Financa Publike

Hyrje
 Financa Publike

 Ç’është “financa publike” (1):

 Degë e ekonomksit që studion politikat e
shpenzimeve dhe të ardhurave e qeverisë.
apo ndryshe:
 Ekonomiksi i sektorit publik.
 Sektori publik.

 Jo thjesht ana finaciare, por

përdorimi i burimeve të kufizuara..., analiza me
mjetet e ekonomiksit…
Hyrje 2
 Financa Publike

 Ç’është “financa publike” (2)

 Jeta shoqërore dhe domosdoshmëria e
qeverisë.
 Përmbajtja e financave publike:
të ardhurat dhe shpenzimet.
 Këndvështrimi mikroekonomik: allokacioni.

Hyrje 3
 Financa Publike dhe
ideollogjia
 Pikpamjet organike mbi qeverinë
 Funksionimi organik i ekonomisë edhe
shoqërisë.
 Diktaturat
 Pikpamjet mekaniciste mbi
qeverinë:
 Qeveria si instrument për arrijen e
qëllime.:
 Liberalët; -“tregu i lirë”, -roli i kufizuar i
Hyrje 4
 Madhësia e qeverisë

 Buxheti -kuadri ligjor.

• Hartimi i buxhetit është një proces i rëndësishëm për qeverinë
e një vendi
• Buxheti është një dokument ku pasqyrohen detyrimet dhe
premtimet e një qeverie.
• Sistemi buxhetor përbëhet nga: Buxheti i Shtetit dhe
Buxhetet Vendore.
• Buxheti i Shtetit = te ardhurat e mbledhura prej taksave,
tatimeve dhe detyrimeve te tjera financiare si edhe nga te
ardhura të tjera të ligjshme.
Hyrje 5
 Madhësia e qeverisë
 Treguesit e vlerësimit (relativ dhe absolute):
1. Numri i punonjësve në administratën publike.
 Ndikohet edhe nga faktorë të tjerë.
2. Shpenzimet:
 Shërbimet / transfertat / interesat.
 Inflacioni: monedha ka humbur vlere me kalimin e kohes,
prandaj shpenzimet e qeverise ne terma real jane me te ulta.
 Rritja e Popullsise: krijon kerkese per nje sektor me te
madh publik (psh me shume rruge dhe kanalizime).

Hyrje 6
 Madhësia e qeverisë

 Nese qeveria dyfishohet ne madhesi por ne te

njejten kohe ekonomia trefishohet, atehere ne
nje kuptim relativ qeveria eshte tkurrur.

 Shpenzimet ndaj PBB. Sa me i larte ky raport aq

me e madhe eshte prania e qeverise ne ekonomi.
 Shpenzimet qeveritare për frymë.

Hyrje 7
 Madhësia e qeverisë

• Madhesia e qeverise duhet pare ne raport me zhvillimin

ekonomik te nje vendi, ne menyre qe te ardhurat qe mbledh
shteti te mos rendojne mbi sektorin privat dhe shpenzimet te
shkojne ne sektore strategjik per te stimuluar rritjen
ekonomike.

Hyrje 8
 Pesha e shpenzimeve ndaj PBB-së

Shpenzimet shtetërore në përqindje ndaj GDP-së

(2008)
0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.1

0
Sweden France Germany United Kingdom Canada Japa Australia
n

Burimi: Organization for Economic Cooperation and Development [2008].

 Numri i punonjësve buxhetorë

130,000

120,000

110,000

100,000

90,000

80,000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Punjonjës Buxhetorë

Hyrje 1
Të punësuar kontribues në sigurimet shoqërore sipas sektorëve, Tr.2.2019-Tr.2.2022
Përshkrimi II - 19 IV - 19 II - 20 IV - 20 II - 21 IV - 21 II - 22
Të punësuar kontribues në sektorin shtetëror 171.465 174.388 173.022 182.547 185.392 183.578 185.696
Të punësuar kontribues në sektorin privat 509.998 515.969 486.259 511.336 520.463 521.387 534.124
Totali 681.464 690.357 659.281 693.883 705.855 704.965 719.820
Shteteor ndaj totalit 25,2% 25,3% 26,2% 26,3% 26,3% 26,0% 25,8%
 Të ardhuar dhe shpenzimet e buxhetit
të shtetit (miliard lekë)

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
130.6 145.6 154.6 167.6 184.4 204.2 229.4 251.6 303.8 319.9 333.7 343.8
170.6 186.0 192.5 201.2 222.4 232.3 258.8 285.7 360.2 401.5 371.8 390.7

500.0

400.0

300.0

200.0

100.0

0.0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Hyrje 12
 Pesha e shpenzimeve ndaj PBB-së

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

32.6% 31.9% 30.9% 29.0% 29.6% 28.5% 29.3% 29.5% 33.1% 35.7% 30.4%

40.0%

30.0%

20.0%

10.0%

0.0%
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Hyrje 10
 Pesha e shpenzimeve ndaj PBB-së

Shpenzimet shtetërore në përqindje ndaj GDP-së

(2008)
0.6

0.5

0.4

0.2 AL
0.3 0.1

0
Sweden France Germany United Kingdom Canada Japa Australia
n

Burimi: Organization for Economic Cooperation and Development [2008].

 Shpenzimet publike për frymë

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

55,472 60,529 62,233 64,654 71,135 73,946 82,141 90,359 113,203 125,507 131,286 137,955

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 09 0

20 201 2011

Hyrj 12
e
 T R E G U E S I T F I S K AL E T E B U X H E T I T T E K O N S O L I D U AR 2019- 2024
Akti
Fakti Ne % Fakti Ne % te Ne % te Buxheti Ne % te
Nr. E M E R T I M I Normativ
2019 te PBB 2020 PBB PBB 2022 PBB
2021 (ne miliard leke)
TOTALI TE ARDHURAVE 460.349 27,2% 425.905 26,3% 489.526 27,7% 536.811 28,7%
I. Te ardhura nga ndihmat 8.811 0,5% 8.294 0,5% 20.353 1,2% 13.994 0,7%
II. Te ardhura tatimore 426.271 25,2% 398.658 24,6% 447.573 25,3% 500.167 26,8%
II.1 Nga Tatimet dhe Doganat 304.758 18,0% 278.984 17,2% 320.792 18,1% 360.535 19,3%
II.2 Te ardhura nga Pushteti Vendor 23.102 1,4% 21.975 1,4% 25.426 1,4% 27.632 1,5%
II.3 Te ardhurat nga Fondet Speciale 98.411 5,8% 97.699 6,0% 101.355 5,7% 112.000 6,0%
III. Te ardhura Jotatimore 25.267 1,5% 18.953 1,2% 21.600 1,2% 22.650 1,2%
TOTALI I SHPENZIMEVE 491.897 29,1% 536.279 33,2% 610.069 34,5% 637.694 34,1%
I. Shpenzime Korrente 416.852 24,6% 421.366 26,0% 468.771 26,5% 507.349 27,2%
1 Personeli 76.962 4,5% 76.895 4,8% 91.139 5,2% 91.590 4,9%
2 Interesat 35.143 2,1% 34.393 2,1% 43.800 2,5% 50.757 2,7%
3 Shpenzime Operative Mirembajtje nga te cilat: 47.215 2,8% 48.906 3,0% 51.941 2,9% 63.241 3,4%
4 Subvencionet 1.421 0,1% 1.478 0,1% 1.550 0,1% 1.550 0,1%
5 Shpenzime per Fondet Speciale 175.628 10,4% 179.364 11,1% 193.801 11,0% 212.271 11,4%
6 Shpenzime per Buxhetin Vendor 56.227 3,3% 51.626 3,2% 57.840 3,3% 60.290 3,2%
7 Shpenzime te tjera 24.257 1,4% 28.703 1,8% 28.700 1,6% 27.650 1,5%
DEFIÇITI -31.548 -1,9% -110.374 -6,8% -120.543 -6,8% -100.883 -5,4%
FINANCIMI DEFIÇITIT 31.548 1,9% 110.374 6,8% 120.543 6,8% 100.883 5,4%
Produkti i Brendshem Bruto (PBB) 1.691.727 100% 1.617.541 100,0% 1.769.258 100,0% 1.867.351 100,0%
GDP PPP per Capita
Country Name 2000 2005 2010 2015 2020
Albania 3861 5865 9629 11659 13632
Austria 29376 35014 42009 49866 55686
Bosnia and Herzegovina 4598 6480 9348 12011 15598
China 2917 5056 9255 12898 17189
Germany 27199 31794 38953 47610 54845
European Union 22074 26815 32866 38223 44817
France 26091 30499 35903 40850 46991
United Kingdom 26472 32747 36577 42913 46527
Greece 19516 25578 27913 26760 27949
India 2093 2955 4237 5465 6525
Italy 27072 30131 35158 36899 41988
Luxembourg 55117 68788 90362 107860 117846
Moldova 3080 4923 6397 9255 12942
North Macedonia 6152 7849 11361 13888 16720
Montenegro 6002 8314 13636 16333 19990
Russian Federation 6825 11822 20490 24085 29916
Somalia 1083 1246
Serbia 6019 9182 12798 14928 19094
Turkiye 9629 12004 17542 25753 27235
Ukraine 4260 7214 8560 10164 13087
United States 36330 44123 48651 56763 63028
Kosovo 7231 9357 11293
World 8036 10202 12949 15185 17224
(Public debt/GDP)%
Country Name 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Albania 69,6 63,7 70,6 73,3 79,9 80,7 75,9 64,6 75,7 84,1
Australia 30,1 39,5 37,6 41,7 46,5 54,7 53,3 54,5 60,3 69,4
Austria 85,7 90,6 87,7 95,8 95,1 94,7 89,4 84,1 83,0 100,4
Bulgaria 19,5 21,8 22,1 32,5 30,8 35,5 32,2 28,7 26,9 32,4
Bosnia and Herzegovina 45,8 49,1 52,9 48,0 45,6 44,6 46,0
Spain 58,1 74,1 87,5 100,7 101,0 102,8 103,6 104,8 109,1 140,7
France 82,3 90,3 91,0 97,6 98,0 102,3 102,2 101,6 105,0 123,4
United Kingdom 141,6 145,0 139,6 148,5 145,6 153,8 159,2 155,5 157,7 190,8
Greece 116,2 168,0 185,7 189,3 189,2 194,6 199,0 208,8 212,5 252,4
Croatia 78,8 83,5 94,2 100,4 102,5 100,0 92,8 89,6 87,2 105,4
Moldova 19,8 20,3 19,9 20,8 23,5 31,9 29,2 27,0 25,0 33,0
Romania 39,1 42,4 43,7 46,2 45,2 46,6 44,0 42,9 43,4 57,5
Turkiye 40,1 38,0 32,1 31,3 29,1 30,1 29,9 29,5 34,2 42,1
Ukraine 26,5 32,4 35,6 63,7 70,3 71,8 66,7 56,9 48,3 58,7
United States 89,5 93,6 95,5 95,8 96,4 98,5 97,8 99,2 101,0 161,6
 Ndryshimet ne vleren reale te
borxhit
Tatimet shihen si burim i vetem i te hyrave
• Nese qeveria eshte debitore dhe niveli i cmimeve rritet,
ndryshimet ne vleren reale te borxhit mund te jene nje burim i
rendesishem te hyrash.
• Psh: Fillim viti kredi 1.000$ qe do paguhet deri ne fund te vitit.
Supozojme se gjate vitit cmimet rriten me 10%. Atehere, dollaret qe
perdorni per te ripaguar kreditorin tuaj vlejne 10% me pak nga ato qe ju
moret hua nga ai.
• Inflacioni ka reduktuar vleren e borxhit tuaj me 100$ (10% te 1.000$)
• Te ardhurat tuaja reale jane rritur me 100$, si pasoje e inflacionit.
• Te ardhurat reale te kreditorit tuaj kane rene me 100$
Hyrje 1
Struktura e shpenzimet publike

Hyrje 20
 Shqipëria

Burimi: IMF, World Economic Outlook 2014 and World Bank, (WDI), 2014
Hyrje 21
 Budget government revenues to GDP (%) 2013

Year ALB BIH HRV KSV MKD MNE SRB

Budget
revenues 24.0 6.8 33.1 27.1 29.6 37.2 22.4

1. Tax
revenues 17.2 5.1 19.2 23.1 16.3 24.0 20.0

2. Non-tax
revenues 6.8 1.7 13.9 4.1 13.3 13.2 2.4

Burimi: Ministry of Finance of respective countries, budget 2013

Hyrje 22