn t m un
surlarm gzeterek incelemelidir. Varlacak sonularn salama
sn yapmak iin b u kitabn s o n u n d a k i T e k n i k V e r i l e r b l m
n e m r a c a a t edilebilir.
KOMPOZSYONDA TAM KONTROL VE HAKMYET
B u b l m e g e l e n e kadar a m a c m z , geni bir balk olan kom
pozisyon k o n u s u n u d a h a kolay r e n i l e b i l e c e k kavramlar ha
linde alt b l m l e r e ayrmakt. A n c a k h i b i r f o t o r a f sadece tek
bir kompozisyon u n s u r u i e r m e z . Ayrca kalabalk bir k o m p o
zisyonda h i b i r unsur, o r a d a m e v c u t dier e l e r d e n bamsz
bir katk da g e t i r m e m e l i d i r . G e r e k t e n de zayf bir kompozisyo
n u n iareti fotorafn mesajn e t k i l e m e d e n g r n t d e n kar
tlabilecek ya da deitirilebilecek u n s u r l a r a yer verilmesidir.
S o n k e r t e d e z e t l e n e c e k olursa, e e r fotoraf bir fotoraf
oluturan t m e l e r i son d e r e c e a k ve etkin b i r ekilde bir
araya getirmise, ortaya kard i kompozisyon asndan sa
l a m d r . Azimli bir a b a s o n u n d a k o m p o z i s y o n u m e y d a n a geti
r e n u n s u r l a r l a ilgili bilgisini de r e t i m i n e katmay saladm-
daysa, o z a m a n ve a n c a k o z a m a n sadece grafik eleri, fotog
rafik e l e r i v e r e n k e l e r i n i k o n t r o l a l t n d a tutmay deil,
k o m p o z i s y o n u tam o l a r a k k o n t r o l altna almay ve o n a tama
m e n h a k i m olmay r e n m i d e m e k t i r .
K i t a b n b u son b l m n n a m a c , t a m h a k i m i y e t kavram
n n b i r f i k r i i l e t e b i l m e k iin u y g u l a m a d a farkl k o m p o z i s y o n
a r a l a r y l a nasl b a d a t r l a b i l e c e i n i r n e k l e r l e o k u r a sun
maktr. l e t i l m e k i s t e n e n fikirler basitten karmaa, karmak
tan soyuta d o r u farkllklar g s t e r e b i l i r . H e r r n e k t e konuyla
ilgili aklamalar o k u m a d a n n c e bir altrma o l a r a k o k u r d a n
k e n d i k o m p o z i s y o n analizini yapmasn v e k e n d i s o n u l a r n a
ulamasn bekliyoruz. E l b e t t e ki, s o n u n d a o k u r u n fotografik
k o m p o z i s y o n i l k e l e r i n i k e n d i i l e r i n d e d e u y g u l a n m a s arzu
e d i l m e k t e d i r . Bu i l k e l e r d e ustalamak z a m a n alc ve heyecan
l bir sretir, fakat ulalan b a a r n n d l l e r i n e de p a h a bii-
lemez. EH
 Farkl Paralardan Oluan ki Kompozisyon
Kompozisyonun snrlar tek bir film er
evesinin snrlaryla k s k a n m a m a l d r .
Bu iki sayfada yer alan drt f o t o r a f da
"Gerek zneldir" ana fikri e t r a f n d a g-
r n t l e n m i l e r d i r . T m f o t o r a f l a r ayr
ayr ekilmilerdir. Temel fikir, " g e r e k "
h a y a t t a n o r m a l koullarda k u r u l a m a y a
cak balantlar, g r n t e birbiriyle hay
li ilgisizmi gibi d u r a n g r n t l e r i kulla
narak kurmaktr. Bylelikle gdlen ama,
nesneleri gndelik g e r e k l i k l e r i n d e n
k a r t m a k ve onlar sadece izleyicinin zih
ninde var olan yeni bir gereklii yarat
mak iin kullanmaktr. rnein insanlar
bir yolla bir t e l e v i z y o n ekran arasnda
ya da t a k s i k a p o r t a s n d a k i bir p e r i n l e
a h a p bir kap a r a s n d a n o r m a l o l a r a k
b a l a n t k u r m a z l a r . Ancak bu nesneler
f o t o r a f l a n p b u r a d a o l d u u gibi bir ara pozisyonda g z srekli yukarya ynel vb.) nemsizliinden t r kompozisyon
ya getirildiklerinde bu gruplandrma gr t e n dik i z g i l e r d e n k a y n a k l a n m a k t a d r . lar o l d u k a s o y u t o l m a k l a b e r a b e r , her
sel adan bir anlam bulabilir. Sadaki k o m p o z i s y o n d a y s a ayn etki bu bir k o m p o z i s y o n kendi iinde bir b t n
Bu d r t f o t o r a f t a da en fazla ne defa her iki g r n t d e de yer alan ayn oluturup belirgin bir mesaj ifade etmek
kan k o m p o z i s y o n u n s u r u r e n k t i r . Yuka t o n d a k i krmz renkten dolay ortaya k tedir. Bu mesaj f o t o r a f l a r birlikte sunul
rdaki iki f o t o r a f t a g r n t l e r birbirine m a k t a d r . Olduka d o y g u n r e n k l e r t m d u u n d a , tek balarna ifade e t t i k l e r i n
sar renk vastasyla b a l a n r k e n , dier f o t o r a f l a r grsel olarak cazip hale ge den ok daha gl bir etki b r a k m a k t a
iki f o t o r a f t a krmz renk ayn ilevi st tirmektedir. dr.
l e n m e k t e d i r , iki ayr k o m p o z i s y o n u n her Bu kompozisyonlarn etkinliinin bir ne Karlalan birok d u r u m d a f o t o r a f
biri, bireysel f o t o r a f l a r bir g r n t l e r deni de f o t o r a f n n istekleri arasnda mesajn tek bir erevenin snrlar ie
topluluu oluturacak biimde tasarla izleyici katlmnn da olmasdr, izleyici risinde v e r m e y i seebilecei gibi, bu t a
yan ana fikrin bir uygulamasn rnekle k e n d i l i i n d e n baz b e n z e r l i k l e r f a r k et m a m e n kiisel bir t e r c i h olup her zaman
mektedir. m e k t e ve onlar alglamaya almakta u y u l m a s sz k o n u s u d e i l d i r . Tek " k u
Kompozisyonlar y o r u m l a r k e n zihin ba dr. Gerek g r n t l e r i o l u t u r u r k e n , ge r a l " g r u p l a n a n f o t o r a f l a r n birlikte ve
z karsamalar yapar ve kalplar arar. Bu rekse de bu d z e n l e m e y l e izleyiciye su recekleri mesajn, g r u b u oluturan f o t o
radaki her iki d z e n l e m e d e de gz yuka narken f o t o r a f n n zihninde ne o l d u u raflarn her birinin tek bana verebilece
rdaki g r n t d e n aadakine gidip gi sorusuyla etkin bir biimde ilgilenmekte i n d e n daha g l olmas ya da birlikte
dip gelmektedir. Bu hareket soldaki kom- dir. Gerek nesnelerin (televizyon, taksi, ok daha baka bir mesaj v e r m e l e r i d i r .
Konu: ehir Ortamnn Yalnzl

Deien Teknikler
Belli bir ana f i k r i ifade e d e b i l m e k iin l e r i n d e n ve b a k m a d k l a r n d a n a r a l a r n
kullanlan k o m p o z i s y o n uygulamalar fo daki duygusal hatlar zayftr. Ak bir e
t o r a f t a n f o t o r a f a nemli farkllklar kilde, bu f o t o r a f a bakan herkes f o t o
gsterir. rafnn amacnn "ehir hayatnn key-
Buradaki f o t o r a f l a r "ehir Ortamnn f i " n i a n l a t m a k olmadn anlayabilir.
Yalnzl" fikrini g r s e l l e t i r m e k iin e Sol t a r a f t a ayn k o n u farkl bir ekilde
k i l m i t i r , iki u y g u l a m a d a n d a h a arpc s u n u l m a k t a d r . Burada izleyici kendisini
olan yukardaki gsterilmitir. T m kom erevenin ierisine yerletirmeli ve kar
pozisyon unsurlar ana fikri desteklemek sndaki g r n t n n y a r a t t t e p k i l e r i
zere kullanlmlardr. Geni al objek incelemelidir. Kompozisyon y n n d e n en
tif yardmyla karanlk duvarlar g r n t yksek k o n t r a s t a sahip n o k t a , g z e-
ye dahil edilmi ve bylelikle de m e t r o is lip sra sra dizili ve tuhaf pencereleri olan
t a s y o n u n d a n y e r y z n e kan insanlarn binaya doru eken lamba direindeki
e t r a f n d a bir e r e v e o l u t u r u l m u t u r . kavistir. Lamba direiyle beraber g r n
Y r y e n m e r d i v e n i n hatlar bir ift insa tdeki en net nesneleri oluturan bu pen
n gstermektedir. Bilinli olarak koyu yo cereler ehir hayatnn sradanln yan
unluklu bir yaklam benimsenmi ve fo stmaktadr. evrenin t a m net o l m a y a n
t o r a f a h a k i m olan t o n l a r siyah o l a r a k y u m u a k ve bulank g r n t s ehri ve
seilirken, ilgi merkezi aydnlk braklm insan kimliksizletirmekte, adeta bir d
tr. dnyas y a r a t m a k t a d r .
ereveye g r e boyutlarnn kk t u izleyici, fotorafnn bir g r n t d e ifa
t u l m a s yoluyla insanlarn ehrin yaps de bulan dncesiyle mutabk o l m a y a
karsndaki nemsizlikleri ifade edilmi bilir, ancak f o t o r a f n n v e r m e y e al
t i r , insanlar a d e t a b o l u k t a n gelip y i n e t mesaj t a n m l a n a b i l i r o l d u u srece
bolua d o r u g i t m e k t e d i r l e r . Yan yana k o m p o z i s y o n baarl olarak kabul edilir.
d u r d u k l a r halde b i r b i r l e r i n e d e m e d i k -
Konu: nsan ve Balon

Kompozisyonu Destekleyen Aralar

Bir f o t o r a f t a kullanlan t m kompozis
y o n aralar birbirini glendirmek d u r u
mundadr. Buradaki iki f o t o r a f arasnda
ki en arpc fark ereveye oranla ilgi mer
kezinin b o y u t u n d a n kaynaklanmaktadr.
Bu farkllktan dolay yukardaki f o t o r a f
usuz bucaksz ve sakin bir e v r e n d e bir
balonun -ve dolaysyla da insann- kk
ln dile getirmektedir. Oysa ki, sada
ki f o t o r a f t a insann b o y u t u y l a karla
trldnda balonun m u a z z a m bykl
ve gc zerine v u r g u yaplmaktadr.
te y a n d a n b u r a d a ayn ana f i k i r l e r l e
uyumlu olarak baz ilave kompozisyon un
surlar da kullanlmtr. Yukardaki f o t o
rafta verilmek istenen mesaj, balonun ve
g k y z n n ak t o n d a k i renkleri ve bu
lutlarn oluturduu yatay izgiyle de des
t e k l e n m e k t e d i r . G r n t d e k i en yksek
kontrast yanstan nokta balon o l d u u n
dan, kk boyutuna karn gayet ak bir
biimde ne kmaktadr.
Sada ise balonun renkleri son derece
d o y g u n ve canldr. B i r b i r i y l e k o n t r a s t l
renklerin birletii snrlarn yaratt sar
mal izgiler adeta bir girdap gibi izleyici
yi iine e k m e k t e ve g z d o r u d a n en
yksek kontrast noktasn o l u t u r a n dip
teki insana d o r u y n e l t m e k t e d i r . Bura
da yanstld haliyle balon son d e r e c e
gl ve dinamik bir nesne olup, iirilip
umaya hazr hale getirilmesi olduka us
talk istemektedir.
Etkisini o l u t u r m a k iin bir f o t o r a f n
sadece tek bir kompozisyon esine yas
lanmas olduka nadir rastlanlan bir du
rumdur. te yandan eer fotoraf mev
cut olan t m unsurlar kontrol altnda tut
m a k t a baarsz olursa, v e r m e k istedii
mesaj da y e t e r i n c e ak olamayacaktr.
Konu: Kar ve Grafik

Konu ve Yaklam Arasndaki liki

Bu iki kar g r n t s n d e de ama zel ler aalarn g r n t s n d e k i r u h haliyle
likle soyutlamadr. Farkl bir arm ya t a m bir t e z a t o l u t u r u r k e n g v e ger
r a t m a k ve kardaki grafik zellikleri vur ginlik duygusuna yol amaktadr. Gz bo
g u l a m a k t e m e l yaklam o l m u t u r . rularn zikzaklar b o y u n c a bir u t a n t e
ereve ierisinde gl bir ilgi merke kine g i t m e k t e ve dinamik izgilerin i ie
zi olmamas sebebiyle s t t e k i kompozis g e m e s i y l e oluan o r t a d a k i karklkta
y o n olduka sra d bir izlenim v e r m e k dolamaktadr.
tedir. Tek bir u n s u r u n varlnn ne k Tamamen soyutluk zerine kurulu kom
Kardaki Grafik Olanaklar masndan ziyade daha ok fidanlarn dan- pozisyonlar dnda, belli bir ana fikrin ko
Karda f o t o r a f e k m e k bir ok y n d e n K o m p o z i s y o n y n n d e n en dikkat e telsi g r n y l e , onlarn arka plandaki n u y a u y a r l a n m a s o k o n u d a n bamsz
" t e m i z " bir kta almaya benzer. zel kici zellikler dallarn n e r e d e y s e rastge- y u m u a k ve beyaz kar z e r i n d e yaylan dnlemez ve k o n u n u n zelliklerini de
likle siyah-beyaz f o t o r a f asndan, g le dalan izgileriyle, duvarn alt ve st dallar dikkati ekmektedir. izgilerin tat hesaba katmaldr. Dolaysyla, buradaki
l grafik kompozisyonlar k u r m a k iin kar kenarlarnn o l u t u r d u u dz hatlardr. l eimlerle birbirlerini fazlaca kesmeden her iki f o t o r a f da karda f o t o r a f ekme
karmza birok frsat kartr. Bak ncelikle aa g v d e s i n i n duvarn saladklar dengeli dalm, genel olarak nin getirdii grafik olanaklar rneklemek
s t t e k i f o t o r a f t a aacn dallarndaki z e r i n d e k i kar r t s n kestii noktaya d o a n n h u z u r l u ve sakin bir kesinde iin ekildiyse de, iki ayr ilgi m e r k e z i n i n
kar, koyu bir arka plan zerine izilmi be y n e l m e k t e , a r d n d a n y u k a r d a k i geli olma duygusunu yaratmaktadr. Veril ierdii zellikler b i r b i r i n d e n hayli dei
lirgin beyaz izgiler gibi d u r m a k t a d r . Ol gzel dalan dallara d o r u ykselmek mek istenen mesaj bu m e k a n n bu anda ik olduu iin, buna bal olarak iki g
duka grafik unsurlar tayan bu g r n te ve son olarak da arka plandaki binaya dingin bir r u h hali yarattn yanstmak r n t de farkllklar g s t e r m e k t e d i r . Bir
t doann z g r c e oluan biimiyle, du ulamaktadr. Sahnenin n planndaki g tan te, daha iddial bir ama tamamak sahnenin etkin bir k o m p o z i s y o n u n u olu
varn dz hatlar ve yaplarn t e k d z e ka z rahatsz edebilecek unsurlar f o t o r a f tadr. t u r a b i l m e k iin f o t o r a f e r e v e y e da
lplarnda gze batan insan yaps olduk e k i l m e d e n nce titizlikle erevenin d Alttaki f o t o r a f n brakt etki ok da hil ettii nesnelerin doal zelliklerini gz
a karmaklatrlm biimler arasnda nda braklmtr. ha farkldr. st ste akan borularn al n n d e b u l u n d u r m a l ve gerekli uyarla
ki kartl vurgulamak iin kullanlmtr. d ekilde oluan kuvvetli g r a f i k izgi malar g e r e k l e t i r m e l i d i r .
nsanlar
B i r fotorafta insanlar da yer alyorsa, kiiye zg baz zellik
l e r d e n dolay fotorafnn kompozisyonla ilgili sorumluluklar
a r a s n a zel b i r grev ilave olur. Bu grev konuyu oluturan in
sanlarn fotorafnn mesajn ve dolaysyla da k o m p o z i s y o n u
uygun b i r b i i m d e d e s t e k l e d i i n d e n e m i n o l m a d u r u m u d u r .
risindeyse ya da t a n m l a n a b i l e c e k h e r h a n g i baka b i r ii yap
yorsa g e n e l l i k l e d a h a doal b i r duru sergileyecektir. E l l e r i n ve
kollarn d u r u m u da o k n e m l i d i r ve vcudun y a n n d a cansz
b i r ekilde s a l l a n m a m a l d r . E l l e r en a z n d a n toplu ya da ap
raz tutulmal, hatta d a h a da iyisi bir eyi tutuyor d u r u m d a olma

S k a karlalan ekliyle, f o t o r a f n n fotorafna insan un ldr. Kol ve b a c a k l a r n tam duru ekli e l b e t t e ki k o n u n u n yap

suru e k l e m e s i n d e k i a m a c , b i r olay a n n b e l g e l e m e k ve b i r za mas i s t e n e n ie bal olarak deiebilecektir.

m a n s o n r a o n u y e n i d e n hatrlamaktr. Kompozisyon y n n d e n kinci olarak fotoraf kol ve bacaklarn k o n t r o l altnda tutul

baarl b i r fotorafta bu a m a c a , a n a dnceyi iletirken grafik, mas g e r e k e n hayali yn izgileri o l u t u r a c a n n f a r k n d a ol

fotografik ve r e n g e bal k o n t r o l unsurlarnn dikkatle uygulan m a l d r . Hayali h a t l a r g e n e l l i k l e e r e v e n i n k e n a r n a d o r u

mas s o n u c u ulalr. Yaanan sorun grntye k o n u olan insan yneltilebilir ya da fotorafn ilgi m e r k e z i n i gsterebilir. Foto

larn z g v e n l e r i n d e n , u t a n g a l k l a r n d a n , beceriksizliklerin rafn ilgi m e r k e z i n i n insan olmas z o r u n l u deildir.

d e n ya da h a t t a huysuzluklarndan dolay h e r z a m a n yeterli i

birliini salayamamalar s o n u c u ortaya kar. S o n u olarak b u
tr k o m p o z i s y o n u n b i r ar da, konuyu oluturan i n s a n l a r d a n
a k ya da gizli o l a r a k belli l d e ibirlii salamaktr.

Habersiz ekilen Grntler

birliini s a l a m a n n en etkin yollarndan biri yapay tavrlar
dan k a n m a k t r . Ortalkta b i r f o t o r a f m a k i n e s i n i n varlndan
h a b e r d a r o l m a y a n i n s a n l a r i t e n v e d o a l o l a r a k davranrlar.
Poz v e r m e n i n yaratabilecei t m s o r u n l a r bu ekilde giderilmi
olur. F a k a t zellii itibariyle, h a b e r s i z e k i l e n g r n t l e r n
c e d e n t a h m i n e d i l e m e y e c e k u n s u r l a r d a tar. A n l k olaylar
h e m e n olduklar a n d a g r n t l e y e b i l m e k a m a c y l a fotoraf
e e r m a k i n e s i n i srekli y a n n d a tamyorsa, p e k o k f o t o r a f
karesi k a r l m o l a c a k t r . D i e r taraftan k u l l a n l a n f o t o r a f
m a k i n e s i k k ve dikkat e k m e y e n cinste o l m a l d r . Habersiz
e k i m y a p l a n d u r u m l a r d a e n iyi z m 3 5 m m ' l i k f o t o r a f
m a k i n e s i kullanmaktr.
Baz Konu rnekleri
Poz V e r m e k Ticari fotoraflkta, reklam f o t o r a f ilerek g r n t d e scak, sar bir solgun
lar genellikle yapay y n t e m l e r l e doal luk yaratlmtr. Mumlarn o l u t u r d u u
Habersiz ekilmi grnts verdirmek iin bir sahneyi
g r n m l sahneler y a r a t m a d a uzman kesit, ifti etraflarndan biraz daha yalt-
yeniden oluturmak bir o k fotoraf iin ok zor bir itir. Byk lamlardr. Reklam fotoraflarnn kul mtr. Kadnla erkek arasndaki el ve gz
bir ihtimalle insanlar d o n u k ve doal olmayan bir grnt land bu teknikleri her f o t o r a f uygu temas, kadnn kol ve o m z u n u n adama
layabilir. d o r u hareketi aralarnda duygusal hat
vereceklerdir. Koullar habersiz ekim yapmaya imkan vermiyor
Yukardaki f o t o r a f t a olduka samimi lar izmektedir. Dier yandan sandalye
sa fotoraf tatminkar sonular elde e t m e ansn artracak baz bir duyguyu ortaya koymak iin t m kom nin yumuak bir eimle inen kenar izgi
y n t e m l e r uygulayabilir. pozisyon unsurlar kullanlmtr. Seici si de dikkati ifte d o r u y n e l t m e k t e d i r .
netleme yapld iin k o n u y u o l u t u r a n Tm ynleriyle nceden tasarlanm bu
n c e l i k l e konuyu o l u t u r a n insan r a h a t ve doal b i r konu f o t o r a f t a k i her bir unsur, burada kad
iftle izleyici birbirinden psikolojik olarak
m a getirebilir. E e r k e n d i s i n e b u y n d e bir talimat verilmemi- ayrlm, bylelikle de onlara sanki ken nn daha samimi davrand bir buluma
se, h i kimse d m d z karsna b a k m a z ve srekli hareketsiz bir di ayr dnyalarndaymlar izlenimi ve sahnesinin canlandrld fikrini destek
ren d u y g u biraz daha g l e n d i r i l m i t i r . lemektedir.
b i i m d e d u r m a z . G r n t y e k o n u olan insan e e r yrme, b i r Film ve k kayna zellikle uyumsuz se
a a c a yaslanma, sandalyede o t u r m a gibi a n l a m l bir eylem ie-
 Baz Konu rnekleri
Yukarda nceki sayfadakine benzer t a l a r d a n biri olan oyuncak kay gster
ancak az da olsa farkl bir f o t o r a f yer m e k t e d i r . Bu sahne, iindeki insanlarn
almaktadr. Bu sahnede kompozisyon un ylece d u r u p f o t o r a f makinesine d o r u
surlarnn y n l e n d i r d i i fikir kadnn bi baktklar bir aile f o t o r a f n a g r e ok
raz da kendi isteiyle erkein samimi yak daha fazla eyi ifade eden ho bir hika
lamna o l u m l u yant verdii biiminde ye anlatmaktadr.
dir. Kadn s u n d u r m a n n sol ayayla sa Sa stteki f o t o r a f t a yer alan aile pik
lncan alt kenarnn o l u t u r d u k l a r iz nik s e p e t l e r i n i hazrlayp bir p a r k a git
gilerin arasnda yakalanm gibi d u r m a k mitir. Ailenin en gen yesi olan kk
t a , ama kama gayreti de g s t e r m e m e k ocuk genellikle en az sz dinleyeni ol
t e d i r . Z a r i f , scak v e y u m u a k p a s t e l d u u iin, f o t o r a f en ok o n u n hare
renkler samimi bir d u y g u yaratmaktadr. ketleriyle ilgilenmi ve dier bireylerden
Kadnn yanstt rahat beden dili bir n de ocuk ne yaparsa dikkat etmelerini is
n c olarak fotoraf
ceki f o t o r a f t a yer alan dier kadnn da t e m i t i r . Bu yaklam sonucu kk kz
ha e t k i n h a r e k e t i n d e k i nispeten sert d u la dier aile yeleri arasnda ok gl duygusal izgilerden s o n u n a
rula tezat o l u t u r a r a k itenlik ve tan duygusal hatlar o l u m u t u r . kadar yararlanmaldr. Konu
klk i e r m e k t e d i r . A l t t a k i ve steki ya Kompozisyon asndan bakldnda n yu o l u t u r a n i n s a n n bakt
t a y kesim f o t o r a f t a k i insanlarn daha p l a n d a yer alan k o y u b l m izleyiciyle
ne kmalarna yardmc olmaktadr. konu arasnda engel o l u t u r a r a k bir giz yn, omuzun bir hareketi, ba
Dier iki f o t o r a f habersiz ekilen aile lilik d u y g u s u n a yol amaktadr. Aile er n eiklii gibi unsurlar izle
grntleridir. Alttakinde baba ve olun eve ierisinde kk g r n s e de, f o t o yicinin fotorafn amacn an
dan nce suda oyuncak kayk y z d r m e raf k o y u bir arka plana kar t e r s kla
leri istenmitir. Daha sonra fotoraf ya ekildii iin ak bir biimde ne kmak l a m a s n a etki e d e n duygusal
kn bir y e r d e konulanarak kompozisyon tadr. G r n t d e ar basan sar ve yeil hatlar oluturur. Yz ifadesi
unsurlarnn olumasn beklemitir. Bu tonlar sahnenin tazeliine ve scaklna de elbette ki ok nemlidir,
f o t o r a f n ekildii anda her ikisinin de katkda b u l u n m a k t a d r .
kollar erevedeki yksek kontrastl nok fakat a m a t r m o d e l l e r d e bu
nu kontrol altnda tutmak
hayli zordur. A n c a k konuda
ki insanlarn yz ifadeleri pek
belli olmayacak bir b i i m d e
d u r m a l a r da salanabilir.
Bir Ana Fikir zerinde alma: Amerikan Krsal Manzaralar
Kitabn n c e k i b l m l e r i n d e fotorafnn sadece belli bir
k o n u z e r i n d e d e alabilecei ifade edilmiti. S e i l e n belli b i r
fikir b i r seri g r n t y l e t e k r a r t e k r a r yanstlabilir ve bu sre
t e h e m v e r i l e n mesaj h e m d e k u l l a n l a n t e k n i k gelitirilebilir.
Kitabn son b l m n d e belli bir k o n u zerinde almann yarar
lar ve yaratt frsatlar i n c e l e m e k iin bu tarz iki a l m a d a n
rnekler sunulmaktadr.

K o n u : A m e r i k a n Krsal M a n z a r a l a r
1 9 6 0 ' h yllarn s o n u n d a T o m Grill Brezilya'daki iki yl s r e n
g r e v i n d e n s o n r a t e k r a r A B D ' y e d n m t . U z u n ayrlndan
s o n r a m e m l e k e t i n i yeni b i r gzle i z l e m e frsat b u l d u .
lk bakta yeni gibi alg
lanan eylerin zamanla
tekrar sradanlatnn bi
linciyle, kald sre bo
yunca alt g r e c e az ge Uyulmayan Kural
limi Brezilya ile, b i r d e n
Doru koullar altnda genel kabul gr zisyonda lamba direi, zerindeki kavis
b i r e i i n d e k e n d i n i b i r ya m kurallar bile inenebilir. Mesela bir g r n t n n merkezini iaret edecek e
b a n c gibi hissettii A B D f o t o r a f genellikle fotorafnn hareket kilde erevenin sol tarafna yerletirilir
halindeki bir a r a t a n ekildiinin izleyici di. Oysa direk iin burada seilen yer iz
a r a s n d a k i k a r t l n ya
tarafndan anlalmasn istemez. Hal by leyicinin g r n t n n nnden sratle ge
r a t t a n i etkiyi y a n s t a n leyken stteki f o t o r a f t a bu olgu f o t o ip g i t t i i f i k r i n i d e s t e k l e m e k t e d i r . Yol
b i r dizi f o t o r a f e k m e y e rafn verdii mesaj asndan nemlidir. daki izgi ve korkuluklarn as bu etkiyi
A m e r i k a n yaam tarznn dikkat ekici p e k i t i r m e k t e d i r . Sonu olarak g r n t
koyuldu. B u r a d a k i foto
zelliklerinden biri insanlarn zamanlar deki psikolojik hareket bilinli bir ekilde
raflar T o m G r i l l ' i n b i r a z nn ok n e m l i bir b l m n o t o m o b i l erevenin kenarlarna d o r u ynlendi
da alayc bir slupla "Ame lerde geirmesidir. Bu f o t o r a f insanla rilmitir.
rn lkeleriyle ilgili bildiklerinin o u n u n , Bulutsuz, detaysz g k y z ; yalnz ba
rikan Krsal M a n z a r a l a r "
ancak y o l l a r d a n sratle geip giden ara na d u r a n tek lamba direi ve ereve
diye a d l a n d r d portfol- balarnn penceresinden bakarken re deki nesnelerin genel azl gibi f o t o r a
y o s u n d a n seilmitir. nildiini v u r g u l a m a k t a d r . Verilen mesaj fn dier elerinin t m gelip geici ve
lamba d i r e i n i n g r n t d e k i y e r i y l e de evreden k o p m u bir duygulan ar
glendirilmitir. Geleneksel bir k o m p o trmaktadr.

Fotografik Unsurlar ne karmak

Fotoraf bazen f o t o r a f l a n a n g r n
t l e r i n bir m a k i n e y l e g e r e k l e t i r i l d i i
gereini gizlemek ister. Kimi zaman da
f o t o r a f makinesinin varln daha bariz
bir biimde hissettirir. Bir baka ifadey
le f o t o g r a f i k u n s u r l a r n izleyici t a r a f n
dan kolayca fark edilmesini salar.
Bu r n e k t e f o t o g r a f i k unsurlar g r n
t y e hakim d u r u m d a d r . Kullanlan geni
al objektif g i t t i k e yaylan gl izgi
ler o l u t u r m a k t a ve sra d yksek kont
rast dikkati d o r u d a n f o t o r a f o l u t u
ran s r e c e e k m e k t e d i r , insanlar sanki
f o t o r a f makinesine d o r u geliyorlarm
gibi bir izlenim yaratlmtr.
Bu f o t o r a f n insanda yaratt d u y g u
sabahn erken saatlerindeki n kulla
nlmasna ok baldr. Sahne arka taraf
t a n aydnland iin insan bedenleri si
luet halinde g r n m e k t e ve yzleri gl
gede kaybolmaktadr. Karmzda kimlik
siz insanlar vardr. Belli ki onlarn dnya
s f o t o r a f izleyenlerden olduka farkl
dr. Figrler canl bile olsalar insan pek
andrmamaktadr.
 Dengesizliin Mesaj Hassas Deerleri Yanstma
r n m e k t e d i r . G r n t n n genel etkisi iz A B D ' d e k i o t o y o l u a k i l o m e t r e l e r c e t n n yksek k o n t r a s t araclyla yara
Bilinli olarak o l u t u r u l a n dengesizlik
leyiciyi o t o m o b i l i n A m e r i k a ' d a s t l e n d i uzanan asfalt yollar ve b e t o n kavaklar t l a n his, f o t o r a f n n b u s a h n e y i o k
bir mesaj iletebilir.
i ilevi yeniden deerlendirmeye ynelt dan olumaktadr. Bir e y a l e t t e n dierine nemli b u l d u u n u g s t e r m e k t e d i r . Bas
Arabann kesilmesi ve ereveye tuhaf
mektir. arabayla seyahat eden herkes bu siste kn d u y g u b e t o n u n souk etkisi ve srat
bir ada y e r l e t i r i l m e s i izleyicide y e r l i
Bu s a h n e d e e t k i n o l a r a k yer alan bir min, zellikle de birok yolun kesiip, bir le bir y e r d e n d i e r i n e ulama teladr.
yerine o t u r m a y a n izlenimler oluturmak
baka k o m p o z i s y o n esi de, g z er letii kavaklarda ald karmakl he Bu g r n t d e k i ifade bir yandan o t o y o l
tadr. s t n e s t l k hi de ho d u r m a
evenin sandan soluna d o r u kaydran m e n fark eder. s i s t e m i n i n inasnda kullanlan b e c e r i y i
yan perspektifiyle araba olduka garip
izgi ve alarn kullanlmasdr. Arabay Bu f o t o r a f t a t e k r a r l a n a n ve birleen kabullenirken, dier y a n d a n onun yarat
h a t t a g l n d u r m a k t a d r . eklini d e i
la arka plan arasndaki yksek k o n t r a s t kavisli, y a m u k izgiler o t o y o l balantla t olumsuz sonular da yarglamaktadr.
ik bir gzle i n c e l e y e b i l m e k iin izleyici
a r a b a y a farkl bir t a r z d a b a k m a y a zor da arabann tek ilgi m e r k e z i olarak gze rnn karkln yanstmaktadr. G r n
l a n m a k t a d r . Ayrca, d i r e k s i y o n d a bir ki batmasna sebep o l m a k t a d r .
i olmasna karn y z y o k m u gibi g
 Her Yere Uzanan Tama Teknolojisi
ABD'de t a m a t e k n o l o j i s i n i n izlerine
r a s t l a n m a y a n yer yok gibidir.
Bu fotorafta ABD'de hi kimsenin uzun
sre rahatsz e d i l m e d e n kalamayaca
nn i a r e t l e r i n i n l k e n i n her k e s i n d e
b u l u n d u u f i k r i n i v u r g u l a m a k amacyla
deiik teknikler kullanlmtr. Objektife
taklan krmz f i l t r e g k y z n k a r a r t
m ve j e t l e r i n havada braktklar bulut
izlerinin keskin bir b i i m d e ne kmas
n salamtr. Bu bulut izleri dikkati za
t e n karanlk ve detaysz g r n e n Byk
Kanyon'dan uzaklatrmaktadr. Bunun
sonucunda kanyon gze hi ilgin gelme
m e k t e ve erevenin altnda sradan ya
tay bir hat o l u t u r m a k t a n teye geeme
m e k t e d i r . stelik gz de uzaklara d o r u
dalan jet izlerini takip edip g i t m e k t e d i r .
Neticede fotorafnn dncesine g
re gerek anlamda yabanl o r t a m n Ame
rikan Krsal Manzaralar'nda artk mev
cut olmad anlalmaktadr.

Birbirine Benzer Ancak Grsel Olarak Farkl Mesajlar

Fotoraflar ayn ana fikir etrafnda e
kildiinde, olduka farkl uygulamalar bi
le sonuta birbirine hayli yakn mesajlar
verebilir. Bu iki f o t o r a f , kompozisyonla
r olduka farkl olduklar halde birok ben
zer zellik tamaktadr ve verdikleri me
sajlarn o r t a k ynleri vardr.
Alttaki f o t o r a f t a kullanlan geni al
objektif n plandan arka plana kadar kes
kin detaylarn fark edildii t e m i z bir g
r n t o l u t u r m u t u r . T m izgiler ieri
ye d o r u ynelmitir.
Yukardaki f o t o r a f t a y s a birok lamba
direi teleobjektif vastasyla e r i l e r d e n
oluan iki b o y u t l u bir yzey zerine sk
trlmtr, izleyici o t o y o l s i s t e m i n i n ar
basksn burada da hissetmekle beraber,
o r t a m d a n soyutlanm ve yalnzlamlk-
tan ziyade, bir kstlanmlk d u y g u s u y l a
kar karyadr. Mesaj sadece s i s t e m i n
varln hissettirmesi deil, fakat ayn za
manda da her eyi ezici bir egemenlik al
tna almasdr. rneklerin birinde verilen
mesaj orak bir o r t a m d a soyutlanm ol
m a n n yalnzlyken, d i e r i n d e sonsuz
tekrarlarn yaratt yalnzlkla ilgilidir.
Bir Ana Fikir zerinde alma: Tasarmlar

F o t o r a f y a d a b u k o n u y l a ilgili h e r s a n a t i s t e r i s t e m e z
yaad z a m a n n b i r aynasdr. B i l i n l i o l a r a k ya da baka b i r
b i i m d e , iinde yaad kltrden ve adalarnn oluturduu
d e e r l e r d e n e t k i l e n i r . Alglar, d n c e l e r i ve s o n u o l a r a k da
yapt i evresel unsurlarla r e n k l e n i r ve rettii eserlerin nitelii
de k a n l m a z b i r b i i m d e kltr gibi geliime urar.
Kitaptaki son fotoraflar T o m Grill'in " T a s a r m l a r " konusun
daki yaklamn sergilemektedir. Bu fotoraflarla Amerikan Kr
sal M a n z a r a l a r adl seri a l m a s n n arasnda on yllk b i r sre
o l u p tarzndaki farkllk bariz o l a r a k gze a r p m a k t a d r . Oysa
ki kompozisyon a s n d a n a m a yine ayndr: F o t o r a f n n ko
nuyla ilgili fikirlerini izleyiciye aktarmas iin f o t o r a f m a k i n e
sini k u l l a n m a k .
T o m Grill ' T a s a r m l a r " k o n u s u n a fotoraf e k e r k e n insan eliy
le yaplm n e s n e l e r i n d yzeylerinin tesini de aratrmay ve
b i r n e s n e n i n n e k a n tasarmyla o n u n dnyadaki yeri arasn
daki ilikiyle ilgili b i r mesaj vermeyi d e n e m i t i r . Bu fotoraflar
d a k o n u l a r n n e o l d u u fazla n e m l i deildir. F a k a t a n a f i k r i n
etkisi farkl g r n t l e r arasnda gl b e n z e r l i k l e r oluturmak
tadr. B u b e n z e r l i k l e r i n e n g z e a r p a n , dikkati fotoraftaki
n e s n e l e r i n fiziksel z e l l i k l e r i n d e n saptrarak d a h a derin b i r in
c e l e m e y e kap a a n yumuak netlik t e k n i i n i n kullanlmasdr.

Tasarmn tesi
Her tasarmn altnda tasarmcnn fikri Bir ok m i m a r genellikle binalarn tipik
yatar. Bu iki g r n t n n amac, bisiklet zellii olan iri ve tek p a r a g v d e l e r i
ve bir binann duvarlar olarak karmza dengeleyebilmek iin t a s a r m d a n yarar
kan buradaki iki nesnenin yapsal zel lanr. Sol sayfada f o t o r a f l a n a n binada,
liklerinin, onlar tasarlayann amalarn yapnn hafif g r n e b i l m e s i iin m i m a r
nasl yansttklarn f o t o g r a f i k olarak ka byk lde d r t g e n l e r e dayal bir ge
ntlamaktr. Kullanlan y n t e m tasarmc o m e t r i y e ve ince, dz izgilere bavur
nn tasarm iinde yaptklarn bu defa fo mutur. Sonu olarak bu fotorafn kom
torafn iinde gerekletirmektir. pozisyonu da titizlikle ve bilinli olarak
Yukardaki f o t o r a f t a glgeli ekiller izleyici zerinde m i m a r n istedii etkiyi
bir bisikletin en nemli yapsal unsurlar o l u t u r a c a k ekilde t a s a r l a n m t r . Fo
olan tekerlek ve gvdesini vurgulamak t o r a f n tespit edildii a, izgilerin y
tadr. Benzer bir b i i m d e bisiklette ok n ve g r n t n n geneline yansyan a-
nemli bir ilevi olan f r e n mekanizmas k younluklu etki, hepsi nceden tasar
da hayli byk g z k m e k t e d i r . Bisiklet lanan ve dikkatle k o n t r o l edilen unsur
hareket halindeyken y o k m u gibi g r lardr.
nen jant telleri ince, hafif izgiler halin
de gsterilmitir.

ki Geometrik Tasarm
Geometri, buradaki iki fotorafn da dik
kat ektii gibi insan deneyiminin her za
m a n var olan bir y n d r . Bu g r n t l e
rin d z g n g e o m e t r i s i n i f a r k e t m e m e k
m m k n deildir.
Her iki f o t o r a f t a da ne kan etkiler
aka hissedilmektedir. Birisinin o t u r m a
banklarnn en iyi nasl imal edileceine
d n p karar v e r m e s i kadar, baka bi
risinin de b u n l a r n n e r e y e ve nasl yer
letirileceini t a s a r l a m a s g e r e k m e k t e
dir. Yukardaki f o t o r a f t a yer alan bank
larn arasndaki ksa aklk ve aadaki
f o t o r a f t a k i bankn k o r k u l u u n n n e
Tasarm ve Zamann Bulumas
Daha nceki d r t f o t o r a f t a yer alan re adeta hizmet e t t i i insanlarn g z n
son derece ilevsel tasarmlarla tezat te den de d m t r . Bylelikle bu k o m p o
kil edecek ekilde bir o t o y o l u n giri b zisyon g r n t d e k i yapy tasarmn za
lmn gsteren bu mekan, ayn zaman manla ilikilendirilme biiminin, t o p l u m u n
da bir l d e de olsa tasarmcsnn ya deien davranlarnn ve g e r e i n bir
ptn ssleme arzusunu da dile getirmek belgesi olarak n m z e koymaktadr.
t e d i r . Kaln dz izgilerin ve d z g n bir Nasl ki yaplar insan zihninin uzantla
doku oluturan perinlerin uyandrd iz r olarak var o l u y o r l a r s a , f o t o r a f l a r da
lenim, bu mekann belli bir ilevi y e r i n e yledir. Bu son b l m d e k i g r n t l e r bir
g e t i r m e k iin tasarland y n n d e d i r . insann d n c e l e r i n i ve alglamalarn
Bu f o t o r a f bir ekilde bu mekann ta yanstmaktadr. Ayn ana fikir e t r a f n d a
rihini ve iinde b u l u n d u u k l t r l e olan f o t o r a f e k e n ve ayn sahneleri g r e n
ilikisini artrmaktadr, izleyici g r n baka birisi, m u h t e m e l e n f o t o r a f l a r n n
t d e n burann balangta h e m ilevsel kompozisyonlarn daha farkl o l u t u r u r
h e m de estetik amalarla tasarlandn du. Bu neden byledir? nk kompozis
ve yllar b o y u n c a olduka y o u n bir e y o n f o t o r a f n n kendini ifade e t t i i bir
kilde kullanldn alglayabilir. imdiler- aratr, ifade ise f o t o r a f n r u h u d u r .
deyse t a m i r e ihtiya duyar hale gelmi
ve e t r a f t a k i plerden de anlald ze
t a m o r t a l a n a r a k yerletirilmesi, bankla
rn tasarmlaryla ilevlerini b i r l e t i r m e
ye alan birisinin bilinli kararlarn yan
stmaktadr.
Bankn zerinde grlen grafiti yaznn
grsel biimi bile olduka d z g n tasar
lanm olup, belli ki zihinsel bir abann
r n d r . Elbette bu sahnede g r a f i t i sa
natsnn tasarmyla bank tasarmcs-
nnki birbiriyle e l i m e k t e d i r . Ancak f o
t o r a f n k o m p o z i s y o n u her iki t a s a r m
grsel olarak birbiriyle u y u m l u bir biim
de b i r l e t i r m e k t e d i r .
169
 SONSZ TEKNK VERLER
K o m p o z i s y o n f o t o r a f l a r n g e l e n e k s e l o l a r a k karlamak
tan e k i n d i k l e r i b i r k o n u d u r . Yaygn yanl alglamaysa bu es Sayfa 25. Makine: Nikon. Objektif: 105 mm. Pozlan
drma: Elektronik fla, f/11. Film Kodak Plus-X.
r a r e n g i z k o n u d a u s t a l a a b i l m e k iin i n s a n n stn b i r s a n a t
Kadnn aydnlatlmas iin daire fla kullandm. Bu
o l m a s gerektii e k l i n d e d i r . tr fla d izgileri kalemle izilmiesine vurgulamak
O k u r u n k o m p o z i s y o n u n f o t o r a f t a m a m l a y a n , o n u n ayrl tadr. te yandan daire lla boyutlu nesnelerin da
maz ve s t e s i n d e n g e l i n e b i l e c e k b i r paras o l d u u n u artk al ha dz grnmesine de vol amaktadr. Kadn iviee ay
dnlanacak ekilde beyaz arka plana olduka yakn yer
gladn sanyoruz. H e r fotorafn b i r k o m p o z i s y o n u vardr ve
letirmekle vcudun evresindeki izgiler ve arkadaki
b u kompozisyon f o t o r a f n n d n c e l e r i n i n ifadesine katkda duvar arasnda iyi bir kontrast oluturdum.
b u l u n a c a k tarzda tasarlanabilir. Verdiimiz bilgilerin kompozis Bask srasnda gren tanelerini ve yzey detaylarn yok
yon k o n u s u n u s a d e c e r e n i l e b i l i r deil, ayn z a m a n d a d a ho etmek iin agrandizr objektifine yumuatc filtre tak-
1
Um ve evre izgilerini daha da vurgulayan ak youn
lanlr kldn mit eder, okurlarmza f o t o r a f sanat ve
luklu bir etki elde edebilmek iin grnty az potlandrdm.
zanaatndaki b u n d a n byle gerekletirecekleri almalarda
b a a r l a r dileriz.
Sayfa 26. Makine: Nikon. Objektif: 200 mm ve yldz
filtre. Pozlandrma: 4 saniye, f/5.6. Film: Kodachrome
25.
Yldz filtre kullanmndan baka bir mdahalede bu
lunulmamtr. Biraz dalgal olan deniz yzeyini yumu
atabilmek iin zellikle yava bir enstantane deeri kul
lanlmtr.
Bu fotoraf le Bir Kural uygulamasnn tipik bir
rneidir, iindeki unsurlar kullanlarak erevenin
hem enine, hem de boyuna nasl e blndne dik
kat ediniz.

Sayfa 27. Makine: Nikon. Objektif: 20 mm ve mor filt

re. Pozlandrma: 2 saniye, f/4. Film: Kodachrome 25.
Bu fotorafn en can alc noktas zamanlamasyd.
Gne yeni batmt ancak gkyz uygun siluetler olu
turmak iin henz yeteri kadar aydnlkt. Ancak gr
nen bir ok binann cephesini aydnlatan klarn yan
masna ok az bir zaman olduundan, hzl ekini ya
pabilmek iin gerekli hazrlklar nceden yapmam ge
rekti.
Bu fotorafta gkyz ve ehrin grnmn vurgu
lamak iin ufuk hattn erevenin stteki te birlik
blmne denk getirdim. Mor renk, filtreden kaynak
lanmaktadr.
FOTORAFTA KOMPOZISYON
Sayfa: 40. Makine: Nikon. Objektif: 20 mm.
Pozlandrma: 1/60 saniye, f/5.6. Film: Ko
dachrome 64.
On plandaki lambada yer alan detaylar yok
edebilmek iin bn fotoraf bilinli olarak az
pozlandrdm. Gkyz bulutlu olmakla be
raber gne islenen silueti oluturacak kadar
gl bir k vermekteydi. Tahmin edilece
i gibi bylesine youn grafik unsurlar ie
ren bir kompozisyon karsnda ortaya konan emein ou, makinenin tutula
ca en doru yeri bulmak iin sarf edilmitir.
St. Louis'deki Gatevvay Tak'n grntlerken asl amacm kendi arivim iin
fotoraf ekmekti. Dolaysyla zamanmn ounu bu yapy tannabilir bir ekil tahta yongalarysa fotorafa biraz, daha gereklik katarak stdyoda ekildii iz
de fotoraflayabilmek iin harcadm. Ancak iim bittii zaman havai gcm ta
mamen serbest brakabildim. Bu seyahatte en ok houma giden eyin 'gre
vim' sona erdikten sonra ektiim bu bir ka soyut fotoraf olmas beni hi a
rtmamtr.
Sayfa: 42. Makine: Leica M4. Objektif: 35
mm. Pozlandrma: 1/30 saniye, f/5.6. Film:
Kodak Tri-X (400 ISO olarak kullanld.)
Paris'te Lovre Mzesi'nde ekilen bu fo
toraf iin alan derinliinin olabilecek en
uzun boyutta olmasn istedim. Ancak mze
kurallar tripod kullanmama izin vermedi. Bu
durumda makineyi elimde tutmak zorunda
kaldm iin en azndan bir ianesi istediim
gibi kar midiyle bir ok farkl kare ektim.
Dik izgilerin ularnn giderek birbirine yaklamasn arzu etmediim iin
makinenin arka yznn duvara tamamen paralel bir ekilde olmasnn salan
mas gerekiyordu. En azndan n plandaki nesnelerin keskin netlikte olmasn
dan emin olmak iin grntde bana yakn olan stuna netleme yaptm. Daha
sonra bask aamasnda nden arkaya kadar olan netlik farkn dengelemek iin
agrandizr objektifinde yumuatc filtre kullandm.
Mzedeki aydnlatma her yerde ayn younlukta olmadndan glgeleri en
gellemek ve bylelikle tonlar dengelemek iin bask srasnda grntnn sol
tarafna biraz fazla k verdim.
Sayfa: 46. Makine: Nikon. Objektif: 55 mm ve turun
cu filtre. Pozlandrma: 1/250 saniye ve f/8. Film: Ko
dachrome 64.
Bu grnty belli bir mekanda tespit edilen belli bir
aile fotorafndan ziyade bir duygu fotoraf olarak su
nabilmek amacyla bir ka uygulamada bulundum: Aile
nin yrd kumsal grntde saklamak iin yerdeki
otlarn arasna uzandm; onlar bir siluet halinde ektim
ve turuncu filtre yardmyla grntye biraz renk ekle
dim.
nsan siluetlerini sol tarafta yer alan adann grnt
syle st ste getirmemek ve kadnn duruunu gnein
sudan yansd tarafa getirebilmek iin bak am ok
dikkatli belirlemem gerekti. Ayrca aile bireylerinin siluetleri etrafndaki d iz
gilerin birbirleriyle kesimemesini salamak da nemliydi.
TEKNK VERLER
Sayfa 48. Makine: Nikon. Objektif: 50 mn.
Pozlandrma: 1/125 saniye, f/2.8. Film: Ek
tachrome 400.
Buradaki amacm dedeyle torunu arasnda
ki iten ilikiyi grntlemekti. Bu amala yu
muak ve etkisi zayflatlm bir a ihtiya
duyup bunu beyaz bir karton plaka zerinden
dolayl olarak yansttm fla yla sala
dm. Sar ve scak tonlar film ve k kayna
nn uyumsuzluundan kaynakland.
Beyaz giysiler siyah kadife perdeyle oluturulan arka plann derin karanl
nnde olduka gze batar bir grnm sergiledi Masann zerindeki tala ve
lenimini ortadan kaldrdlar.
Sayfa 56. Makine: Hassleblad. Objektif: 150
mm. Pozlandrma: 1/15 saniye, f/32. Film:
Kodak Plus-X.
Bu fotorafn ancak ok keskin netlikte ol
duunda baarl bir fotoraf olabileceini bi
liyordum, ancak konuya ok yakn olduum
dan alan derinlii sorun oluyordu. Dolaysy
la parlak gne na karn tripod kullan
mak zorundaydm.
Grntnn farkl alanlarndan dikkatle
yaptm poz lmleri sonucunda, kulland
m filmin parlak aydnlk blgelerden koyu
glgelere kadar ok geni bir renk aralndaki tonlar kaydetmesinin mmkn
olmadn tespit ettim. Sonu olarak ekimi bir stop fazla pozlandrmak yoluy
la gerekletirip tonlar sktrdktan sonra, banyo srasnda filmi normal sre
sinin drtte kadar bir zamanda ykadm.
Sayfa 58. Makine: Nikon. Objektif: 200 mm ve sepya
filtre. Pozlandrma: 1/15 saniye, f/16. Film: Kodachro
me 25.
Bu fotorafta zellikle her eyin avn kesit zerinde g
rnmesini istedim. Normal koullarda 200 mm'lik ob
j e k t i f grnt sktracak ve hemen hemen tm nes
neler ayn plan zerindeymi gibi grnecekti. Fakat bn
durumda da atmosferdeki pus, arka ve n planlar birbi
rinden ayrym duygusu yaratacakt. Gnee kar e
kim yapmak pusu daha da fark edilir hale getiriyordu.
Eer ortam daha renkli olmu olsayd filtreye ihtiya
olmayacakt. Yapraklar biraz donuk durduklarndan sep
ya filtre hem grntye renk verdi, hem de kompozis
yonun toparlanmasna yardmc oldu.
FOTORAFTA KOMPOZSYON
Sayfa 59. Makine: Nikon. Objektif: 20 ram. Pozlandr
ma: 4 saniye, f/16. Film: Kodachrome 25.
Buradaki pf noktas gnein erevenin byk bir
ksmn fazlaca aydnlatarak adeta silinmi gibi gster
mesine engel olmakt. Gnein nne bir dal paras
tutarak n iddetini istediim miktara getirdim. Ge
ni al objektif ve tripod kullandmdan alan derin
lii konusunda sorun yaamadm.
Sayfa 61. Makine: I.eica M2. Objektif: 50 mm. Pozlan
drma: 1/125 saniye, f/16. Film: Kodak Plus-X.
Bu fotoraf temel olarak gri renklerden oluan bir
grnt olarak basm olmama karn, gerek sahne
dorudan gne tarafndan aydnlatlan beyaz mer
merden olumaktayd.
Grnt olduka duraanm gibi duruyordu, ancak
ekmek iin hayli sabr gstermem gerekti. Sa sten sol
alta doru gelen apraz izgi bir bayran glgesini olu
turuyordu. Bayrak rzgarda dalgaland iin glgenin
en iyi konuma gelmesini beklemem gerekiyordu.
Konu bir bina eklinde alglama da, bu aslnda izgi
lerin gl geometrik kullanmna bal grafik bir kom
pozisyonu gz nne koymaktadr.
Sayfa 64. Makine: Leica M2. Objektif: 35
mm ve krmz filtre. Pozlandrma: 1/250 sa
niye, f/8. Film: Agfapan 100.
Bir evin ats zerine kurulu bu ahap k
ma sabah yla aydnlanmt. Grntnn
koyu kmasn istediim iin pozometrenin
gsterdiinden 1,5 stop daha az pozlandr
ma yaptm. Krmz filtre gkyzn siyah ha
le getirirken banyo srasnda agrandizr ob
jektifine tuttuum yumuak filtre grntnn keskinliini giderdi.
Kompozisyonu tasarlarken tam merkeze yerletirildiini vurgulamak iin a
t kmasn bilinli olarak kk gsterdim. Bu boyut ak pencerenin asimet ikinci poz iinse makineyi bir sehpaya yerletirip mekann neresi olduunu
rik duruunu da daha bariz bir hale getirdi. kmann altnda evin atsn st
blmnn oluturduu yatay izgi olmasayd, kma uzay boluunda yz
yor gibi grnecekti.
TEKNIK VERILER
Sayfa 73. Makine: Nikon. Objektif: 50-200
mm deiken odakl, 55 mm ve 35 mm. Poz
landrma: Deiik sreli bir ok poz. Film:
Kodachrome 25.
Dokuz farkl pozlandrmadan oluan bu fo
torafn ekimini tasarlamak ve uygulamak
ok zor oldu.
zleyicide Nevv York'daki Times Square'in
bir k denizi olduu duygusunu uyandran
bir fotoraf oluturmak istedim. Aslnda burada bol miktarda k olduu hal
de ereveyi benim istediim bollukta kla doldurabilecek tek bir bak nok
tas mevcut deildi.
Bulduum sonu st ste ekim yapmak oldu. erevenin neresinin potlan
drlp neresinin pozlandrlmadn takip etmenin byk sorun yaratacann
bilinciyle Nikon makinemin normal cam ekrann zgara desenli baka bir ek
ranla deitirdim. Buna ilaveten bir tripod da kullandm.
lk poz iin deiken odakl objektifle yldz filtre kullandm, ikinci pozda bi
rinciyle ayn grnty ekmekle beraber bu defa filtre kullanmadm ve netle-
meyi ok daha uzaa yaptm. Bu ilem klarn byk toplar halinde grnme
sine yol at. Birinci pozda yldz filtre yardmyla oluturulan tasarm byk top
eklideki k lekeleriyle beraber geometrik desenler meydana getirdi.
Kalan ekimler iin erevenin nerelerinin henz pozlandrlmadn aklm
da tutarak kl tiyatro tabelalarn birer birer grntye ekledim. Her seferin
de doru poz deerlerini elde edebilmek iin nce bir teleobjektifle noktasal
lm yaptktan sonra poz deerlerini sabit tutarak teleobjektifi ekimi yapaca
m esas objektifle deitirdim.
Sayfa 73. Makine: Nikon. Objektif: 35 mm.
Pozlandrma: 1 saniye, f/5.6 ve 1/15 saniye,
f/5.6. Film: Kodachrome 25.
Burada hem dinamik bir duygu yaratmak,
hem de ayn zamanda bu grntnn Bro-
adway olduunu anlalabilir klmak istedim.
lk poz iin bir saniyelik perde hz uygu
larken makineyi dairesel bir ekilde hareket
ettirdim. Dzgn bir daire ekli elde edebil
mek iin makineyi henz deklanre basmadan nce hareket ettirmeye bala
yp, perde kapandktan sonraya kadar da dairesel hareketi srdrdm.
ak bir biimde gsteren kl tabelalar fotorafladm.
Sayfa 78. Makine: Nikon. Objektif: 20 mm ve yldz
filtre. Pozlandrma: 1/250 saniye, f/8. Film: Kodachro
me 64.
Bu ekim srasnda karlatm sorun gkyzn faz
la kla iyice soldurmadan ya da ortam tamamen koyult
madan, gnei en yksek kontrastl noktay oluturacak
biimde ereveye tam kararnda yerletirebilmek iin
kendi konumumu ayarlamak oldu. Buna ilaveten bina
lar arasndaki izginin incecik grnmesi iin bak a
m da dikkatle setim. Bylelikle normal koullarda kt
lesel grnen bir konuya, grntde krlganlk ve ince
lik duygusu katmaya altm.
FOTORAFTA KOMPOZISYON
Sayfa 79. Makine: Nikon. Objektif: 200 mm
ve magenta filtre. Pozlandrma: 2 saniye, f/4.5.
Film: Kodachrome 25.
B fotorafn temel zellii n itinal uyu
mudur. Gne makinenin tam arkasnda he
nz batmt ve scak klar baz binalarn cep
hesine vuruyordu. Ayn klar Dnya Ticaret
Merkezi kulelerinin yakn kenarndan da yan
syp keskin dik izgiler oluturuyordu.
Gl bir renk mesaj vermek istediim iin zamanlamann ok nemli oldu
unu biliyordum. Gne batmakta olduundan gkyznde ehrin gzel bir
grntsn elde etmeye yetecek kadar k kald an yakalamak ve ayn za ynnden onun sadece bir ereve oluturmasna ve grntye bir renk esi
manda da ehrin manzarasna renkli bir doygunluk katmas amacyla filtrenin
renginden yeleri kadar faydalanabilmek iin nmde ok ksa bir zaman vard.
Burada neredeyse bir makara film harcadm, fakat bu fotoraftan hemen nce
ve hemen sonra ektiim grntler bile rahatlkla fark edilebilecek kadar d
k nitelikteydi.
Sayfa 8 5 . Makine: Nikon. Objektif: 200 mm. Pozlan
drma: 1/250 saniye, f/4.5. Film: Kodachrome 64.
Bu fotorafa grsel bir etki kazandrmak iin kua net
leme yapm olsam dahi, bu gerekte bir binann foto
rafdr. Dolaysyla poz lmm kulardan deil, arka
daki binann cephesinden yaplmtr.
Genellikle karlalaca zere canl konular ekim
asndan her zaman insana en uygun pozu vermiyorlar.
Bu sahne karsnda kularn hareket eden siluetlerini
ak bir biimde yakalayncaya kadar yaklak bir maka
ra film tkettim. Sadece bu ekim ve bir dieri istediim
sonucu verdi.
ansma, kularn hareketini dondurmak iin setiim yksek perde hz de
eri, gl bir seici netleme yapabilme asndan geni bir diyafram akl Pozlandrma: 1/30 saniye, f/4.5. Film: Ko
kullanmama olanak salad.
Sayfa 85. Makine: Nikon. Objektif: 105 mm. Pozlan
drma: Elektronik fla, f/4. Film: Kodachrome 25.
Bu fotorafn en g yan k koullar oldu. Tek renk
kayna olan ve iinde gda boyas znm sudan olu
an svy kullanarak genel bir beyaz etkisi yaratmak is
tedim. Svy seyreltmek iin, cam kaplar matlat-
ran plastik bir plaka zerine koyup allna da lambalar
yerletirdim. Laborant arka plandaki dorudan aydn
latlan beyaz katla kapl duvarn nnde durdu. B
yk beyaz yanstc panellerle arkadan gelen k ada
mn zerine yanstld.
Poz lmn deney kaplarndan yapp daha sonra
adam ve arka plan zerindeki aydnlatmann iddetine gre poz ayarlamas ya
parak bu deerlerin svnn iinden geen kla dengelenmesini saladm. Bir
ka denemeden sonra istediim bulankl elde edebilmek iin adamn deney
kaplarndan ne kadar uzakta durmas gerektiini saptadm.
TEKNK VERILER
Sayfa 85. Makine: Nikon. Objektif: 35 mm.
Pozlandrma: 1/500 saniye, f/4.5. Film: Ko
dachrome 25.
n plann objektife son derece yakn g
rnd seici netleme yaplm bu tr fo
toraflar tek objektifli refleks makine kulla
nmn gerektiriyor. Byk formatl bir fo
toraf makinesiyle n plandaki unsurlarn
erevenin tam olarak neresinde grnece
ini belirleyebilmek olanaksz olmasa da olduka zordur. n plandaki iein
objektife yaknl onu ylesine tannmaz hale getirmektedir ki, kompozisyon
katmasna yol amaktadr. Heykelin bacaklarnn kesilmi olmasnn temel se
bebi de, etrafnda dolamakta olan turistlerin ereveye girmemesini salamak
olmutur.
Sayfa 89. Makine: Nikon. Objektif: 55 mm. Pozlandr
ma: 1/250 saniye, f/2.8. Film: Kodachrome 25.
Yldz filtresi kullanldnda elde edilen yldzn netli
i grntde k kaynann ne kadar net olduuna ba
ldr. Ayrca baz filtrelerin oluturduu yldzlarn ke
says drtten fazla olabilecei gibi, bazlar da bu foto
rafta grndnden daha ince ve geni k huzmele
ri meydana getirirler. (Huzmenin incelii filtre camna
kaznm izgilerin her bir milimetredeki saysna bal
dr.) Yldz filtresi keskin bir k kayna iermeyen bir
grnty fotoraflarken kullanlyorsa, etkisi sadece
grnty biraz soluklatrmak olur.
Sayfa 94. Makine: Nikon. Objektif: 200 mm.
dachrome 25.
Bu fotorafn ilgi merkezini oluturan k
k kayktaki balklar boyutlarnn ufakl
ndan dolay kolaylkla gzden kaybolabilir
di. Kayn dikkati ekmesinin nedeni gl
apraz izgilerin ona doru ynelmesi ve par
lak bir arka plan zerine ayr bir ekilde yer
letirilmi olmasndan dolaydr.
Her ne kadar kayk bu fotorafn ilgi merkezi olsa da, asl mesajn nemli bir
blm ereve iindeki dier unsurlarn kendi doal grafik etkisinden kaynak
lanmaktadr. Yatay izgiler grntnn daha sakin grnmesine yardmc olur
ken, solgun tonlar dinginlik hissini glendirmektedir. Ayrca kayn grece
kk boyutu yalnzlk duygusu da yaratmaktadr.
Fotorafn soyut nitelikleri - grnty tarayan izgiler, solgun renkler, ko
yu ve aydnlk alanlarn dalm - sakinlik duygusunu vurguluyor. Eer kay
grntden karsak biraz farkl olmakla beraber yine de tutarl bir fotografik
mesaj kendini belli ediyor.
FOTORAFTA KOMPOZISYON
Sayfa 9 6 . Makina: Leica M4. Objektif: 35
mm. Pozlandrma: 1/500 saniye, f/11. Film:
Kodak Recording Film.
Bu filmin zellii gren yapsnn olduka iri
olmas ve yksek kontrastl grntler ret-
mesidir. Filmin banyo srasnda Dektol iin
de 24 C scaklkta iki dakika kadar tutulma
s gren miktarn daha da artrm ve kontras
tn azalmasn salamtr.
Bu fotoraf ncelikle bir izgi, k ve glge almasdr. Sol alt keden sa larken 1 saniye ok hzl olabilir. Bu tr durumlarda genellikle en uygun oldu
st keye doru ykselen geni apraz hat, erevenin st blmnde glge unu tahmin ettiim perde hz deerini belirler ve bu deerden daha yksek
nin oluturduu aaya doru inen izgiyle dengelenmeye allmtr. ve daha dk hzlarda bir ok ekim yaparn. Bu rnekte 1/15 saniye dee
Sayfa 99. Makine: Nikon. Objektif: 24 mm.
Pozlandrma: (ift poz.). Film: Kodachrome
25.
Bu fotoraf st ste iki ekim yaplarak el
de edilmitir. n c e yldz filtreyle magenta
renkli filtreleri bir arada kullanarak ekim
yaptktan sonra, ikinci ekimde sadece mavi
filtre kullandm. Amacm gze arpan ge
ometrik ekilleri olan binalar bulmakt. Kul
lanlan filtreler ilgin bir renk dokusu verdi ve ekiller arasnda gzel bir renk
kontrast oluturdu.
Kompozisyon asndan buradaki gl yldz etkisi nemlidir, nk foto
raf ierisinde bir odak noktas oluturmaktadr ve kelerin vurgusunu artr
maktadr.
Sayfa 101. Makine: Nikon. Objektif: 55 mm.
Pozlandrma: 1 saniye, f/11. Film: Kodak Tri-X.
Bu fotoraf ekmek iin kullandm k ince
beyaz bir perdeyle kaplanm pencereden geli
yordu. Orkideyi beyaz bir karton zerine yerle
tirdikten sonra iein evresini yine beyaz kar
ton yanstclara evreleyip dolgu olutur- tachrome 400 (ISO 800'de ekildi).
dm.
Grnty daha da yumuatmak iin objekti
fin nne yayan bir difzyon filtresi taktm. Filtreyi negatifi basarken ag- den daha lotu. Hareket etkisini bulankla-
randizr objektifinde de kullanabilirdim, fakat bu gren grntsn yok ede
bilirdi.
Ak younluklu bir etki elde edebilmek iin pozometrenin lmnden bir
ve bir buuk stop daha fazla pozlandrma yaptm.
TEKNIK VERILER
Sayfa 104. Makine: Nikon. Objektif: 105
mm. Pozlandrma: 1/15 saniye, f/16. Film:
Kodak Plus-X.
Hareket halindeki konulara panning (ko
nuyla beraber makineyi de hareket ettirme)
yaparken en iyi perde hz deerini belirle
yebilmek iin gvenilir bir yol yoktur. Bir ya
r arabas grntlenirken 1 / 2 5 0 saniye ok
yava kalrken, yryen bir insan fotoraf
rinde yaptm ekim en iyi sonucu verdi.
Panning uygulamasnda baarnn en nemli belirleyicisi makine hareketinin
zamanlamadr. Hemen her zaman en iyi sonu makineyi deklanre basma
dan ne hareket ettirilmeye balayp, perde kapandktan sonraya kadar kaydr
ma ilemine devam etmekle elde edilebilir.
Sayfa 105. Makine: Nikon. Objektif: 55 mm. Pozlandrma: 1/1000 saniye, f/4.
Film: Kodachrome 64.
Genellikle Kodachrome 25 kullanmay tercih ederim,
ancak baz durumlarda Kodachrome 64Te elde edilebi
len bir buuk stop deerindeki ilave hz olduka nem
li olabiliyor. Bu fotorafta da byle oldu. Burada 1/1000
saniye kullanld halde kadnn sayla savrulan sula
rn en hzl hareket ettii yerlerde bile bulanklklar ol
duuna dikkat edin.
Kompozisyon asndan zlmesi gereken sorun, k
z salarndan savrulan sularn arka planla gzel bir kont
rast oluturaca bir yere yerletirmekti. Ters k bura
da iime yarad.
Sayfa 106. Makine: Nikon. Objektif: 4 0 0
mm. Pozlandrma: 1 /8 saniye, f/8. Film: Ek
Bu fotoraf bir k gn akam zeri ek
tim. Yani gerek sahne burada grndn
trmak istediim iin koyu k koullarnn
gerektirdii dk perde hz deeri iime
yarad. Yava bir hz elde etmek iin diyafram
akln f/8'e drdm.
Makineyi hareket ettirmek suretiyle bulank bir hareket etkisi elde etmek is
tediimde, genellikle makineyi deklanre basmadan nce sallamaya balarm.
Fakat burada en azndan grntnn bir blmnn net olmasn istedim.
Dolaysyla deklanre bastm anda makineyi sabit tuttuum halde, hemen
sonrasnda sallamaya baladm.
FOTORAFTA KOMPOZISYON

Sayfa 111. Makine: Hasselblad. Objektif: 150

mm. Pozlandrma: 1/60 saniye, f/22. Film:
Kodak Plus-X.
Pek ok fotoraf perde hz deeri 1/60
saniye veya daha sratli olduunda makine
hareketinin grnt netliini etkilemeyece
i ynnde yanl bir izlenime sahiptir. Ger
ektende bir ok insann yksek perde hz
deeri olarak kabul etlii (1 / 2 5 0 saniye ve da
ha sratli) hzlarda bile elin kmldamas kes
kin netlikte grnt elde etmeyi glelire-
bilmektedir. Sonu olarak ok net bir fotoraf istediimde perde hz deerine
bakmakszn kesinlikle bir sehpa ve uzatma kablosu kullanrm.
Sehpa ve deklanr kablosu kullanm bu grntdeki sra d netliin nem
li bir unsurudur. Burada yksek kaliteli ve ince grenli film, orta format makine
ve ksk bir diyafram kullandm dorudur, ancak 1 / 1 0 0 0 saniyelik perde hz
deerinde bile, eer ki makineyi elimde tutmu olsaydm, elde edeceim net
lik burada grlen keskinliin daha altnda olurdu.

Sayfa 114. Makine: Leica 3F. Objektif: 90 mm. Pozlan

drma: 1/60 saniye, f/8. Film: Kodak Tri-X (ISO 4 0 0
olarak kullanld).
Bu fotoraf, ekildii srada hkm sren hava koul
larna (zellikle kara) bal kalmtr. Kar iki ayr kom
pozisyon unsuru salamaktadr. Bir yandan eer kar ol
masayd kilisenin n cephesindeki detaylar ok iyi an-
lalamayacakt. Dier yandan yamakla olan ve ndeki
aaca pek etkisi olmayan kar arkadaki kilisenin grn
tsn soluklatrmaktadr. Sonu olarak aacn silueti
arka planla iyi bir kontrast oluturmaktadr.
Bu sahneyi grdmde aacn zarif duruu ve ar
kadaki kilisenin ktlesellii arasndaki karlatrma beni ok etkiledi. Foto
rafn farkl kesitler veren grnts izleyicinin dikkatini n planla arka plan
arasnda gtrp getirerek bu izlenimi desteklemektedir. Fotoraf ekmek iin
duracam yeri belirlerken aacn dallarn n cephenin detaysz blmleriyle
aktrmaya dikkat ettim.

Sayfa 122. Makine: Nikon. Objektif ve Pozlandrma (ift

ekim). Film: Kodachrome 25.
Bu tr fotoraflar doal olarak ekmek neredeyse im
kanszdr. Dolaysyla bu grntler "sandvi" denen iki
filmin st ste getirilmesiyle elde edilir.
ncelikle kapal bir gkyzne kar umakta olan mar
tlarn bir dizi fotorafn ektim. Kularn etraf ak bir
ekilde grnsn diye filmi fazla pozlandrdm. Baka bir
zamanda da filtre kullanmadan ve herhangi bir
mdahalede bulunmadan bir dizi gn batm fotoraf
ektim. Buradaki fotoraf olutururken mart serisinden
bir tanesini seip, gn batm serisinden bir tanesinin
zerine koydum. Daha sonra her iki film karesini de ayn dia erevesine takarak
bu sandvi filmin bir kopyasn kardm.
Kullanacam kareleri seerken martnn duygusal arlnn gnein ve genel
grntnn etkisine uygun dmesine dikkat ettim.