THÂN NÃO, TIỂU NÃO

ThS. Hoàng Minh Tú

 MỤC TIÊU
1. Mô tả vị trí, hình thể ngoài và hình thể trong của hành
não
2. Mô tả vị trí, hình thể ngoài và hình thể trong của cầu
não
3. Mô tả vị trí, hình thể ngoài và hình thể trong của trung
não
4. Mô tả vị trí, hình thể ngoài và hình thể trong của tiểu
não.
5. Mô tả não thất tư.
 ĐẠI CƯƠNG
Phần não sau phát triển với thành lưng bị
toác rộng hình trám (để tạo thành não thất
IV) được gọi là trám não. Trám não bao gồm
hành não, cầu não và tiểu não vây quanh
não thất IV. Mặt khác cầu não, hành não,
trung não lại nằm trên một trục nên chúng
được gọi chung là thân não.
 HÀNH NÃO
Hành não nhỏ nhưng là phần rất quan
trọng của hệ thần kinh vì chứa các
trung tâm quan trọng như trung tâm
hô hấp, trung tâm tim mạch, trung
tâm chế tiết và chuyển hoá.
RÃNH HÀNH
Ở dưới, hành não liên tục với tuỷ
sống, ở trên liên tục với cầu não. CẦU
Mặt ngoài hành não có các khe và
rãnh giống như ở tuỷ sống. Các khe KHE GIỮA
rãnh này chia dọc mỗi nửa hành não
CẦU
thành ba phần: NÃO
- Phần trước là một khối lồi nằm kề
với khe giữa - trước gọi là tháp hành. V
- Phần bên nằm giữa rãnh bên - trước THÁP I VI
và rãnh bên - sau, nửa dưới của phần
HÀNH I
này giống như thừng bên ở tuỷ sống VII
nhưng nửa trên phình to thành trám
hành. Đoạn rãnh bên - trước nằm I
trước trám hành là rãnh trước trám,
TRÁM I
nơi chui ra của thần kinh hạ thiệt (dây
XII). Đoạn rãnh bên - sau nằm sau HÀNH X
trám hành là rãnh sau trám, nơi chui
ra của các thần kinh thiệt hầu (dây RÃNH TRƯỚC X
IX), lang thang (dây X) và phụ (dây
XI).
TRÁM
RÃNH SAU X
- Đầu trên hành não ngăn cách với cầu
não bằng rãnh hành - cầu, có các thần TRÁM XI I
kinh vận nhãn ngoài (dây VI), mặt RÃNH BÊN
(dây VII) và tiền đình ốc tai (dây VIII) TRƯỚC I
đi ra.
RÃNH BÊN SAU
 HÀNH NÃO CUỐNG TN
TRÊN, GIỮA
Phần sau hành
não nằm giữa
rãnh bên - sau và
rãnh giữa - sau: ở
phía dưới có bó CUỐNG TN
chêm và củ chêm, DƯỚI
bó thon và củ
thon; ở phía trên CỦ THON CỦ CHÊM
có cuống tiểu não
dưới.
RÃNH GIỮA RÃNH BÊN SAU
SAU
BÓ THON BÓ CHÊM
 CUỐNG NÃO

CẦU NÃO RÃNH CẦU RÃNH

NỀN
CUỐNG RÃNH HÀNH
CẦU
• Là phần tiếp theo
của hành não, ngăn
cách với hành não CẦU
bởi rãnh hành cầu. NÃO V1,2,3
Phía trên, cầu não
ngăn cách với cuống
đại não (trung não)
bởi rãnh cầu cuống.
• Giữa mặt trước cầu
não có rãnh nền
chứa động mạch
nền, ở hai bên có
thần kinh sinh ba
(dây V).
 CẦU NÃO NÃO THẤT IV

Mặt trước
cầu não nằm
trên mỏm
nền xương
chẩm, mặt
sau ngăn
cách với tiểu
não bởi thất NỀN X. CHẨM
TIỂU NÃO
não IV.
 CẦU NÃO
CÁC SỢI CHẠY
• Ðặc trưng của NGANG

cầu não là các CUỐNG TN

GIỮA
sợi chạy
ngang ở mặt
trước, rồi ra
sau tạo thành
hai cuống tiểu CỦ CHÊM

não giữa để
nối với tiểu
não.
 CUỐNG NÃO

TRUNG NÃO RÃNH

NỀN
RÃNH CẦU RÃNH HÀNH
CUỐNG CẦU
• Nối tiếp cầu não
ở dưới và gian
CẦU
não ở trên, mặt NÃO V1,2,3
ngoài có thần
kinh vận nhãn
(dây III), ròng
rọc (dây IV) chui
ra. Trung não
chia làm hai
phần:
• Phần bụng là
 TRUNG NÃO CUỐNG TN
TRÊN, GIỮA
 Phần lưng là mái trung
não, ở đây có củ não sinh
tư: hai gò não trên và hai
gò não dưới. Gò trên là
trung tâm dưới vỏ của
thị giác nối với thể gối
ngoài qua cánh tay gò CUỐNG TN
trên. Gò dưới là trung DƯỚI
tâm dưới vỏ của thính
giác nối với thể gối trong
CỦ THON CỦ CHÊM
qua cánh tay gò dưới.
 Giữa hai phần có cống
não nối giữa não thất III
và não thất IV.
RÃNH GIỮA RÃNH BÊN SAU
SAU
BÓ THON BÓ CHÊM
 LỀU TIỂU NÃO

TIỂU NÃO NÃO THẤT IV

• Tiểu não nằm trong hố

sọ sau, ngăn cách với
mặt dưới sau của đại
não bởi lều tiểu não.
Mặt dưới và sau nằm
trên hố tiểu não của
trai chẩm, mặt trước CUỐNG TIỂU
dính vào thân não bởi NÃO
ba đôi cuống tiểu não:
trên, giữa và dưới;
đồng thời ngăn cách
với hành não và cầu
não bởi não thất IV.
• KT 5 x 6 x 10 cm, nặng
140 - 150 gr, nam nặng
hơn nữ.
 THÙY BC TIỂU NÃO
TT TRƯỚC II NHỘNG
LƯỠI I

CỤC X
LƯỠI GÀ IX
THÁP VIII
CỦ VII B

TT SAU III

ĐỈNH
TRƯỚC IV
ĐỈNH SAU V

CHẾCH VI

LÁ VII A
 THÙY MỎ THÙY ĐUÔI THÙY NHUNG
NHÂN
TT TRUNG
KHE SAU TÂM (H II,
BÊN III)
KHE PHỤ TT NHUNG
(SAU HẠNH (H X)
NHÂN) TT HẠNH
NHÂN (H IX)

TT HAI
BỤNG (HAI
KHE THÂN) (H
CHÍNH (SƠ VIII)
CẤP) TT VUÔNG (H
IV, V)
KHE NGANG TT ĐƠN (H
VI)
TT BÁN
NGUYỆT MỎ
(TRÊN) (H VII
A)
TT BÁN
NGUYỆT
ĐUÔI (DƯỚI)
 TIỂU NÃO

CHẤT TRẮNG: VỎ TIỂU NÃO:

THỂ TỦY CHẤT XÁM

NHÂN RĂNG

NHÂN NÚT NHÂN MÁI

NHÂN CẦU
 TIỂU NÃO BẮT CHÉO
CUỐNG TN
Cuống tiểu não là đường TRÊN
dẫn truyền từ ngoài vào và CUỐNG TN
từ tiểu não đi ra: TRÊN
 Cuống tiểu não trên nối
tiểu não với trung não
chứa các sợi từ nhân
răng và nhân xen tới
nhân đỏ và đồi thị.
 Cuống tiểu não giữa nối
tiểu não với cầu não
chứa các sợi trục từ các
nhân cầu đi vào tiểu
não.
 Cuống tiểu não dưới nối NHÂN CẦU
tiểu não với hành não,
NHÂN RĂNG
chứa các sợi trục từ các
NHÂN NÚT
nhân trám dưới và tuỷ
sống đi vào vỏ tiểu não.
 ĐÁM RỐI
NÃO THẤT IV MẠCH MẠC

Não thất IV là một khoang

hình trám chứa dịch não
tủy, nằm sau hành não, cầu
não và trước tiểu não; có hai
thành và bốn góc:
THÀNH SAU: mái não thất
IV. MÀN TỦY
TRÊN
PHẦN TRÊN: màn tuỷ trên, HÃM
hình tam giác. MÀN TỦY
TRÊN MÀN
 Hai cạnh bên dính vào
TỦY
hai cuống tiểu não trên CUỐNG TN DƯỚI
 Góc trên gắn vào rãnh CUỐNG TRÊN
TN
giữa hai gò não dưới và GIỮA,
được gọi là hãm màn tuỷ DƯỚI
trên.
 Cạnh dưới dính vào đầu
trước của nhộng tiểu não.
 ĐÁM RỐI

NÃO THẤT IV MẠCH MẠC

PHẦN DƯỚI: màn

tuỷ dưới cũng có hình
tam giác
 Cạnh trên dính vào
cục não MÀN TỦY
TRÊN
HÃM
 Hai cạnh bên dính MÀN TỦY
vào hai cuống tiểu TRÊN MÀN
não dưới. CUỐNG TN
TỦY
DƯỚI
 Giữa màn tuỷ dưới TRÊN
CUỐNG TN
và tiểu não có tấm GIỮA,
DƯỚI
mạch mạc và đám
rối mạch mạc não
thất IV.
 CỐNG TRUNG
NÃO THẤT IV NÃO

 Não thất IV
thông với
cống trung
não và ống
trung tâm của
tuỷ sống.
 Trên màn tuỷ
dưới có một lỗ
gọi là lỗ giữa
thông não thất
IV với khoang ỐNG TRUNG LỖ GIỮA
TÂM
dưới nhện.
NÃO THẤT IV
Thành trước dưới là hố
trám, do hành não và cầu
não tạo nên.
 Ở dọc giữa nền có rãnh
giữa đi từ góc dưới tới
góc trên của nền, chia
nền thành hai nửa hình LỒI
TRON
tam giác. G
DIỆN
 Rãnh giới hạn từ góc TIỀN
dưới chạy chếch lên trên ĐÌNH
và ra ngoài chia mỗi nửa
thành hai phần: phần
ngoài là diện tiền đình,
phần trong gọi là lồi
trong.
NÃO THẤT IV GÒ TK
MẶT
DIỆN TIỀN ĐÌNH: chứa
các nhân tiền đình nằm
bên dưới. DIỆN
TIỀN
LỒI TRONG: ĐÌNH
 Phần trên của lồi trong
to và tròn, được gọi là
gò thần kinh mặt do
gối trong TK VII và
nhân thần kinh VI tạo
nên
TAM GIÁC
 Phần dưới thuôn hẹp, TK HẠ
được gọi là tam giác THIỆT
TK hạ thiệt vì nằm
trên nhân của thần
NÃO THẤT IV
HÕM TRÊN
Trên rãnh giới hạn có
hai hõm:
Hõm trên ứng với
vùng của nhân TK V. VÂN TỦY
Hõm dưới ứng với
vùng có nhân TK X
Ở nửa dưới của nền
có vân thính giác
hay vân tuỷ từ các TAM GIÁC
HẠ THIỆT
ngách bên chạy TAM GIÁC
ngang vào rãnh giữa. HÕM
LANG
THANG
DƯỚI
 CỐNG TRUNG
NÃO THẤT IV NÃO

- Góc trên thông

với cống não.
- Góc dưới thông
với ống trung
tâm của tủy gai.
- Hai góc bên là
hai ngách bên
của não thất có
hai lỗ bên để não
thất IV thông với
khoang dưới ỐNG TRUNG LỖ BÊN
TÂM
nhện.