Page giải phẫu sinh lý

7 Đốt sống cổ & 8 Đoạn tủy cổ.

Ứng dụng phôi thai học trong chọc dò dịch não-tủy

1.
2. Giải phẫu học tập ngẩng đầu, ngồi
cột sống và đứng.
Cột sống là một
cột gồm nhiều đốt
sống chồng lên
nhau, từ mặt dưới
xương chẩm đến
hết xương cụt. Các
lỗ đốt sống khi
chồng tiếp lên nhau
hợp thành một ống
rỗng chứa tủy gai
(spinal cord) và các
cấu trúc phụ thuộc
gọi là ống sống
(spinal canal).
Có tất cả 33-35
đốt sống, gồm 7 đốt
sống cổ (cervical),
12 đốt sống ngực
(thoracic), 5 đốt
sống thắt lưng
(lumbar), 5 đốt
sống cùng (sacral)
và 4-6 đốt sống cụt
(coccygeal). Đường
cong sinh lý được
hình thành khi trẻ
 Page giải phẫu sinh lý

3. Giải phẫu học hóa của lớp biểu mô phần nón tủy gồm 5
tủy gai thần kinh, tủy gai phân đoạn tủy cùng và 1
đốt tạo thành các đoạn đoạn tủy cụt.
Tủy gai hay còn gọi
tủy, tương ứng với mỗi
là tủy sống, nằm trong
đôi dây thần kinh gai
ống sống nhưng chỉ
sống sau này.
chiếm 2/3 trên của ống
sống (từ đoạn cổ đến Có tổng cộng 31
đoạn đầu thắt lưng). đoạn tủy: 8 đoạn tủy
Trong quá trình phát cổ, 12 đoạn tủy ngực, 5
triển, cùng với sự biệt đoạn tủy thắt lưng và

4. Vì sao chỉ có 7 đốt sống cổ nhưng có đến 8 đoạn tủy cổ?

Trong tháng thứ 3 của thai kỳ, tủy sống có chiều dài ngang bằng chiều
dài cơ thể phôi, đồng thời các dây thần kinh tủy sống đi ra qua các lỗ gian
đốt sống tại đúng vị trí xuất nguồn. Trong giai đoạn sau của thai kỳ, người ta
nhận thấy càng về sau tủy gai không còn chiếm trọn chiều dài ống sống nữa
mà “ngắn dần” và một đoạn tủy không còn liên quan trực tiếp với đốt sống
cùng tên nữa. Có hai giải thích được đặt ra. Thứ nhất, do tốc độ phát triển
của cột sống nhanh hơn so với tủy gai, do đó tủy gai chỉ tận cùng ở ngang
mức 2/3 trên của ống sống. Thứ hai, trong giai đoạn sau, lúc phôi phát triển
thêm thì cột sống và màng cứng của tủy sống dài ra thêm, nên đầu cuối của
tủy sống chấm dứt ở vị trí cao hơn. Lúc trẻ sinh ra, đầu dưới của tủy sống
ngang đốt sống L3.
 Page giải phẫu sinh lý

Do sự tăng trưởng không ngang bằng này nên rễ lưng và rễ bụng của
các dây thần kinh tủy sống chạy xéo xuống dưới (từ vị trí xuất nguồn từ tủy
sống đến vị trí tại cột sống nơi chúng hợp nhất thành dây thần kinh tủy
sống).
 Page giải phẫu sinh lý

Mặc dù chỉ có 7 đốt sống cổ

nhưng lại có 8 đôi thần kinh gai
sống cổ vì đôi thứ nhất rời khỏi ống
sống ở giữa xương chẩm và đốt cổ I,
đôi thứ tám thoát ra ở dưới đốt sống
cổ VII. Từ đó trở xuống, các thần
kinh sống được gọi tên và mang số
của đốt sống nằm ngay phía trên.
Như vậy, từ dưới đốt sống
L1, trong ống sống không còn tủy
gau nữa. Chùm rễ các thần kinh gai
sống thắt lưng và cùng-cụt thoát ra
khỏi tủy sống ở đoạn cuối, chạy
xuống dưới bên trong ống sống và
trong khoang dưới nhện, tạo nên
một bó thần kinh trông giống như
đuôi ngựa nên được gọi là chùm
đuôi ngựa (cauda equina).

5. Ứng dụng trong chọc dò dịch não tủy

Trong ống sống, tủy gai nằm từ bờ trên đốt sống C1 đến bờ dưới đốt sống
L1 hay bờ trên đốt sống L2, vì vậy ta có thể chọc dò dịch não-tủy từ vị trí
L2S2. Tuy nhiên, tại khoảng L4-L5 có khe khớp rộng nhất nên đây là vị
trí thích hợp để chọc dò. Trên lâm sàng, ta có thể định vị trí đốt sống L4
ngang mức đường ngang hai mào chậu.
 Page giải phẫu sinh lý

Tài liệu tham khảo: Langman’s Medical Embryology 14th Edition.